[zaloguj się]
[pdf]

PRZEBYTEK (33) sb m

Oba e jasne.

Fleksja
sg pl
N przebytek
G przebytku przebytk(o)w
A przebytek
I przebytki(e)m
L przebytku przebycc(e)ch

sg N przebytek (7). ◊ G przebytku (7). ◊ A przebytek (7). ◊ I przebytki(e)m (7). ◊ L przebytku (3). ◊ pl G przebytk(o)w (2). ◊ [L przebycc(e)ch.]

Sł stp: przebytek, przebytk, Cn brak, Linde XVI w.

1. Miejsce przebywania, mieszkanie; tabernaculum PolAnt, Vulg; accubitus, incolatus, inhabitatio, mansio BartBydg; habitaculum PolAnt (32): Incolatus, inhabitatio, mansio, przebytek BartBydg 73b, 4b; [gdisz wdomu twogim wyelye iest przebitkow. ModlKobiet 1530–1540/2v; Zaś przebytek vcżyniſz (marg) poſpolicie przybytkiem zową/ ále lepiey przebytek od przebywánia. (–) BudBib Ex 26/1].

przebytek czyj [w tym: pron poss, [G sb i pron]] (1): Ták mowi Adonái Iehowá [...] Przeto oto ia dam ćię [Ammonitów] ſjnom Kedemowym pośiedźieniem/ y będą ſtáwiáć páłace ſwe wtobie/ náſtáwiáią też w tobie przebytkow ſwych BudBib Ez 25/4; [Wybráłem odrzucony być w domu bogá mego/ więcey niżli przebywáć w przebyccech grzeſznych. PsKrak 1532 83/11, 68/30[26]].

[Zwrot: »w przebytku przebywać« [szyk zmienny]: Niechay będzie przebytek ich [tych, co mnie dręczą] puſty/ y w przebiccech ich áby nie był ktoby przebywał [et in tabernaculis eorum non sit, qui inhabitet Vulg Ps 68/26]. PsKrak 1532 68/30[26], 83/11.]
Przen (15):
Zwrot: »przebytek mieć [w kim]« (1): racz tez moyα duſſα w yey ſcyala wiſſcyu wteyze laſce przijᾳc a mnye wſſitkyego kſobye przecyᾳgnᾳc a yakobi yednα kroplα wmorzu myloſcy ſwey zatopyc abich nygdzyey przebitku nyemyal yedno wtobye [Boże] yedinim mogym weſelym. BierRaj 17v.
a) O Maryi, jako matce Chrystusa [w tym czyj (11): pron poss (6), G sb i pron (5)] (14): ona [Maryja] ma bycz przebytek boſtwa naſzego y przeſz tą panną oczyecz nyebyeſky chcze zeſlacz ſyna ſzwyatu PatKaz II 51; poſzwyączyl nauyſſzy pan przebytek ſwoy zwyecznoſzczy abouyem prorok oſzwyeczonem duchem to ſlouo uyrzekl/ poſzwyączyl nayuyſſy przebytek ſwoy PatKaz II 68v; Utore yey [Maryi] dzyſz bylo ueſele przy yey począczyu yſz oth uyekow yeſt uybrana od nayblogoſlawnyeyſzey troycze ſzwyątey bycz przebytkyem yego y mathką ſyna yego PatKaz II 79v; O uyelkye bylo ueſele wboſtwye gdy ſyą począla marya wzyuoczye ſzwyątey anny ktorą oduyekow boſthwo ſobye przebytkyem uybral PatKaz II 80, 22, 34v, 68v, 71v, 74v.
Zwrot: »mieć [w kim, w czym] przebytek« (2): abouyem boſtwo myalo myecz w nyey [w Maryi] przebytek zlączywſzy ſyą s czlouyeczą naturą PatKaz II 38, 38.
Szeregi: »dom i przebytek« (1): [syn Boży wybrał sobie Maryję na matkę] y poſzwyączyl yą yako dom y przebythek ſwoy przed wſchemy uyeky PatKaz II 40.

»schowanie i przebytek« (1): Oth uyekow ta panna uybrana wboſtwe yſz ona myala oſtacz ſchouanyem y przebytkyem boſtwa PatKaz II 79v.

a. Namiot, w którym przechowywano arkę przymierza i inne przedmioty kultu, świątynia; tabernaculum PolAnt (13): Y vcżynią mi świątnicę że mieſzkáć będę w poyśrodku ich. Práwie wſzytko iákoć vkázuię wzor przebytku/ y wzor wſzego nacżynia iego/ tedy ták vcżynićie. BudBib Ex 25/9; Y złożon przebytek/ y ruſzyli ſię ſynowie Gerſzonowi/ y ſynowie Nerárego nioſąc przebytek. BudBib Num 10/17, Num 4/16, 10/21; [ZAś przebytek vcżyniſz (z) dzieſięći opon/ zbieli kręconey/ zmodrego iedwabiu [...] cheruwimy robotą háwtárſką podziáłaſz ná nich. BudBib Ex 26/1 (Linde)].

przebytek czyj [w tym: G pron (3), pron poss (1)] (4): Mówił pan w przebytku ſwym/ á mnie vweſelił/ Sznurem zmierzę Sichimę/ Sukot będę dźielił. KochPs 167. Cf »przebytek Jehowy«.

Wyrażenia: »przebytek Jehowy« = tabernaculum Domini PolAnt (3): Káżdy kto przyſtępuiąc przyſtąpi do przebytku Iehowy vmrze BudBib Num 17/13, 1.Par 21/29, 2.Par 1/5; [przeprowadzćie ſie ſobie do źiemie ośiádłośći Iehowi/ gdźie przebywa przebytek Iehowy BudArt a5 [idem] a5].

»przebytek święty« (2): Zbiorą teſz wſzytko nacżynie służby/ ktorym służą w przebytku świętym [in sanctitate] y włożą wſukno modre BudBib Num 4/12, 1.Reg 2/32.

»przebytek zborowy« (1): podniosł ſię obłok od przebytku zborowego [tabernaculo testimonii]. BudBib Num 10/11.

Szeregi: »mieszkanie lub przebytek« (1): ták mowił Iehowá/ [...] Bo nie mieſzkałem w domu ode dniá/ ktoregom wywiodł ſyny Izráelſkie áż do dniá tego/ ále chodziłem znamiotu do namiotu/ y z mieſzkánia (marg) wł: byłem z namiotu (albo od namiotu) do namiotu y z mieſzkánia lub od przebytku/ iáko wyſzey toż słowo Hebreyſkie Niſzkán przekłádamy. (–) [de tabernaculo in tabernaculum, et de habitaculo ad habitaculum] BudBib 1.Par 17/5.

»namiot i przebytek« (1): BudBib 1.Par 17/5 cf »mieszkanie lub przebytek«.

b. Miejsce przebywania Boga, niebo (1):
Wyrażenie: »przebytek niebieski« (1): weſrziſſ ted[i] panye ſwyαti oycze s ſwyαtego ſtolca twego a [s] wiſokyego przebitk[u] nyebyeſkyego a patrz natα przenaſwyαtſſᾳ obyatα ktorᾳ tobye ofyeruye wyelky naſſ byſkup [...] Ieſus kriſtus za grzechi bracyey ſwey. BierRaj 22v.
Szereg: »stolec a przebytek« (1): BierRaj 22v cf Wyrażenie.
2. Przebywanie, zamieszkiwanie [czyje] (1): Oto poznałem myſli wáſze/ y dumy ktoreśćie ná mię wymyſlili. Bo mowićie/ gdzie (ieſt) dom ſprawce/ gdzie też (ieſt) namiot przebytkow niezbożnych ludzi [ubi tabernaculum habitaculorum impiorum]? BudBib Iob 21/28.

Synonimy: 1. dom, mieszkanie; a. namiot; 2. bycie, mieszkanie, obywanie, przebywanie, żywot.

Cf PRZYBYTEK

MN