[zaloguj się]
[pdf]

DOCHOD (419) sb m

Pierwsze o jasne; N i A sg -chód (18), -chod (1); -chód KochAp, SarnStat (4); -chód: -chod Mącz (13 : 1); w pozostałych przypadkach -chod- (120).

Fleksja
sg pl
N dochód dochody
G dochodu dochodów
D dochod(o)m
A dochód dochody
I dochod(e)m dochody, dochodami, dochodmi
L dochodzi(e) dochodziéch, dochodach

sg N dochód (36). ◊ G dochodu (28). ◊ A dochód (28). ◊ I dochod(e)m (7). ◊ L dochodzi(e) (1). ◊ pl N dochody (46). ◊ G dochodów (130); -ów (53), -(o)w (77). ◊ D dochod(o)m (1). ◊ A dochody (95). ◊ I dochody (18), dochodami (7), dochodmi (3); -y ZapWar, BielKron, SkarŻyw; -ami ModrzBaz, SkarKaz; -mi KlonKr; -y : -ami : -mi WujJud (1 : 1 : ‒), ZapKościer (1 : 4 : ‒), SarnStat (5 : – : 2); ~ -ami (3), -(a)mi (4). ◊ L dochodziéch (14), dochodach (5); -éch ZapWar, GroicPorz (2), UstPraw, OrzRozm, BibRadz, BielKron, ModrzBaz, PaprUp; -ach PowodPr, SkarKaz; -éch :-ach SarnStat (5 : 3); ~ -éch (5), -(e)ch (9).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XIX w.

Zysk, wpływ, przychód, pożytki (głównie pieniężne); także podatek; majątek, dobra; proventus Murm, Mącz, Calep, Cn; reditus Mącz, Calep, Calag, Cn; vectigal Mącz, Cn; census Mącz, Calag, Cn; beneficium, eductio, fiscus, obventio, portitorium, quaestus, scriptura, tributum Mącz; fructus Calag (419): Iako mnye Ratholth vysznyevsky szphalanth wrvczenyem wdzyrszava moya wyavorovey oddalyl dochody y vszythky yako szescz kop grosy thako my pomoszy bog etc. ZapWar 1506 nr 1978, 1527 nr 2349; MetrKor 40/817; LibLeg 10/95, 95v [7 r.], 11/187v; LibMal 1547/l32v; MurzNT 111; Diar 77, 78; Gdzye dobytká doſtátek/ tám dochody huſte. BielKom B8, B7; GroicPorz d3v, 12v; UstPraw H2v; Czći Páná z bogactw twoich/ y z pierworodztw wſzythkich dochodow twoich. BibRadz Prov 3/9, Num 18/29, 30, Prov 8/19, 15/6, Is 30/23 (8); OrzRozm H2, I, N2, N2v [3 r.], S2; Duchowieńſtwo tedy boiąc ſie áby niewzięli ſzkody przez to ná dochodziech vciekli ſie ná ſkárgę do ſtárſzych ná vrzędzie. BielKron 201v; Od ktorych idźie wielki dochod Soboli/ ptakow/ y inych źwierząt Kniáżowi wielkiemu. BielKron 433v, 186, 198, 199, 205, 271v (18); Ars illi sua census erat, Naukę ſwoyę miał za czinſz álbo ſwym ſie rzemięsłem żywił/ nie miał ynſzich dochodów. Mącz 47a, 47a, 110a, 130d, 374b, 417c (10); Prot D3v; BiałKat 171; bierano theż s nich [chorążych] godnieyſze y záſłużeńſze ná wyſzſze mieyſcá y Vrzędy/ gdzie im dwa kroć więcżſze dochody ſzły. BielSpr 15, 50, 52; świętych przodkow wáſzych dochody bezbożnie łupićie WujJud 230v, 145; WujJudConf 10v; BudBib Num 18/8, 2.Mach 9/16; MycPrz I B, B2; BiałKaz K4v [2 r.]; Odſtąpił od Troianow á do Grekow przyſtał/ Chociaſz ſobie dochody v nich więtſze zyſkał. PaprPan V3v; ModrzBaz 54, 119, 120, 121, 121v (12); gdy Pſkow z wielkim Nowogrodem/ Pod Litewſkim chcąc Witołt mieć dochodem/ Moniwidową ie ſpráwą z hołdował/ Y opánował. ModrzBazStryj ¶ 2v; SkarJedn 33; Calag 151a; ieśli gdzie dochody kośćiołom fundowáne będą: áby ſię na cżterzy cżęśći dzieliły SkarŻyw 517, 82 marg, 482, 529, 599 marg; StryjKron 637; kupiel [dom] od bartoſa ſzwargi na rogu wrinku y ze wſitkimi dochodi dotęgo domu naliezaczę ZapKościer 1582/87, 1582/30v, 32, 1584/51, 1585/57; CzechEp 36; tego tylko napilniey przeſtrzegáią/ áby ich powagá/ y dochody cáłe były. NiemObr 54; KochDz 107; To tylko krótko powiém: dochody ſczupleyſzé: Ale myśl beſpiecznieyſza: y ſerce wolnieyſzé. KochMarsz 155; ReszPrz 93; ReszHoz 116 [2 r.]; BielSjem 19; KochPieś 5; PudłFr 75; ArtKanc M18v; PaprUp C3, K2; ActReg 46, 129; Calep [867]b, 901b; GostGosp 2, 4, 8, 140, 142; niebo życżne/ zdrowym Powietrzem zdob: á źiemię day z dochodem nowym. GrabowSet P3v, M4v; Stánowić ſprawce, ſzáfárze, y zbiérácze dochodów vrząd Podſkárbiégo SarnStat 412, 34, 103, 235, 342, 369 (42); MIESKO, w Pogáńſtwie żyiąc/ okrzćił ſie y z ſwemi: Dźiewięć Biſkupſtw záłożył/ z Dochodmi wielkimi. KlonKr A3; PowodPr 9, 21, 22, 50; SkarKaz 418b, 610a; Niedbam o wielkie dochody/ Ani o wyſokie grody. Milſza mi w vboſztwie cnotá CzahTr [D]v; gdyż y źiemiá dáie Zá trochę źiarn pośianych gumná iáko gáie? [...] Lecż ten dochod nic nie ieſt iedno lichwá ſzcżyra: Ktorey ſię oracż co rok iák lichwiarz dopiera. KlonWor 76, 13, 16.

dochod od czego (2): A ten ktoby pożycżył/ niechby był winien dochodu od tych pieniędzy/ ná káżdy rok cżterzi ábo pięć złotych ábo mniey dáwáć [Deberet autem mutuatarius a centenario florenorum in annos singulos quatuor aut quinque florenos, seu minus, reditus vice numerare] ModrzBaz 124v, 54.

dochod z czego (18): MetrKor 40/818; A niemáło dochodow máią s ſwych vrzędow RejWiz 74v; dał im ociec ich wielkie dáry złotá/ y ſrebrá/ y dochody z miaſt co obronnieyſſych w źiemi Iudá [Deditque eis pater suus multa munera argenti et auri et pensitationes cum civitatibus munitissimis in Iuda] Leop 2.Par 21/3; BibRadz Num 18/30 [2 r.]; Ten też napirwey wymyſlił Annaty/ to ieſt/ połowicę dochodow z beneficyum gdy ie kto prziymuie po vmárłym biſkupie BielKron 187v, 221; BudBib Eccli 35/10; ModrzBaz 19v, 120, 121v; StryjKron 16 marg; ReszHoz 130; BielSjem 19; ARTYKVL VII. O DOCHODZIECH Z PSCZOŁ, Y BARCI SarnStat 679, 103, 141, 1274.

W połączeniu z przydawką określającą przynależność [przydawka przymiotna (53), przydawka dopełniaczowa (8); dochód + przydawka (42), przydawka + dochód (19); w tym: dochód biskupi (2), duchowny (5), kapłański (2), klasztorny (2), koronny (2), kościelny (10), królewski (9), miejski (5), papieski (1), pospolity (4), przysądny (2),przysiężniczy (3), stołu (6)] (61): MetrKor 46/65v [2 r.]; Diar 76; Ieſt też iákoby podſkárbi Sądowych dochodow GroicPorz d3; O Dochodźiech Przyſyężnicych. GroicPorz d3, b4v, d3, g3v, ggv, nnv; KrowObr 36; UstPraw B4v; Oto dochody wielkie Mieſckie/ y też wolności rozdano ludźiom niegodnym. OrzRozm P2, I marg, Pv, S4v; liczby nie vcżynił zdochodow Papieſkich/ ktore mu tu porucżono było wybieráć. BielKron 378v, 97, 116, 210, 217, 315 (9); Praeditus amplissimo sacerdotio. Obdárzony známienitim/ kápłáńſtwem/ dochodem duchownym. Mącz 317c; Praepositus scilicet pecuniae publicae, Który poſpolite dochody wybiera. Mącz 336b, 73b, 176c, 329b, 363c, 487b; BiałKaz K4v; y przyſzłoby potym do oddalenia y záſtáwiánia dochodow Zamkowych y Powiátowych [venireturque tandem ad alienandos oppignerandos que reditus arcium municipiorumque] ModrzBaz 22; Wiele by potrzeb ſtudentow opátrzyć możono z dochodow klaſztornych [multum studiis adolescentium consuli posset ex proventibus monasteriorum] ModrzBaz 131, 131; Wińnicę grad zbił z ktorey był wſzyćiek dochod Biſkupi. SkarŻyw 497 marg, 183, 353, 412 marg, 413; GostGosp 32, 144; Ieſliż ſie wy tedy nie złożyćie: królewſkié téż dochody nie wyſtátczą OrzJan 59, 60; LVſtratio wſzytkich dochodów Koronnych/ w pięć á w pięć lat záwżdy ma bydź czyniona SarnStat 101; y ſzáfunek Czwartéy częśći którąſmy z dochodów ſtołu náſzégo dla dobrégo y obrony Rzeczypoſpolitéy dobrowolnie poſtąpili/ miał bydź opátrzón SarnStat 360, 103, 194, 335, 357 żp, 475 (10); y niekiedy dochodow kośćielnych z tey miáry vymuią. PowodPr 76, 59, 78 [2 r.]; SkarKaz 453b; Gdy ſobie poſpolite przywłaſzcża dochody/ Ciemięży Panu ſwemu poddáne narody KlonWor 18.

W połączeniach szeregowych (27): GliczKsiąż D7; UstPraw B4; BibRadz II 32b marg; Publicanus, Któri poſpolite cła/ pobory/ czinſze/ porádlnią y yne dochody zákupuye álbo naymuye/ Celnik/ Poborcá. Mącz 329b, 313c, 476d; RejPos 301v; WujJud 5v; WujJudConf 215; ModrzBaz 138v; SkarŻyw 440; rácżey by ſię tego wſtydáli/ niż tego vpornie dla vtráty prebend y dochodow ſwych bronili CzechEp 45; WujNT 430; A tákowych Doſtoieńſtw przerzeczonych ták Duchownych iáko Swietckich niemamy vmnieyſzáć/ potłumiáć: y ich dźierżaw/ czyńſzów/ ábo dochodów ku nim należących przez ſłuſznégo vznánia Práwá nie mamy bráć. SarnStat 891, 35, 71, 141, 181, 353 (11); Fundáment Dzieśięćin ydochodow kośćielnjch. PowodPr 22 marg; Kocháią ſię ludźie w wielkich poſfeſſyách y dochodách źiemſkich/ y w pięknych zamkách/ y ſzerokich á doſtátecznych imionách. SkarKaz 637b; Przeymuią ich dochody/ iałmużny/ y cżynſze/ Portie/ y legátá/ y pożytki inſze. KlonWor 50.

W przeciwstawieniach: »koszt ... dochod« (1): Nie cżyń koſztu więtſzego niż dochody znoſzą/ Boć potym twoie dobre dłużnicy roznoſzą. BielKom C5.

»nakład ... dochod« (1): Przetoć mierny je⟨st⟩ bo⟨ga⟩ty, Iż mu statczą jego płaty, Prawej sie mądrości dzierży, Sam sie swoją piędzią mierzy; – Aleć pysznego nakłady Zawżdy przeciągają dochody BierRozm 20.

»rozchod ... dochod« = sumptus ... census Modrz (2): ModrzBaz 142; Pánu wielkiemu/ to goſpodárſtwo napotrzebnieyſze y pierwſze/ rozchod áby nie vprzedzał dochodu GostGosp 1.

»wydatki ... dochod« (1): nad Intratę pułtorakroć sto Tyśięcy expensy [było] w Litewskim kilkanascie Tysięcy wydatkow nad dochod ActReg 129.

W charakterystycznych połączeniach: dochod bierać, brać (12), darować, mie(wa)ć (19), naznaczyć (a. naznaczon) (4), (od-, wy-)da(wa)ć (16), odjąć (4), (roz)dzielić (5), ujmować (4), umniejszać (a. umniejszony) (5); dochodu (-ow) część (14), połowica (a. połowa) (4); dochod wielki (14), wszen (a. wszyciek, a. wszystek, a. wszytek) (25), żaden (6).

Przysłowie: Prot B4; ſkromny ſzáfunek ieſt wielki dochod [parsimonia dicitur esse vectigal magnum] ModrzBaz 36v.
Zwroty: »dać w (za) dochody; nadać dochody, dochodem« [szyk zmienny] (3; 2 : 1): BielKron 378; y dochody ná wſzytki potrzeby vbogich/ y lekárze nádał. SkarŻyw 593, 517, 599; Prouincie Hetmánom ſwoim rozdawáli/ [...] Litwę też Libonowi mogli dáć w dochody. StryjKron 56; KlonKr E3v.

»dochod dawać, rodzić« (o plonach) [szyk zmienny] (1 : 1): á źiemiá nie dawa Zwykłych dochodow GrabowSet Gv; KlonWor 76.

»dochod, część dochodu obrocić (a. obracać), obrocon; obraca się« [szyk zmienny] (6 : 2; 1): BielKron 97, 199; Bo wiele tu dochodow tákich w Polſzcze mamy/ Co ie tám gdzie nie trzebá ſproſnie obrácamy. RejZwierc 251; WujJud 230v; SkarŻyw 412; SarnStat 102, 1024; SkarKaz 453b; VotSzl E2v.

»(od-, za-)kupować (a. wykupić) dochod; kupowanie dochodu« [szyk zmienny] (4; 1): [Król wykupił] ſtraż rybitwią/ młyny/ iátki/ y ine dochody BielKron 405v; Manceps, Celnik/ Nayemnik/ Poborcá/ Ten który yáki dochód ku poſpolitemu dobremu należący/ yáko yeſt cło/ porádlnia/ ſzos/ dań/ naymuye álbo odkupuye zá pewną ſummę pieniędzy Mącz 206a, 329b; GostGosp 166; WujNT 430.

»dochodem opatrzyć (a. opatrować), opatrzon(y)« = proventu dotatus Modrz [szyk zmienny] (7 : 6): á Henrykowi młodſzemu dał proboſtwo Lęcżyckie/ nádawſzy ie y opátrzywſzy wielkim dochodem. BielKron 378, 242, 392; WujJud 230v; ModrzBaz 131; SkarŻyw 403; GórnRozm G2; OrzJan 60; SarnStat 547 [2 r.], 937 [2 r.]; kśiążętá/ dźiwnie drogiemi ochędoſtwy domy Bożé ozdobili: y dochodámi bogátemi opátrzyli SkarKaz 456b.

»dochod (o)szacować, oszacowany; dochodow szacowanie« [szyk zmienny] (7 : 4; 2): áby káżdego w tey Rzecżypoſpolitey mieſzkáiącego wſzytek z máiętnośći dochod ſzácowano ModrzBaz 120; należy to ná Rzecżpoſpolitą/ oſzácowawſzy dochody [aestimatis proventibus] poſtánowić/ iáko wiele káżdy Klaſztor ſtudentow ma chowáć ModrzBaz 131, 119, 120v, 121, 121v [2 r.], 138v [3 r.], 139; SkarŻyw 445; SarnStat 1203.

»dochod płacić; zapłacenie dochodu« = pendere vectigal Mącz [szyk zmienny] (5; 1): Mącz 476d; WujJudConf 215; ModrzBaz 32, 139; SkarŻyw 445; A Dochód Sędźióm tych Woiewództw równo z Deputaty Koronnymi [...] płáćić máią. SarnStat 873.

»dochody postanowić« (1): Lepiey dáleko słuſzne im dochody poſtánowić [Imo et salaria eis iusta essent constituenda]/ żeby ſię z ſądow nie nieſpodźiewáli ModrzBaz 88.

»ustawi(a)ć dochod« = sacerdotium destinare Modrz [szyk zmienny] (4): BielKron 212, 393; ModrzBaz 131v; á praw y zwyczáiów mieyſc niewiedząc/ nowé wwodzą zwyczáie/ vſtáwiáiąc nowé dochody SarnStat 929.

Wyrażenia: »dochod czynszow(-y), czynszu« = census Modrz, JanStat (2:2): ModrzBaz 121; Y z onych pieniędzy/ które od was odbiéráné bywáły/ y dochody czynſzów z dóbr náſzych/ ábo czynſz ná śię zátrzymáłeś SarnStat 412 [idem] 141, 209.

»dochod (do)roczny« [szyk 7 : 7] (14): Annuus proventus. Ierlich gult. Roczny dochod Murm 7; OrzRozm S2; Mącz 105d [2 r.], 116b, 128d, 307b, 374b, 483b; Są máło nie w káżdem mieśćie dochody rocżne [proventus annui] náznácżone vbogim ModrzBaz [38], 22, 139; Dochodow rocżnych/ iáko powiádáią nie ma ten ſzpital więcey ReszList 166; GórnRozm G2.

»dochod dziedziczny« (1): Ale Aaroná rozmnożył w chwale/ y dał mu dźiedziczne dochody [haereditatem] BiblRadz Eccli 45/24.

»dochod gorny« = dochód z kopalni (1): iſz Hannibal Kartaginſki poki tám pánował/ ná kożdy rok dwánaśćie beczek Złotá czyſtego z dochodow gornych bierał StryjKron 16.

»dochod pieniężny« = reditus pecuniaris Modrz (4): á oſoby ná to obráne/ áby [...] ſpiſowáły máiętnośći [...] to ieſt/ wſzytkie pożytki dorocżne/ y z dochodu pieniężnego/ y z gumná przychodzące. ModrzBaz 120; SarnStat 208, 209; SkarKazSej 666b.

»dochod uroczysty = doroczny« (1): WYDERKOF recognitionem zową, á po Grécku Emphiteoſim: gdy kto pewną pieniędzy liczbę dochodu vroczyſtégo kupuie zá pewną ſummę, którą ná vroczyſty czás winien przez właſnégo poſłá odnośić. SarnStat 1269.

»dochod wieczny« (1): Kázimierz kośćioł wielki poſtáwił/ y wiecżnemi dochody służbę wnim Boſką opátrzył SkarŻyw 403.

Szeregi: »dochody i bogactwa« [szyk 2 : 1] (3): Spectare aliquem ex bona vita, non ex censu, Szácowáć kogo wedle cnotliwego záchowánia/ nie wedle czińſzów/ dochodów y bogáctwá. Mącz 405a; NiemObr 164; Zadne bowiem bogáctwá/ żadne dochody/ żadne cłá/ nie ták pomnażáią/ y beſpiecżną cżynią káżdą R. P. Iáko to/ gdy Obywáthele ſą s ſobą zgodni ku záchowániu ſie iey Phil B2.

»dochod (i) czynsz« [szyk 1 : 1] (2): Mącz 405a; ábych my tu w ſłuſzbie iego [Chrystusa]/ innych dochodow y cżynſzow ná tym świećie nie ſzukáli: á ná onę ſię tylo zápłátę wiecżną/ robiąc w dobrym/ oglądáli. SkarŻyw 82.

»dobra i dochody« (3): poſtánawiamy: áby [...] opiekun káżdy/ ták zápiſány/ iáko przyrodzony/ biorąc do rąk ſwych bona pupillorum [...] doſtáteczné Inwentarze dóbr y dochodów wźiętych poczynił SarnStat 585, 97, 418.

»dochody i dostatki« (1): Drugie oſłábienie ſtolice y władzey krolewſkiey [...] idźie z rozerwánia dochodow y doſtátkow krolewſkich SkarKazSej 693b.

»dzierżawy i dochody« (1): Henrik cżwarty Kſiążę Wrocłáwſkie [...] pobrał im dzierżáwy y dochody BielKron 366.

»imiona (i) dochody« [szyk 2 : 1] (3): SkarŻyw 528; Słábieie doſtoyność y władza krolewſka [...] roſproſzenim dochodow y imion ſtołu krolewſkiego SkarKazSej 691b, 703b.

»intraty albo (i) dochody« [szyk 2 : 1] (3): WujJud 218v; Robotá Kmiotkow/ to dochod álbo intratá nawiętſza w Polſcże wſzędy GostGosp 6; SarnStat 357.

»majętności a (abo, i) dochody« = possessio et reditus Modrz (4): oſoby ná to obráne/ áby obieżdzáły/ oględowáły/ y ſpiſowáły máiętnośći á dochody wſzytkich ModrzBaz 120, 119, 121v; SarnStat 126.

»możność i dochod« (1): ná woynę Węgierſką pobor z Włoki po 12. groſzy vchwalono/ y ruſzenie Sláchty według możnośći y dochodu káżdego StryjKron 652.

»płace (a. płat) i dochody« [2 : 1] (3): RejPos 301v; Stároſtowie náſzy płacámi y dochody oſobnémi [...] ſą wſzędźie opátrzeni SarnStat 937 [idem] 547.

»pobor, (i) dochod« = tributum, vectigal Mącz (3): Mącz 442c; SarnStat 417; Gdy ieſt co wźiąć z poborow/ y dochodow poſpolitych: to naſmácznieyſza kradźież/ o ktorą ſię y karánia żadnego bać nie potrzebá. SkarKazSej 705a.

»pożytek (i, a) dochod« = proventus et introitus JanStat [szyk 10 : 8] (18): Gdzies viecz naprzod pan Jakub y alexy postąpily Imienia Nohaczowskiego w Russkiei ziemy w belskim poviaczie panu Cziechonowskiemv do piaczy lath zewsisthkimy dochodj y pożythky ZapWar 1548 nr 2668; Diar 73; Mącz 116a, 483b [2 r.]; Ku tákowemu tedy ſzáfunku tych pożytkow kośćielnych obieráni bywáią mężowie [...] ktorzyby tymi pożytki y dochody dobrze ſzáfowáć vmieli. WujJudConf 208v; Calag 208b; SarnStat 492, 585, 1069 [2 r.], 1109 [2 r.], 1253 (10).

»prowent, dochod« (2): Calag 209b; któré prowenty/ dochody/ wſzyſtkich zamków przez Rewizory álbo Luſtrátory będą oſzácowáné SarnStat 1203.

»dochod, (i) skarb« [szyk 3 : 2] (5): DiarDop 114; Mącz 128d; więtſzą pilność około rozmnożenia ſkárbow y prowentów króleſtwá náſzégo mieć przyſtoi [...] Zupy náſzé Bocheńſkié y Wielickié część nalepſza dochodów y ſkárbu króleſtwá [proventum et thesaurum regni JanStat 32-33] ieſt SarnStat 337 [idem 2 r.] 369, 382.

»stan i dochody« (1): [kto] domá zoſtáć ma/ niech da choć y połowicę tego coby dobrym ſumnieniem według ſtanu y dochodow ſwych był muśiał náłożyć ná ẃypráwę woienną z domu ſwego PowodPr 82.

»tytuł, (i) dochod; z tytułem dochody« = titulus, reditus Modrz (4; 1): Prot D3; ModrzBaz 40, 45v; CzechEp 10; Tytuł wielki, dochód máły. KochAp 6.

»dochod i (abo) zysk« [szyk 2 : 1] (3): WujJudConf 230; GostGosp 158; Lichwę tu rozumiey nie zyſk od pożyczku/ ktory ieſt zákazány: ále ſłuſzny zyſk ábo dochod/ ktory bierze człowiek z dobrego ſzáfowánia máiętności ſwoich. WujNT 108.

Iron (1): vkazał Pan Chryſtus wſzytki prace/ męki/ kámionowánia/ bicżowánia/ głody/ zimná/ vboſtwo/ y inne dochody ná vrząd Apoſtolſki SkarŻyw 82.

W przen (1): Wiátr kiełznáć/ cżynić/ że roſy y lody/ Hoyne oddáią/ cżłowieku dochody GrabowSet V4v.

Synonimy: bogactwo, czynsz, dobro, dostatek, dzierżawa, imienie, intrata, majętność, możność, płat, pobor, pożytek, prowent, zysk.

JZ