»by(wa)ć w pośmiech, na pośmiech, ku pośmiechu« [w tym: komu, czemu (8), u kogo (2)] = esse in opprobrium Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (6:4:1): FalZioł +2v; RejPs 55, 78v; A owſſem tobye Pánye wſſyſcy będą w pośmyech/ Bo wzgárdziſz to pogańſtwo zá táki ſproſny grzech LubPs O4v; Leop Ier 44/12; [ranny Saul] rzekł do Rycerzá ſwoiego/ dobiy mię bych nie był ná pośmiech nieobrzázańcom. BielKron 68, 200; ále iż to s pychy/ ábo w nádzieię iákiey od Páná odpłáty cżynili/ wſzytko to było w pośmiech v nie^go. RejPos 170v, 280v; BudBib Ier 6/10; SkarKazSej 673b; [Mihi ridiculo facit. Mnie ná poſmiech był. TerentMatKęt F3].

»pośmiech(y) ci(e)rpieć« [szyk zmienny] (4): iż ći łákomcy nic lepſzego zá żywotow ſwych nie cżynią/ iedno kiedy wcżás zdycháią/ áby długo ná ſwiecie nędze y poſmiechow ludzkich nie ćirpieli. RejZwierc 104v, 105; KochPs 189; ArtKanc E4.

»da(wa)ć (się) (a. poda(wa)ć, a. wydać, a. wzdać) w pośmiech, na pośmiech, ku pośmiechu; na pośmiech dany (a. podawany, a. wydany)« [w tym: komu, czemu (11)] [szyk zmienny] (7:6:1;4): A nie dáy mię w pośmiech ludziom vporney głupośći. LubPs K4v; GrzegRóżn I3v; RejPos 350; HistHel [A2]v; CzechRozm 175; A dźiwnie ſię dawáią ludźiom wpośmiech [mirabiliter se praebent omnibus deridendos]/ ktorzi by osłowie Kumáńſcy [...] gdy znich cudzą ſkorę zedrą/ w ſwoiey ſię okázáć muſzą. ModrzBaz 135; ktorą [naukę] gdy inne kośćioły opuśćiły/ y od Rzymſkiego ſię kośćioła mátki y miſtrzá ſwego oddzielili/ dane ſą pogáńſtwu ná pośmiech y vpadek. SkarJedn 308; Y zádał ſromotny raz nieprzyiaćielowi/ Y podał go ná pośmiéch wſzytkiemu wiekowi. KochPs 118, 56, 57, 61; SkarŻyw 560; W Bożey łáſce, y w miłośći/ w miłośierdźiu, pobożnośći/ záchoway nas wſzego grzechu/ nie day Diabłu ku poſmiechu. ArtKanc T8v; GrabowSet B2, Nv; Widźieliśćie W.M. ich ryſztunki/ których ná ten czás vżywáli/ któré teraz ná pośmiéch podawáné bywáią. OrzJan 55, 20; SkarKaz 117a.

»w pośmiechu mieć« (1): Oniſz to coſmy ie w pośmiechu mieli/ coſmy po nich deptáli/ coſmy ie zábijáli/ coſmy zdrowie ich zá kilá grzywien ſzácowáli/ iákoż ſą miedzy ſyny Boże poczytáni? SkarKaz 84a.

»w pośmiech, na pośmiech obracać (a. obrocić (się)); w pośmiech obrocon« [w tym: „sobie” (4), u kogo (2)] [szyk zmienny] (10:5;1): Quia exacerbauerunt eloqui dei: et coⁿfilium altiſſimi irritauerunt. A radę nawyſſego na poſmiech obracżali. WróbŻołt 106/11; RejPs 164; BielKom E3v; W poſmiecheśćie obroćili przykazánie Boże/ dla vſtaw wáſzych O obłudni ludzie? KrowObr 235v; Mądrzy á ſtátecżni ludzye w pośmiech ſie obrocą. BielKron 136; Piſał też y Aſtronomią ſwoię/ ále ią w pośmiech obrocił plotkámi ſwemi. BielKron 156, 77v, 202v; RejAp 192; RejPos 201v; RejZwierc 103; ArtKanc M17v; Co ſwoi z zalem mowi tho ſobie opci napoſmiech obraca PaprUp H2; GrabowSet L2; PowodPr 10; Maćieli co nád ſeymy do porátowánia śiebie y Rzeczypoſp: gruntownieyſzego? Ieſli nie maćie: czemuż ie ták tárgáć/ y ná zgubę ie ſwoię y pośmiech á ſromotę v ludźi obcych obrácáć ie dopuśćićie? SkarKazSej 695b.

»przyść (a. iść, a. pość, a. przejść, a. wyniść, a. [wniść]) w pośmiech, na pośmiech« [w tym: komu (3), do kogo (1), [u kogo]] [szyk zmienny] (4:3): tákeſmy inſzym wſzytkim poſtronnym ludziom przyſzli ná pośmiech BielKron 318v, 222v; zá tákim błazeńſthwem/ przyſzedłby w poſmiech/ y do pácholąt nákoniecz GórnDworz Kk7v, Ee6v; Práwo to wáſze tylko ná vczynek zły gdy ſię sſtánie/ káźń máłuczką iákąś. (okrom gdy kogo czći odſądzą/ ácz y to iuſz w pośmiech poſzło) poſtánowiło GórnRozm C2; Kochaimiſz ſie mi wniej [Platonowej radzie] niech nieidziem ludziem wpoſmiech PaprUp L3; GrabowSet F; [y my iuż v wielu ludźi weſliſmy w pośmiech [nosque multis ridiculi facti ſumus]. HerburtArt 98].

»przywieść w pośmiech [komu]« (1): Nád corką buyną poſtánow pilną ſtraż: by ćie kiedy nieprzywiodłá w poſmiech [ne quando faciat te in opprobrium venire]/ nieprzyiaćielom/ dla vrągánia w mieśćie/ y wzgárdzenia od ludzi Leop Eccli 42/11.

»pośmiech stroić« [w tym: z kogo (1)] (2): Catamidiare – Poſzmiech z kogoſtroic. Calep 171a; Cavillor – Vexuie, poſzmiech ſtroie, ſzidze. Calep 174a.

»pośmiech [z kogo, z czego] uczynić, udziałać« = wyśmiewać się [szyk zmienny] (1:1): ácżkolwiek był Noe vmiłował ſyná Chámá/ ále iż pośmiech z oycá vdzyáłał nie zákrył go/ przeto Pan Bog s potomſtwá iego zwirzchność odiął BielKron 10, 440v.

»[kogo komu] na pośmiech wystawić« (1): ktorego [jakiegoś Turiana] [...] káżdemu bácżnemu cżytelnikowi/ práwie ogolonego y obnáżonego/ odiąwſzy mu wſzytkie árgumentá/ ná pośmiech wyſtáwił. NiemObr 41.

»pośmiechem zbywać« (1): Eludo – Poſmiechem zbiwąm. Calep 357b.

»w pośmiechu zostawać« (1): Gdy [...] pogáńſkie ćiemnośći tym więcey niſzcżáły/ y Bogowie ich w pośmiechu y wzgárdzie zoſtawali: wielki ſię y ſzalony gniew pogáńſtwá ná Márká S. wzniećił. SkarŻyw 363.

»(z)stać się (a. stawać się) w pośmiech, na pośmiech« [w tym: komu (4), u kogo (1)] [szyk zmienny] (3:2): Diripuerunt eu^m omnes tranſientes via^m: factus eſt obprobrium vicinis ſuis. Roztargali gi wſzytci idąci drogą y ſthał ſie na poſmiech ſąſiadom. WróbŻołt 88/42; Abowiem ſtálichmy ſie ná wielki poſmiech ſprzećiwnikom náſſem RejPs 120, 66; Bo w wielki pośmiech twe mieyſce v wſzech ſie ſąſiad sſtáło LubPs T5v, S2v.

»pośmiech ludzki« [szyk 6:1] (7): BielKron 77v; A też máłoby nielepiey iáko y ten drugi áby co rychley zdechł/ áby áni nędze/ áni ohydy ſproſney/ anipoſmiechu [!] ludzkiego długo nie ćirpiał. RejZwierc 105, 104v, 143v, 268; GrabowSet L2. Cf »na pośmiech«.

»pośmiech a fabuła« (1): iż on nieomylnie obiecał dáć mieyſcá tákie ná poſmiech á ná fábułę obcym narodom RejPos 350.

»pośmiech ani obmowa« (1): á ktory [kapłan] też ich wyſtępow [= występków] ſłucháć powinien: Nie dla pośmiechu áni dla obmowy/ ále dla lekárſtwá y rozgrzeſzenia pewnego. KarnNap C4v.

»plotka a pośmiech« (1): A gdy też iáka plotká przydzye/ chociaż ſie powieda od Páná iákiego/ á nie ma nic pewnego od niego/ tákże też plotkámi á pośmiechy bywa odpráwá iego. RejPos 317v.

»pośmiech i powieść [= plotka]« (1): á będzye wáſzá nędzá w pośmiech ludzki y w powieść obroconá. BielKron 77v.

»pośmiech i sromota« (2): Memor eſto d^omine obprobrij ſeruorum tuorum: q^uod coⁿtinui in ſinu meo multaru^m geⁿtiu^m. Pamietay miły panie na poſmiech y na ſromotę ſlug twoich/ [...] ktorą cirpiałem na oblicżu moim od rozmaitego pogańſtwa. WróbŻołt 88/51. Cf »na pośmiech«. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»pośmiech, ([a]) szyderstwo (a. szydzenie)« (2): Deridiculum – Poſmiech, szidzenię. Calep 310a, 616b; [A wy okázuiąc ſye vprzeymemi nieprzyaćielmi krzyża Kryſtuſowego/ wſſythko to wpoſmiech á wſſyderſtwo obracaćie ZebrzydOdpow e3].

»pośmiech i urąganie« [szyk 2:1] (3): co ieſliżem tym komu g woli vczynił/ o dźiękę mi ſye ſtárác nietrzebá: ále ieſli komu będźie przećiwno/ o vrągánié y pośmiéch nie wątpię SienLek Vuu2v; CzechRozm 175; SkarKazSej 673b.

»pośmiech, (a, i) wzgarda (a. wzgardzenie)« [szyk 5:1] (6): RejPos 280v; Abowiém iuż ledwé ćiérpiéć więcéy może Náſzé człowieczeńſtwo pośmiéchów/ y wzgárdy KochPs 189, 100; SkarŻyw 363; Calep 312b; GrabowSet T2. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»pośmiech, (i) zelżywość« [szyk 1:1] (2): Calep 255a; A wybaw od pośmiechu y od zelżywośći. GrabowSet F2. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

~ ku pośmiechu komu (1): Ten/ [...] Co nie cżyni zle bliźniemu ſwoiemu/ Ani życży nic/ ku pośmiechu iemu. GrabowSet H3v.

ku pośmiechu czyjemu (1): RejZwierc 187 cf Szereg.

»na pośmiech« = in opprobrium Vulg (13): Zá ty ſwoye wſſetecżeńſtwá nyech ſie záwſtydáyą Co wey wey wey záwżdi zá mną ná pośmiech wołáią LubPs L2; Wiem dobrze otym/ iż Kryſtus byl w Purpurę ná pośmiech obletzon KrowObr 106v; Leop Eccli 42/14; iáko ſie rodzą drudzy ták nikcżemni [...]/ że nie może cżłowiek inácżey wierzyć/ iedno że ie náturá ná poſmiech miedzy ludzie puśćiłá GórnDworz D2v; Kuglarz powiedział záſię iákoby ná poſmiech/ każiſz mi dáć groſz. RejZwierc 98v; (nagł) O Sądzie Páńſkim. (–) Tu ſobie przełoż. [...] Cżłowieká mizernego/ świátu wſzyſtkiemu ná pośmiech y poſądzenie vkazánego. LatHar 670; SiebRozmyśl C4v, H2v.

~na pośmiech komu (3): Poſuiſti nos in obprobriu^m vicinis noſtris: ſubſannationem et deriſum his qui ſunt in circuitu noſtro. Położyłes nas miły panie na poſmiech ſąſiadom naſzym/ ſmiechowiskiem y naigrawanim tym ktorzy/ ſą z granic naſzych. WróbŻołt 43/14; Miły oycże cżemuś mię w tym ſiroctwie ná pośmiech ludziom zoſtáwił BielKron 303; SiebRozmyśl C3.

na pośmiech czyj [= z kogo szydzą] (1): Potym koronowaniu/ na iego więtſſy poſmiéch/ dali mu miąſto ſceptru/ trzeſtz albo trcinę morſką w ręku OpecŻyw 128v.

»z pośmiechem« = contumeliose Calep (6): RejZwierc 212v; Calep 255a; Zá poſtánowieniem tedy tych Ephorow był iednego cżáſu iákoby s poſmiechem od żony ſwey nágrawan tymi ſłowy Phil Q; on żárty niewſtydliwé Z pośmiéchem ze mnie ſtroi GosłCast 61.

»[kogo, co] za pośmiech mieć (sobie)« [szyk zmienny] (6): Iże takowé rozmyſlanijé będzie ſie widzialo niektory^m iakoby dziecinné a proſté/ a dworni ludzie będą to mietz ſnádz iakoby zapoſmiech ſobie. OpecŻyw 30; RejAp 179v; RejPos 322, Ooov; Wálerian vſłyſzawſzy pomyſlił ſobie/ iż podobno ieſt tákich więcey co to mnie zá poſmiech máią RejZwierc 153v, 97v.

»pośmiech z siebie (u)czynić; [komu] pośmiech czynić [u kogo]« = narażać (się) na pośmiewisko [szyk zmienny] (2;1): RejPos 224; Ano było dáleko lepiey áby był ná mieyſcu doſiedział/ á nie cżynił poſmiechu s ſiebie. RejZwierc 17v, 134.

»[u kogo] za pośmiech się zdać« (1): Tákże też to/ gdy kto komu dawa poććiwą rádę/ [...] á iż mu nie da álbo vpominku/ álbo dobrodzieyſtwá iákiego/ tedy ſie to v niego zá poſmiech á ieſzcże ktemu zá iákąś przykrą przyſádę zda. RejZwierc 99v.

»[komu] pośmiechem się zstawać« (1): Iuż duſzá/ pod zbytkiem ćięſzkośći vſtawa/ Ludźiom obfitośći/ pośmiechem ſie sſtawa GrabowSet S2v.

»zelżywość a pośmiech« (1): Dawáiąc nam rádę y náukę/ ábychmy [...] nie ćiſnęli ſie [...] ná tákie mieyſcá/ ktoreby nam więtſzą zelżywość á poſmiech cżynić miáły v ſwiáthá tego RejPos 224.

»pośmiech a żart« (1): A iáko Dawid Prorok powiáda/ iż v niego ſą zá poſmiech á zá żárt ty wſzytki wymyſły ſwiátá tego. RejPos 280.