[zaloguj się]
[pdf]

PRZYBYTEK (670) sb m

e jasne.

Fleksja
sg pl
N przybytek przybytki, przybytkowie
G przybytku, przybytka przybytk(o)w
D przybytkowi, przybytku przybytk(o)m
A przybytek przybytki
I przybytkiem przybytkami, przybytki
L przybytku przybytkoch, przybytkåch
V przybytku
inne pl N a. I - przybytki

sg N przybytek (70). ◊ G przybytku (177), przybytka (1); -u : -a BibRadz (42:1). ◊ D przybytkowi (6), przybytku (3); -owi RejAp, WujNT, PowodPr; -u OrzList; -owi : -u Leop (1:1), BibRadz (2:1). ◊ A przybytek (97). ◊ I przybytkiem (57); -em (3), -(e)m (54). ◊ L przybytku (76). ◊ V przybytku (5). ◊ pl N przybytki (22), [przybytkowie [w znacz. 1.a.β.ββ.]]. ◊ G przybytk(o)w (83). ◊ D przybytk(o)m (1). ◊ A przybytki (37). ◊ I przybytkami (2) WujNT, SkarKazSej, przybytki (1) LubPs. ◊ N a. I przybytki (1). ◊ L przybytkoch (22) TarDuch (2), RejPs (10), HistAl, LubPs (3), BibRadz, BielKron, RejAp, RejPos (3), przybytkåch (9) Leop (3), WujJud, SkarŻyw, CzechEp, ArtKanc (2), LatHar; -åch (5) Leop (3), WujJud, SkarŻyw, -ach (4) CzechEp, ArtKanc (2), LatHar.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Znaczenia
1. Miejsce, gdzie ktoś lub coś się znajduje, jest obecny(-e) (660):
Przen (1): A ieſt podobien [Bóg] ku onemu ſlońcu/ ktore wyſſedſſy ſprzybytku ſwoiego gotuie ſobie przypráwy iáko iáki rycerz opuſćić ſie ná drogi dálekie. RejPs 27v.
a. Miejsce, obszar, gdzie ktoś (wyjątkowo zwierzę) mieszka, żyje, przebywa przez dłuższy czas; tabernaculum HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Calep, Cn; habitatio HistAl, Vulg, PolAnt, Calep, Cn; habitaculum Vulg, PolAnt, Cn; domicilium Calep, Cn; promptuarium Vulg; receptaculum Mącz; taberna Calep; sedes Cn [w tym: czyj (367): G sb i pron (156), pron poss (143), ai poss (71)] (658):
Przen (1):
Wyrażenie: »przybytek śmierci« = ziemia (1): A nam/ przy ktorych ześćiu woyſko ieſt Aniołow/ przećiw ktorym Chryſtus wychodzi/ ćiężey ma być/ gdy długo wtych przybytkach śmierći zoſtáiem? Poki tu mięſzkamy wgośćinieſmy od Páná SkarŻyw 196.
α. Siedziba, miejsce zamieszkania człowieka, dom, domostwo (lub jego część), też wszystko, co się w nim znajduje, a więc dobytek, rodzina; w Biblii: namiot (95): OpecŻyw [57]v, 146v; Niechay będzie gich mieſzkanie opuſzcżone/ á w przybythkoch gich niechay nie będzie kto by mieſzkał. TarDuch A7, A5; Też dobrze odnowić ſtare położenie po ziemi w gmachu/ [...] Przybythek cżyſcie vmieſć FalZioł V 62, V 62, 62v; RejPs 82, 101v, 116v, 155, 219; á ktorzy nie chcieli do nas przyſć ſpokoynie/ ich przybytki przykazáliſmy áż z gruntu rozrzućić. HistAl D5, K3, L5; Ach yák przykre myeſſkánye me s cudzozyemcy tymi/ [...] y s przibytki ſwymi/ W ktorych domoch gdy przebywam [...] LubPs cc2v, Sv, T3, ff4v, hhv; kthoremu [dzikiemu osłowi] dałem dom ná puſſcży/ á przybythki iego w źiemi ſloney. Leop Iob 39/5; Dom niepobożnych zgłádzon będzie: przybytki ſpráwiedliwych będą kwitnąć. Leop Prov 14/11, Lev 14/8, 4.Esdr 11/42, Iob 8/22, 18/6, 21 (13); BibRadz 2.Reg 20/1, Iob 29/4, Is 54/2; BielKron 322v; Thalamus, Lóżnicá/ kownátá/ przibytek młodegó [!] páná s młodą pánią Mącz [454]a, 365c, 437d; Abowiem gdy mocny zbroynik ſtrzeże pilno przybytku ſwego/ tedy w pokoiu ieſt wſzytko dobro iego. RejPos [77], 27, [77]v, 115, 138; Taberna – przybi tek [!] do mieſzkanią, kramnica. Goſpoda poſpolita, karcżma. Calep 1043a, 1043a; WujNT Matth 17/4, Mar 9/5, Luc 9/33; [Y porodzila syna [...]/ y polożila iego w iaslech/ iże nie bylo iey misce [!] w przibytku [in diversorio]. SandMalEwan 24; SienHerb 478b (Linde)].

W połączeniu szeregowym (1): A tu ſie vcż tákiego poświęcenia domu ſwego á przybytku ſwoiego/ ták mieſzkánia ſwego iáko y domu ku chwale Páńſkiey ſpráwionego RejPos 351v.

Zwrot: »mieszkać, mieszkanie w przybytkoch(-u)« = manere in tabernaculis HistAl; habitare in tabernaculo Vulg (3:2): RejPs 198v; iż gdy ſmierć przyydzie/ idziemy do inſzych kráin álbo mieſzkánia/ áni mieſzkamy w wiecżnyćh [!] przybytkoćh [!] ná tym ſwiecie HistAl K4; Leop Iob 18/15; Iaćiem ieſt Pan Bog twoy [...]/ ieſzczeć dam mieſzkánie w przybytkoch [habitare faciam te in tabernaculis] BibRadz Os 12/9; Iafet áby mieſzkał w przybytkoch Semowych/ á Chánáán był ſługą iego BielKron 6.
Wyrażenia: »przybytek domu« (2): LubPs dd2v; Iáko [Dawid] przyſiągł Pánu [...]. Ieſli wnidę w przybytek domu twego [błędnie zam.; mego in tabernaculum domus meae]: ieſli wſtąpię ná łoſſko pośćieli moiey. Leop Ps 131/3.

»wieczny przybytek« = grób (1): w to nikt nye vgodzi/ By ſie od grobu odkupić w ktory káżdy wchodzi. [...] Gdyż tám ſą wyecżne przybytki káżdego LubPs N2.

Zestawienie: »dzień, święto Przybytkow (bożych)« (1:1): PatKaz I 15v; Vderzcye w głośne trąby/ bo ieſt [...] Dzyeń przybytkow w ktory Pan okazał znák ſwey możnośći LubPs S4v.
Szeregi: »chłodnik abo przybytek« (1): Iéſli chceſz/ vczyńmy tu trzy námioty (marg) chłodniki abo przybytki (–) [tria umbracula (marg) tabernacula (–)] MurzNT Matth 17/4.

»przybytek, (i) mieszkanie« [szyk 1:1] (2): Ci tedy [...] przyſzli tam [do doliny Gador] [...] y poborzyli przybitki ich [Chamitów]/ y mieſzkánia [tabernacula eorum et habitacula] ktore iedno tám náleźli BibRadz 1.Par 4/41; Domicilium, Habitatio longi temporis – Mieſzkanię, przibitek. Calep 339b.

»namiot(y) a (albo) przybytki« (2): niech [Izraelici] mi [Bogu] poſtáwią dom ſwięty/ ábych w pośrzodku ich mieſzkał/ według podobieńſtwá namiotow álbo przybytkow BielKron 33; KuczbKat 390.

»przybytek a pałace« (1): Ieſliż ia wnidę w przybytek á w páłace domu mego/ Ieſliż wſtąpię ná łoże ſwe LubPs dd2v.

»przybytki i stanowiska« (1): O iáko ślicżne ſą przybytki y ſtánowiſká twoie (ludźie moy) PowodPr 4.

W przen (3): Leop Iob 18/14; Ruben ſyn Iakobow zgwałćił przybytek oycá ſwego [tj. popełnił cudzołóstwo z jego nałożnicą] BielKron 16; ſtráchy Boiáźnią nápełniáią/ mych przybytkow/ gmáchy/ Iák wodą GrabowSet H3v.
Przen (25): OpecŻyw 95v; Ty przedſie [...] Ieſli będzieſz cżyſty y w proſtoćie chodził/ wnet [Bóg] ocući ſie ktobie/ y vcżyni ſpokoyny przybythek ſpráwiedliwośći twoiey Leop Iob 8/6; KwiatKsiąż F4; iż idę do Oycá/ iż idę wam gotowáć mieyſcá/ iż w domu oycá mego wiele przybytkow ieſt RejPos 294.
a) Ciało ludzkie, człowiek (16): O Witayże witay/ ma miła ſtárośći/ [...] Iużemći wcżás zbudował/ przybytek v ſiebie BielKom B; SzarzRyt D.

przybytek czego (1): Twoy grob widżimy [!]/ Páni/ zacnych krolow płemię/ Y cnot świętych przybytku SzarzRyt Dv.

Zwrot: »wywrocić, wyrzucić z przybytku(-ow)« [szyk zmienny] (2:1): RejPs 78v; LubPs N5; Przetho ſkáźi ćię Bog do końcá: wywroći ćię z Przybythku twego [emigrabit te de tabernaculo]/ y wykorzeni ćie z źiemie żywiących. Leop Ps 51/7 [zawsze przekład tego samego tekstu].
Wyrażenie: »przybytek serca« (3): bos ty [Boże] ieſt móy oblubienietz/ a przibytku mego ſertza oſobny wybranietz. OpecŻyw 6v; RejPs 81v; Abychmy [...] wroćiwſzy ſie do domow ſwoich á do przybytkow ſercá á duſze náſzey/ żebychmy ználezli vzdrowione ſumnienie ſwoie RejPos 245v.
α) O ciele ludzkim jako doczesnej siedzibie duszy (7): A záś o tym nie pytáli duſſe ſpráwiedliwych w przybythkach ſwych/ mowiąc: Dokądże ták będę duffál? Leop 4.Esdr 4/35; BibRadz II 100c marg, 2.Cor 5/4; Boć też w tym wzdychamy/ żądáiąc być przyoblecżeni mieſzkánim náſzym ktore ieſt z niebá [...]. Bo y my ktorzy ieſteſmy w tym przybytku/ wzdychamy będąc obćiążeni WujNT 2.Cor 5/4.
Wyrażenia: »przybytek duszny (a. dusze)« (1): Receptaculum animi corpus, Ciało yeſt zachowánie duſze. Ciało yeſt przibytek duſzny. Mącz 36b. [Cf też wyżej »przybytek serca« RejPos 245v.]

»przybytek ziemski, ziemskiego domu« = terrestris domus PolAnt [szyk 1:1] (1:1): BibRadz 2.Cor 5/1; przez śmierć [Chrystus] iuſz do końcá obála then źiemſki przybytek/ á przez zmarthwychwſtánie dokona vcżynku ſwego wnapráwie zupełney nowego Adámá GrzegŚm 57.

b) Życie doczesne, cielesny żywot na ziemi (4): Abowiem mnimam iż ieſt ſpráwiedliwa rzecż/ pokim ieſt w thym przybytku pobudzáć was przez nápominánie. BibRadz 2.Petr 1/13; WujNT 2.Petr 1/13.
Zwrot: »złożyć przybytek; złożenie przybytku« = umrzeć; depositio tabernaculi PolAnt, Vulg (1;1): BibRadz 2.Petr 1/15; Y zda mi ſię ſłuſzna/ ábym was (pokim ieſt w tym przybytku) pobudzał przez nápominánie: wiedząc iż prędkie ieſt złożenie przybytku moiego WujNT 2.Petr 1/14.
c) O małżeństwie (1): Gdyż vcżćiwy małżeńſtwá zwiążek záchowány/ Iuż ſie ſtáie przybytek/ nic nie pokálány. PaxLiz Ev.
β. O miejscu przebywania, mieszkania, obecności Boga (rzeczywistej, a w niektórych użyciach prawdopodobnie mistycznej, duchowej); sanctuarium Vulg, PolAnt; atrium, sanctum (sancta) Vulg; sanctitas, tentorium PolAnt (518):
αα. O niebie, jako miejscu przebywania Jahwe, Chrystusa, zbawionych dusz, też tron Jahwe (w niektórych użyciach: o przybytku zbudowanym przez Boga w niebie, którego odwzorowaniem jest Arka Przymierza) (121): Poydzi matuchno milá/ dziewitzo cżyſtá/ ſlodká Mariá w przybytki roſkoſſné ſyna twégo OpecŻyw 185v, 181; raczyſz miły panie naſz przywieſc na ty ſtopienie ktoremi bych my mogli wnic [...] do przybytkow ku wieczney chwale twoiey [...] ſprawionych RejPs 126, 39, 45, 53v, 84v, 97, 161, 191; Chriſtus każe Kupcowi wnijcż w ſwę Przijbytky. RejKup ee3, ee3; Weźrzał tu Pan ná ty wſſytki s przybytku ſwoiego/ Ktorzy myeſſkáyą ná zyemi do cżáſu ſłuſſnego LubPs I, E, E3, G2v, H2v, X5v; Y otworzyłá [bestia] páſſcżekę ſwoię [...]/ áby bluźniłá imię iego/ y przybytek iego/ y tám te kthorzy w niebie mieſſkáią. Leop Apoc 13/6, Ps 17/12; BibRadz *2v, Ps 18/12, Hebr 9/11; Gdyż ten przybytek ma być v niego ták wdzięcżny/ iáko wdzyęcżna bywa oblubienicá nowa v małżonká ſwego. RejAp 177, 107v, 168, 176 [2 r.], 180v, Dd3; A ktorzy vwierzyli temu powołániu ſwięthemu iego [Chrystusa]/ iuż ie prziymował do przybytkow ſwoich RejPos 159; Pan cie poſpołu z nimi [ubogimi] prziymie do przybytkow ich/ im od wiekow zgothowánych. RejPos 194v, 39, 164v, 193v [3 r.], 194v, 275, 291v, 292v; WujJudConf 72; RejPosRozpr b4; HistHel D2v; SkarŻyw 41; Bo im [wiernym] Pan niebo odewrze/ [...] gdźie iuż ieſt przybytek przeſpiecżny. ArtKanc A13v, K7v; Nas wſzytkie zgromádźić rácż/ á w one pokoie Wiedź/ gdźie/ w wiecżney rádośći maſz przybytki ſwoie. GrabowSet P4, N3v, N4, O3v [2 r.]; LatHar 53, 608; WujNT Hebr 9/11; Przetóś [Maryjo] tákiéy zapłáty pewnie godná byłá. Aby ſyn twóy namilſzy [...] prowádźił ćię do przybytku ſwégo. SiebRozmyśl K4v; SkarKaz 423b.

przybytek czego (1): Coż nam dáley Pan w tym przybytku ſwoim tey chwały ſwoiey [...] obiecowáć racży? RejAp 176.

Zwrot: »w przybytku(-ach) mieszkać (a. zmieszkać), mieszkanie« [szyk zmienny] (3:1): Ia zmieſſkam w przybytku twym wiecżnie w beſpiecżnośći Chowáyąc ſye pod ſkrzydły twey ſwiętey możnośći. LubPs O6; RejZwierz 123v; rácżże to dáć/ [...] áby my [...] ſámiſmy też ſercem w niebieſkich przybytkách mieſzkáli. LatHar 363, 413.
Wyrażenia: »przybytek(-ki) Abraamow(e), Abraama« (7:1): Sſtháło ſie ieſt pothym iż vmárł on żebrak/ y był odnieſion od Anyołow do przybytkow Abráámowych. RejPos 161; vcż ſie [...] w ſtałośći znośić káżdy krzyż ſwoy/ [...] chceſzli być przenieſion [...] do tych przybytkow Abráámowych. RejPos 165, 117v, 138v, 161, 162v [2 r.], 164v.

»przybytek Boży, Pański, Boga« [szyk 9:1] (4:4:2): y głos ſłyſzał iż to ieſt przybytek Boży w ktorym iuż chce mieſzkáć [...] z ludem wiernym RejAp 175v; gdyż ſłyſzymy iż tho przybytek Páńſki ma być/ w ktorym on z námi wiecżnie przebywáć [...] obiecuie. RejAp 177; Iż ſą rozlicżne [...] roſkoſzy przybytkow Páńſkich/ kthore on wiernym ſwoim [...] zgotowáć racżył RejAp 185, 174v, 175v [2 r.], 185v; RejPos 281; NiemObr 112; O iáko/ duſzá moiá/ ieſt wzgárdzona [...]. Obraz iey/ z Páńſkich przybytkow rzucony GrabowSet Q2.

»przybytek(-ki) niebieski(e), z nieba« [szyk 3:3] (4:2): PatKaz III 103; Abowiem dla tego wzdychamy/ żądáiąc być przyobleczeni przybytkiem náſzym ktory ieſt z niebá [habitationem nostram quae de caelo est] BibRadz 2.Cor 5/2; BielKron 1v; O błogoſłáwiony wrotny niebieſki/ ktoremu klucże niebieſkich przybytkow ná wolą dáią. SkarJedn 66; SkarŻyw 131; Rácż ie [umarłych] z nieprzebránego miłośierdźia twego onych niebieſkich przybytkow twoich domieśćić LatHar 100, 363.

»przybytki pomieszkania« (1): y otwarza mu [dobremu chrześcijaninowi] Pan [...] ony przybytki bogátego pokoiu y beśpiecznego pomieſzkánia ná wieki wieczne. SkarKaz 8b.

»przybytek świadectwa« (3): RejAp 130, 131; A potymem widźiał/ á oto otworzon ieſt kośćioł przybytku świádectwá [templum tabernaculi testimonii] w niebie WujNT Apoc 15/5 [przekład tego samego tekstu RejAp 130].

»przybytek święty (a. naświętszy, a. świętobliwy)« = habitaculum sanctum PolAnt; sancta Vulg [szyk 7:3] (10): RejPs 125v; BibRadz Ier 25/30; RejPos 245v; NiemObr 84; ſpraẃ [Boże] we mnie/ Abym/ w licżbę twoich wybránych/ był wźięty/ Y wſzedł w on przybytek/ Oycá twego/ święty. GrabowSet P2, V2; LatHar 413; ále [Chrystus] przez właſną krew wſzedł raz do Naświętſzego przybytku/ nálazſzy wieczne odkupienie. WujNT Hebr 9/12, Hebr 10/19.

»wieczne(-y) (a. wiekuiste) przybytki(-ek)« = tabernacula aeterna PolAnt, Vulg [szyk 13:3] (16): RejPos 159, 191v, 194; WujJudConf 72; Y ſpráwię ſobie miedzy nimi [ludem Jerozolimy] chwáłę/ oddawſzy im wieczne przybytki/ ktorem był o nim nágotował. BudBib 4.Esdr 2/11; CzechRozm 184v; SkarJedn 237; Potym cżás przeſzedł/ iſz Pan Bog [...] przyzwać ią [św. Marynę] do śiebie do wiecżnych przybytkow miał. SkarŻyw 184, 141; Zmiłuy ſię [Boże] proſzę/ z twych przybytkow wiecżnych Spuść Duchá twego GrabowSet V4, I3v; day to [Boże]/ áby my [...] przez przycżynę Błogoſłáwioney Iádwigi/ do wiekuiſtych przybytkow [...] byliſmy doprowádzeni. LatHar 423; WujNT Luc 16/9, s. 262; WysKaz 13, 48.

Szeregi: »dom a (i) przybytki« (2): Piękna náuká/ iáko Bogá Oyca w ſynu poznáć mamy/ dom y przybytki iego. RejPos 291 marg, 293v.

»miejsce naświętsze a przybytek« (1): ktory [Chrystus] vśiadł ná práwicy ſtolice wielmożnośći ná niebieśiech: ſługá mieyſcá naświętſzego/ á prawdźiwego przybytku onego [sanctorum minister et tabernaculi veri] WujNT Hebr 8/2.

»przybytki a pałace« [szyk 2:2] (4): Y kthoż wżdy moy miły Pánie oſiędzie thy przybytki á thy páłace twoie? RejAp 187; á iáko vſtáwicżnie maſz być wdzięcżnym goſciem przed oblicżnoſcią Páná ſwego/ áż do onego cżáſu gdy cie iuż oſtátecżnie záwołáć będzie racżył do onych wiecżnych przybytkow á páłácow ſwoich RejPos 159, 245v, [292]v.

»pokoje, (a) przybytki(-ek)« (2): A po zeſciu thego nędznego pielgrzymowánia náſzego/ iuż nam gotuieſz pokoie/ iuż nam gotuieſz przybytki RejPos [292], 117v.

Przen (2):
Wyrażenia: »przybytek Abraamow« (1): á ktorzy vwierzą iemu/ iż tákiemu [...] dopuśćił [...] Pan [...] cżekáć thego w przybytku Abráámowym áż do zmartwychwſtánia ſwego. Nie rozumieyże áby w iákim gmáchu [...] ále w oney nádzyei [...] ktorą ſobie Abráám zyednał RejPos 163v.

»przybytek naświętszy« (1): Y Syn Boży ſam ſie ofiárował wſzedſzy w przybytek naświętſzy/ to ieſt/ w táiemną rádę Boſką. WujJudConf 244.

ββ. O człowieku jako miejscu przebywania, obecności Boga (też szatana) (89): WróbŻołt I6v; SeklKat P3, P4; RejKup m6; O błogoſłáwioneſz tho towárzyſtwo/ á ſzcżęſliwy to przybytek/ gdzie to ſwięte Boſtwo vcżyni wdzięcżne mieſzkánie ſobie. RejPos 64; A thu dopirko w imię iego [Chrystusa] ochędożyſz przybytek twoy/ á ſláchetny gmáſzek cnotliwego ſumnienia ſwoiego. RejPos 79; Iáko maſz poznáć duchá ſprzećiwnego/ [...] y iáko go maſz wygnáć s przybytku ſwego/ á zwabić do niego Páná ſwoiego. RejPos 113v marg; miłośćiwy Pánie/ gdyżeś ty ſercá wiernych ſwoich przezwał koſciołem ſwoim/ [...] rácż ie vcżynić godnym przybytkiem ſobie. RejPos [203], 3v, 33, 79, [87] [2 r.], 87v (22); ArtKanc A13, A16, H17v; [Boże] Przyimi/ k tobie chcącego/ [...] Vcżyń przybytek zemnie/ á choway w cżyſtośći. GrabowSet P, P2v [2 r.]; [Duchu Święty] Rácż poświęćić kośćioł ćiáłá náſzego [...]. rácż nágotowáć godny przybytek máieſtatowi twemu LatHar 31.

W połączeniu szeregowym (1): w ktorym [w Chrystusie] cożkolwiek ieſt zbudowano roſcie ná wieki. Ná cżym wſzyſcy vrość mamy/ á sſtánąć ſie przybytkiem á wdzięcżnym mieſzkániem y pokoiem Duchá iego ſwiętego RejPos 190.

Wyrażenia: »przybytek boży, Pański, Syna Bożego« = habitaculum Dei Vulg (2:1:1): ſtał ſye był człowyek z przybytku y ſyná [lege: przybytku Syna] bożego/ ſędem y nyewolnikyem czártowſkim KromRozm III B; Leop Eph 2/22, AAA2; Iáko ma być poświącan dom á przybytek Páńſki/ ták ten ręką zbudowany ku chwale iego/ thák też ſerce cżłowieká wiernego RejPos 347v marg.

»przybytek czarta« (1): iż ludzie obżárći y nieczyśći ſą wdzięcznemi przybytkámi czártow. WujNT 143.

»przybytek domu« (1): A gdi ſie przyſłuchaſz ſłowom iego [Boga] [...]/ pewnie możeſz iść do przybytku domu ſwego/ to ieſt do ſercá á do ſumnienia ſwoiego RejPos 245.

»przybytek Ducha Świętego« [szyk 20:1] (21): wiele takich ktorzy [...] znierządnymy niewiaſtamy przebiwaią y czynią ſciała ſwego a przibytku ducha ſwietego cialo kurewſkie SeklKat K3; [dobry chrześcijanin] ciało ſwoie prziłącził ku ciału pana chriſtuſſowęmu y ſtał ſię przibytkiem ducha ſwiętego SeklKat Yv, K2, L, V2v; dziękuiemy Pánu Bogu/ offiáruiąc mu [...] ćiáła náſze właſne/ kthore ſą przybytkiem Duchá Swiętego KrowObr 178v, 116; iż ſerce wierne cżłowieká pocżćiwego piſmá wſzytki przezywáią być koſciołem á przybytkiem Duchá s. RejPos 349v, 134, 180v, 190, 198, [203] (9); WujJudConf 200; RejPosWstaw [1103]; SkarŻyw 16; LatHar 618; SkarKazSej 700a; [Otoż gdyżeſmy ludzie iedney wiáry [...]/ iednego Duchá przybytkowie/ iuż nam naprzyſtoynieyſza ieſt [...] niewzgárdá/ ieden drugiego GilPos 118].

»przybytek dusze« (2): iż gdy będą pokropione thą krwią niewinną podwoie przybytku duſze twey przez wiárę twoię/ iż iuż żadne niebeſpiecżeńſtwo/ [...] ná nię nigdy przypáść nie może RejPos 158v, 145v.

»przybytek serca« (10): gdy [...] thák go [Boga] miłowáć będzieſz/ [...] iużeś mu ochędożył páłac przybytku ſercá twego RejPos 145; gdyżechmy iuż ná krzcie ſwiętym [...] otworzyli ty fortki iego iemu [Bogu] do tych domow á do tych przybytkow náſzych ſercá á ſumnienia náſzego [...] RejPos 351v, 1, 3v, 87 marg, 87v marg, 180v, 348, 349v; RejPosWiecz3 99v.

»przybytek szatański« (1): tak zachować ciało ſwoie iako by było przibytkiem ducha ſwiętego/ á nie przybytkiem ſzatańſkym. SeklKat K2.

»przybytek święty« (1): gdiż ſerce káżdego wiernego piſmo zowie koſciołem á przybytkiem ſwiętym iego RejPos 271v.

»Trojce Świętej przybytek« (1): ktory [Duch św.] ie [chrzczone dzieci] mocą ſwą cżyśći wewnątrz ná duſzy/ y poświąca/ żeby ſie sſtáli domem Bożym/ y Troyce S. przybytkiem. KarnNap B.

»zebranie przybytku« (1): ábowiem gdzye ten Pan rządzi/ [...] Iuż pokoy/ ſpráwiedliwość [...] rozmnożą ſie w zebrániu przybytku onego. RejPos 115.

Szeregi: »dom (a. domek) a (abo, i, to jest) przybytek« (9): A poſwięć [...] thy záplugáwione koſcioły náſze [...]: áby ſie z nich sſtał dom á przybytek wdzyęcżny á przyiemny tobie. RejPos 198v; A ták moy miły Krześćiáńſki cżłowiecże/ ktorykolwiek domek ſwoy/ to ieſt/ przybytek ſercá ſwoiego [...] chceſz poświęćić Pánu Bogu ſwemu [...] RejPos 349v, 347v [2 r.], 348, 349v, 351v [2 r.]; KarnNap B.

»kościoł a (abo) przybytek« [szyk 9:1] (10): gdyż on [Bóg] ſtan cżłowieká pocżćiwego zowie wdzięcżnym koſciołem ſwoim/ á przybytkiemDuchá s. RejPos 134; gdyżeś ty [Boże] ſercá wiernych ſwoich przezwał koſciołem ſwoim/ á przybytkiem Duchá ſwego ſwiętego/ rácżże ie nam wychędożyć RejPos [203], 180v, 198, 271v [2 r.], 349v, 351v [2 r.]; Ciáło lepak ktoreby miáło być cżyſtym przybytkiem ábo koſciołem Duchá ſwiętego/ bywa pomázano obżárſtwem y piyańſtwem. RejPosWstaw [1103].

»przybytek i mieszkanie« (2): ZAprośiłem ćię dźiś [...] Pánie IEzu Chryſte [...] do bláhego przybytku y mieſzkánia mego LatHar 238, 190.

ααα. O Pannie Maryi (2):
Wyrażenia: »przybytek Ducha Świętego« (1): O Márya przybytku y Kośćiele Duchá świętego/ modl ſię zá námi. LatHar 504.

»mieszkania przybytek« (1): bo ſyą raduye [...] Duch ſzwyąty yſz ſyą yego myeſzkanya narodzyl przybytek PatKaz III 115.

Szereg: »przybytek i kościoł« (1): LatHar 504 cf »przybytek Ducha Świętego«.
βββ. O ciele ludzkim, w którym Chrystus objawił się na ziemi (1):
Wyrażenie: »przybytek ku mieszkaniu« (1): CzechRozm 157 cf Szereg.
Szereg: »domek abo przybytek« (1): y tám w niey [Maryi] dźiewięć mieſięcy [Jezus] [...] mieſzkał/ niż ſobie domek/ ábo [...] przybytek ku mieſzkániu [...] ſpráwił CzechRozm 157.
γγγ. O świętych i ich relikwiach (3): Lecż dla tego pámiątki y málowánia Swiętych mamy/ ábychmy [...] w nich Páná Bogá chwalili/ iáko w obráźiech y przybytkach iego WujJud 50.
Wyrażenie: »przybytek Ducha Świętego« (2): SeklWyzn e4; A cżemu [kości świętych] niemáią być w vcżćiwośći/ gdyż były żywemi cżłonkámi Páná Chriſtuſowemi/ y przybytkiem Duchá świętego WujJud 60v.
γγ. O świątyni, sanktuarium Jahwe (112): RejPs 71v; Leop Ez 37/27; Poſtáwię przybytek moy miedzy wámi BibRadz Lev 26/11; [Bóg] Pobudował przybytki ſkorzane przez Moyżeſzá: á przez Sálomoná im koniec vcżynił/ Kośćioł zbudowawſzy. CzechRozm 80v.
Wyrażenie: »przybytek Bogu Jakobowemu, Pański« = tabernaculum Deo Iacob Vulg (5:1): ochędożayćie przybytek páńſki rozmáytemi przyprawami áż do ſámego końcá ołtarzá iego. RejPs 174; LubPs dd2v; I damli odpocżynek cżáſom moim: áleſz znaydę mieſce Pánu/ przybytek Bogu Iakobowemu. Leop Ps 131/5, Act 7/46; RejPos 22v; Ktory [Dawid] nálazł łaſkę v Bogá/ y prośił áby ználazł przybytek Bogu Iákobowemu. A Sálomon zbudował iemu dom. WujNT Act 7/46 [przekład tego samego tekstu: RejPos 22v]. [Cf też ββ. »przybytek boży« RejPos 347v marg].
Przen: Kościół jako ogół wiernych, instytucja, też wiara, nauka Kościoła (głównie rzymskokatolickiego w opozycji do Kościołów protestanckich i wschodnich) (25): OrzList c2v [3 r.]; przybytek iego/ kośćioł ieſt iego w ſłońcu poſtáwiony nie wćiemnośći/ ná dniu nie ná nocy. SkarJedn 13; [narodzie ruski] podayćie ſię Pánu/ á wroććie ſię do przybytku iego/ ktory ſobie poświęćił ná wieki. SkarJedn 332, 13 [2 r.], 402; ktorzy [chrześcijanie] iednoſtáyną wolność máią/ przyſtępić/ nie do przybytkow ręką vcżynionych: ále do ſámego niebá przez wiárę NiemObr 84; ReszPrz 98; WujNT Apoc 13/6.
Wyrażenia: »przybytek domu [czyjego = bożego]« (1): żeby ich [ruscy chrześcijanie Greków] w ták ślepym vporze nie náſládowáli/ ále ráczey imi ſię karząc w przybytku domu twego [...] miłoſierdzie twoie wielkie á nie przebráne ziednáli. SkarJedn 330.

»przybytek Ducha Świętego« (1): RejPos 198 cf »dom a przybytek«.

»przybytek Pański, Boga, bostwa, Boży« (3:1:1:1): GroicPorzRej C3; Ci thákowi ſłudzy y poddáni dyabelſcy [tj. protestanci]/ rozbili przybytek pańſki/ y zháńbili Tabernaculum Dei. OrzList d3; RejPos 139v, 198; bo on [Chrystus] ſam mieſzka miedzy námi/ Tuć ieſt kośćioł iego święty/ [...] á przybytek Bogá żywego. ArtKanc K12; SkarKazSej 703a.

»przybytek święty« [szyk 2:2] (4): ktore [sprawiedliwe sądy Pańskie] pochodzą nie inácżey iáko z wiernego koſciołá Páńſkiego y ſwiętego przybytku iego RejAp 131, 108; Náwroććie ſię Synowie bledni [lege: błędni] do Páná Bogá ſwego/ y do iednośći S. Przybytku iego SkarJedn 365; NiemObr 36.

Szeregi: »dom a przybytek« (1): iż on [Chrystus] káżdy dom ſwoy/ á káżdy przybytek Boſtwá ſwego á Duchá ſwego ſwiętego/ chce mieć w wielkiey powadze RejPos 198.

»przybytek, (a, i, to jest) kościoł« [szyk 2:2] (4): RejAp 108, 131; RejPos 139v; [ruscy chrześcijanie] podayćie ſię pod rękę Bożą. Poććie do oney mocney opoki y przybytku/ do kośćiołá Rzymſkiego SkarJedn 333; ktorzy [nowokrzczeńcy] [...] bluźnią przybytek Boży/ to ieſt ś. kośćioł iego SkarKazSej 703a.

»mieśce i przybytek« (1): Bo ten [Kościół powszechny] ieſt mieścem y przybytkiem/ w ktorym ſam Pan przebywa WujJud 219.

»przybytek i (to jest) zbior (a. zebranie)« (2): RejAp 108; ábowiem gdzye ten Pan rządzi/ ſpráwuie/ [...] iuż tám wſzytki błogoſłáwieńſtwá roſciągną ſie nád przybytkiem onym y nád zebrániem iego. RejPos 115.

ααα. O świątyni Jerozolimskiej zaplanowanej przez króla Dawida i zbudowanej przez jego syna Salomona, też poszczególnych jej częściach (niektóre użycia z Psalmów może przen) (79): WróbŻołt Z4v [2 r.]; A iſćie to ieſt vprzeyma myſl moiá ſtaráć ſie pilnie oto/ ábych kiedy doſtępić mogł przybytkow twoich/ á mieſcá twoiego ktore ieſt oſobliwie maieſtatowi twoiemu poſwięcone. RejPs 37v; á ſnadz y ogniem ſie pokuſſáią zburzyć przybytki á rowno by zziemią rádzi położyli mieſcá poſwięcone tobie RejPs 108v; będę ofiárował ſwiętemu ymieniowi twemu modlitwy moie/ á zwlaſſczá wprzybytkoch [...] w pośrzodku miáſtá twego Ieruzalem. RejPs 172, 89v, 91v, 94, 98v, 99v (16); Bo Bog ſam poſwyęćił myeyſce przybytku ſwoyego. Bowyem ſam Bog myeſſkáć racży tu w pośrzodku iego LubPs M3v, D2, G2v, G4, L4, P2v (9); Leop Tob 13/12, Ps 64/3, 131/7; BibRadz Ez 41/1; Przybythek był poſrzod koſciołá w Sálámonowym koſciele/ w ktorym ſtawáli kápłani ſpráwuiąc tám ony ofiáry RejAp 90, 90 marg; BudBib 1.Reg 2/29; Niemógłem ludzkim rozumem ſye ſpráwić: Ażem wſzedł/ pánie/ do przybytku twego/ Támem obaczył przyſzły czás káżdego. KochPs 108, 87, 89; SkarŻyw 142; ArtKanc K8v; ZawJeft 34; iż ieſzcze nie byłá obiáwiona drogá świętych/ poki ieſzcze ſtał pirwſzy przybytek. WujNT Hebr 9/8.

przybytek czego (2): IAko ſą rozmáitych roſkoſſy przybytki páłácow twoych náſz miły pánie RejPs 125, 125.

Zwrot: »mieszkać w przybytkach« (1): Dayże nam mięſzkáć w tych przybytkách twoich/ á day chodzić do twych Zborow świętych ArtKanc K8v.
Wyrażenia: »przybytek(-ki) chwały [czyjej = bożej]« = tabernaculum gloriae PolAnt [szyk 2:1] (3): RejPs 118v; Vmiłowałem Pánie mieſzkánie domu twego/ y mieyſce przybythku chwały twoiey. BibRadz Ps 26/8; KochPs 36.

»przybytek kościelny« = miejsce składania ofiar w świątyni (1): Gdyż w koſciele iego Sálomonowym to zwáli przybytkiem koſcielnym/ gdzie oni wierni ſłudzy Páńſcy á kápłani bywáli ná ſpołecżnych modlitwách/ támże oddawáli ofiáry Pánu RejAp 131.

»przybytek kościoła Salomonowego« (1): ieſli Kápłanom ſtárego zakonu byłá potrzebna trzeźwość/ dla záchowánia [...] cnot/ ktoremiby ſię do przybytku kośćiołá Sálomonowego doſtoynie ſtáwić mogli WerGośc 259.

»przybytki(-ek) Pański(e), Boże(-y), Boga« [szyk 5:2] (4:2:1): Wyſláwia prorok wielkie roſkoſſy przybytkow páńſkich y vpomina káżdą krzeſćyáńſką duſſę/ áby ſie kniem ćiſnęłá RejPs 125, 38v, 81v; Wezcie s ſobą y ofiáry/ idąc w Páńſkie przybytki LubPs V5v, R3, dd2v marg; GroicPorz pp4.

»święte(-y) przybytki(-ek)« = atrium sanctum, sanctum (sancta) Vulg; sanctuarium PolAnt [szyk 6:4] (10): WróbŻołt 28/2; RejPs 65, 138v, 219v; [nieprzyjaciele] Zápalili koſcyoł twoy z vporu ſwoiego/ [...] On ſwęty przybytek twoy yuż z zyemyą zrownáli LubPs R3, Y6v; Bog mowił w ſwiętym (przybytku) ſwoim. Rozweſelę ſie y rozdzielę Sychimę Leop Ps 107/8; BibRadz Ps 68/36; LatHar 346; Abowiem ktorych bydląt krew bywa wnoſzona do Swiętych przybytkow przez Arcykápłaná/ tych ćiáłá bywáią palone przed obozem. WujNT Hebr 13/11; [ModlKobiet 18v].

Szeregi: »kościoł a przybytek; kościoł z przybytkiem« (1;1): W Syonie kośćioł ſwięthy á wdzięcżny przybytek Boży. LubPs dd2v marg; A ten koſcioł y s thym przybytkiem ſwoim nic inſzego nieznámionuie/ iedno mieyſce ſpraw á tháiemnic Páńſkich RejAp 131.

»przybytek, mieszkanie« (1): BOg ieſt zacny w Iudzie [...]. Przybytek iego ieſt w Salem/ á mieſzkánie [tabernaculum ... et habitatio] iego w Syonie. BibRadz Ps 76/3.

Przen (9): który [przybytek] zową w Zakónie SANCTA SANCTORUM, to ieſt/ Swięté Swiętych: bo w tym Przybytku nikt nie mieſzka/ iedno ludźie święći (marg) Polſká ieſt Sanctam Sanctorum. (–) OrzQuin N; Thu tákże w tym náſzym Koſciele [...] możemy thym przybytkiem rozumieć ony kápłany ſtárych zwycżáiow Rzymſkich RejAp 90; ArtKanc K11.
Wyrażenie: »przybytek święty« (1): y ſłyſzałem drugiego z przybytku świętego [de altari] kthory mowił/ y owſzem Pánie Boże wſzechmogący/ Prawdźiwe y ſpráwiedliwe ſą ſądy twoie. BibRadz Apoc 16/7.
a) Wizyjne, alegoryczne znaczenia w tekście Apokalipsy (3): Wſtań á zmierz Koſcioł Boży/ y ołtarz/ [...]. Ale przybytek ten ktory w poſrzod koſciołá ieſt wyrzuć precż/ [...] ábowiem dan ieſt pogánom RejAp 89v, 90, Ee4.
b) Kościół rzymskokatolicki (1): Wnidźmyſz [...] pod ten Krzyż/ w tę wieżę [...]/ którą nam ſam Pan Kryſtus/ przez Krzeſt święty otworzył [...] y ten ieſt przybytek iego/ który zową w Zakónie SANCTA SANCTORUM OrzQuin N.
c) Interpretacja niejednoznaczna: Wskrzeszenie dynastii Dawida lub odbudowa Judy (1):
Wyrażenie: »przybytek Dawidow« (1): [prorok napisał] Potym ſię wrocę/ y znowu zbuduię przybytek Dawidow [tabernaculum David] vpádły/ á rozwáliny iego znowu pobuduję WujNT Act 15/16.
δδ. O Arce Przymierza, też o sanktuarium (lub jego części), w którym była umieszczona (184): LubPs dd2v; Vcżyniż y kołdry z ſierści koźiey iedennaśćie/ ku przykryćiu nád przybythkiem. Leop Ex 26/7; cżyniono Przybytek ze wſſyćkimi potrzebámi iego/ iáko ſą Opony/ Kołdry/ Przykryćie/ Forſty/ Drąſzki/ y zasłonę. Leop Ex 36 arg; Ony ſámy [pokolenie Lewitów] będą nośić Przybytek y wſſyſthkie ſprzęty iego: y będą ná poſłudze mey/ á około Przybytku będą miewáć mieſzkánia ſwoie. Leop Num 1/50, Ex 26 arg, 1, 6, 9, 12 (31); Budownicy Przybytká. BibRadz Ex 31 arg; Tedy wźiął Moiżeſz Oley pomázánia y pomázał Przybytek/ y wſzytki rzeczy co w niem były/ y poświęćił ie. BibRadz Lev 8/10, Ex 26/6 [4 r.], 31/7, 53v żp, Ex 35 arg, 18 (21); Po tym zwycięſtwie [nad Filistynami] vcżynił Dawid przybytek iákoby káplicę wedle domu ſwego dla wnieſienia Arki ſwiadectwá. BielKron 70, 70; RejAp 131, 175v, Ee4; RejPos 24, 47 [2 r.], 348v; BudBib Iudith 9/8, Sap 9/8; CzechRozm 100v; [mówi Jozue:] Nieday Boże ábyśmy inego ołtarzá ſzukáć mieli/ okrom Páńſkiego ktory ieſt zbudowány w przybytku iego. SkarŻyw 504, 481, 492 [2 r.], 493; Iáko powiedźiano było od Boga Moyzeſzowi/ gdy miał dokończyć przybytku: Pátrzayże (práwi) ábyś vczynił wſzytko według wizerunku ktory ieſt tobie ná gorze okazan. WujNT Hebr 8/5, Hebr 9/3, 21, 13/10; [BudBib I 44b marg (Linde)].
Wyrażenia: »przybytek naświętszy« = tzw. Święte Świętych, pomieszczenie, w którym znajdowała się Arka Przymierza; sancta sanctorum Vulg [szyk 2:1] (3): A zá wtorą zaſłoną/ był przybytek/ ktory zową przybytek Náświętſzy (marg) Sancta ſanctorum, było mieśce naświętſze, ábo Swięte nád świętymi [...] (–) WujNT Hebr 9/3, 9/24, 25

»przybytek Pański, Boży, domu Pańskiego« = tabernaculum Domini Vulg, PolAnt; tabernaculum domus Domini Vulg [szyk 13:11] (12:11:1): kthorzy [Lewici] byli zrządzeni na wſſelką poſlugę przybytku domu Páńſkiego. Leop 1.Par 6/48, *A3v, Num 7 arg, 11/26, 2.Par 1/5; BibRadz 55v żp, 3.Reg 2/28, 29, 30; RejAp Ee4v; iż gdy lud then vpádnie w grzech/ tedy niechay przywiedzye dwá kozyełki do przybytku Bożego/ á z iednego niech będzye wylaná kreẃ ná ofiárę RejPos 102v; A gdy iuż potym [trędowaty] był wyłęcżon/ á iż miał być przyięt do zebránia ludzkiego/ tedy miał idź do przybytku Bożego/ á oddáć ofiárę kápłanowi RejPos 103v, 47 [3 r.], 103v; CzechRozm 160; gdy ſię [lud zbuntowany]/ im dáley tym więcey żarzyli/ Mojżeſz y Aaron vćiekli/ do przjbytku Páńſkiego SkarŻyw 492, 484, 491, 502, 504; LatHar 245 [2 r.].

»pi(e)rwszy przybytek« = pierwsze, zewnętrzne pomieszczenie, w którym znajdował się świecznik, stół ofiarny i chleby ofiarne; tabernaculum primum a. prius PolAnt, Vulg [szyk 5:1] (6): Abowiem był pirwſzy przybytek ſpráwion w kthorym były lámpy/ y ſthoł/ y pokłádne chleby/ ktory zową Mieyſce Swięte. BibRadz Hebr 9/2, Hebr 9/6; MIałći y pierwſzy/ (marg) przybytek (–) vſpráwiedliwienie nabożeńſtwá y świątnicę świecką. WujNT Hebr 9/1, s. 189 marg, Hebr 9/2, 6.

»przybytek święty (a. naświętszy)« = sanctuarium Vulg; sanctitas sanctitatum PolAnt [szyk 2:1] (3): Zápalił ſie [Bóg] w gnyewye ſwym [...]/ On ſwoy ſwyęty przybytek co racżył myeć w Sylo/ Opuśćił LubPs Sv; Leop Lev 20/3; ále Aaron był odłączon/ áby poświęćił przybytek naświętſzy y z ſyny ſwemi BibRadz 1.Par 23/13.

Zestawienia: »Przybytek Przymierza (Bożego a. Pańskiego)« = tabernaculum foederis (Dei a. Domini) Vulg (8): I rzekł Pan do Moizeſſá: Zbierz mi ſieddzieſiąth mężow z ſtárſſych ludu Izráelſkiego/ [...] á przywiedzieź [!] ie do drzwi Przybytku przymierza Leop Num 11/16; y iáchał [Salomon] ze wſſem mnoſtwem Iſráelſkim/ ná wyſokość Gábaon/ gdzie ſtał Przybythek przymierza Bożego Leop 2.Par 1/3; Przyſtąpił tedy Sálomon do Ołtarzá miedziánego/ przed przybytkiem przymierza Páńſkiego/ y offiárował ná nim tyſiąc offiar Leop 2.Par 1/6, Num 2/2, 6/13, 18, 27/2, 2.Par 1/13; BibRadz I 31.

»Przybytek Świadectwa (Bożego)« = tabernaculum testimonii Vulg, PolAnt (21): Vcżyniż y Wánnę Miedziáną z podſtáwkiem ku vmywániu/ y poſtáwiż ią miedzy Przybythkiem świádectwá y ołtarzem. Leop Ex 30/18; ále ie [pokolenie Lewi] poſtánowiż nád Przybytkiem ſwiádectwá/ y nád wſſyſtkim ſprzętem iego Leop Num 1/50; y poſlugowáli przed Przybytkiem Swiádectwá/ ſpiewáiąc áż Sálomon zbudował dom Páńſki w Ieruzálem Leop 1.Par 6/32, Ex 30/16, 20, 26, 36, Lev 1/1 (17); BibRadz 2.Par 24/6; RejPos 22; WerGośc 258; Przybytek świádectwá był v oycow náſzych ná puſzczy/ iáko był rozrządźił Bog WujNT Act 7/44 [przekład tego samego tekstu: RejPos 22].

[»Przybytek Umowy«: Tabernaculum federis [...] ingredientur do przibythku vmowy y wſzwyethſze myeyſzce [...] wnydv aaron TomZbrudzBrul Num 4/4.]

»Przybytek Zgromadzenia« = tabernaculum a. tentorium ecclesiae PolAnt (34): Tenże [namaszczony] kápłan pomáże krwią oną rogi v Ołtarzá kádzenia wonnego przed Pánem/ ktory Ołtarz ieſt w przybytku zgromádzenia BibRadz Lev 4/7; POtym mowił Pan do Moiżeſzá temi ſłowy. Weźmi Aaroná y ſyny iego [...]. A zbierz wſzytek lud ku drzwiam przybytku zgromádzenia. BibRadz Lev 8/3; [Gersonici] Będą noſić opony od Przybytku/ y ſam Przybythek zgromádzenia BibRadz Num 4/25; Tedy ſie vkazał Pan w Przybytku pod ſłupem obłokowem/ á ſtánął on obłokowy Słup nád drzwiámi Przybytku zgromádzenia. BibRadz Deut 31/15, Ex 30/26, 36, 31/7, 35/21, 38/30 (34).

[W Biblii Tysiąclecia wszystkie zestawienia tłumaczone są jako Namiot Spotkania]
Szeregi: »przybytek i archa« (1): y ſpráwiż ſnich [składników] máść świętą/ máść vcżynioną ſpráwą Aptekárſką. Pomáżeſz tedy nią Przybytek świádectwá/ y Archę teſtámentu [tabernaculum testimonii et arcam testamenti] Leop Ex 30/26.

»kaplica abo przybytek« (1): gdy ie [Żydów] Pan był z Egiptu wywieść racżył/ tedy tám był roſkazał/ im/ áby byli ſobie vcżynili z opon iákoby káplicę/ ábo then przybytek/ do ktoregoby ſie mieli ſchodzić ná chwałę iego RejPos 348v

»kościoł abo przybytek« (2): RejPos 56; y wypalili [Jozue z ludem] miaſto [Jeryho] ze wſzytkim co tám było: okrom złotá/ ſrebrá/ miedzi/ y żelázá/ ktore ná kośćioł abo przybytek Páńſki poświęćili. SkarŻyw 502.

»przybytek i (święte) miejsce« = tabernaculum et sanctum sanctorum Vulg (1): ktorym [nabożeństwem] ſię popiſáli [Żydzi starozakonni]/ kiedy mieśce y przybytek P. Bogu ſwemu/ do oddánia chwały máieſtatowi iego chętliwie gotowáli. LatHar +4; [TomZbrudzBrul Num 4/4].

»przybytek i (a(l)bo) namiot« = tabernaculum, tentorium PolAnt [szyk 2:1] (3): niech [...] to wſzytko co Pan roſkazał ſpráwią. To ieſt Przybytek y namiot iego BibRadz Ex 35/11; mówi [Bóg] nie mieſzkałem ia w dómu) álem chodźił w przybytku álbo w namioćie/ przez wſzytki mieścá: którem przeſzedł z żydy BiałKat 138v; CzechRozm 97v.

»przybytek i skrzynia« = tabernaculum et arca PolAnt [szyk 2:1] (3): BibRadz I 31, Ex 30/26; [Mojżesz] śiłę wſzytkę ſwoię nie w woyſku onym wielkim/ ále w Pánu Bogu y w ſłuſzbie oney około ſkrzyniey ś. y przybytku Bożego pocżytał. SkarŻyw 484.

Przen (4): Gdźie thym oznáymuie Duch S: iż ieſzcze nie ieſth obiáwioná drogá do mieyſcá święthego/ poki ieſzcze trwa pierwſzy przybytek. [...] gdy dary y zábite ofiáry bywáią ſpráwowáne [...]. Ale Kryſtus [...] przez właſną kreẃ ſwoię/ wſzedł raz do mieyſcá świętego BibRadz Hebr 9/8.
Wyrażenie: »przybytek święty« (1): [Mądrość wygłasza swą pochwałę] Przed wſzemi wieki od pocżątku [Bóg] ſtworzył mię/ [...] w przybytku świętym [in habitaculo sancto] odpráwowáłám przed nim posługę BudBib Eccli 24/10.
a) O Chrystusie (2): ná ktorego [Chrystusa] oko y wiára człowiecza patrząc/ błogoſłáwieńſthwá od Bogá/ z onego przybytku widomego czekáłá OrzList c2v, c2v.
εε. O Jerozolimie i Judzie, ziemiach zamieszkałych przez naród wybrany (7): LubPs Qv; pokáźił [Bóg] wſſyckie obronne budowania pánny Iudſkiey [...]/ y pobił wſzyſtko co iedno było pięknego ná poyzrzenie w przybytku corki Syońſkiey Leop Thren 2/4; Miáſto/ ktore pan miłuie/ Y przybytkiem ſwym miánuie/ Rzéká odnogámi ſwémi Weſeli przeyźrzoczyſtémi. KochPs 69; KołakSzczęśl B; Poſyłał Pan Bog Oycow ich/ do nich przez ręce ábo ſpráwę poſłáńcow ſwoich/ [...] chcąc przepuśćić ludowi y przybytkowi ſwemu. PowodPr 11.
Wyrażenie: »przybytek Boga« (1): [...] Mowiąc [...] Lud Izráelſki ná zyemi wſſytek wygłádzyemy [...]/ Podźmy poſiądźmy przybytek Bogá nawyſzſſego LubPs S6.
ααα. W tekście Apokalipsy: Nowe Jeruzalem: stolica nowego, idealnego świata na nowo stworzonego przez Boga (1): A ia Ian widźiałem ono święte miáſto Ieruzálem nowe sſtępuiące z niebá/ od Bogá zgotowáne [...]: Oto przybytek Boży WujNT Apoc 21/3.
ζζ. O Eucharystii (5): niemożeſz mi vkázáć inego [tabernakulum]/ iedno Sákráment ná Ołtarzu [...]. Názwaliſćie [heretycy] przybytek ten prożnym chlebem OrzList c3.
Wyrażenie: »przybytek Pana (Krystusa), ciała Pańskiego, Boży« (2:1:1): Názwałeś [...] ćiáło páńſkie chlebem proſtym/ á kreẃ iego winem: á przybytek ćiáłá páńſkiego názwałeś báłwanem OrzList cv, c2v, c3; Otóżći to ſzaleńſtwo/ [...] ábyś óno ćiáło Przybytek Boży do ſwégo porównáć miał BiałKat 301.
ηη. O miejscu kultu, świątyni bogów pogańskich (3): Y przyięliśćie przybytek báłwáná Molochá/ [...] y figury ktorycheśćie nácżynili/ á byśćie modłę im [bałwanom] cżynili. Leop Act 7/43; Obrałem (ſobie) być w progu domu Bogá mego niż mieſzkáć w przybytkách niezbożnośći. CzechEp 156.
Wyrażenie: »przybytek boży« (1): Lucus, Locus arboribus consitus, Deo alicui consecratus – Cziemnilas, dlia przibytkow bozich poſwięczoni. Calep 615b.
γ. O piekle, szeolu (9): Iákie ſą przybytki potępionem ludziom zgotowáne. LubPs N2 marg; W piekle przybytki duſz [promptuaria animarum]/ żywotowi niewieśćiemu przyrownáne ſą. Leop 4.Esdr 4/41, 4.Esdr 4/42; Stoią otworzone przybytki iego [czarta]/ cżekáiąc z rádoſcią przyſcia twoiego. RejPos 196, 164, [292]v.
Wyrażenia: »przybytki ciemne (a. ciemności wiecznej)« [szyk 1:1] (2): A będzyeſz ſie ták ſpráwował w myſli ſwej wſſetecżney/ Wyerz mi iże [...] zoſtányeſz tám w przybytkoch ich ciemnośći wiecżnej. LubPs N2v; RejPos 319.

»diabłow przybytek« (1): Gdźie przyiaciele i dźieci moie/ ſzálenie czynią/ że mi do Diabłowégo przybytku [...] iść niedadzą MurzHist F3v.

[»przybytek piekielny«: Ieſt náoſtatek trzeći przybytek Piekielny/ w ktorym duſze Swiętych przed Páná Chriſtuſowym przyśćiem záchowáne były KuczbKat 46.]

δ. O łonie kobiety (32): miła matko, żadną miarą niechcę gwałcić tego przybytku z ktoregom wyſzedł, tedy ona ſpytała ktobybył, y rzezł [!] Iam ieſt Secundus ſin twoy BielŻyw 133.
Szereg: »przybytek to jest żywot« (1): rozga aaronowa to yeſt marya ktora byla ſpokolenya aaronouego bo byla przyrodzona ſzwątey Elzbyeczye wprzybytku to yeſth wzyuoczye matky nalezyona PatKaz III 94v.
αα. O Pannie Maryi jako matce Jezusa (30): chwála matcżyna má ijſtz w ſyna [...]. Niegodno tedy by to cialo w ziemi gnilo/ tzo ciebie [Boga] noſilo/ ij twym przybytkiem bylo. OpecŻyw 180.

przybytek czyj [= w kim] (3): OpecŻyw 180; Przeto [Bóg] [...] dom ku mieſzkániu ſynowi ſwemu w iey [Maryi] przybytku obrał. BielKron 136v; LatHar 554.

Wyrażenie: »przybytek żywota panieńskiego« (1): PAnie boze [...]: ktory [...] vczynileś ſie widomem wprzyiętem cłowieczenſtwie [!] thwoiem: ktoreś wziął ſprzybytku zywota panienskiego: wktoryś był wſtąpił [...] proſimy pokornie aby [...] RejPs 105v.
Szereg: »przybytek i mieszkanie« (1): O Namilſzy Pánie Iezu Chryſte/ ktoryś w Pánnie przenadoſtoynieyſzey Máryey godny przybytek y mieſzkánie ſobie nágotował [...] LatHar 219.
Przen metonimicznie: Maryja (23): ij dary ſwymi ciebie napelniaiątz/ ſynowim bożému przybytek vcżynil OpecŻyw 186, 180; PatKaz II 48; bog poſlal [aniołów] ku ſluzbie they panny ktorzy by ſtrzegly yzby na ten zgotouany przybytek uecznego krola nieprzyaczyel zly duch nyeprzyczyągl PatKaz III 114v.
Wyrażenia: »przybytek bostwa, boski (boży), Syna Bożego, Boga« [szyk 10:1] (4:4:2:1): ktorá [Maryja] ieſt zwierciadlo wſſelkie cżyſtoſci/ ij przibytek wiernego boſtwa. OpecŻyw 5v; PatKaz I 15v; zachowal yą [Maryję] duch ſzwyąty przybytkiem boſtwa vyelkyey czyſtoſczy PatKaz II 67, 35v, 36, 46, 70; ReszPrz 43; ArtKanc C3v; LatHar 595; Bowiém ty/ Arko święta/ nie mánnęś nośiłá/ Aleś przybytkiem Bogá nawysſzégo byłá. SiebRozmyśl K4v.

»przybytek ciała Pana, ciału Pańskiemu« (2:1): á sſtáłá ſie byłá [Maryja] wdzyęcżnym przybytkyem á koſciołem ciáłu Páńſkiemu RejPos 14; tho wieſz iákiey byłá [...] doſtoynośći ſwięta mátká iego/ kthora byłá koſciołem á przybytkiem ſwiętego ciałá iego RejPos 79v, 304v.

»święty a niepokalany przybytek« (1): Ták y dźiſieyſzy kacyrze żądło ſwoie [...] ná Pánnę naświętſzą [...] obroćili [...] przeklináiąc/ on święty á niepokalány ſyná Bożego przybytek ReszPrz 43.

»Trojce (Świętej) przybytek« [złośliwie z pozycji innowierców] [szyk 5:1] (6): ábowiem [...] w tym mſzale Dijabelſkim [...] Pánnę Máryą/ zowiećie mátką wſzyſtkiey Troyce przybytkiem. KrowObr 219; Troyce ſwiętey przybytek Marya bluznierſtwo y kácerſtwo. KrowObr Vu2, 176v [2 r.], 192v, 217.

Szeregi: »przybytek a kościoł« [szyk 2:1] (3): tedy [Maryja] ſłuſznie y od nas ma być vcżcioná y wyſławioná/ iáko ſwięthy przybytek á koſcioł ciáłá Páná náſzego. RejPos 304v, 14, 79v.

»schowanie i przybytek« (1): niedopuſzczyl [Bóg] myą wpaſzcz wgrzech pyeruorodny yzem myala bycz ſchouanym y przybythkyem boſtwa PatKaz II 36.

b. Miejsce, gdzie coś jest ukryte, schowane (1): Iam to był mieyſce [tj. przy ołtarzu] ſobie/ ná pogrzeb obrał [...] ále vſtępuie [...] to mieyſce męcżeńnikom [...]. Zchowaymyz tedy tych świętych kośći/ á do godnych ie przybytkow wnieśmy SkarŻyw 567.
2. Przebywanie, pobyt, mieszkanie; tabernaculum Vulg, Cn; commoratio, habitatio Calep, Cn; mansio Cn (3): Commoratio, Habitatio – Mieſzkanię, przibetek [!]. Calep 224a.
Wyrażenia: »dom przybytku« (1): [Maryja] do domu ſwégo przybytku do miaſta Nazaret ſie wrocijla. OpecŻyw 12v.

»miasto przybytku« (1): Errauerunt in ſolitudine et inaquoſo: viam ciuitatis habitaculi non inuenerunt. Abowiem [Żydzi] błądzili na puſzcży y na ſuchoſciach [...]. ani nalezli drogi ku miaſtu przybytku ſwego WróbŻołt 106/4.

3. To, co należy do czegoś [czego] (1): Ruſzyli ſie tedy ſynowie Izráelſcy z mieyſc ſwych [...] ze wſzytkim domoſtwem ſwoim [...]/ ſłożyli theż y dom Boży y wſzytki przybytki iego/ y nieſli [...] ták długo áż przyſzli ná mieyſce położenia puſzcżey Fárán BielKron 39v.
4. Korzyść materialna, zysk (5):
Przen (1):
Zwrot: »przybytek zyskać« (1): A gdzie co było [w Piśmie Św.] ábo odmieniono/ álbo wyrzucono/ [...] nápráwiłem. Za co iáką łáſkę odnioſę/ niewiem [...]. Mnie ná tem doſyć/ iż mi moie ſumnienie świadcży/ żem tego chociaż iednego á máłego tálántu nie chćiał zákopać/ ale nim przybytek Pánu memu zyſkać. BudNT przedm d2.
a. Procent, zysk z lichwy (4):
Zwrot: »brać, wziąć przybytek« = amplius augmentum a. superabundantiam accipere PolAnt [szyk zmienny] (4): A ieſli vrodzi ſyná łotrá [...] Na lichwę dáwáć będzie/ y przybytek wezmie/ áza żyć będzie? nie będzie żyć BudBib Ez 18/13; lichwę y przybytek bráłáś [Jerozolimo] BudBib Ez 22/12, Ez 18/8, 17.
Szereg: »lichwa i przybytek« = usura et augmentum a. superabundantia PolAnt (2): Záś ieſliby ſpłodził ſyná/ ktoryby widział wſzytkie grzechy oycá ſwego [...] lichwy y przybytku niebrałby [...] ten nie vmrze BudBib Ez 18/17, Ez 22/12; [BudBib Prov 28/8 (Linde)].
5. Zestawienie w funkcji n-loc: »Pagorki Przybytkow« = Dolina Sukkot (1): Rozweſelę ſie y rozdzielę Sychimę: y pagorki przybytkow [convallem tabernaculorum] rozmierzę. Leop Ps 107/8.

Synonimy: 1. mieszkanie; α. budowanie, dom, domostwo, mieszkanie, namiot; 2. bycie, mieszkanie, obywanie, przebywanie, żywot; 4. korzyść, pożytek, zysk.

Cf PRZEBYTEK

LWil