[zaloguj się]
[pdf]

PRZEZBOŻNY (5) ai

e oraz o prawdopodobnie jasne (tak w przez- oraz pobożny).

Fleksja
sg
mNprzezbożny fN nNprzezbożn(e)
Gprzezbożn(e)go G G
A Aprzezbożną A
Iprzezbożnym I I
pl
N m pers przezbożni
G przezbożnych
D przezbożnym

sg m N przezbożny (1). ◊ G przezbożn(e)go (1). ◊ I przezbożnym (1). ◊ [f A przezbożną. ◊ n N przezbożn(e).] ◊ pl N m pers przezbożni (1). ◊ [G przezbożnych.] ◊ D przezbożnym (1).

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

1. Żyjący niezgodnie z zasadami wiary; niepobożny (5): Ieſliby cżłowiek przezbożny zá wſzytki grzechy ſwoie cżynił pokutę/ żywotem będzie żył. KuczbKat 205, 205, 240.
Szereg: »zły i przezbożny« (1): ktorej ſkaźni wyrok/ oſobliwą męką y wielkim vtrapieniem złym y przezbożnym ludźiom będźie KuczbKat 60, [71].
a. W funkcji rzeczownika (1):

W połączeniu szeregowym (1): Gdźiekolwiek kto inſzy [...] buduie okrom kośćiołá poſpolitego [...] świętokraydźcą ieſt/ cudzołożnikiem ieſt/ przezbożnym ieſt ReszPrz 108.

2. [Niezgodny z prawem bożym, przeciwny wierze: Kácerze iákiey chytrośći vżywáią ku ſwych náuk przezbożnych rozlániu. KuczbKat 2 marg; Przeto bárzo ćięſzko grzeſzą oni/ ktorzy będąc wMałżeńſtwie álbo lekárſtwy przekázuią [= utrudniają] dziátek pocżęćie/ álbo iuż płod záczęty pſuią: co ieſt przezbożne mężoboyſtwo. KuczbKat 254.
Szereg: »złośliwy i przezbożny«: náydowáli śie ludźie/ ktorzy przezbożnie [...] śmieli to powiedác/ że choćby łátwi álbo trudny Zakon był/ iednák do zbawienia namniey go nietrzebá. Ktorych to powieść złoſliwą y przezbożną/ Pleban świádectwem Piſmá świętego pſowáć będźie/ á zwłaſzcżá z tegoż Apoſtołá/ z ktorego też oni przezbożnośći ſwoiey obronę biorą. KuczbKat 266.]

Synonimy: grzeszny, niecnotliwy, niepobożny, niewstydliwy, przeklęty, złościwy, zły, zmazany.

Cf BEZBOŻNY, NIEPOBOŻNY, PRZENIEZBOŻNY

DDJ