[zaloguj się]
[pdf]

PRZAŚNICA (8) sb f

przaśnica (7), praśnica (1); przaśnica Leop, SkarJedn (3), SkarŻyw, SkarKaz; przaśnica : praśnica (1:1) BielKron.-ś- (2), -ſz- (1), -ſ- (4), -ſſ- (1).

Pierwsze a pochylone, końcowe prawdopodobnie jasne (tak w -ica).

Fleksja
sg pl
N przåśnica
G przåśnic
A przåśnicę
L przåśnicy przåśnicåch

sg [N przåśnica.] ◊ A przåśnicę (1). ◊ L przåśnicy (4). ◊ pl G przåśnic (3). ◊ [L przåśnicåch.]

Sł stp: przaśnice, prześnice, Cn brak, Linde także XVII w.

Chleb, pieczywo niezakwaszone; azyma (azima) Vulg (8): wzyąwſzy [Mojżesz] máśći y krwie ktora byłá ná ołtarzu [...] kropił ie [Aarona i jego synów] y száty ich. A gdy byli tym obycżáiem poświęceni/ oſtátek mięſá Skopowego vwárzyli przed drzwiámi/ á tám ie iedli s chlebem ktory był zoſtał w koſzu praſnic BielKron 37v; [TomZbrudzBrul Ex 12/15].
a. Spożywane przez Żydów w święto Paschy na pamiątkę wyprowadzenia z Egiptu (5): Chryſtus ktory Zakon ſpelnił/ Zakonu nic nienaruſſił/ Wprzaſnicach to vcżinił. Czemuż ſię tego ważićie/ A kwaſſacz chleb to cżinićie. RozprKsiędza C, C.
Zestawienie: »dzień ([święty]), [święto] Przaśnic« = dies (festus) a. solemnitas azymorum Vulg (2): Pierwſſego thedy dniá Przaſſnic/ kiedy wielkonocnego Báránká offiárowáli/ rzekli do Iezuſá zwolennicy: Gdzie chceſz żebyſmy ſſli/ y nágotowáli tobie/ ábyś pożywał Báránká wielkonocnego? Leop Mar 14/12; BielKron 47; [TomZbrudzBrul Deut 16/16; NAdchodził iuż dzień Swięthy Przaſnic/ ktory zową wielkąnocą: y ſſukáli Kxiążętá kápłańſcy/ y Doktorowie/ iákoby Iezuſá zábili Leop Luc 22/1].
Przen [czego] (3): Zákwáſzona dzieżá ich [heretyków]/ przaśnicę dobrey wiáry y świętych obycżáiow/ kwáſem ſwoim záraża SkarŻyw 59; Páſchá ábo báránek náſz/ ofiárowány ieſt Chryſtus/ vżywaymyż w przaſznicy ſzczerośći y prawdy. SkarKaz 157b.

W przeciwstawieniu: »kwas ... przaśnica« (1): to co [Chrystus] ſam idąc ná mękę vcżniom zlećił/ iáſnie przez Apoſtołá/ w ktorym ſamże mowił/ powiedział: vżywaymy nie wſtárym kwáśie/ áni w kwáśie złośći y niepráwośći/ ále wprzaſnicy cżyſtośći y prawdy. SkarJedn 248.

b. Eucharystia; przen (2): Iuż Rzymſka ſtolicá [...] w pokoiu Bogá chwaliłá: iuż niezlicżeni męcżennicy [...] ná náſzey przaśnicy vtucżeni/ wſzytki naiázdy báłwochwálſkie przełomili SkarJedn 389, 389 marg.

Synonimy: chleb; b. Eucharystyja, opłatek.

Cf PRZASNEK, PRZAŚNIK, [PRZAŚNYSZ]

LWil