[zaloguj się]
[pdf]

POZABIJAĆ (38) vb pf

o prawdopodobnie jasne (tak w po-); oba a jasne.

Fleksja
inf pozabijać
praet
sg pl
3 m pozabijåł m pers pozabijali
n subst pozabijały
conditionalis
sg pl
3 m by pozabijåł m pers by pozabijali
con praet
sg
3 m by był pozabijåł
impersonalis
praet pozabijåno
participia
part praet act pozabijåwszy

inf pozabijać (5). ◊ fut 1 pl pozabijåmy (1). ◊ praet 3 sg m pozabijåł (8). ◊ 3 pl m pers pozabijali (14). subst pozabijały (1). ◊ con 3 sg m by pozabijåł (1). ◊ 3 pl m pers by pozabijali (2). ◊ con praet 3 sg m by był pozabijåł (1). ◊ impers praet pozabijåno (2). ◊ part praet act pozabijåwszy (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia
Zabić wielu; occidere Vulg, PolAnt, Modrz; interficere, perimere Vulg, PolAnt; perdere PolAnt [kogo, co (żywotne) (pl a. sg w funkcji pl)] (38): GroicPorz 11; Leop Sap 18/5, Act 7/52, 27/42; Ale Saul y z ludem ſwym przepuſćił Agágowi/ y co nalepſzem owcom/ wołom/ y bydłu tłuſtemu y báránom [...]: Iedno tho co było niczemne á ninacz ſię nie godźiło to pozábiiáli. BibRadz 1.Reg 15/9, 1.Mach 1/32, 2.Mach 12/19; Nowokrzcżeńcy/ ktorych iuż było wiele/ rzućili ſie gwałtem ná ty ktorzy ſie krzćić niechćieli/ y pozábijáli drugie iáko pogány BielKron 214; [Werszowcy] byli w wielkim podeyźrzeniu y wzgárdzeniu od wſzech/ iż kilko krolow Cżeikich ćicho pozábijáli/ chcęcy ſámi pánowáć BielKron 321, 319v, 335, 358v, 399v, 400, 446; posłał krol do miaſt Iudſkich poborcę [...]. A gdy mieſzcżánie słowom iego [...] wiárę dáli. Tedy on ſtrzaſkiem wtargnął do miáſtá/ á vcżynił w nim wielki mord/ pozábijawſzy wielki pocżet Izráelcżykow. BudBib 1.Mach 1/32, 2.Reg 4/12, 2.Mach 12/19; [Heliasz] ſię przycżynia do Bogá przećiw Izráelowi mowiąc. Pánie/ proroki twoie pozábijáli/ y ołtarze twe poroſkopywáli/ á oſtałem ſię iá ieden/ y ſzukáią duſze moiey. BudNT Rom 11/3; ModrzBaz 143v; SkarJedn 93, 303; Nárſes nieiáki/ Kśiążę włoſkie zákopał był wielkie ſkárbj/ w złoćie y ſrebrze/ y pozábijawſzy ſługi/ ktorzy iy ſkładáli ná ono mieyſce: iednemu ſię tylo ſtáremu oney táiemnice zwierzył. SkarŻyw 101, 374, 483; [Sylla] ten wielkość Rycerſtwá Rzymſkiego dał pozabijáć y wywołáć Phil O; WujNT Act 27/42.

pozabijać dla kogo [= z powodu kogo] (1): A dla zgwałconey Dyny Corki Iakobowey/ wſzytki Sychymity pozábijano GroicPorz kk4.

W połączeniu szeregowym (1): Dobył thedy Iozue wſſyſtkiey źiemie ná gorách y ku południu: [...] wſſyſtkie krole ich poimał/ poráźił/ y pozábiał. Leop Ios 11/17.

Zwroty: »mieczem pozabijać« = gladio interficere Vulg [szyk zmienny] (3): Iudás [...] przyćiągnął przećiwko zábijácżom ſwey bráćiey/ y ſpalił dom v portu wnocy/ thudzieſz y łodzie: ále owe co z ogniá vćiekáli/ miecżem pozábijał [gladio peremit]. Leop 2.Mach 12/6, 2.Par 36/17; SkarKaz 119b.

»do śmierci pozabijać« (1): wthen czas ſpanstwa waſzego livdzie niekorzi [!] [...] przeszly przes granycze Byalogrodzka kyelka wſzy spvſtoſchily y niektorich do smierczy pozabyaly LibLeg 10/91.

Szeregi: »pobić a pozabijać« (1): Te wſſyſtkie poimawſſy Nábuzardan Hetman/ wiodł ie do Krolá Babilońſkiego do Rebláthy. Y pobył ie Krol Bábilońſki á pozábiał ie [percussitque eos ... et interfecit eos] w Rebláthá w źiemi Emmáth Leop 4.Reg 25/20[21].

»pozabijać i pomęczyć« (1): Pádł o ziemię S. Woyćiech/ á oni [prześladowcy] wołáli: co tu cżynićie? vćiekayćie ſtąd pozábijamy was y pomęcżemy prętko. SkarŻyw 355.

»pomordować i pozabijać« (1): Pomordowáli tedy żydowie nieprzyiaćioły ſwoie porażką wielką [!] y pozábijáli ie [Itaque percusserunt Iudaei inimicos suos ... et occiderunt eos]/ oddawáiąc im to/ co oni byli ná nie zgotowáli Leop Esth 9/5.

»pozabijać i spalić« (1): puśćił Pan Bog ogień z niebá y pozábijał y ſpalił one ſyny iego. SkarŻyw 492.

»pozabijać i wygładzić« (1): Aman [...] nieprzyiaćiel y przećiwnik żydowſki/ myſlił przećiwko im złe rzecży/ áby ie był pozábijał/ y wygłádził [ut occideret illos, atque deleret] Leop Esth 9/24.

Synonimy: pomordować, porazić, potłuc, pozamordować.

Formacje współrdzenne cf BIĆ.

Cf POZABIJANY

JR