[zaloguj się]
[pdf]

POŁA (4) sb f

Teksty nie oznaczają ó; a jasne.

Fleksja
sg pl du
N poła poły
G poły
A połę pole
I połami

sg [N poła. ◊ G poły.] ◊ A połę (2). ◊ pl N poły (1). ◊ [I połami; -ami, -åmi.] ◊ du A (cum nm) pole (1) KlonFlis E4v.

Sł stp notuje, Cn brak, Linde także XVII – XIX w.

1. Płat tkaniny; ora PolAnt (2):
[Wyrażenie: »poła płotna«: poła płótna paczesnego, surowego. InwMieszcz 1567 nr 139.]
a. Przykrycie; przen (1):
Zwrot:»odkrywać połę ojca swego« = mieć stosunek seksualny z macochą (1): Przeklęty łożący ſię z żoną oycá ſwego/ á odkrywa połę oycá ſwego [discooperuerit oram patris sui] BudBib Deut 27/20.
b. Żagiel (1): Ale gdy przyidźie przećiw wodźie płynąć/ Potrzebá żagle wydęte rozwinąć/ Záżywáć cżáſu poki wiátr po tobie Dmie w pole obie. KlonFlis E4v.
2. Jedna z dwóch przednich części zapinanego ubioru [czego] (1): Tedy ſię obroćił Samuel (chcąc) iść/ á (on) [Saul] vchwyćił połę [oram] płaſzcżá iego/ y rozedráłá ſię. BudBib 1.Reg 15/27.
3. Długa, szeroka sieć na ptaki (1): Pantheron – Ptaſza ſiecz, pomek, poly, powłok. Calep [752]a; [Miey dwie śieći dobrze długie y ſzerokie (ktore ſą łowcom ptáſzym znáiome á poſpolićie ie po[ł]ami zową) Cresc 1571 628 (Linde); Sieći wielkie poły iáko z nimi mafz poſtępowáć. CygMyśl G2v; Snieguł y inſzych ptaſzkow polnych iákim ſpoſobem ź[i]mie połámi maſz doſtáwáć. CygMyśl Hv; Połá/ Cassis, ames, rete. Volck Sss].
a. [Jedna z dwóch części sieci na ptaki: tá śieć ma być proſtey poły iáko śćiáná pláſka Cresc 1571 627.]
4. [Polowa, jedna z dwu (mniej więcej) równych części, na które dzieli się bez reszty jakaś całość:
Wyrażenie przyimkowe: »na pole«: Thakowaſzye vogoda ſthala wrozdzyalye myędzy braczyą rodzoną pany Chocziſchewſkimi [...] plyacze karczemne kthorekolwyek ſſzą thak wchoczyſchewyczach yako y wbobkowyczach, the mayą bycz na pole. ZapWpolKośc 1550 9/313.
~ Wyrażenie: »na dwie pole«: á pochwyćiwſzy zá ſzáty ſwoie rozdárł ie ná dwie pole [in duas scissiones]. BudBib 4.Reg 2/12.] ~

Synonimy: 1. płat; 3. pomek, powłok; 4. poł, połowica.

KO