[zaloguj się]
[pdf]

PROWIZYJA (13) sb f

-ow- (12), -ou- (1); -z- (10), -ſ- (3); -zi- (8), -zy- (4), -zii- (1).

o jasne, a pochylone.

Fleksja
sg pl
N prowizyjå
G prowizyjéj
A prowizyje
I prowizyją prowizyjami
L prowizyi prowizyjåch

sg N prowizyjå (2). ◊ G prowizyjéj (3); -éj (1), -(e)j (2). ◊ [I prowizyją. ◊ L prowizyi.] ◊ pl A prowizyje (5) [w tym zapis: -ę (2)]; -e (1), -(e) (4). ◊ I prowizyjami (1). ◊ L prowizyjåch (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII – późniejsza wstawka) – XVII (z Cn) – XVIII w.

1. Dochód uzyskiwany z tytułu posiadania praw do danych dóbr, zysk od danej wartości; provisio Cn [prowizyja, na stan jaki opatrzenie, dochód – provisio Cn] (5): A zá tym téż wedle przypadánia tych pożytków/ vmnieyſzáć ſie ma téy prowiziiéy/ którą Królowa Iéy M. z Céł Koronnych bierze y bráć ma SarnStat 1148; VotSzl E2v.

prowizyja czyja (1): Y táż przycżyná ieſt/ iż iáko dárowizny ábo dożywoćia/ krolewcżyzny/ ábo też proces práwá Polikiego náſtał [...]/ tedy w prouiſiach ábo dáninach krolewſkich tákże y wzdániach wſzelkich máiętnośći/ gdy wymięniáią wſzyſtkie pożytki co było/ y co cżáſem niebyło/ iednák tám nigdźiey dźieśięćiny nie naydźieſz PowodPr 23.

a. Dochód z części dziedzicznej majątku, przypadającej pannom wychodzącym za mąż [czyja z czego] (2): Prowiſia pánny do ſzćia zá mąż/ z części iéy należącéy/ cále zoſtáwáć ma/ którą wſzyſcy poſseſsorowie dóbr onych dawác máią/ opátrzywſzy ią mieſzkániém w onych dobrách wedle iéy kondiciiéy SarnStat 591 [idem] 637.
2. Prawne nadanie urzędu i beneficjum kościelnego; provisio JanStat, Cn [beneficyjum, prebenda – provisio Cn] (7): Gdy Apoſtolowie s pokornemi prośbámi vciekli ſie do Páná ſwego/ áby im obiáwił kogoby mieli obráć ná mieyſce niewiemiká onego [Judasza]. Pátrzayże iż tu nie ſłáli po Sakry do Rzymá/ po prowizije do pánow/ po grátifikácije do Biſkupow/ po prezentácie do krolow á do podawiec RejPos [290]v; SarnStat 193, 924.

prowizyja czyja (1): Iedno iż przełożeni Duchowni w Króleſtwie náſzym [...] do tego czáſu nie mieli nic pomocy: iákoby ſwé podawánia y prowizie/ choć tylko w Mieśiącach ſwych/ przećiwko Rzymſkim rozmáitym reſerwáciom/ acceſsóm/ regreſsóm/ y coadiutoriam/ y inym tákowym trudnośćiam mogli brónić SarnStat 193.

W połączeniach szeregowych (2): á iż tymże obyczáiem maią bydź karáni wſzyſcy [...]/ Prȩłaći/ [...] y ini zkądkolwiek będący/ którzyby [...] prowiſiȩ/ vitalitates, penſiȩ/ ſurrogáciȩ/ y którémikolwiek poſtępki otrzymánié iákié w ſobie máiącé/ przynieśli/ iáwnie y táiemnie publikowáli SarnStat 194, 924.

Przen [czyja = od kogo] (1):
Szereg: »prowizyja i nadanie« (1): Znałem ia niektore quibus domi erat curta suppellex, ktorzy [...]/ iż ſię im niechćiało nędze ćierpieć domá [...]/ ktorych Antychriſt Rzymſki [tj. papież]/ przez ſwoie dawnieyſze dworzány/ tymi iábłuſzkámi ſwoimi połowił: y barzo niektore z nich vbogácił [...]. Ktorzy wſzyſcy tyią iáko wieprze/ z iego prowizyey y nadánia ktore on przez ſwe práktyki/ y z máiętnych y z nędznych/ y nieopátrznych ludźi wyduśiwſzy pobudował. CzechEp 351.
3. Zaopatrzenie (1): [Posyłam swą kolebkę, aby na nie część fraucymeru usiadła, iżby tym spieszniej jachać się mogło. Wszakoż na tej prowizyji mej nie dosyć ListyPol II 1548/95.]
a. Zapas żywności, zaopatrzenie w żywność; sumptus itinerarius, viaticulum, viaticum Cn [prowizyja żywności, spiża, nadrożne opatrzenie – provisio Cn] (1): Kędy to może bydź/ ſtáray ſie áby ſurowemi obroki gość nie odpráwował/ zwłaſzcżá kędy gość rowny/ ktoremu możeſz ſproſtáć ſwoią kuchnią: bo z tego y onego y śiebie z ſwemi odpráwiſz/ w woz prowizyey nie cżyniąc. GostGosp 26; [By nie W⟨aszej⟩ M⟨iłości⟩ łaska nie jadłbych był wczora jedno kozę, ale za W⟨aszej⟩ M⟨iłości⟩ prowizyją miałem wyborną łanią ListyPol II 1549/264].

Synonimy: prowent; 1. dochod; a. oprawa; 2. beneficyjum, prebenda; 3. opatrzenie, spiża, żywność.

MPi