[zaloguj się]
[pdf]

1. POMIESZANIE (27) sb n

o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie); -é- SarnStat (2), -e- (1) Mącz; końcowe e z tekstów nie oznaczających é oraz -é.

Fleksja
sg
N pomiészani(e)
G pomiészaniå
A pomiészani(e)
I pomiészani(e)m, pomiészanim
L pomiészaniu

sg N pomiészani(e) (16). ◊ G pomiészaniå (5). ◊ A pomiészani(e) (3). ◊ I pomiészani(e)m (1) GrzegRóżn, pomiészanim (1) CzechEp. ◊ L pomiészaniu (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. pomieszać.

1. Połączenie, zmieszanie różnych elementów; wymieszanie; confusio Modrz, Calep, Cn; commixtio Mącz, Cn (9): Commixtio in Bibliis, Pomieſzánie. Mącz 224a; Calep 240a.

pomieszanie czego (4): Widzimi ſie iż dla pięknośći/ á vrody męſzcżynſkiey/ bárzo by ſie podobáłá białymgłowam oná poſpolithość/ á pomieſzánie krwie/ iákie Plato w ſwych kſięgach ſtánowi GórnDworz Hh4v; Toć ſię tedy Cżłowiecżeńſtwo Chriſtuſowe w Boſtwo iego przemieniło: y sſtáło ſie w nim dwu nátur pomieſzánie. WujJud 45; GrabowSet K. Cf pomieszanie czego z czym.

pomieszanie czego z czym (1): Ach nieſtetyż támći [w piekle] ieſt pomieſzánie głoſow z rykiem wołáiących: tám tumult ludźi zębomá zgrzytáiących LatHar 151.

W przeciwstawieniu: »wyłączanie ... pomieszanie« (1): Potwarzy tedy y kłamſtwá ſą Sofiſtickie/ ktorzy ſwym zmyſlonem wyłącżeniem/ pismo S. potępiáią z kacerſtwá y z nieprawdy poſpołu z námi/ gdyż my iako nigdy nie wyłącżamy Syná od Oycá [...] ále rozeznawamy śrzodku ſię dźierżąc/ ábo śrzednią drogę dzierżąc miedzy wyłącżániem Aryuſzowem/ y pomieſzániem Sábelliuſzowem. GrzegRóżn D3v.

W charakterystycznych połączeniach: pomieszanie głosow, dwu natur, krwie, trojga istności.

Szereg: »pomieszanie i pomiarkowanie« (1): [duch dobrego i duch złego] Z ktorych ieden ieſt Bogu iáko práwicá/ drugi iáko lewicá: áby w mocy ich były one rzecży ſprzećiwne. Ktorych pomieſzánim y pomiárkowániem świát ſtoi/ y wſzytko co ná nim ieſt. CzechEp 259.
a. Włączenie, wmieszanie [czego] (1): Zydom áby nie ſłużyli ſłudzy z Krześćian vtriusque sexus, pod winą ſtá grzywien. A to ſtrzegąc pomiéſzánia nierządu, bo oni ſtárégo zakonu de concubinatu ápprobuią. SarnStat 245.
2. Pomylenie, wzięcie za co innego (3):

pomieszanie kogo, czego (2): GrzegRóżn G4v; Moráwſkié tákże winá/ et alterius, generis áby w tych piwnicách y w domiéch nie były ſkłádáné/ ále w oſobliwych dla pomiéſzánia ich. SarnStat 292.

pomieszanie między czym (1): Boć też ma dyabeł ćiche y pokorne: [...] y wſzeláką poſtáwę dobrego/ ktorą ſtworzył Bog ku záchowániu ludzkiemu. Ktorą poſtáwę wprowádźił też y dyabeł ku źwiedźieniu: áby było pomieſzánie/ między prawdźiwym dobrym/ á dobrym zmyślonym CzechEp 38.

3. Chaos, zaburzenie, zakłócenie, wprowadzenie zamętu; perturbatio Modrz, Cn (15):

pomieszanie czego (6): wiele náſzych [...] kocháią ſię w záſtárzáłem wyſtępku: [...] Y ztądże ſię to dźieie/ że ſię y mężoboyſtwá bárzo wiele dźieie/ y nieſkońcżone krzywdy ludźiom nie obronnym bywáią cżynione/ á w obłędliwych dumach y w pomieſzániu kárnośći wiele iych żywię. ModrzBaz 102, 68v; P. Bog dopuśćił pomieſzánie rad y rozumow wáſzych/ iż widząc nie widźićie/ chcąc co czynić nic nie czynićie, co we dnie zrobićie/ to ſię w nocy obáli SkarKazSej 660a. Cf »pomieszanie językow«.

Wyjaśnienie ludowej etymologii nazwy „Babel” (1): A dla tegoż wezwáne [miasto] ieſt Babel (marg) To ieſt pomieſzánie. (–)/ ábowiem tám Pan pomieſzał ięzyki wſzey źiemie BibRadz Gen 11 /9.

W charakterystycznych połączeniach: pomieszanie karności, rad, rozumow, stanow.

Wyrażenia: »pomieszanie językow (języka)« (3): Iáśnie ſię pokázuie to/ co z tego wywroconego fundámenthu vrosło/ iáko Wieżá Babel/ to ieſt/ pomieſzánie ięzykow w náuce wiáry Krześćiáńſkiey GrzegRóżn A2v, Hv, H2.

»pomieszanie niewywichłane« (1): Ale by byli iednego ięzyká/ piſmá święthego vżywáli ći wſzyſcy y ná nim przeſtáli/ nigdyby byli nie wpádli w tho pomieſzánie nie wywichłáne. GrzegRóżn I3.

Szeregi: »błąd i pomieszanie« (1): [budujący teraźniejszą papieską stolicę] ſynody zwoływáli y ná nich co chćieli ſtánowili: to raz pochwaláiąc/ á drugi záś gániąc: [...] tożći ſię dopiero y fundáment ták ten vſuł: y wieżá tá Bábilońſka pełna błędow y pomięſzánia ná nim vbudowálá. CzechEp 233.

»pomieszanie i skupienie błędow« (1): Widźiſz tedy Cżytelniku miły/ iż te Mniſkie álbo zakonnicże Reguły y vſtáwy/ nic innego nie ſą/ iáko Bábilon/ to ieſt pomieſzánie/ y ſkupienie błędow ReszPrz 35.

Przen (3):
Wyrażenie: »pomieszanie babilońskie, Babel« (2:1): Pokázuie ſię to co vrodziło to pomieſzánie Bábilońſkie/ to ieſt wywrotną/ á nigdy końcá nie máiącą Sofiſtikę. GrzegRóżn A3, G4v, H2v.
a. Poplątanie, pogmatwanie, zawikłanie; conturbatio Calep (2): Obácżże z tąd/ izali nie tho ieſt [...] iuż więczſze pomieſzánie/ gdźie przą tego co mowili/ á cżego przeli záſię twierdzą/ gdźie co ſthoi obaláią/ á obalone rzecży znowu buduią/ áby ſię potym obáliły GrzegRóżn H2v; Calep 255a.

Synonimy: 2. błąd, omylenie, omyłka; 3. powichłanie, powichranie, powichrowanie, zamęt, zamętek.

Cſ POMIESZAĆ

JR