[zaloguj się]
[pdf]

PRZEŚWIADCZONY (12) part praet pass pf

przeświadczony, przeświadczon (10), przeświaczony (2) ZapKościer, Calep.

przeświadczony, przeświaczony (7), przeświadczon (4), prześwia(d)czony a. przeświadczon (1).

-dcz- (8), -tcz-(2).

-e- jasne; -a- (5) ModrzBaz (2), WujNT, SarnStat (2), -å- (4) GroicPorz, SkarŻyw, Calep, PowodPr; w formie złożonej o jasne; forma niezłożona z tekstów nieoznaczających ó.

Fleksja
sg
mNprzeświadczony, przeświadczon fNprzeświadczona, przeświadczon(a) nNprzeświadczoné
pl
N m pers przeświadczeni

sg m N przeświadczony (2), przeświadczon (3); ~ (praed) -ony (1) GroicPorz, -on (3) LibLeg, ModrzBaz, PaprUp. ◊ f N (praed) przeświadczona (1), przeświadczon(a) (1). ◊ n N przeświadczoné (1). ◊ pl N m pers przeświadczeni (4).

Składnia dopełnienia sprawcy: przeświadczony od kogo, od czego (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w. s.v. przeświadczyć.

1. Któremu udowodniono winę; peractus Modrz; convictus, evictus, victus Calep (11): KToby rzecz krádźioną álbo łupy przechowywał/ álbo rády y pomocy ku krádźiectwu dodawał: przeświadczony tąż śmierćią iáko y złodźiey ma być karány. GroicPorz kk2; ktora by strona: stronye Iakim slowyem albo yaką groſzbą ⟨szkodziła⟩: a bela By, przeſzwaczona Ta gardlo przepada ZapKościer 1582/30; Evictus - Zwicziezony, przeſwiaczony. Calep 377a; [ijeſlibij ktorij miſtrz albo thowarziſz chodziel w sukni, obczeij [...] ktorebij ſobie kto dal vrobicz, á bendzie przeſzwiadczon, thaki ma dacz pulkamienia woſku MetrKor 1581 129/63v, 129/63].

przeświadczony w czym (2): Ktemu też wſzytkie pieniądze za winy wedle práwá y zwyczáiu bráno od tych ktorzi w iákich wyſtępkách przeświádczeni ſą ModrzBaz 123; Ná Iármárkach [...] ma bydz wolné przedawánié rzeczy ná funty y łokćie, pod winą ſta grzywien. [...] ieſli któré miáſto namniéy trzemi świádki będźie w tym przeświádczoné/ nieodpuſzczenié przepádną SarnStat 1229; [ZapWpolKośc 1547 1/77; MetrKor 1578 117/447].

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): A yeſly zeby byl przeſzwyathczon yſz czwarthy raſſ przyszyagal thedy mayą yemv thwarzſch przepalycz yako krzywo przyſzaſczi LibLeg 6/115v; O bićia y wyſtępki kośćiołóm y oſobom kościelnym [...] vczynioné to práwo ma ſądźić [...] tákże wyiąć trzebá y té/ którzyby ſługámi kośćielnémi będąc (okróm kápłanów) ſámi w kárczmie guzá ſzukáli/ y byliby przeświádczeni/ że ſámi zwádę zaczęli SarnStat 215.

Wyrażenie: »świadkiem przeświadczony« (2): Ieśli tedy zá Zakonu Moyzeſzowego przeſtępſtwo Pan Bog był ták mśćiwy/ iż dwiemá świádkámi przeświadcżeni/ byli ná gárdlech winni karáni: coż tu Pan Bog vcżyni o gwałcenie [...] przymierza PowodPr 28; SarnStat 1229; [yeſlyzeby chtory ſznych wthym byl [...] na polu yednym ſzffiadkiem prziwiedzion y przeſzffiaczon, thedy thakowy zawiath [= zastaw] Sta zlotich dzierſzawczy [...] przepada. ZapWpolKośc 1547 1/77].
Przen (3):
Wyrażenie: »sumnieniem, od sumnienia przeświadczony« [w tym: w czym (1)] = osądzony przez własne sumienie (2:1): Iákoby ten/ ktory chcąc á wiedząc kłáma/ choćiaby ludźie milcżeli/ ábo tego niewiedźieli/ niebył w kłamſtwie od właſnego ſwego ſumnienia przeświadcżon [a conscientia sua ipsius convincatur]: ktorego gryźienie ludźiom dobrym ma być ćiężſze/ niż ktore zádánie ModrzBaz 60; [Eudoksyja cesarzowa] złem ſumnienim przeświadcżoná/ rozumiáłá iſz na nię ſamę byłá przymowká. SkarŻyw 88; WujNT 338 marg.
2. Którego wiarygodność potwierdzono (1): Pitalem go tez oſwiatki co zac beli/ rzekl ze niepewnij/ á wiari niegodnij/ rzeklech mu/ ale vir bone fame od ludzi nie lada iakich ma bic przeſwiattzon/ ſwiadek ma bic prawdziwi nienaiemni PaprUp Iv.

Synonimy: 1. pokonany, przekonany, skazany; 2. poświadczony, potwierdzony.

Cf NIEPRZEŚWIADCZONY, PRZEŚWIADCZYĆ

DDJ