[zaloguj się]
[pdf]

POKUSZENIE (63) sb n

-enie (62), -ęnie (1) MurzHist.

o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg pl
N pokuszeni(e) pokuszeniå
G pokuszeniå
D pokuszeniu
A pokuszenié
I pokuszenim, pokuszeni(e)m
L pokuszeniu pokuszeni(e)ch

sg N pokuszeni(e) (11). ◊ G pokuszeniå (9). ◊ D pokuszeniu (1). ◊ A pokuszenié (30);-é (2),-(e) (28). ◊ I pokuszenim WujNT (2), pokuszeni(e)m (1) FalZioł. ◊ L pokuszeniu (8). ◊ pl N pokuszeniå (1). ◊ [L pokuszeni(e)ch.]

Sł stp notuje, Cn s.v. pokusa, Linde bez cytatu s.v. pokusić, pokusić się.

1. Sprawdzenie, próba; conatus, molimen Mącz (5): A to pokuſzeniem bywa poznano/ iako przy ktorich rzeczach z ziemie vroſlich ogień żywiołny panuie FalZioł I 34; Res suo ipsa molimine gravis, Cięſzſza rzecz niż wſzelákie pokuſzenie. Mącz 229c, 63b.

pokuszenie czego (1): A tu obácż iż pokuſzenie káżdey rzecży pocżćiwey/ thák rády iáko y lekárſtwá/ ieſt s przeźrzenia Páńſkiego. RejPos 257.

Przen [czyje = kto jest sprawdzany] (1): Sen ieſth obraz ſmierci, w pracech odpocżynienie, nędznych pożądanie, lekarzow pokuſzenie. ſprawiedliwych pocieſzenie, grzechow związanie á każdego ducha odpocżynienie. BielŻyw 137.
2. Doświadczenie, wypróbowanie; tentatio Pol Ant, Vulg (19): Ten [Abraham] ſtrzegł zakonu Nawyżſzego/ á trwał z nim w przymierzu/ ktore pewne ſpráwił ná ćiele ſwoim/ y náleźion ieſt wiernym w pokuſzeniu. BibRadz Eccli 44/20[21], I 136b marg; BudBib Eccli 44/20[21]; Ześ záchował ſłowo ćierpliwośći moiey/ Ia też ćiebie záchowam z cżáſu pokuſzenia/ ktory przyidzie ná wſzytek świát/ doświadcżyć mieſzkáiących ná ziemi. BudNT Apoc 3/10; Stałość wiáry poznána w pokuſzeniu bywa ArtKanc I20v, I19v, I20, Kv [2 r.], K3, N20v, O3v; LatHar 241; lecz wierny ieſt Bog/ ktory nie dopuśći kuśić was nád śiłę wáſzę: ále z pokuſzenim vczyni też wyſzćie/ ábyśćie znośić mogli. WujNT 1.Cor 10/13, Apoc 3/10.

pokuszenie czyje [= kto doświadcza] (2): A ták pokuſzenie páńſkie ieſt náuką náſzą. BibRadz I 136b marg; RejAp 22v.

W przeciwstawieniu: »pokuszenie ... wesele« (1): Bo po pokuſzeniu nádchodzi weſele. WujNT Bbbbbbv.

Tłumaczenie nazwy miejscowej Massa (hebr. ‘kuszenie’) (1): Rzekł Pan Bog/ weźmi ſtárſze rodu Izráelſkiego á idź do ſkáły Oreb/ á vderz w nię rozgą. Gdy ták vcżynił Moiżeſz/ wyſzłá wodá z oney opoki roſkoſzna/ iż iey káżdy miał doſyć/ y przezwał ono mieyſce Moiżeſz pokuſzenie. BielKron 31v.

3. Nakłanianie do złego, kuszenie; tentatio PolAnt, Vulg, Cn; invitatio sceleris, tentamentum Cn (39): KrowObr 116v; Vmieć Pan pobożne ludźi z pokuſzenia wybawić BibRadz 2.Petr 2/9, 1.Cor 10/13; Thákowe potuſzenie od Páná być znaymy/ gdy przyidą pokuſzenia, nic ſię nie lękaymy ArtKanc I20, N20v żp; WujNT 546, 1.Cor 10/13, 2.Petr 2/9, Bbbbbbv.
Zwroty: [»w pokuszeniech być«: Beło pytanie na braty starszy i na wszytkę cerkiew [...], jaką im zwolność Pan Bóg dawa abo w jakich pokuszeniech na ten czas są. AktaSynod I 85.]

»wniść (a. przyść), wpadać w pokuszenie; przyść na pokuszenie« = intrare in tentationem Vulg, PolAnt; incidere in tentationem Vulg (8:1;2): OpecŻyw 98; Cżuyćie á modłćie [!] ſie ábyśćie nie przyſſli ná pokuſſenie. Leop Matth 26/41, Mar 14/38; BibRadz Mar 14/38; LatHar 707, 719 [2 r.]; Bo ktorzy ſię chcą zbogáćić/ wpadáią w pokuſzenie y w śidło dyabelſkie WujNT 1.Tim 6/9, Mar 14/38, Luc 22/40, 46.

»(w)wodzić w, na pokuszenie« [zawsze w Modlitwie Pańskiej lub nawiązaniach do niej] = inducere in tentationem PolAnt, Vulg; inferre in tentationem PolAnt (12:4): Oycże naſz ienżes ieſt w niebioſach. Niewodz nás wpokuſzęnié ale nas zbaw odzłego. Amen. TarDuch D, E4; SeklKat T; Potem powiedźiawſzy/ Nie wwodź nas wpokuſzęnié/ rzekł wielmi ſmutnie a żałoſnie/ Gdyżem iá terás ieſt na pokuſy przywiedźion MurzHist I4v; Leop Luc 11/4; BibRadz Matth 6/13, Luc 11/4; BiałKat 213v; Nie w wodź nas w pokuſzenie/ ná ćiele ni ná duſzy/ rácż nam dáć wſpomożenie/ byſmy wſzytki pokuſy/ ktore nam chcą wielce ſzkodźić/ zá twoim wſpomożeniem/ mogli záwſze pochodźić. ArtKanc M14v, M15v, M17v; LatHar 5, 644; WujNT Matth 6/13, s. 27, Luc 11/4.

Wyrażenie: »pokuszenie diabelskie« [szyk 2:1] (3): Ieſlić to prawdá/ [...] thedyć by ſie wſzyſcy ludzie vbieráć mieli/ w Ornaty/ w Kápy w Dálmátyki/ w Alby/ w Komże/ w Stuły/ w Humerały/ w Rokiety/ áby od pokuſzenia Dijabelſkiego obronieni byli KrowObr 106, 106 [2 r.].

Synonimy: 1., 2. doświadczenie, doznanie, proba; 3. namawianie, namowa.

Cf POKUSA, POKUSIĆ

JDok