[zaloguj się]
[pdf]

ROZTAJAĆ (10) vb pf i impf

pf (6), impf (3), pf a. impf (1); pf [w tym: fut (3), praet (2), imp] BierEz, HistAl F3v, LatHar (2), CiekPotr, SkarKaz; impf [zawsze: praes] FalZioł, BielKron (2).

roztajać (8), rozstajać (2); roztajać BierEz, FalZioł, HistAl (2), BielKron (2), CiekPotr, SkarKaz; rozstajać LatHar (2).roſ- (7), roz- (1); rozſ- (2).

o prawdopodobnie jasne (tak w roz-); pierwsze a jasne.

Fleksja
praet
sg
3 m roztajåł
f roztajała
imperativus
sg
3 niech roztaje

praes i fut [1 sg roztajåm.] ◊ 3 sg roztaje (6). ◊ 1 pl rozstajem (1). ◊ praet 3 sg m roztajåł (1). f roztajała (1). ◊ imp 3 sg niech roztaje (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

I. Intransit. Rozmarznąć (rozmarzać) (9): Ale kiedy więc roſtáiał [wąż]/ Dopiero cżłowieká kąſał BierEz M3.
Przen (1):

W połączeniu szeregowym (1): Niech ſię ná táką miłość twoię [moje serce] ſkruſzy/ roſpuśći y roſtáie [możliwa też lekcja: się roztaje]. SkarKaz 161b.

Fraza: »serce się roztaje« (1): SkarKaz 161b cf W połączeniu szeregowym.
1. O lodzie, śniegu: (s)topnieć (7): Tá rzeká [...] cżáſu zimy iteż wioſny przez wſzyſtkę noc zámárzła ſtoi/ ále po ránu gdy ſlońce zágrzewa roztáie [dissolvitur] HistAl F, F3v; Dzieli ią [Azję] też od pułnocy tenże Oceanus Scitykus/ y niegdzie morze lodowáte/ ktore dla wielkiego źimná nigdy nie roſtáie. BielKron 263v, 461; On ſłowo rzecże/ á wnet wſzytko rozſtáie: wienie Duch iego/ á płynąć pocżną wody [Vulg Ps 147/18]. LatHar 383; [Glosy III nr 102/58; Roztáyam/ Liquesco, diffluo. Volck Yyyv].
[Fraza: »lod roztaje«: Coż może być pięknieyſzego [...] nád Pográniczne kráie/ Kędy ſkoro lod roztáie/ Vyźrzyſz pola nieprzeyźrzáne/ Młodą trawą przyodziáne. CzahRzeczy L4v.]
Przen (2): ſłowne ſłużby [tj. słowne obietnice], może bydź, że iáko Wodá mrozem vięta, álbo śnieg od wiátru W zamieci podniesiony [...] Iákoby źimie potrwa; ále záś ná wioſnę Roſtáie. CiekPotr 51.
Zwrot: »rozstajać jako lod i śnieg« (1): rozſtáiem iáko lod y śnieg źiemſki/ zwiędniem iáko płod niedonoſzony LatHar 638.
II. Transit. Rozrzedzać coś zgęstniałego [co] (1): Też macicze cżyſci [wodka miętczana] pita/ mleko s ſiadłe w pierſiach roſtaie FalZioł II 8b.

Synonimy: I.1. płynąć, rozciec się, rozciekać się, rozpuszczać się, rozpuścić się, stopnieć, topnieć.

Formacje współrdzenne cf TAJAĆ.

Cf ROZTAJAŁY

ALKa