[zaloguj się]
[pdf]

PRZEMIJAJĄCY (14) part praes act

e oraz a jasne.

Fleksja
sg
mNprzemijający fNprzemijającå nNprzemijając(e)
Aprzemijając(e)go A A
Lprzemijającym Lprzemijając(e)j L
pl
N m pers przemijający
subst przemijając(e)
G przemijających
A subst przemijając(e)
I n przemijającémi
L przemijających

sg m N przemijający (1). ◊ A przemijając(e)go (1). ◊ L przemijającym (1). ◊ f N przemijającå (1). ◊ L przemijając(e)j (1). ◊ n N przemijając(e) (2). ◊ pl N [m pers przemijający.] subst przemijając(e) (2). ◊ G przemijających (1). ◊ A subst przemijając(e) (2). ◊ I n przemijającémi (1). ◊ L przemijających (1).

Sł stp s.v. przemijać, Cn notuje, Linde bez cytatu s.v. przeminąć.

1. Przechodzący a. przejeżdżający obok (2): [áby tám folwárk twoy był poſtánowion/ gdźieby był przyiazd łatwi [...]/ áby śię też dowiádowáć mogł rzecży potrzebnych od ludźi przemijáiących. Cresc 1571 142, 22.]

przemijający co (1): bo y Rodzicy álbo krewni vmárłego/ wierząc iſz káżda Duſzá imo iego Dom naprzod ná on ſwiát wędrowáć muſiáłá/ pytáli go [Kriwego, kapłana pogańskiego]/ ieſliżeby tego dniá álbo tey nocy (to ieſt/ kiedy on vmárł) tákowego iákiego człowieká y w tákim vbierze/ w iákim oni vmárłego ſpalili/ Dom iego przemijáiącego widział StryjKron 155.

Przen (1): do Páná tym bárźiey y głośniey o rátunek wołay/ imći bárźiey ſerce pſuie tłuſzcża przemijáiąca LatHar 248.
2. Krótkotrwały, przestający istnieć, kończący się; brevis, caducus, fugax, fugitivus Mącz, Cn; transitorius JanStat, Cn; interiturus Mącz; momentaneus Vulg; evanidus, fragilis, momentosus Cn (11): Fugitiva gaudia, Weſele łatwie przemiyáyące. Mącz 138d, 138d.

W połączeniu szeregowym (1): á ktemu [chrześcijanie] iż máiąc vpewnione obietnice błogoſłáwieńſtwá niebieſkiego/ onym pogárdźiwſzy/ chwytáią ſię rzecży źiemſkich/ beſtyálſkich/ nikcżemnych/ y przemijáiących PowodPr 17.

Wyrażenia: »prędko (a. prędziuczko) przemijający« (2): Abowiem prędźiuczko przemiiáiące [momentaneum] y lekkie to náſze vtrapienie/ náder y wyſoce wielką ná wyſokośći wágę chwały wiekuiſtą w nas/ ſpráwuie WujNT 2.Cor 4/17; SarnStat 986.

»rzeczy, bogactwa przemijające« [szyk 5:1] (5:1): Maria nato odpowiedziala mowiątz/ iż ona dlá tego ſlubu nie będzie przeklęta/ bo ta klątwa ieſt o ſwietſkié ij przemijaiące rzecży wydana OpecŻyw 3v; BibRadz I 346a marg; To też y my mowić możemy tym/ ktorzy ſię ná prace y niedoſtátky żywotá tego/ lámentuią: [...] dla tego żeby nie kłádli miłośći ſwoiey w tych rzecżách przemiiáiących WysKaz 11, 1; któré ná tym świećie bogáctwy prędko przemijáiącémy vbogacamy [transitoriis rerum condimus copiis JanStat 743]/ tymże drógę wiecznégo błogoſłáwieńſtwá ábyſmy pokázowáli SarnStat 986; PowodPr 17.

Szereg: »nietrwały a przemijający« (1): A przethoż powiedźiał [prorok] że ieſt prożność we wſzytkich rzeczách/ przetho że ſą nietrwáłe á przemiiáiące. BibRadz I 346a marg.
a. O kategorii gramatycznej czasu przeszłego w aspekcie niedokonanym (2):
Wyrażenie: »czas przemijający« (2): gdy ex infinitiuo, imperfectum [ksiądz kanonik] cżyni. Ato tam/ gdźie dowodźi rożney bytnośći Abráhámowey od Chriſtuſowey. Vkázuiąc to iż Chriſtuſowi ſłuży praeſens tempus, cżás ninieyſzy: á Abráhámowi imperfectum, nie doſkonáły: ábo iáko támże wykłáda/ nieuſtáwicżny á przemijáiący. CzechEp 67, 68.
Szereg: »nieustawiczny a przemijający« (2): Y ważnieyby było infinitiuum nieſkońcżony mowię cżás dáć boſtwu [...] ktorego dowieść [ksiądz kanonik] chćiał/ niż iy Abráhámowi iuż przeſzłemu muśieć przyznáć: á Bogá przy cżáśie nieuſtáwicżnym á przemijáiącym zoſtáwić CzechEp 68, 67.
3. Przekraczający zwykły poziom; o powodzi: wezbrany (1): A w powodzi przemijáiącey [praetereunte]/ ſkonánie vcżyni mieyſcá onego [Niniwy] Leop Nah 1/8.

Synonimy: 1. przechodzący; 2. ginący, mijający, nietrwały, nieustawiczny.

Cf PRZEMIJAĆ

KO