[zaloguj się]
[pdf]

PRZERWAĆ SIĘ (18) vb pf

sie (12), się (6).

e oraz a jasne.

Fleksja
inf przerwać się
praet
sg
3 m przerwåł się
f przerwała się
conditionalis
sg
3 m przerwåłby się
n by się przerwało

inf przerwać się (4) [w tym StryjKron może PRZERWAĆ + impers musi się]. ◊ fut 3 sg przerwie się (9). ◊ [3 pl przerwą się.] ◊ praet 3 sg m przerwåł się (3). [f przerwała się.] ◊ con 3 sg m przerwåłby się (1). n by się przerwało (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w. (z Cn) s.v. przerwać.

1. Podzielić się na części wskutek szarpnięcia lub siły ciężkości, rozerwać się (8): Pirwey niż ſie powroz ſrebrny przerwie/ á roſpłynie ſie zebránie złotá/ [...] á duch wroći ſie do Bogá ktory gi dał. BielKron 82; Iáko Scipionowi Africano ná bieſiedzie/ kiedy mu ſie kilká kroć więniec ná głowie przerwał Licinius Varus powiedział/ nie dziwuy ſie práwi/ żeć nie wcżás ten wieniec/ głowá to bowiem wielka. GórnDworz P7; A ieſli kto idąc támtędy przyćiągnął ktorą z nich [niewiast opasanych sznurem, czyli prostytutek] ku ſobie á leżáłáby z nim/ tedy drugiey wymiátá przed ocży iſz byłá godnieyſza niſz oná/ á iſz ſię nie przerwał ſznur iey. BudBib Bar 5/42; Od Niebá áſz do źiemie złoty ſznur plećiony/ Ná ktorym ná kxtałt wiádrá ludzki záwieſzony. [!] Wiek/ álbo żywot/ ſtárſzy Mędrcy málowáli: [...] Przeto przed cżáſem przerwie ſię y ták vpada KołakCath C4v.
Przen (2): y długo ná modlitwie będąc w zdrzemał ſię: y widziáł przez ſen/ á ono lędzwie iego dwá Aniołowie páſem śćiągáią/ mowiąc: páſem ćię cżyſtośći śćiągamy/ ktory ſię nigdy nieprzerwie SkarŻyw 201; Bo gdyby wiele głow było wkośćiele/ przerwałby ſię węzeł iednośći/ wrozmáitym odſzcżepieńſtwie. SkarŻyw 337.
α. O tkankach (2): Zaſię gdy by ſie nieczo łożiſka zniewiaſty vkazowało/ tedy ma baba lekko rękamy wyczięgać á ſtrzedzy [lege: strzec i] vgadzać że by ſie nie przerwało. Ieſtliby rozumiała baba iżby za ciągnieniem miała ſie zerwać ta błonka/ tedy niema cziągnąć FalZioł V 26; Takieſz gdy macica albo Secundina dla mdłoſci przed cżaſem ſie przerwie/ tak płodu zatrzymać niemoże FalZioł V [30]v.
2. Doznać wyłomu wskutek naporu, ulec (7):
[Przen: Ponieść szkodę: Zamorſcy ſię też kupcy nieprzerwą/ gdy korzec zboża przednieyſzego/ groſzem álbo dwiemá nád złoty zápłácą GrabZdanie G4v.]
a. Wskutek naporu wody (7): ták długo óną dźiurą wodá będźie źiemię wybijáłá/ áż ſye vczyni wielka dźiurá/ á potym ſye Staw muśi przerwáć. Strum G2v; Ale kiedy [upusta] będźie kóńcu Grobléy/ kędy wodá cienko leży w Stáwie/ przerwieli ſye tedy nie ták wielkiéy ſzkody vczyni. Strum L2; A kiedy go ſpyta/ á Staw iáko ſye to przerwał? vczyni obmówkę: Pánie/ przepadł tu ták wielki déſzcz/ że wodá od Góry do góry wſtałá: nie mogliſmy go wzbrónić Strum M, F2, G2v, [H], H4; [LustrLub 88; Drugi młyn na Zdrojach, niedaleko miasta jest, i stawek beł mały, ale się grobla przerwała, spustoszał ten młyn. LustrMaz II 37].
3. Skończyć się, przestać trwać; doznać zakłócenia (3): ábyſmy dla ſpráwowánia y wypełnienia téy rzeczy Séym ſpólny [...] złożyli: iżeby iuż ná tym Séymie koniecznie práwa á gruntowna Vnia [Polski z Litwą] ták w ſkutek ſwóy wſtáwiona y wykończoná byłá: iżby nietylko ná przyſzły czás przerwáć ſie y roztárgnąć nie mogłá/ ále żeby z śiebie tákowé owoce i pożytki dawáłá/ [...] któréby [...] ozdobę wieczną przyniéść mogły. SarnStat 1004; Doſyć wam tá mátká pokoiem tákim vkázuie/ do czegobyśćie ſię pokwápiáć mieli/ poki czás ieſt. Bo zda mi ſię/ iż ſię iuż od niewdźięcznych ten ták bogáty pokoy oddali y przerwie. SkarKazSej 667a.
[Fraza: »[czym] przerwie się pamięć« = zapomni się: Gdyż trudno ieſt tego dowieſć Iżby kto wypráwił powieſć Gdzie ieſt ſſemránie y też giełk Bo ſie tym przerwie pámięć hnet Przeto pokornie prośimy Byſćie pomilczeć raczyli A poſlucháć KorczRozm E3.]
a. O wątku wypowiedzi (1): Ale ſię tu iuſz teras porządek Hiſtoriey Litewſkiey czytelniku miły dla słuſznych przyczyn przerwáć muśi StryjKron 288.

Synonimy: 1. odczosnąć się, odedrzeć się, odpaść, rozewrzeć się; 2.a. wyłomić się; 3. skończyć się.

Formacje współrdzenne cf RWAĆ.

Cf 1. PRZERWANIE, PRZERWANY

SBu, ALKa