[zaloguj się]
[pdf]

POKUTA (848) sb f

o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie; 3 r. błędny zapis pu- OpecŻyw 129, TarDuch C8v, RejPos 11v).

Fleksja
sg pl
N pokuta pokuty
G pokuty pokut
D pokucie
A pokutę pokuty
I pokutą pokutami
L pokucie pokutach

sg N pokuta (117). ◊ G pokuty (282). ◊ D pokucie (72). ◊ A pokutę (241). ◊ I pokutą (37). ◊ L pokucie (85). ◊ pl N pokuty (3). ◊ G pokut (2). ◊ A pokuty (4). ◊ I pokutami (3). ◊ L pokutach (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Nawrócenie się do Boga w skrusze i żalu za grzechy; poenitentia (paenitentia) Vulg, PolAnt, Cn (334): przewyedz myα do oney pokuti prze⟨s⟩ którᾳs Dawyda ſbawyl. BierRaj 16; OpecŻyw [61], 84v, 118, 145; Trzeczye ukazało ſyą myloſyerdze yſz bog czeka grzeſznych ku pokuczye PatKaz III 88v; TarDuch B4, B4v, B8v; WróbŻołt B6, B6v, H3, M8; KromRozm I F4v [2 r.]; KromRozm II ev, e4; Vpominánye złoſnikow ku pokucie. LubPs B6 marg, N5v; áby grzeſzni ludzie/ iedni powſtawáli ku pokućie/ á drudzy vpadáli ná wietzne zátrácenie. KrowObr C3v; á że Bog niechce śmierći grzeſſnego/ przetoż ku pokućie vpomina/ Grzeſſnemu obiecuie gdzie ſie náwroći że niebędzie ná niepráwość pámiętał Leop Ez 33 arg, Ps 50 arg, Sap 11/24, 12/10, Eccli 5 arg, Matth 9/13, 2.Cor 7/9, AAA4v; BibRadz *7, I 158c marg, 426b marg; Aby też s tych znákow [tj. znamion niebieskich] ktorymi z woley Bożey ku pokućie bywamy wzywáni przeſpiecznie niegárdźił LeovPrzep E4v; RejAp BB8, 19; HistRzym 41, [89]v; Słuchayże iż tu Pan mowi iż miáłá być przepowiedaná pokutá/ rozumiał Pan iż ſobie miał ſwiát wymyſláć dziwne ofiáry/ dziwne nabożeńſtwá/ dziwne figle ku vbłagániu ſwięthego Boſtwá iego/ á przeto tu iedno ſámę pokutę wſpomionąć á w Ewányeliey nápiſáć roſkazáć racżył/ vcżąc tego nędznego cżłowieká/ iż iemu żadna ofiárá/ żadna inſza modłá podobáć ſie więcey nie miáłá/ iedno pokutá RejPos 116v; áby w żadney inſzey rzecży nádzieie nie mieli/ iedno w tey pokucie á w vznániu złośćiwych ſpraw ſwoich/ á iżby ſie vciekáli/ vznawſzy ſie/ do ſwięthego miłoſierdzya iego. RejPos 117, [105] marg, 116v [6 r.], 117 [2 r.], 166, 326v, 327v; A iż tá wnętrzna Pokutá [...] ku cnoćie należy/ iáſnie to nam ony cżęſte przykazánia [...] pokázuią. KuczbKat 194, 195 [2 r.], 195 marg; Spowiedź Pan Bog przykazał/ gdy pokutowáć roſkazał: bo Spowiedź ieſt cżęść Pokuty. WujJud Nn3v, 81v żp, 82, 99 marg, 166v; Iednák tákowi wſzyſcy [...]/ ieſli práwdźiwey á żywey wiárý z vprzeymą pokutą ſtátecżnie áż do końcá niezáchowuią/ wybránemi Bożymi do żywotá wiecżnego być niemogą. WujJudConf 139, 166v; RejPosWstaw [1103]; BiałKaz Bv; KarnNap C3; iż Cżyśćiec ieſt do ktorego po śmierći ći idą ktorzy tu w pokućie y włáſce Bożey ſtego świáta zchodzą/ ná wypłácenie docżeſnego karánia SkarJedn 214; Niemáſz w piekle pokućie mieyſcá. SkarŻyw 120; bo on [czart] ieſt pocżątek grzechu y iemu pokuty żádney niezoſtáwił P. Bog SkarŻyw 262; Przetoſz kto mężoboycę zábije/ grzechy iego ná ſię bierze: bo mu cżaſu do pokuty vwlokł SkarŻyw 263, 4, 80 [2 r.], 81, 120, 121 (29); WerGośc 220; ArtKanc A10, A13, G16v; GrabowSet T2 [2 r.]; Ty ktory ſię w pokućie kochaſz/ zmiłuy ſię nádemną LatHar 19, 132, 141, 152 marg, 155, 158 (13); Stąd rzecz iáſna/ iż pokutá nie ieſt proſte vpámiętánie/ vznánie/ ábo pokáiánie: y nie ſámo poprzeſtánie złego/ ábo záczęcie żywotá nowego: ále ieſt ſkruchá ſerdeczna ábo żáłość zá przeſzłe grzechy/ z pomſtą y z karániem/ ábo doſyć vczynieniem zá nie WujNT 47; Nie przyſzedłem wzywáć ſpráwiedliwych/ ále grzeſznych ku pokućie. WujNT Luc 5/32, przedm 13, s. 16 [2 r.], 36 marg, 131 marg. Mar 6 arg (34); ktorymi ſłowy wyráżone ieſt zupełne do Bogá ták wiárą iáko vcżynkámi náwrocenie/ y prawdźiwe przez pokutę polepſzenie PowodPr 66, 10, 30; SkarKaz )(3, 5b, 383a, 384b, Oooo2b [2 r.]; SkarKazSej 702a, 707a; KlonWor 28, 53 marg.

pokuta czego [= za co] (1): GrabowSet N3v cf W przen.

pokuta od czego (2): á iż oni ludzye nie cżynili pokuty ſwoiey/ od mężoboyſtwá/ od cżárow/ od cudzołoſtwá/ y od złodzieyſtwá ſwego. RejAp 83, 30v.

pokuta ku komu (1), ku czemu (3): Leop 2.Cor 7/10; Toć tedy y Pogánom dał Bog pokutę ku żywotowi. WujNT Act 11/18; oświadczáiąc Zydom y Pogánom pokutę ku Bogu/ y wiárę w Páná náſzego Ieſuſá Chriſtuſá. WujNT Act 20/21; Bo ſmutek ktory ieſt wedle Bogá/ pokutę ku zbáwieniu nieodmienną ſpráwuie: lecz ſmutek ſwiecki śmierć ſpráwuie. WujNT 2.Cor 7/10.

pokuta na co (2): Trzebá było [...]/ żeby w imię iego pokutá opowiedzianá byłá ná odpuſzcżenie grzechow wſzytkim narodom. SkarJedn 27; SkarKazSej 707b.

pokuta czyja [w tym: G sb i pron (8), pron poss (7)] (15): a ty niégdy nawrociwſſy ſie/ potwiérdzi bracią twoię/ przykladem twé pokuty/ aby nieroſpácżali w miloſci bożé. OpecŻyw 95v; RejAp 83; A potym powiádáć racży/ iżem ia tych ránnych ſwoich nicżym inym nie przyſzedł lecżyć/ iedno przywodzić ie ku vznániu ich/ á ku pokucie ich. RejPos 327v, 324, 327v; Táka tych ludzi byłá odmiáná z żywotá ſromotnego ná lepſzy/ iſz ieden męcżeńſtwem y śmierćią/ pokutę ſwoię zápiecżętował SkarŻyw 441, 118 marg; (nagł) Prośbá Kośćielna o Skruchę. (–) [...] Przyimi pokutę niepożytecżnego ſługi twego LatHar 141, 109, 153; Stąd znáć/ iż Bog łáſkę y miłośierdzie ſwe ludziom ofiáruie/ y z wielką ćierpliwośćią długo czeka ich pokuty WujNT 529, Xxxxxv; SkarKazSej 696a. Cf »pokuta grzesznika«.

W połączeniach szeregowych (9): Widźiſz że nie ſámey wiáry/ ále wiele inſzych cnot do vſpráwiedliwienia potrzebá: Wiáry/ Boiáźni/ Nádźieie/ Miłośći/ Pokuty/ álbo żáłoſci zá grzechy/ Krztu. WujJud 99; Nie tylko chore ćieſzyć/ ále naprzod y náde wſzyſtko ku práwdźiwey żáłośći zá grzechy/ ku pokućie y ſkruſze y ſpowiedźi przywieść WujJud 199v, 98 v, 108; RejPosWstaw [1433]v; SkarŻyw 26; LatHar 111; iż wiárá/ nádzieiá y miłość/ pokutá ſerdeczna/ y dobra wola doſyć ieſt bez dobrych vczynkow/ kiedy prze krotkość czáſu czynione być nie mogą. WujNT 293.

W charakterystycznych połączeniach: fałszywa pokuta, pokorna, rozpaczna, serdeczna, uprzejma, wnętrzna (3), zmyślona, zupełna; czekać pokuty (3), potrzebować, nawrocić się do pokuty (2), pobudzić (pobudzać) (3), upamiętać się, upominać (napominać) (6), (przy)wieść (przywodzić, przywodzący, przywodzony) (16), wzywać (wezwać) (5); czekać [kogo] ku pokucie, napominać (upominać, upominanie) (4), obrocić (się) (2), pobudzić (pobudzać) (2), przyjąć [kogo], skłonić, wieść (przywodzić) (3), wołać, wzruszyć, wzywać (przyzywać, wzywany) (6); nawracać (nawrocić) się przez pokutę (2), uleczon.

Zwrot: »pokutę (a. uczynki godne pokuty) czynić, stroić, czyniący« = paenitentiam agere Vulg [szyk zmienny] (27:4:2): OpecŻyw [61]; przeto taky ma ſluchacz czo pyſſe matheus trzeczyego capitulum pokutą czyncze przyblyzy ſyą uam kroleſtwo nyebyeſkye PatKaz III 141v; WróbŻołt K6; Leop Act 17/30; tám ſie Rotman odkrył w ſwoiey wierze/ gdy powiádał yż dzieći nie máią być krzcżone/ ále áby to zſiebie omyli/ niektorzy z nich wołáli po mieśćie głoſem/ cżyńćie pokutę á krzćićie ſie z nowu BielKron 214, 214 [2 r.]; A coż to cżynić pokuthę moy miły Pánie? Roſpomnieć ſobie rozlicżność dobrodzieyſtwá á miłoſierdziá Páńſkiego/ rozmyſlić ſobie ſtrách á ſrogość obietnic iego RejAp 19v, 19 [2 r.], 19v [3 r.], 25v, 30v, 31v, 83, Dd2; Obacżcie ſie á obacżcie ſie niebożątká/ á ſtroycie pokutę/ á gotuycie ścieſzki Pánu ſwemu RejPos 298v, 12 marg, 14; KuczbKat 230; WujJud 161; BiałKaz B2v; SkarŻyw 428, 429; ArtKanc A10, I4v, Q20, S4; LatHar [+9]; Pogánom opowiedałem áby pokutowáli/ y nawroćili ſię do Bogá/ czyniąc vczynki godne pokuty. WujNT Act 26/20; Ia zátwárdzę ſerce iego iż nie vſłucha/ áni práwey pokuty czynić będźie. SkarKazSej 707a.
Wyrażenia: »pokuta za grzechy, grzesznika (a. grzeszących), z grzechow« [szyk 4:2] (3:2:1): Day Boże nam do pokuty z grzechow/ do Sákrámentow kośćielnych/ do dobrych vcżynkow [...] ták prętkie y chętliwe powſtánie. SkarŻyw 26; Pokornie leżącemu w pokućie zá grzechy odpuſzcżone: roſkázuią mu/ áby wſtał cżynić dobrze SkarŻyw 337; ArtKanc Q20 [2 r.]; LatHar 326; Twoiá potráwá ieſt/ pokutá grzeſzących. SkarKaz 161a.

»prawdziwa (a. prawa) pokuta« [szyk 12:6] (18): Leop Deut 30 arg; BibRadz I 426b marg; A tu iuż będzie práwa pokuta/ gdy ſie będzyeſz ſtáráć o popráwę á o cnotliwe poſtánowienie żywothá twego RejPos 327v; GrzegŚm 61; WujJudConf 86; KarnNap D; Dla ktorey [ofiary na krzyżu] vcżynił známi Pan Bog przymierze/ iſz nas gdy ſię do niey vćiecżem/ á iey ſię wyſługą/ w práwey pokućie/ záſłoniem: zá złośći náſze káráć [...] nie będzie. SkarŻyw 271, [237], 263, 358 [2 r.]; Pokućie prawdziwey á nie zmyſloney obiecano grzechow odpuſzczenie. WujNT Bbbbbbv, 222, 236, Bbbbbbv; Kátolicy cáłym ſercem przez práwą pokutę do Bogá ſie náwroćiwſzy/ gniew iego modlitwámi błagáli. PowodPr 56; SkarKaz 636b, 707a.

»pokuta święta« [szyk 8:3] (11): Przeto niebędą wymowieni grzeſſni/ ktorzy niechtzą datz mieſtza duchu ſwiętemu/ gdy ie pobudzá ku przeſtaniu od grzechow/ a przywodzi ie ku pokucie ſwięté OpecŻyw 59; WróbŻołt B6v; A ták to dla tego Pan przypomionąć racżył iż tá ſwięta pokutá/ á tho vznánie nędznego cżłowieká/ w żadne imię nie miáłá być przepowiádana/ iedno w to ſwięte imię iego. RejPos 117, 14, 116v [2 r.]; Zgołá trzebá nam w tym vpokorzenia to ieſt pokuty świętey MycPrz II C3, I [A3]v; SkarŻyw 309; ArtKanc L5v żp; LatHar 109.

»zbawienna pokuta« [szyk 2:1] (3): MurzHist R4; Bo naprzod/ [...] wſzyſtki grzechy ktoreſmy pocżynili/ miec w nienawiści y żáłowác za nie muśimy/ by ſnadź ieſlibyſmy niektorych tylko żáłowáli/ zmyślona y obłudna/ á nie oná zbáwienna Pokutá w nas niebyłá. KuczbKat 205; SMVTEK ieſt dwoiáki. Ieden świátá tego ktory śmierć ſpráwuie. A drugi według Bogá/ ktory pokutę zbáwienną ſpráwuie. WujNT Cccccc.

Szeregi: »pokuta i nawrocenie« (2): A my vcżymy ludźi ktorzy mogą vżywáć Wiecżerzey Páńſkiey/ iż potrzebá im pokutę mieć y náwrocenie WujJudConf 222v, Nn.

»pokuta i (a) odpuszczenie grzechow« = paenitentia et remissio peccatorum Vulg (6): OpecŻyw 169v; RejPos 114v, 234v; RejPosWstaw [1433]v marg; y ták było potrzebá áby Chriſtus vćierpiał/ y wſtał od vmárłych dniá trzećiego: á żeby byłá przepowiádána w imię iego pokutá y odpuſzczenie grzechow po wſzytkich národźiech WujNT Luc 24/47, Act 5/31.

»pokuta i płacz« [szyk 1:1] (2): TarDuch C3; Kośćioł S: gdy ſmutne rzecży roſzcżytá/ á ludzi do pokuty y płácżu przywodzi Alleluiey/ ktora pieśń ieſt weſela/ nieſpiewa. SkarJedn 239.

»pokora i pokuta« (1): on iemv [...] wierzyć niechćiał. nierozumieiąc áby ták zły Pan o ktorego niepobożnośći wiele ſłyſzał/ do tákiey pokory y pokuty przyść mogł. SkarŻyw 165.

»pokuta i polepszenie« (2): BibRadz Ez 18 arg; Pokuty y polepſzenia do krztu potrzebá. KuczbKat 135 marg.

»pokuta i poprawa« (1): Bo ſławiąc święte Boże/ grzechow teſz ich wypowiádywáć niezániechamy: dáiąc znáć iſz nie wſzyſcy z młodości dobrymi byli/ á ſkáżone tákże iáko y my przyrodzenie máiąc/ z pokuty y popráwy tákiemi vrośli/ iákie ie dziś widziem y ſławiem SkarŻyw 440.

»skrucha i pokuta« [szyk 2:1] (3): SkarŻyw [237]; y owſzem ſercá náſze/ y wnętrzna pokutá y ſkruchá nie ieſt onym [aniołom i świętym w niebie] táyna z Bozkiego widzenia ábo obiáwienia. WujNT 259, 267. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»pokuta a spowiedź« (1): Bo dla tego do Sákrámentow ludźi bez Pokuty á Spowiedźi nie przypuſzcżamy/ áby ſie káżdy do godnego pożywánia Sákrámentow przez Pokutę y Wiárę prawdźiwą przygotował. WujJud 166v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»pokuta i upamiętanie« (1): ták Pan Bog miękcżeyſze ſercá/ ſamym kazánim y przykłády/ [...] twárdſze pogrożenim/ [...] ieſzcże twárdſze/ karánim y ſrogim zgromienim/ [...] do pokuty y vpámiętánia przywodzi. SkarŻyw 80.

»pokuta i zbawienie« (1): Lecż dwor wielki y bogáte intraty/ y zacność domu bez żywotá świętobliwego/ poſtráchu tákiego Krołom i inym grzeſznym ku pokućie y zbáwieniu nieucżynią. SkarŻyw 511.

»pokuta a (i) żałość« [szyk 2:1] (3): wnet vſłyſzyſz głos Páńſki/ [...] wnet w thobie będzie pobudzona pokutá á żáłość iżeś obráźił takiego Páná RejAp 46; RejPos 327v; SkarŻyw 440. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

Żart. (1): (nagł) Swe grzechy śmiechy. (–) Wilk niegdy k Rzymu ſie ſpieſzył A zaby ſie tám polepſzył: Wżdy pokuſzę tey świątośći/ Za pozbędę ſwoich złośći. A liſzká też tym vmyſłem/ Tedy tez [!] ſzłá w drogę ze pſem. Oſłá w towárzyſtwo máiąc/ O pokućie rozmawiáiąc. BierEz R3.

W przen (17): Iezu ktorys nam po vpadzie wthorą tabliczę pukuty miłoſiernie oſtawił. TarDuch C8v; Vdźiel mi Izopu/ ſkruchy nieſkońcżoney Z gorzkośćią pokuty złośći niezlicżoney. GrabowSet N3v; SkarKaz 161a.
Wyrażenia: »łzy pokuty, z pokuty« (2:1): SkarŻyw 546; W tobie/ moy Pánie/ mam nádźieię ſwoię/ A przetoż ofiáruię/ Ządzą/ y z nią myśl moię/ Y te dźiś opłokuię Lzámi/ pokuty ktorą w ſercu cżuię. GrabowSet Lv; Przyimi tych trochę łez moich z pokuty/ iákoś od Mágdáleny przyiął SkarKaz 161a.

»owoc(e) (godny(-e)) pokuty« = fructus (dignus) paenitentiae Vulg [szyk 11:1] (12): tam też iuż ma okazac owoc oney pokuty/ to ieſt/ czo pyrwey zlie czinił przeciw przikazaniu bożemu tedy iuz ma dobrze czinic SeklKat X3v; SkarŻyw A2; WerKaz 301; LatHar 109; dał przykład y pobudkę ludziom onym świętym/ ktorzy ná puſtych mieſcách y w klaſztorách żyiąc/ czynili godne owoce pokuty: że ſobie taki żywot obieráli. WujNT 15, Matth 3 arg, 8, s. 12, Luc 3 arg, 8, s. 204; SkarKaz 278b.

Przen (2): Tedy ſie zaiſte ſami na ſię pocżynamy gniewać gdyż ſie na ſwe złe gniewamy, koniecz lepak gniewu ieſt pocżątek pokuti. BielŻyw 31.
Zwrot: »pokutę za grzechy czynić« (1): [córka mówi:] Proſzę teraz oycże moy przebácżże wſzytkiego/ Nie ſroż ſie nad dziewką ſwą gdyż mi dziś żal tego. Tám on miły ſtáruſzek [...] Przypátruiąc ſie ſpráwam oney białeygłowki. Iáką rzkomo pokutę zá grzechy cżyniłá/ A iák chytrze ná oycá ze wſząd záchodziłá. Aby ſie w łáſkę iego záś mogłá wſzrobowáć/ [...] HistLan D2.
a. Przed wystąpieniem Chrystusa (w judaizmie Starego Testamentu i w działalności św. Jana Chrzciciela) (40): OpecŻyw 47v, 48; On [Jozjasz] ieſth zrządzon od Bogá ku pokućie ludziom/ y nioſl obrzydzenia niemiłośćiwośći Leop Eccli 49/3; BibRadz 4.Esdr 9/11 [12]; BielKron 137v; KuczbKat 385; A brzydziliſię zakonem moim gdzie ieſzcże mieli mieyſce ku pokućie BudBib 4.Esdr 9/11[12]; Kaimowi tákże Pan Bog złość iego ná ocży wyrzućił/ do pokutj go wzjwał/ y ſłowy gromił SkarŻyw 81; Wſzákże P. do pokuty ie [Adama i Ewę] przywieść chćiał onym pytánim/ iſz im grzech ich odpuśćić miał wolą. SkarŻyw 262, 263 [2 r.], 269; Phil N4; Ian ná puſzczy pokutę y przyśćie Chriſtuſowo opowiáda. WujNT Matth 3 arg, Matth 3/11, s. 129, 202 marg.

pokuta z czego (1): Stroycie pokutę s pirwſzych obłędliwości ſwoich/ á gotuycie drogę przeciwko Pánu ſwemu/ ábowiem iuż ſie wam przybliża kroleſtwo Boże. RejPos 12.

pokuta ku czemu (1): Był Ian ná puſzcży krcżąc/ y każąc krzeſt pokutj ku odpuſzcżeniu grzechow. Leop Mar 1/4.

pokuta na co (3): BielKron 137; Był Ian ná puſzczy krzcząc/ y przepowiedáiąc krzeſt pokuty ná odpuſzczenie grzechow. WujNT Mar 1/4, Luc 3/3.

pokuta czyja [zawsze: G sb i pron] (4): o pokućie iána ſwiętego Zachariaſſowi powiedzieli OpecŻyw 31; Potym obaczył Bog ſpráwy ich [Niniwitów]/ iż ſię oni náwroćili od ſwey złey drogi (marg) Pokutę ich ktora z wiáry pochodźiłá. (–) BibRadz Ion 9/10; SkarŻyw 262 [2 r.].

W charakterystycznych połączeniach: przywieść do pokuty, wzywać; przywodzić (przywieść) ku pokucie (2), upominać, opowiedać (przepowiadać) pokutę (2).

Zwrot: »stroić, czynić pokutę« = paenitentiam agere Vulg (7:2): RejPos 8v, 9v, 11v [2 r.], 12, 251v, 276; Bo z tąd pocżął ku Pokućie vpominác Ian S. Krzćićiel/ kiedy mowił: Cżyńćie pokutę/ á przybliży śie wam kroleſtwo niebieſkie. KuczbKat 385; WujNT Matth 3/2.
Wyrażenie: »krzest pokuty« = kultowo-oczyszczające obmycie w celu pokutnym; baptismus paenitentiae Vulg (9): Leop Mar 1/4; LatHar 684; Ian (marg) pirwey (–) opowiedał krzeſt pokuty wſzytkiemu ludowi Izráelſkiemu. WujNT Act 13/24, Mar 1 arg, 4, s. 129, Luc 3 arg, 3, Act 19/4.
Szeregi: »krzest z pokutą« (1): był Ian poſłem przed Pánem [...] wſzelkim ludzyem/ roſpowiedáiąc krzeſt ſwięty s pokutą ná odpuſzcżenie grzechow BielKron 137.

»pokuta i skrucha« (1): Ták przekląwſzy cżártá/ Iáwy y Iádámá niepzeklął [!]: ále łáſką przyſzłego Meſyaſzá/ pokutę ich y ſkruchę ſerdecżną ozdobiwſzy/ [...] docżeśne im karánie [...] ná ziemi náznácżył. SkarŻyw 262.

»pokuta i żałość« (1): Zátym przyſzedł do nich Pan Bog do Ráiu/ pozywáć ie ná miłośierny y łáſkáwy ſąd ſwoy/ nie ná potępienie: bo widział iuſz pokutę y żáłość ich. SkarŻyw 262.

2. Zadośćuczynienie za grzechy: akty i czyny, modlitwy, umartwienia, także znoszenie trudów i uciążliwości życia doczesnego; poenitentia (paenitentia) Vulg, Cn; opera poenalis, poena vel multa (ab Ecclesia sancita (publice) vel a sacerdote (privatim) irrogata Cn satisfactio Cn (328): PatKaz III 137v; WróbŻołt K6v; Gdy tu ſobie nieżiednaya Iuż ſię tam niewczas ſtaraią. Bo tu ieſt czas dan pokuty Tam iuż pomſty y od platy. RejKup k5v, n4v, q6v; Wyele ich teraz mowi o ſámym odpuſſczenyu grzechow/ A o pokućye nic/ álbo máło: Acz bez pokuty żadne odpuſſczenye grzechow nyebywa/ áni może być rozumyáne odpuſſczenye grzechow bez pokuty. KromRozm I 12; Skąd pochodźi/ iż ony trzy częſći doſyć vcźynyenya/ Poſt/ modlitwá/ yáłmużná/ ſą częſći pokuty Ewángeliyſkyey. KromRozm I I2v, G4v [2 r.], H [2 r.], I2 [4 r.]; KrowObr 63v, 115, 115v, 137; LeszczRzecz A5; Piacularis. Co ku ofiárowániu zá grzech á ku pokucie należy. Mącz 301c, 301c; Chwalmy Bogá/ kthory prze pokutę grzechy náſze odpuśćił. HistRzym [39], 41 [2 r.], 65v, 108v; BiałKat 376; KuczbKat 195 [3 r.]; WujJud 99; WujJudConf 91; Trzećie liekárſtwo ieſt pokutá/ nie ſłowem mowienia/ álie wypełniona ſkutkiem/ gdyż Krolieſtwo niebieſkie pokutuiącym śię przybliza BiałKaz B2v, B3 [2 r.]; Przez pięćdzieśiąt lat przed śmierćią/ zácżąwſzy oſtry żywot/ nigdy nic z miáry oney nieſpuśćił: y owſzem ſam się záwżdy wyśćigał/ pracey w pokućie ſobie przycżyniáiąc. SkarŻyw 235; Ná tey drodze Bonifacyuſz/ iáko w ſercu wielką ſkruchę y żáłość/ ták teſz y ná wierzchu ſrogi wieść w pokućie żywot pocżął. SkarŻyw 440, 32, 76 [2 r.], 82, 140 [2 r.], 165 (20); ReszList 148, 162; LatHar 293, 676; Nierzekł iáko dziś Ewángelikowie: Tylko wierz/ á vfay mocno że tobie ſą grzechy odpuſzczone [...]: ále pod wątpieniem mowi Abyś wiedział/ że nie ládá pokuty potrzebá po zgrzeſzeniu ná odpuſzczenie grzechow WujNT 430 marg, 47 marg, 120, 127 marg, 204 marg, 481 marg (14); Doſyćczynienia w pokućie heretycy nie rozumieią SkarKaz Oooob, 119b, 123b, 634b.

pokuta o co [= za co] (2): Niedługo oboiá ſtroná zmiáſtá ſię wytocżywſzy/ bitwę zwiedli: wktorey Sergiuſz powinnego ręką ſwą zábił. W tey bitwie Romuáldus przy oycu będąc/ tákże o mężoboyſtwo pokutę przyiął/ y ſzedł do klaſztoru Kláſſeńſkiego świętego Apollinará SkarŻyw 569, 569.

pokuta czyja [w tym: G sb i pron (11), pron poss (9)] (20): boć ſie nieupokoię/ áż vznam prziymieli pan bog moię pokutę. HistRzym 116, 116v; Kryſtá y Káliſtá męcżęnſtwem pokutę ſwoię zámknęły. SkarŻyw 125 marg; Pokutá S. Wilhelmá w Hieruzálem przes lat dziewięć. SkarŻyw 166 marg, A2, 125, 170, 173 [2 r.], 238 (11); LatHar 147, 246; SkarKaz 119a, 458b. Cf »pokuta grzesznego«.

W połączeniach szeregowych (16): Mękiciém bożé nábożné rozmyſlanijé/ przywodzi cżlowieka ku ſkruſſe wierné/ ſpowiedzi doſtatecżné/ ij pokucie práwdziwé. OpecŻyw 160; KromRozm I P; Abowiem tám w kośćielech wáſzych niemáſz/ áni ſlowá Bożego [...]/ áni zupełnych y niepomázánych ſwiątośći/ áni prawdziwey pokuty/ áni prawdziwey wiáry/ ále ieſt obłudá y zdrádá Antykryſtá Rzymſkiego KrowObr 115v; BibRadz I 141a marg; Bo ſwiat záwżdy dziwne á błędne drogi tákowemu wynáydowáć muśi/ [...] iuż on tám záplecie a vwikle myſl cżłowieká tákiego/ iż będzye ſzukał zbáwienia ſwego poſty/ ſuchotámi/ wędrowániem po ſwiátu/ rozmáitemi á potwornemi vbiory/ dziwnemi pokutámi/ rozmáitemi odpuſty/ pewnemi pocżty pacierzy/ y inemi omylnemi wymyſły á wynaláſkámi ſwemi RejPos 289v; WujJud 223v; Grzechy ſię weśćiem do zákonu/ profeſſyią y pokutą gładzą. SkarŻyw 333 marg, A2, 57; Skoro Luther kośćioł przećiw kośćiołowi/ ołtarz przećiw ołtarzowi budowáć pocżął/ trzáſły świątośći kośćielne/ trzáſły dobre vcżynki/ trzáſłá Mſza święta/ trzáſłá ſpowiedź/ trzáſłá pokutá/ trzáſły Concilia/ trzáſłá władza Papieſka ReszPrz 73; ReszList 45; LatHar 23; A nápomina [apostoł] ku modlitwom/ iáłmużnom/ ku pokorze/ ku ſpowiedzi/ y ku pokućie: ále nawięcey ku ćierpliwośći w prześládowániu. WujNT 784, 11, 496, 534, Xxxxx2.

W charakterystycznych połączeniach: dostateczna pokuta, godna, gorzka, nieodwłoczna, przyjęta ([przez Boga]) (2), przystojna, wypełniona; dokonać pokuty, omieszkać, przyczyni(á)ć (sobie) (2); przyjęcie pokuty; pobudzić do pokuty, przyprowadzić, przywodzić, żyć pokucie; napominać ku pokucie, przyść, przywodzić, wabić; przyjąć pokutę [o Bogu (4)] (5), wypełniać, zaczynać, zalecać (4); posiać na pokutę; odpuszczać (odpuścić) grzechy przez pokutę (2); nosić [coś] za pokutę, potępić się; dręczyć się pokutą(-ami), grzechy zmazować; trawić [cos] na pokucie, stać w pokucie, strudzić [coś], trwać, wieść żywot, wytrwanie, żyć.

Zwroty: »pokutę czynić; czynienie pokuty; czyniona pokuta« [w tym: za grzechy (5)] [szyk zmienny] (29;4;1): Znam yzem nyeczinyl godney pokuti anym za ſwe wyni doſyc vdzyelal BierRaj 23v; tho ieſt iużem ſtáry/ niemogę pokuthy oſtry cżynić/ bo przyrodzenie me iuż ieſt mdłe. HistRzym 113v, 54, 113v, 135v; Ieſliby cżłowiek przezbożny zá wſzyſtki grzechy ſwoie cżynił pokutę/ żywotem będźie żył. KuczbKat 205; WujJud 99, 108 [2 r.]; á on mu ſerce ſwoie otworzył práwą ſkruchę ſwoię y dobrą wolą ná cżymenie wſzelákiey pokuty pokazał. SkarŻyw 165, 57, 100, 166 [2 r.], 309, 310 (11); ReszList 148; ArtKanc 116, L9, N4v; LatHar 108, 463; WujNT 11; y o tych ſię rozumieć ma/ ktorzy ná ſąd on iuż oczyśćieni z dobremi ſáię vczynkámi y w czynioney pokućie vkażą. SkarKaz 5a, 383a.

»da(wa)ć za pokutę, pokutę; pokuta dana« [w tym: za grzechy (1)] [szyk zmienny] (2:1;1): A toć dawam zá pokutę/ żebyś ſie ſtárał iákobyś polepſzał żywotá ſwego RejPos 120; SkarŻyw 166 marg, 226; Iáłmużnę przykázuie/ y dáie zá pokutę zá grzechy WujNT 204.

»na pokutę do klasztoru (a. do zakonu) iść (a. pość), wstąpić, w klasztorze zamknąć (a. zamykać) się« [szyk zmienny] (3:1:2): Páweł Pátryárchá Cárogrocki [...] w ſtárośći ſię vpamiętał/ y żałuiąc błędów ſwoich kácerſkich/ zpuśćił Pátryárchoſtwo/ y ſam ſię ná pokutę w klaſtorze zámknął. SkarJedn 210; zakonnikiem zoſtał/ y do klaſztorá w ktorym ſię S. Witalis vchował ná wiecżną pokutę wſtąpi SkarŻyw 108; y opuśćiwſzy świat/ do Káſſynu zakonu S. Benediktá ná pokutę iść vmyślił. SkarŻyw 572, 107, 182, 463.

Wyrażenia: »pokuta cielesna« (1): choćiá nam wſzelákie winy bywáią odpuſzcżone/ y zaſługá wiecżnego potępienia od nas oddalona/ przedſię iednák zoſtáwuiemy cżęſtokroć winni cżynić pokuty ćieleſne zá grzechy ćieleſne ReszList 148.

»pokuta za grzech(y), grzesznego (a. grzeszących)« (9:3): BibRadz I 141a marg; o więtſze ſię y rowne rzecży w ćierpliwośći S. y pokućie zá wielkie grzechy náſze/ nie kuśiemy SkarŻyw 32; Przyięćie pokuty grzeſznego. SkarŻyw 173 marg, 172; LatHar 108, 151 marg. Cf Zwroty.

»ostra pokuta; ostrość pokuty« [szyk 4:3] (5:2): HistRzym 113v [2 r.]; mądra proſtotá ich nie ſłowy áni gádaniem: ále oſtrośćią pokuty ná wzor świętych do niebá ſie ćiſnęłá. SkarŻyw A2, 225, 569; y z wielkiey ku Pánu Bogu miłośći/ y po odpuſzczeniu grzechow/ oſtrą ná puſzczy przez trzydźieśći lat pokutę czyniłá. LatHar 463; SkarKaz 383a.

»prawdziwa (a. (nie)prawa) pokuta« [szyk 9:5] (14): OpecŻyw 160; KrowObr 115v; WujJud 192, 223v; BiałKaz B3; w pokućie práwey y świętym żywoćie przez lat piętnaśćie trwáłá w tákiey świątobliwośći/ iſz y cżárty z ćiał ludzkich wyganiáłá. SkarŻyw 441, 572; ArtKanc G13, L9, L19; LatHar 177; ták częſto grzeſzni zdádzą ſię że pokutuią/ á przećię Bogá nie vbłagáią: iż nie według potrzeby pokutuią. (marg) Nie práwá pokutá. (–) WujNT 780; Ktoż tego niewie że do prawdźiwey pokuty należy ćiáłá vtrapienie. WysKaz 24; SkarKaz 638a.

»srogość pokuty; sroższa pokuta« [szyk 2:1] (2;1): Day iey owocu pokuty y z wodą ſkruchy/ á przez to dwoie podnieſie ſie przez nabożeńſtwo przyiąć ſrogość pokuty. HistRzym 66; Y iął onego ſtárcá [...] prośić áby z nim ná głębſzą puſtynią poſzedł: żeby ſię od ocżu y wiádomośći ludzkiey ſkrywſzy/ mogł wolniey rzecży zbáwienne obmyſláć/ y ſrożſzą pokutę cżynić SkarŻyw 57, 57.

»pokuta święta« (6): HistRzym 120; A my co cżyniem leniwi brzuchowie/ [...] cżemu ſię wżdy nie wzbudzamy/ ábyſmy pracą ſobie w pokućie S. zádawáli/ á krzyſz Chryſtuſow ochotnie ná ſię bráli. SkarŻyw 22, 118; ReszList 162; Ták gdy ieden dłużey żyie niżli drugi/ nie wiele ma poćiechy ieſli nie żyie Bogu y pokućie świętey/ nád tego kto prędzey przed nim kreſu tego dobiega. SkarKaz 387b, 119a.

»pokuta twarda« (1): Tedy będzie więcey tobie ij bogu wdzięcżno żywot ciaſny ij pokuta twardá/ niżli wſſelká roſkoſs ſwietſká. OpecŻyw [192]v.

»wielka pokuta« (1): BielKron 317; Y Gdy przyſzli do mieſzkánia puſtelnicżego: zámknął ią w komorce wnętrzney/ á ſam w przedniey przemieſzkiwáiąc pátrzył/ ná dziwną y wielką pokutę iey. SkarŻyw 238; Wſzyſcy iego vcżniowie boſo chodzili: wſzyſcy ſię wielkimi pokutámi dręcżyli SkarŻyw 575, 32, 308, 570; SkarKaz 383a.

Szeregi: »pokuta i dobre (a. miłosierne) uczynki« [szyk 4:1] (5): bo Pan Bog da tobie łáſkę ku zwyćiężeniu iego [diabła] y pokutę doſthátecżnie cżynić y miłoſierne vcżynki. HistRzym 54; obacżyſz z tych żywotow co święći przy wierze cżynili/ á iáko w dobrych vcżynkách y wpokućie robili. SkarŻyw A4; SkarKaz 382b, 383a, 633a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»pokuta i (albo) dosyć uczynienie« [szyk 2:1] (3): SeklWyzn c3v; á gdi cie roſgrzeſzy maz temu wierzic/ iako by cię ſam pan bog roſgrzeſził wperſonie iego/ zes iuż prziyęty w łaſkę bożą/ á nie oględay ſię nazadne ſwoie doſyc vczinięnie/ albo iako zową pokutę/ bo ſam pan Chriſtus/ ſwoią męką racził zanie nie doſſyc vczinic. SeklKat X2v; WujNT 292. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»grzechom odpuszczenie i pokuta« (1): Ten [Bóg] Adámowi y Ewie rodzicom náſzym przepowiedział grzechom odpuſzcżenie y pokutę RejPosRozpr cv.

»nawrocenie i pokuta« (1): Iuſz łzy wylewáć y łoſzko ſwoie iemi pokrapiáć/ y o ſtátecżnym ku Pánu Bogu náwroceniu y pokućie myſlić pocżął. SkarŻyw 165. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pokuta i płakanie (a. płacz, a. łzy)« [szyk 2:2] (4): SkarŻyw 173 [2 r.]; Znoś nieſzczęſny ćiężar okrutney boleśći [...]. Przedłużay bezmiernie/ grzeſzniku/ pokutę y płácż troſkliwy LatHar 151; SkarKaz 638a marg.

»pokuta i pokora« (2): Dźiwna ieſt ślepotá wáſzá Ewángelicy mili/ iż tego w Piſmie nie bacżyćie/ że przez dobre vcżynki ludźiom vſpráwiedliwionym Pan Bog grzechy odpuſzcża. A to rozmáićie: Przez pokorę y pokutę WujJud 234; SkarŻyw 32. [Ponadto w połąszeregowym 1 r.]

»pokuta i post(y)« (2): Gdyż iáſna rzecż ieſt w Piſmie świętym/ że Pan Bog cżęſto przez prawdźiwą pokutę y poſty/ grzechy ludźiom odpuſzcża WujJud 192; SkarKaz 116a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»skrucha a pokuta« (1): Wiedząc nic nie być innego/ żywot cżłeká pobożnego/ iedno vſtáwicżną ſkruchę/ á prawdźiwą pokutę. ArtKanc L19. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pokuta i spowiedź« [szyk 2:2] (4): A my nietylko vcżymy/ że przyſtępuiącym potrzebá pokutowáć/ ále też przez Pokuty y Spowiedźi żadnego do ſtołu Pánſkiego nie przypuſzcżamy. WujJud 222v, 89v marg; KarnNap C2v; SkarKaz 638b. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»pokuta a (i) żal (a. żałość) za grzechy« (2): Pátrzże co Luter o tey pokućye á żálu zá grzechy piſſe/ ferm. de poenitentia. [...] gdy kto wyerzy iż yeſt rozgrzeſſon/ tedy yeſt rozgrzeſſon/ by też dobrze ſkruchy nyemyał KromRozm I H, G4v; WujJud 223v.

Wyrażenie przyimkowe: »za pokutę« = mulctae a. poenae a. poenali nomine, opera poenali Cn (4): Stzepan Fráncus noſząc zá pokutę przyłbicę wielką ná gołey głowie/ Grándymonteńſką Regułę vſtáwił KrowObr 134; SkarŻyw 300. Cf »da(wa)ć za pokutę«.

Żart. i iron. (4): CHłopi Wiłká żywego w iámie vłápili/ Iaką mu mękę zádáć ſpolu ſie rádzili. Ieden rzecże/ żebyſcie to zle vcżynili/ Byſcie go bez pokuty/ w tych grzechoch zábili. RejFig Dd7.

Zwrot: »za pokutę dać« [szyk zmienny] (2): (nagł) Co żonę kazał dáć Wilkowi zá pokutę. (–) RejFig Dd7, Dd7.
Wyrażenie przyimkowe: »za pokutę« (3): Więċ tu ieden ſwieczky ſtawia A drugy obiady ſprawia. Wieċ tu karmi Mnichi Popy Skubie geſſy a drze ſkopy. A ſąm as do ſamey ſiije Za pokutę ſię vpije. RejKup d2v. Cf Zwrot.

W przen (17): OpecŻyw 129; Iezu ienżes ciaſną drogę ſprawiedliwoſci/ y zciſnioną fortę pokuty thwogim vkazał. ſmi⟨łuy⟩ ſie nad nami. TarDuch B4; A potym ćiáło ſpal ogniem pokuty/ á kośći to ieſt grzechy záſtárzáłe będą zgłádzone. HistRzym 57; Przyimi mirrę pokuty/ przez ktorą wſzytki żądośći ćieleſne vſmierzyſz. HistRzym 100, 76v, 100v, 117, 117v; pokornie iáko Mágdálená do nog iego [św. Efrema] przyſzłá proſząc: áby iey drogę do pokuty S. vkazał. SkarŻyw 118.
Wyrażenie: »owoc(e) pokuty« (8): Owoc ten ieſt owoc pokuty/ modlitwy/ poſty y iáłmużny. HistRzym 65v, 66; WujJud 89v marg, 190; SkarJedn 272; WujNT 11, 361, Yyyyy2.
a. W Starym Testamencie (35): prorocy nápomináli ie ku pokućie ale oni ná to niedbáli. BibRadz I 458c marg, Ier 21 arg, Os 12 arg, Am 1 arg, I 463c marg; BielKron 90; Iáko gdy Pan Bog prorokom ſwoim roſkázował: Ezáiáſzowi/ áby boſo chodził: [...] Hieremiaſzowi/ áby okowy drzewiáne y żelázne nośił/ á wołáł/ y ſtráſzył ludzie do pokuty SkarŻyw 32, 557 marg, 558; [zaleca modlitwę] Krol Niniwſki/ ze wſzytkimi poddánymi/ pokutą v Pogan nieſłycháną/ zá cżáſow Ionaſzowych/ gniew Páńſki vbłagáiący. LatHar [+10]v; WujNT 243; WysKaz 30; SkarKaz 3a, 518a.

pokuta czyja [w tym: G sb i pron (6), ai poss (4)] (10): KromRozm II m3v; Pan ſię zmiłował dla pokuty ludu onego [tj. mieszkańców Niniwy]. BibRadz Ion 3 arg; BielKron 71, 92; Zá ktorymi ábyſmy teſz wniść mogli/ pokuty Iádámowey náſláduymy/ ofiárą ſię Ablową/ ktora Chryſtus ieſt/ ſzcżyćmy SkarŻyw 263, A4v, 262 marg, 263, 491 marg; WujNT 11.

W połączeniu szeregowym (1): Tedy dopiero [Adam i Ewa] wſpomnieli grzechu ſwego iádowitość [...] y tym hoynieyſze łzy wylewáli y vgáśić ſię płákánim y łykánim niemogli/ ſerce do P. Bogá podnoſząc/ áby ich pokutę/ y nędze ony/ y troſki przyiąć/ y duſzom ich miłośćiw być racżył SkarŻyw 263.

W charakterystycznych połączeniach: pokuty przestać; wołać i straszyć do pokuty, wzruszyć; upominanie do pokuty; napominać ku pokucie (3), przyść, przywodzić; radzić pokutę, rozkazować, ułożyć (ustawić) sobie (2); dręczyć [coś] pokutą, wyprosić się.

Zwrot: »pokutę czyni(wa)ć; pokuta czyniona« [w tym: za co (1)] = agere paenitentiam Vulg [szyk zmienny] (7;1): A lud moy náwroćiwſſy ſie ku mnie/ [...] á modlilbi mi ſie/ y ſzukał oblicża moiego/ á cżyniłby pokutę zá ſwe drogi bárzo złe Leop 2.Par 7/14; BibRadz Ion 3 arg; BielKron 71, 90, 93; ReszPrz 159; LatHar +8; Y ś. Báſilius Grecki Doktor/ pokutę Niniwitow/ w pośćie/ w popiele/ y włośienicy czynioną/ Metánoią zowie. WujNT 11.
Wyrażenie: »ciężka, sroga pokuta« (1:1): Obacżywſzy Adam grzech ſwoy/ [...] vſtáwił ſobie cięſzkie pokuty y z żoną/ ktorymiby záſię ſwego ſtworzycielá mogli vbłágáć. BielKron 3; BiałKaz B3v.
Szeregi: »pokuta i płakanie« [szyk 1:1] (2): Anielſkie słowá wzruſzyły lud [izraelski] do pokuty y płákánia. SkarŻyw 557 marg, 262 marg.

»pokuta i pokora« (1): Dawidowę pokutę y pokorę/ Sálomonowę mądrość/ Ezechiaſzowe płákánie/ [...] przed ocży nam ſtáwi zakon ſtáry y nowy. SkarŻyw A4v.

»skrucha i pokuta« (1): Widząc Pan Bog pokorną ſkruchę y pokutę ich [Niniwitów]/ zmiłował ſie nád nimi. BielKron 92.

W przen (1): Y Náthán Prorok przypowieśćią Dawidá do pokuty vłowił. SkarKaz 80a.
b. Życie, męka i śmierć na krzyżu Jezusa Chrystusa jako zadośćuczynienie Bogu za grzech pierworodny i ofiara za zbawienie człowieka (6): Poglądáy duſſo nábożná za ſtworzycielem twoijm iako ijdzie ſám na pokutę OpecŻyw 37, 37v; bo on pierwey żywot pokuty ná krzyżu vkazał HistRzym 100v; ArtKanc A11v.

pokuta czyja (1): Tyś zá mię vcżynił doſyć: y twoim doſyć vcżynienim ſpráwiłeś to/ áby przyięmne były rowne pokuty y prace moie/ ziednocżone z pokutą y pracą twoią/ dla mnie LatHar 147.

Zwrot: »pokutę [za kogo] stroić« (1): Przyſtąpcie bliżéy ludzie grzéſſni a oglądáycie iakątz pokutę za wás ſtroij ſyn boży OpecŻyw 103.
c. Nałożona przez spowiednika (40): IEden Bárnádinowi ſpowiádał ſi grzechow/ S ktorych niżli s pokuty więcey było ſmiechow. RejFig Aa8, Dd6; SkarŻyw 572; á iż opilſtwo zátráceniem ieſt: niech takowych kápłan do pokuty przyćiśnie. WerGośc 268; WysKaz [23].

pokuta czyja (1): Pokutá żony z mężem. RejFig Dd6.

Zwroty: »pokutę czynić« (2): SeklKat X2v; [młodzieniec] ſpowiedał ſię przed nim y wyznał grzech ſwoy: iſz mátkę ſwoię nogą vderzył. [...] on [...] wielkość grzechu młodzieńcowi vkázuiąc. y przydał: godna by tá nogá vćięćia: ále táką á táką pokutę cżynić będzieſz. SkarŻyw 373.

»pokutę, za pokutę da(wa)ć« [szyk zmienny] (8:1): SeklKat X2v; Pokutym nygdy niezmieſkal Gdy my ktorą [ksiądz] za grzechy dal. RejKup g5; Gdy ſie tráfi ktoremu zgrzeſzyć/ pádnie v nog Kápłańſkich áby go rozgrzeſzył/ da mu pokutę/ y ćiáło Pańſkie pod obiemá oſobámi BielKron 462; SkarŻyw 166, 373 [2 r.J, 573 marg; Przedśię iednák iáko pilny ſpowiednik po ábſolucyey zaż mu nie dáie pokuty? WysKaz 29; Zwykliſmy pięć paćierzy mowić/ y zá pokutę ie wam dáwáć SkarKaz 209b.

»nakazać za pokutę« (1): V nas oſobne poſty ſą/ ktore álbo kápłan ná Spowiedźi dla duchownego iego pożytku nákaże zá pokutę/ álbo ie kto ſam dobrowolnie z nabożeńſtwa przyimuie. WujJud 191v.

»pokutę naznaczać; pokuta naznaczona« [szyk zmienny] (5; 1): Po powſzedniey ſpowiedźi/ powiedz iákoś ſię dawno ſpowiádał/ y ieſliś pokutę ná przeſzłey ſpowiedźi náznácżoną wypełnił LatHar 136, 112, 126, 134, 286; WujNT 627.

»pokutę przyjąć (a. przyjmować)« [szyk zmienny] (6): SeklWyzn a4v; á gdi prziymie pokutę yawną dla iawnich grzechow: tam potim może mu dać ſpowiednik albo iego paſterz odpuſti SeklKat X3; BielKron 462; HistRzym 45v; KarnNap Dv; Ieſliſz práwie pokutuiący/ a przeſzłe grzechy obmyć/ y przyſzłych ſię ſtrzec ćhceſz/ táką o demnie [!] pokutę przyimi: z ſtrony iáłmużny/ idz á przeday co maſz/ day vbogim SkarŻyw 166.

»pokutę ustawi(a)ć; pokuta ustawiona« [szyk zmienny] (4; 1): SeklWyzn a4v; A pokutę kaplan ma dac/ y vſtawic onemu ktorego roſgrzeſził tę ktorą pan chriſtus dał y vſtawyl/ Mariey Magdalenie SeklKat X2v, X2v; HistRzym [89]; KarnNap Dv.

»pokutę (wy)pełnić (a. spełnić); pokut niewypełnienie« (5:1): I pokuty onei lonſkiey Ieſczem niewypelnyl wſzytkiey. RejKup i3v; RejFig Dd6; KarnNap Dv; [przygotowujący się do spowiedzi ma rozmyślać] Ieſli pokuty ná ſpowiedźi náznácżone pełni. LatHar 134, 115, 136.

Wyrażenia: »jawna pokuta« [szyk 2:1] (3): ieſli kto żąda rozgrzeſſenia ſtich grzechow ktore ſą ludziam iawne/ tedy go kaplan niema roſgrźeſzic krom iawney pokuti/ to ieſt/ iawnego karania SeklKat X2v, X2v, X3.

»pokuta spowiedna« (1): [grzechy przeciwko czwartemu przykazaniu:] Szemránie przećiwko Dekretom Kośćielnym. Pokut ſpowiednych nie wypełnienie. LatHar 115.

»pokuta święta« (1): A bych przyſięgał ſpokorą przijać pokvtę ſwiętą/ iaką mi xiąża vſtawią SeklWyzn a4v.

Szeregi: »pokuta i rozgrzeszenie« (1): Grzechy wylicżywſzy/ ták ná końcu mow: Z tych y wſzyſtkich inſzych grzechow [...] dáię ſię winnym/ y ſpowiádam ſię: proſząc PANA BOgá o miłośierdźie y odpuſzcżenie/ á ćiebie kápłanie o pokutę y rozgrzeſzenie. LatHar 137.

»spowiedź i pokuta« (3): WujJud 177v; Kiedy mamy przyiąć Ciáło Páńſkie/ pierwey ſię mamy do ſpowiedźi y pokuty vćiec. WujNT 608, 323.

Wyrażenie przyimkowe: »za pokutę« (3): ZOná to ná ſpowiedźi zá pokutę miáłá/ By pánu iż nie iego dziecię/ powiedziáłá. RejFig Dd6. Cf »za pokutę dawać«, »nakazać za pokutę«.
d. Naznaczone przez jurysdykcję kościelną, przez władzę duchowną (23): BielKron 375; Ná ty [św. Dunstanusa] ſłowa przelękł ſię Krol y ſkruſzył/ y padwſzy do nog iego/ żáłość pokázował y o pokutę prośił. SkarŻyw 510; ábo wezmićie ná ſię tę diſcjplinę kápice y pokuty mniſkiej: abo z Kanonii y vrzędow kośćielnych dziś vſtąpćie. SkarŻyw 510, 251, 372.

pokuta czyja [zawsze: G sb i pron] (4): SeklKat X3; wielebny Oycże dośić ſię iuſz Márynus vkarał/ prośiem ćię przyimi go ná zad do klaſztoru: wſzák iuſz wſzytkim iáwny grzech iego y pokutá iego. SkarŻyw 184; Papieſz pokutę ich zlećił S. Antoninowi/ ktory v drzwi kośćielnych z powrozámi ná ſzyi ſtać im kazał SkarŻyw 413, 510 marg.

Zwroty: »da(wa)ć pokutę, za pokutę; dana pokuta« [szyk zmienny] (2:1;1): y dáli mu zá pokutę áby Mſzey mieć nieśmiał: y ſłuchał ich iáko pokorny/ y przez ſześć mieśięcy ſpráwowáć S. táiemnic nieśmiał SkarŻyw 574, 226, 511; y iáko ſię [cesarz Teodozyjusz] iego zwierzchnośći kośćielney bał/ religiey y kápłanom głowę ſwoię y máieſtat ná przyimowánie dáney od nich pokuty/ vniżáiąc: czytay w żywoćie ś. Ambrożego. SkarKazSej 680a.

»pokutę naznaczyć« [w tym: za co (1)] [szyk zmienny] (2): gdy táką pokorę iego widział: náznácżył mu pokutę ná śiedm lat. ktorą Krol z wielką pokorą wypełnił SkarŻyw 510, 251.

»pokutę ustawić (a. ustawować) [za co]« [szyk zmienny] (2): Papież Benedikt dziewiąty zlitował ſie nád nimi dopuśćił im thego/ vſtáwiwſzy im pokutę ná wſzytki Polaki zá winę iż páná ſwego przyrodzonego wygnali/ pieniądz od káżdey perſony dáwáć do Rzymá BielKron 346v; WerGośc 220.

Wyrażenia: »pokuta za grzechy« (1): Ták y Ambroży S. [,..] Theodozyuſzá Ceſarzá karał y iáwną mu w kośćiele pokutę zá grzechy iego iáwne/ dawał: ták iſz przed kośćiołem miedzy pokutuiącymi leżeć krzyżem muśiał. SkarŻyw 511.

»jawna pokuta« (1): SkarŻyw 511 cf »pokuta za grzechy«.

»wielka pokuta« (1): wyználi błąd ſwoy przed Biſkupem/ á gdy im wielką pokutę zá to ich ſzałeńſtwo [!] vſtáwował/ powiedźieli Biſkupowi/ iż [...] WerGośc 220.

Szeregi: »karanie albo pokuta« (1): dla iawnich grzechow [...] może mu onego karania albo pokuti vpuſcic SeklKat X3.

»pokuta a rozgrzesenie« (1): przeto iuż prośim o lżeyſzą pokutę á o rozgrzeſzenie/ y byli odbiſkupá rozgrzeſzeni WerGośc 220.

Wyrażenie przyimkowe: »za pokutę« (3): Ceſarz zá pokutę trzy dni boſymi nogámi ſtał ná ledzye/ á Papież go od klątwy rozgrzeſzył BielKron 177; A nákoniec iedno Weneckie Kſiążę Fránciſcus Dándalus rzecżony/ gdj był tą błyſkáwicą záklęty/ tedy zá pokutę muſiał ná ręku á ná nogach przyleść iáko pyes do ſtołu pod nogi Klimuntá trzeciego RejAp 114; SkarŻyw 372.
W przen (1): vmyy pierwey przez pokutę ſplugawione ręce twoie/ á potym áby ćię z Bogiem ziednáłá/ Biſkupią rękę obeymieſz. SkarŻyw 510.
3. Jeden z siedmiu sakramentów w Kościele katolickim, zwany sakramentem spowiedzi lub pojednania i przebaczenia; poenitentia, poenitentiae sacramentum Cn (130): Trzecie [dobro] pokuta, kthora wskrzeſza od ſmierci y od męki wiecżney. WróbŻołt H3, H3; KromRozm I Mv; KromRozm III B7v, Fv; iż ty rzecży pożytecżne ſą zbáwieniu/ á od Kryſtuſá vſtháwione zwłaſzcżá pokuthá/ kthora po krćie cżłowieká w grzechy wpádáiącego rozgrzeſza. BielKron 236; Oſtátnieć wyłożę trzećią część Pokuty/ Doſyć vczynięnie BiałKat 378v, 376 [3 r.]; Ale Pokutá tylko tym ieſt potrzebna/ ktorzy po Krzćie w iáki śmiertelny grzech wpádli. KuczbKat 115, 85, 200 [6 r.], 220, 225; Druga/ gdyż Sákráment ieſt pozwirzchni znák niewidomey łáſki Bożey: á Pokutá ma pozwirzchnie znáki/ Rozgrzeſzenia/ Spowiedźi/ ſkruchy y Doſyćvcżyniema/ ktore známionuią łáſkę grzechow odpuſzcżenia/ tedy Sákrámentem być muśi. WujJud 160, 82v, 87v [2 r.], [88] [2 r.], 160 [3 r.], 258v, 259v, Nn; gánimy też Rzymſką náukę o Pokućie/ ktora więcey pożytkom Kśiężym/ á niżli duſzam ludzkiem ſłużyłá. WujJudConf 91v, 87v; wſzákże nie v wſzytkich tákie ſą grzechy/ áby ſię znimi pokuty żądáiący otworzyć wſzytkim śmieli SkarŻyw 320, 4, 320; Dla tego mowi/ więcey omyi mię/ iż poſpolićie y po pokućie kaźń docżeśna y złenałogi [!] zoſtáią/ á żaden pewnie nie wie ieśli doſthátecżnie pokutował. LatHar 164 marg, [+12], 108 marg, 110, 137, 189 (12); Grzech ktory przez pokutę nie ieſt oczyśćiony/ drugie grzechy wnet zá ſobą ćiągnie. WujNT 204; Apoſtoł każe ſię modlić zá tymi wſzytkimi/ ktorzy w práwey Kátholickiey wierze/ z pokutą zeſzli z tego świátá [...]. A zá tymi záſię modlić ſię nie każe/ ktorzy ábo w kácerſtwie/ ábo w grzechu śmiertelnym bez pokuty zmárli. WujNT 828, 51, 259, 293, 430 [2 r.], 608 (15); WysKaz 32; A gdyby tu z krewkośći czym obráźił iego Skoroby ſie náwróćił/ niechce pomnieć tego. Dał nam ná to lékárſtwo/ pokutę vſtáwił SiebRozmyśl [A3]v; SkarKaz Oooo2b.

pokuta czyja (1): POkutá Chrześćiáńſkiego cżłowieká/ ná trzech rzecżách należy: to ieſt/ ná ſkruſze/ ſpowiedźi/ y doſyć vcżynieniu. LatHar 108.

W połączeniach szeregowych (10): ludzie maią ſie gotowatz ku ſmierci/ przez pokutę/ ciało Bożé/ a przez oſtatecżné pomazanié. OpecŻyw 178v; PatKaz III 135; KromRozm III E8v; KrowObr 160; BielKron 236; Wyznawam też/ że ieſt śiedm prawdźiwie á właſnie Sákrámentow nowego Zakonu od Iezuſá Chriſtuſá Páná náſzego vſtáwionych [...]: to ieſt: Krzeſt/ Bierzmowánie/ Ciáło Páńſkie/ Pokutę/ Oſtátnie pomázánie/ Kápłáńſtwo/ y Máłżeńſtwo WujJud 26; Abowiem choćiaż Pokutá/ obieránie Sług Kośćielnych/ y Małżeńſtwo ſą rzecży święte/ y od Bogá poſtánowione/ iednák Swiątośćiámi być nie mogą/ bo ich Pan Kriſtus ku temu nie wyświadcżył. WujJudConf 159; ReszPrz 56; LatHar ++8v; iż o Bozkich rzeczách [...] zwyczáynymi ſłowy mowić mamy: trzymáiąc ſię ſłow zdawna w kośćiele záchowánych: iákie ſą/ Troycá ś. perſoná/ iſtność/ ſpołiſtność/ tranſubſtantiatia, Mſza/ Sákráment/ kápłan/ kośćioł/ krzeſt/ pokutá. WujNT 735.

W porównaniu (1): Krzeſt záśię/ á potym Pokutá ſą iáko inſtrumentá álbo ſtátki á nacżynie/ ktorymi vſpráwiedliwieni bywamy. WujJud 100v.

W charakterystycznych połączeniach: potrzebować pokuty, żądać; zemrzeć bez pokuty, zeście; obrocić się do pokuty; nawrocić się ku pokucie, przypuszczać (przypuszczony) (2), przywodzić; grzech oczyściony (oczyściony od grzechu, oczyścić się) przez pokutę (4), odnowion, odpuszczać grzechy, powstać, uzdrowion, zjednać się z Bogiem, zniszczyć grzech; ześć z tego świata z pokutą.

Zwroty: »pokutę przyjąć (a. przyjmować)« (2): ktorzy [grzeszni] by ſyą chczyely od ſzwyątoſzczy [= sakramentów] uymauyacz nyechczączy pokuty przymouacz gdyſz ſlyſzą yſz panną marya ye przyyąla PatKaz III 135v, 137v.

»do pokuty przystąpić« (1): Y táki pocznie ſię brzydźić grzechámi temi/ ktorymi P. Bogá obrażał/ y do práwey pokuty przyſtąpi/ w ktorey żáłowáć będźie/ iż kiedy P. Bogá ták głupie y złośliwie gniewał SkarKaz 348b.

»na pokutę się udać« = przystąpić do spowiedzi (2): tedy maſz ſie iuż teraż [!] vkorzyć Pánu Bogu/ maſz ná pokutę ſię vdáć/ ktorać záś pomoże z tych grzechow/ przywrocić ſtráconą łáſkę Bożą y dziedzictwo niebieſkie KarnNap C3v, C3.

Wyrażenia: »prawa (a. prawdziwa) pokuta« [szyk 4:2] (6): bo przy począczyu panny ſtąpyl duch ſzwyąty wduſſą yey nye yzby oczyſzczyl yą od ktorego grzechu ktory wnyey nygdy nyebyl ale aby myala laſką [...] czo teſz ludzyem byua dano acz rzatko poprauey a uyemey pokucze PatKaz III 94v; BiałKat 376 marg; KuczbKat 200; Przetoż do Pokuty prawdźiwey y nagrodá y poiednánie bliźniego/ potrzebnie należą WujJudConf 90v; SkarKaz 348b; SkarKazSej 707b.

»sakrament, świątość pokuty« = sacramentum poenitentiae Cn (6:6): BiałKat 375 żp, 376; zwłaſzcżá iż ludźie wierni/ przez ten Sákráment Pokuty/ ku przyięćiu Swiątośći Bożego Ciáłá ſpoſobni y godni śie sſtawáią. KuczbKat 215, 195 żp, 300; WujJud 250; A te drogi y śrzodki ſą świątośći kośćielne wſzyſtkie/ á oſobliwie Chrzeſt święty/ ktory ná pirwſzym wſtępie żywotá náſzego prziymuiemy: á potym przez świątość Pokuty ś: iedno iż w tym rozność ieſt ReszList 147, 148; LatHar 679; WujNT 129, Bbbbbbv, Bbbbbb4.

»pokuta święta« [szyk 16:2] (18): Acz ſą ći/ którzy dwie częśći Pokuty świętéy kłádą/ to ieſt/ Skruchę y Wiárę BiałKat 376, 375 żp, 376 [2 r.]; KuczbKat 195; KarnNap C3, Dv; A zdrugiey ſtrony/ obácż iáka ieſt moc pokuty S. ktora roſpacż oddala/ miłośierdzie otwarza/ związáne wolne cżyni/ piekło y cżárty rozbija/ vtráty náſze wraca/ niebo otwárza SkarŻyw 173, 354; Od Audyáńcżykow [Luter nauczył się]: Iż Pokutá święta nie ieſt Sákráment: á iż ſpowiedź ieſt ſidło y piekło ſumnienia ludzkiego. ReszPrz 40; ReszList 147, 148; LatHar 640, 677, 679; WujNT 11; Vcżynkowy grzech tymże obycżáiem we krwi Páná Chryſtuſowey [bywa zgładzon]/ ále z applikácyą Pokuty świętey. WysKaz 26, 27.

Szeregi: »pokuta i boże ciało« (1): A tyc ſą duſze chorey lekárſtwá/ Pokutá y Boże Ciáło. KuczbKat 420. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»pokuta i dosyć uczynienie« (2): Bo/ powiáda/ Pokuthá y Doſyćvcżynienie/ wymyſły to Papieſkie/ tego nie potrzebá. WujJud 89v; WujNT Bbbbbbv.

»krzest, (i, a) pokuta« (6): A wżdy iednák inácżey łáſki Bożey doſtáć niemożem/ iedno przez Krzeſt á Pokutę. WujJud 250, 152, 250 [2 r.]; ábowiem tá oboiá rzecż Sákrámentom świętym/ zwłaſzcżá chrztowi y pokućie ieſt przyzwoita LatHar 285; WujNT 702. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»pokuta i nawrocenie« (2): O Pokućie/ y náwroceniu cżłowieká ku Bogu. WujJud 81 [idem] b5v.

»pokuta i rozgrzeszenie (a. odpuszczenie grzechow)« (4): KromRozm I O3; Ktorą moc ma naprzod ſam Pan Bog w Troycy iedyny/ potym y Pan Chriſtus iáko cżłowiek/ á ten ią dał kápłanom/ przeto: áby zaſługą śmierći iego przez pokutę y rozgrzeſzenie/ iáko Száfárze Sákrámentów iego/ grzechy odpuſzcżáli. WujJud 86v; Ktorzy Mſze przedáią/ ktorzy zaſługi zmyśláią ſobie y inſzym Mſzámi/ ktorzy Náukę o Pokućie y o odpuſzcżeniu grzechow błędy rozlicżnemi popſowáli WujJudConf 246v; WujNT Luc 24 arg.

»pokuta i spowiedź« (1): Skąd znáć iż Ian gotował drogę do Sákrámentu pokuty y ſpowiedźi/ ktora potym od Chriſtá Páná vſtáwiona byłá WujNT 129.

W przen (3): Z wtorego ganku/ to ieſt grzechu vcżynkowego/ zſtępuiemy do ſadzawki krwie nadrożſzey po mośćie Pokuty S. WysKaz 27.
Wyrażenie: »owoce (świętej) pokuty« (2): Wiemy też/ że Pan Chriſtus zá nas doſtátecżnie doſyć vcżynił/ ále Doſyćvcżynienim zowiemy godne owoce Pokuty WujJud 92v; KarnNap Dv.
4. Kara, środek represyjny; poenitentia (paenitentia) HistAl, Vulg, JanStat, Cn; multa Calep; piaculum, poena Cn (42): iż wiethse mordersthwa i zabiania thim sie mnoza is pokuthi i vsthawi thei podle vstavienia prawa nieczierpią ZapWar 1545 nr 2646; HistAl I6v; Abowiem nád złodzieiem záwżdy ieſt ſromotá y pokuthá Leop Eccli 5/17; Poenalis, Co ku karániu á káźni należy. Ut poenalis opera, Robotá miáſto pokuty vſtáwiona. Mącz 307d; Ieſt y drugie mieyſce gdźie też złe niewiáſty rozgámi karzą/ y pokutámi rozmáitymi do polepſzenia przywodzą. ReszHoz 131; Multa Ein Buß oder Straff – Kazn, pokuta, wina. [...] Poena pecuniaria, quae pro delicti magnitudine varie irrogabatur Calep 677b; PowodPr 80; KlonWor 8.
Zwroty: »pokutę czynić« [szyk zmienny] = odbywać karę; piacularem fieri, poenam (sceleris a. pro scelere) dependere a. pendere a. preferre a. persolvere a. se repetere a. sustinere, transigere scelus poena Cn (2): WujNT 80; A Stároſtowie mieyſc pilnie máią opátrowáć/ áby mężobóyce nie ináczéy ieno ná dnie w wieży pokutę czynili [paenitentiam agent JanStat 611] SarnStat 608.

»pokutę dać« = piaculum assignare a. imponere, poenam exigere a. imponere a. irrogare Cn (1): á ſámemu [Tantalowi] zá ten vcżynek [iż uwarzył swojego syna] taką pokutę dáli iż ſtał w wodzye do gęby á prágnął/ co ſie chciał napić to ſie wodá vmykáłá BielKron 21.

»pokutę [za co] przyjąć« (2): Klął ie biſkup o to ále mu powiedzyeli/ iż iuż zá to ćięſką pokutę przyięli/ gdy im kijem doprano BielKron 420v [idem] WerGośc 220.

»([co]) sobie (za) pokutę ułożyć, ustawić« (1:1): A secundus poznawſzy iż dla mowienia iego matka vmarła to ſobie za pokutę vłożył, aby do ſmierci więcey niemo wił. BielŻyw 133; BielKron 140.

Wyrażenia: »ciężka pokuta« (2): Piſzą drudzy iż go [Piłata] záwżdy ſumnienie gryzło o niewinną kreẃ Kryſtuſowę/ przeto był ſobie cięſzką pokutę vſtáwił/ w ktorey trwał do śmierći BielKron 140, 420v; WerGośc 220.

»jawna pokuta« (1): Ale ani mąż inſzey żony/ áni żoná inſzego mężá poiąć nie może/ poki pirwſzy żywi. [...] Y przeto Fábiolá zacna Rzymiánká czyniłá iáwną pokutę/ ácz to z niewiádomośći byłá vczyniłá WujNT 80.

»pokutą karan« (1): Ten to Pitacus [...] prawo iawne vſtanowił, Aby każdy opilecz pokutą dwoiaką karan był. BielŻyw 12.

Szereg: »grzech i pokuta« (1): Ktoryby też zábił á zarázem vmárł ſługę ſwego/ ták dzyewkę iáko męża/ będzye winien grzechu y pokuty BielKron 44v.
[Wyrażenie przyimkowe: »pod pokutą [czego]«: skoro śie przebijam a oświecam, maiąm [za]niechać, aż przyśięngli ziadąm na doł pod pokutąm 50 grzywien, a tam marszydę uczyniom, ktorey nie maiąm ruszać, pod pokutąm 10 grzywien. OrdunekGórn 18.]
Przen (3): Yeſliſz tedy zá byałemi głowámi ſyn yego chcyałby ſie nyerządnye myeć/ nyechay go záhámuye karániem yákiem á nápominániem/ á zás [...] nyechay go ożeni. Toć ożenyenye będzye mu pokutą że nyerządu nye będzye pátrzał GliczKsiąż P4, Pv.
Zwrot: »pokutę czynić« = odbywać karę (1): Zonę poyąć pokutę czynić. GliczKsiąż Pv marg.
a. Kara boża (21): Ale że niektorego cżáſu podniosł ſie był [cesarz] w pychę przećiw pánu Bogu/ prze ktory grzech bog go ſkárał/ odiąwſzy znáiomoſć ludzką od niego/ ták długo áż zá ten grzech pánu bogu doſyć vcżynił. A ia ieſtem ánioł Boży/ y ſtroż duſze iego/ ktoryżem thák długo ſtrzegł páńſtwá/ poki ná pokućie był. HistRzym 46v; SkarŻyw 558; Opuſzcżenie pewnych pokut odpuſty nágradzáią. LatHar 286 marg.

W połączeniu szeregowym (1): y to mowiąc P. Bog: ſkarał Máryą trądem ſzpetnym po wſzytkim ciele. [...] Acż Pan Bog pokutę iey docżeśną/ karánie y ſromotę (gdy byłá przez śiedm dni wyklęta y z obozu wyrzuconá) ćierpieć kazał. SkarŻyw 483.

Zwroty: »ponosić pokutę [za co]« (1): Tákże też y Márya śioſtrá ich/ choćiayże wźięłá od Páná Bogá odpuſzcżenie/ zá ono przećiw brátu ſzemránie/ przedśię muśiáłá ponośić przez śiedḿ dni wielką pokutę zá to. WysKaz 29.

»pokutę przyjąć« (1): A zły cżłek [Kaim] gdy mu P. Bog docżeſnym karániem zágroził/ pokuty przyiąć niechćiał SkarŻyw 263.

»pokutę [czyją] wypełnić« (1): Ale że [cesarz] iuż iego [tj. swoją] pokutę zá grzechy ſwe wypełnił/ przetoż odtąd ábyśćie iemu záſie poddáni byli/ iáko pánu ſwemu. HistRzym 46v.

Wyrażenia: »pokuta docześna« (1): SkarŻyw 483 cf W połączeniu szeregowym.

»pokuta za grzechy« (1): HistRzym 46v cf »pokutę wypełnić«.

»wielka pokuta« (1): WysKaz 29 cf »ponosić pokutę«.

Szereg: »pokuta abo (i) docżeśne karanie« [szyk 1:1] (2): Zá to mu [Mojżeszowi] táką pokutę y karánie docżeśne (z łáſki ſwey odpuśćiwſzy wiecżne) náznácżył. SkarŻyw 484; SkarKaz Oooo2b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
W przen (2): Ale Lew to ieſt rodzay cżłowiecży bywa ięt/ ilekroć ſie obwięzuie ku Bożemu przykazániu/ á bywa wrzucon w doł pokuty. A będzieli grzeſzny cżłowiek wrzucon w ten doł pokuty/ tedy może mieć ćięſzkość ćieleſną/ á zapłátę wiecżną duchowną. HistRzym [118]v.
α. Za grzech pierworodny: śmiertelność człowieka, trudy i uciążliwości życia doczesnego (10): y dáie iey [niewieście] P. Bog pokutę/ boleſne y ćięſzkie rodzenie/ kłopoty wielkie około dziatek/ domoſtwa/ y poddáńſtwo pod moc męſką kłádzie ná nię. SkarŻyw 262, 261.

pokuta czyja [w tym: pron poss (2), G sb (1)] (2): Ale iſz wiecżnego potępienia vyść dármo y zá pokutą ſwoią otrzymać ſobie pierwſzey łáſki/ y mieyſcá w niebie/ niemogli: tę im dał nádzieię/ iſz ſię z ich krwie národzić miał mocny krol y ćichy báránek. SkarŻyw 262, 261, 262.

W połączeniu szeregowym (1): Wtora cżęsć żywota Iádámá y Iáwy/ o vtráćie/ pokućie/ y nadziei y dokonániu pierwſzych rodzicow náſzych SkarŻyw 261.

Wyrażenia: »pokuta doczesna« (1): Pokutę docżeſną dał P. Bog przodkom náſzym. SkarŻyw 262 marg.

»pokuta za grzech« (1): O iako Grośna pokuta/ przyſzła godnie na człowieka/ za grzech pierſſego wieka. SeklPieś 32.

Szereg: »docześne karanie i pokuta« (1): Ták przekląwſzy cżártá/ Iáwy y Iádámá niepzeklął [!]: ále łáſką przyſzłego Meſyaſzá/ [...] docżeśne im karánie/ y pokutę tu ná ziemi náznácżył. SkarŻyw 262.
Wyrażenie przyimkowe: »na pokutę« (2): Zoſtáły teſz y ony świeckie/ ále bárzo wątłe przywileie: ktore P. Bog/ ná pokute [!] náſzę/ o ktorey iuſz vsłyſzym/ posłábić racżył. SkarŻyw 262, 262.
β. Piekło [czyja] (1): Przetoſz powiedáł że takié ſą potępionych męki. Abowiemci (mowi) i oni wyznáwaią co iá téſz wyznawám/ i záirzą wybranem/ ale iuſz być dobremi niemogą ani iem daléi pokuta ich pomoże MurzHist Iv.
*** Bez wystarczającego kontekstu (14): Murm 130; Penitentia. Buſz. Pokuta. Mymer1 8; BudNT przedm c2; Calep 816b.

Wyraz cytowany w polemikach religijnych (10): A iżeby ſye to nyerozumyáło o odnowyenyu żywotá/ yáko Luter pokutę wykłáda/ fáłſſuyąc ſlowo Boże KromRozm I H; Nowowiernicy dziśieyſzy/ nieprzyiaćiele Pokuty ś. áni Sákrámentu/ áni ſámego ſłowá Pokuty śćierpieć nie mogąc/ miáſto pokuty vpámiętánie/ ábo pokáiánie (pro paenitentia reſipiſcentiam) omylnie y zdrádliwie podmietuią WujNT 11; Słowo pokuty Nowowiernicy czemu przemieniáią. WujNT 11 marg; [...] ſtrzegąc ſię nowych [słów] od haeretykow wymyſlonych: iáko ſą/ zbor/ ponurzenie/ vznánie (miáſto pokuty) WujNT 736, przedm 8, 22, 5. 11, 217, Bbbbbbv.

Synonimy: 2. dosyćuczynność; 3. spowiedź; 4. groza, kara, kaźń, pomsta.

Cf POKUTOWANIE

SBu