[zaloguj się]
[pdf]

PRZEGADAĆ (7) vb pf i [impf]

e oraz drugie a jasne; w inf -gad-, [-gåd-]; w pozostałych formach -gåd-, [-gad-].

Fleksja
inf przegadać
indicativus
fut
sg
1 przegådåm
praet
sg pl
1 m -m przegadåł m pers
3 m przegådåł m pers przegådali
n subst przegådały
conditionalis
sg
1 m bych przegådåł
3 m przegådåłby

inf przegadać (2). ◊ [praes 1 sg przegådåm.] ◊ fut [3 sg przegådå. ◊ 1 pl przegadåmy.] ◊ 2 pl przegådåcie (1). ◊ praet [1 sg m -m przegadåł.] ◊ 3 sg m przegådåł (1). ◊ 3 pl [m pers przegådali.] subst przegådały (1). ◊ con 1 sg m bych przegådåł (1). ◊ 3 sg m przegådåłby (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Pokonać w dyskusji; conficere verbis, confutare dictis, conterere oratione, vincere disceptatione a. verbis Cn [kogo] (6): Náktánáb rzekł do ſwjch pánow/ Godzien Ligurg wielkich dárow: Ktore iemu muſzę poſłáć/ Iżem go nie mogł przegádáć. BierEz G3; [lew mówi do kota:] Alie bi mnie nie ta krata Poznal bi wnet literata Bo bich czie wnet tak przegadal Bodai biſz tey ſkorki nieſtradal Zapomnial bis miſſi lowicz Bo nievmieſs ſpany mowicz RejRozm 395; potym/ gdy [Aleksander] chodził do ſzkoły/ przewyciążał wſzyſtki w náukach/ y kożdego mądrze przegadał [pugnabat cum eis tam in litteris quam in loqueliis]/ ták iż wrychle nádewſzyſtki otrzymał pirwſze mieyſtce w náukach. HistAl A7; [Rádem to od ciebie ſłyſzáł/ A práwiem cie iuż przegadáł. SeklStudent c3, D; StryjKron 60 (Linde)].

przegadać czym (2): Kſiądz rzekł/ tą mię logiką pewnie przegadacie RejFig Ccv; Y tych [białych głów] zániecham/ ktore mądroſcią ſwoią przegadáły báłwochwálcow wiele GórnDworz Yv.

Przen (1): (did) Pleban. (–) A Woyt że ſie to iął gdákáć Czymżeby tę gębę zátkáć. Gdzieś [= obyż] to dzban piwá dobrego Przegadałby mędrcá tego [tj. trzeba by mu dać piwa; sprawi ono, że stanie się łatwiejszy do pokonania]. Iſćie trzećiem náchyleniem. Byłby tańſſy ſtym zbáwieniem. RejRozpr A3.
a) [Pokonać w walce [czym iż]: O co ſpor y woyny długie wiedli z Parigiycykámi/ y z Scytámi ſwárząc ſie o dawność Narodow/ Wſzákże ich Scytowie przegadáli/ y dowodámi prawdy/ y Woyną/ iſz oni ſą dawnieyſzym Narodem ná Swiecie StryjKron 60 (Linde).]
2. Sprzeciwi(a)ć się czyjemuś zdaniu (1): Refello, et Approbo, Contraria, Vt, Dicta alicuius refellere, Cziyę powieść przeprzeć. Aliquem refellere, Przegádáć. Mącz 117b; [Confuto, etc. Refuto, ich ſchelte/ verwerffe/ wiederlege. P. gánię/ odrzucam/ odpor dawam/ zbijam/ przegadam. Volck 245, Ttt3v].

[przegadać kogo: (marg) Ná twoie plotki. (–) Tobie ſámemu będą milczeć ludźie/ á gdy ſie z innych náśmieieſz/ żaden ćię nie przegada [a nullo confutaberis]? WujBib Iob 11/3.]

3. [Namówić, przeciągnąć na swoją stronę [kogo na co]: Pothym gdy Miſtrze vcżone ná nie zwołał/ á ná báłwochwálſtwo chciał ią [św. Katarzynę] przegadáć/ Oná y Miſtrzom to wywiodłá/ iże ći nie ſą Bogowie ále báłwánowie/ ále on Bog ieſt náſz prawdziwy GilPos 304 (Linde).]

Synonimy: 1. pokonać, przedysputować, zwyciężyć; 2. oprzeć się, przeciwić się, sprzeciwić się, zastanowić się, zastawić się; 3. nakłonić, namowić.

Formacje współrdzenne cf GADAĆ.

Cf PRZEGADANIE, [PRZEGADANY]

MP