[zaloguj się]
[pdf]

NIEPOBOŻNY (251) ai

W pisowni łącznej (239), w rozłącznej (12).

e oraz pierwsze o jasne; -boż- (41), -bóż- (1); -o- : -ó- KochPs (25 : 1).

comp niepobożni(e)jszy (2).

Fleksja
sg
mNniepobożny fNniepobożnå nNniepobożn(e)
Gniepobożnégo Gniepobożnéj Gniepobożn(e)go, niepobożni(e)jsz(e)go
Dniepobożnemu Dniepobożnéj, niepobożny D
Aniepobożnégo, niepobożny Aniepobożną Aniepobożn(e)
Iniepobożnym Iniepobożną Iniepobożnym
L Lniepobożn(e)j Lniepobożnym
Vniepobożny Vniepobożnå V
pl
N m pers niepobożni, niepobożniejszy
subst niepobożn(e
G niepobożnych
D niepobożnym
A m pers niepobożné
subst niepobożné
I m niepobożnémi, niepobożnymi
f niepobożnymi
V m pers niepobożni

sg m N niepobożny (24). ◊ G niepobożnégo (13); -égo (2), -(e)go (11). ◊ D niepobożnemu (7); -emu (2), -(e)mu (5). ◊ A niepobożnégo (16), niepobożny (3); -égo -(e)go (15). ◊ I niepobożnym (7). ◊ V niepobożny (1). ◊ f N niepobożnå (6). ◊ G niepobożnéj (7); -éj (1), -(e)j (6). ◊ D niepobożnéj (1) KochPs, niepobożny (1) BiałKat. ◊ A niepobożną (5). ◊ I niepobożną (1). ◊ L niepobożn(e)j (3). ◊ V niepobożnå (1). ◊ n N niepobożn(e) (6). ◊ G niepobożn(e)go, niepobożni(e)jsz(e)go (6). ◊ A niepobożn(e) (3). ◊ I niepobożnym (3). ◊ L niepobożnym (1). ◊ pl N m pers niepobożni (26), niepobożniejszy (1) [zapis: -sziy]. subst niepobożn(e) (7). ◊ G niepobożnych (51). ◊ D niepobożnym (12). ◊ A m pers niepobożné (15); -é (1), -(e) (14). subst niepobożné (10); -é (1), -(e) (9). ◊ I m niepobożnémi (7), niepobożnymi (2); -émi BudBib, KochPs; -émi : -ymi BibRadz (2:2); ~ -émi (2), -emi (2) KochPs (2:2), -(e)mi (3). f niepobożnymi (1). ◊ V m pers niepobożni (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. pobożny.

1. Postępujący wbrew prawu bożemu, grzeszny, niesprawiedliwy, niegodziwy, niecnotliwy (o ludziach); impius V ulg, PolAnt, Mącz, Cn; iniustus, irreligiosus Mącz; scelestus PolAnt; sacrilegus Cn (179): A iuż ſpráwyedliwośći znácyeſcye nye chcyeli/ [...] Nyepobożne potomſtwo od narodu złego. LubPs 03, 03; KrowObr 96v; Leop Ez 21/29; Nie rozumieyże o ſłużebnicy ſwey iáko o niewieſćie niepobożney BibRadz 1.Reg 1/16; A choćiaż byli ták niepobożnymi przed tobą [cum iniquitatem facerent coram te]/ wſzákżeś thy ſobie z nich obrał mężá ktorego zwano Abrahámem. BibRadz 4.Esdr 3/13; A drudzy [...] prośili ſpołu Páná/ áby záchował ony/ ktore niepobożny Nikánor przed ich przyśćiem y potkániem poprzedał. BibRadz 2.Mach 8/14, Eccle 7/18, 1.Mach 7/9, Apoc 9/17; Iniustus, Nieſpráwiedliwy/ niepobożny. Mącz 179b; BudBib 1.Mach 7/9; Niedopuſzczay mi vmrzeć w téy niefzczęſnéy źiemi/ Miedzy poháńcy niepobożnemi KochPs 36; A zaſz nielepiey vmrzeć zá krolá krolow/ y Páná Aniołow: niſzli zá krolá ták niepobożnego? SkarŻyw 131, 88; Pogromi, wſzyſtkich złych ſpraw forytarze/ Y niepobożne rzecżomowce ſkarze GrochKal 12; WujNT Xxxxx3v; KlonWor 1.

W połączeniach szeregowych (8): GlabGad N2v, P5v; KromRozm I B3v; Abowiem będą ludźie ſámi ſiebie miłuiący/ łákomi/ chłubni/ pyſzni/ złorzecżący/ rodźicom niepoſłuſzni/ niewdźięcżni/ niepobożni. BibRadz 2 Tim 3/2; Impius, pio contrarium. Niebogoboyny/ Niepobożny/ Niezbożny/ Przesduſzny/ Zły/ Nie máyący Bogá przed oczimá. Mącz 301d; Irreligiosus, Niebogoboyny/ Nienabożny/ Niepobożny/ Przesduſzny. Mącz 351c; iż ten Gog y Magog/ to ieſt ći rozlicżnie ludzie złośćiwi ſrodzy á niepobożni/ ná vdręcżenie thych to wiernych Páńſkich mieli powitáć po wſzemn ſwiátu. RejAp 170; WujNT 2.Tim 3/2.

W przeciwstawieniach: »niepobożny ... pobożny (3), dobry, sprawiedliwy« (5): á będźieſzże mniemał niepobożnym tego ktory ieſt práwie ſpráwiedliwym? BibRadz Iob 34/17; RejZwierc 174v; WujJud 257; KochPs 19; Y pożny Poganin Zydá niepobożnego przewyżſza. WujNT 527.

Wyrażenie: »ludzie, człowiek, lud, mąż niepobożny(-i)« = filius a. homo a. vir impius Vulg, PolAnt; impii PolAnt [szyk 29:16] (32:10:2:1): GlabGad N2v [2 r.]; KromRozm I B3v; DiarDop 103; Nye ſcyągną ſceptrum ſwego ludzye nye pobożni/ By myeli ſpráwyedliwym być w cżym kyedy groźni LubPs cc5, L4v, O3v, ee2v; KrowObr C2v; Leop Num 16/26; Tenći ieſt dźiał człowieká niepobożnego á nagrodá od Bogá zá iego bluźnierſtwá. BibRadz Iob 20/29; Kthory chodzi w towárzyſtwie tych co czynią złoſći/ á chodźi z ludźmi niepobożnymi BibRadz Iob 34/8; Niechayże proſzę vſtánie złość ludźi niepobożnych BibRadz Ps 7/10; Ogárnęłyć mię były boleśći ſmierći/ á potoki niepobożnych ludźi ſtráſzyli mię [torrentes impietatis terrebant me]. BibRadz Ps 17/5, 1.Reg 30/22, 2.Reg 20/1, 2.Par 13/7, Iob 20 arg, I 281a marg (14); RejAp 170; Będźieli cżłowiek niepobożny pokutował zá wſzyſtki złośći ſwe ktore popełnił [...] żywotem będźie żył á nie vmrze KuczbKat 205, 60;RejZwierc 96, 98 [2 r.]; WujJud 257; Pan ſię tym brzydzi w wiernych gdy wchodzą w przymierze y wtowárzyſtwo z bálwochwálcy y z ludzmi niepobożnemi. BudBib I 246d marg, Eccli 34/21[23], 1.Mach 7/5; HistHel Dv; Ma niepobożné ludźi w nienawiśći/ Dobrym/ gdźie może/ pomocy dodawa/ A co przyrzécze/ by naćiężéy/ zyśći. KochPs 19, 43, 81; ReszHoz 141; BLogoſłáwiony cżłowiek co ſię ták ſpráwuie/ że w rádę niepobożnych ludzi nie wſtępuie/ ſwowolnie z grzeſzącemi ludźmi nie obcuie ArtKanc P20, P20v; KochFrag 16; WujNT 2.Tim 3/2, 2.Petr 3/7; KlonWor 74.
Szeregi: »bezduszny i niepobożny« (1): [który] przez Ietrá pogániná/ Báláámá łákomego/ oſlicę yego nyemą/ Káiphaſſá bezduſſnego y nyepobożnego prawdę y wolą ſwoyę ludźyom obyáwyáyą. KromRozm II ſ4.

»łakomy a niepobożny« (1): Lákomy á niepobożny cżłowiek ſtoi v ſądu cáły dzień s pełną torbą pozwow RejZwierc 98.

»niepobożny a niebogobojny« (1): Ale nie pobożnemu á nie bogoboynemu Rzecznikowi/ kiedyś Stá álbo dwu nie obiecał GroicPorz e4v.

»niesprawiedliwy i niepobożny« (1): iedná rotá prośiłá/ áby ich ſtárośćie błogoſłáwieńſtwo ſwoie poſłał: Druga záwołáłá/ iſz tego nie godzien/ bo ieſt nieſpráwiedliwy y niepobożny SkarŻyw 30.

»nikczemny a niepobożny« (1): Y zebráli ſię do niego mężowie nikczemni á ludźie nie pobożni [viri vacui, filii impii] BibRadz 2.Par 13/7.

»niepobożny i obłudny« (1): W tych słowiech ſkryćie okázuie/ iżby Iob był niepobożny y obłudny człowiek BibRadz I 281a marg.

»pobożny i niepobożny« (1): Wdow pobożnych y niepobożnych opiſánie. WujNT Cecccc3v. [Ponadto w przeciwstawieniach 2 r.]

»pogański a niepobożny« (1): iż to było Mędrców pogáńſkich á niepobożnych ćwiczenié SienLek Ttt4.

»niepobożny i przewrotny« (1): Abowiem prorocy/ ſyn boży/ y Apoſtołowie ſwięći/ po proſtu do wſzyſtkich niepobożnych y przewrotnych ludzi wielkiego ſtanu mowili KrowObr C2v.

»twardy i niepobożny« (1): Ow dobrá záwiedźione zápiſze możnemu/ Cżłowiekowi twárdemu y niepobożnemu KlonWor 74.

»niepobożny a zapamiętały« (1): Tym ſpoſobem oney to/ winnice doſtáli/ Ci ludzye niepobożni/ á zápámiętáli. HistHel Dv.

»złościwy i (a) niepobożny« = iniquus et impius PolAnt (3): Przyſzli Potym k niemu wſzyſcy ludzie złoſćiwi y niepobożni z Izráelczyków BibRadz 1.Mach 7/5; byli w iedney wśi dwá ſláchćicy/ ieden był dobry cnotliwy á wierny y ná wſzem pobożny/ Drugi był łakomcá/ łupieſcá á ná wſzem złośćiwy á niepobożny. RejZwierc 174v; BudBib 1.Mach 7/5.

»zły a (i) niepobożny« = malus et impius Pol Ant (6): LubPs O3v marg; KrowObr 38v; BibRadz 1.Reg 30/22; Ale gdzyeby Dworzánin/ zá ſwym nieſzcżęſciem/ ná złego á niepobożnego páná trefił GórnDworz L2v; że y źli á niepobożni ludźie/ nie mniey Ciáło Páńſkie prawdźiwie prziymuią/ iedno iáko y pobożni. WujJud 257; ReszPrz 43.

W przen (4): Ich rádę chytrą/ y ſzkodliwą mowę/ Obróć ná ichże niepobożną głowę KochPs 205; wiecżna chwałá y pokłon bądz tobie nieśmiertelny y wſzechmocny Ojcże/ yżeś mię przez ſyná ſwego z mocy niepobożney ręki wybáwił SkarŻyw 70.
Wyrażenie: »niepobożna śmierć« (2): ZGwałćiłáś/ niepobożna śmierći/ oczy móie [!]/ Zem widźiał vmiéráiąc miłé dźiéćię ſwoie. KochTr 5, 3.
a. W funkcji rzeczownika; impius Vulg, PolAnt (98): WróbŻołt N8v; Rzekł Bog niepobożnemu/ tzemu ty wykłádaſz vſtáwy moie y bierzeſz Teſtáment moi w vſtá twoie/ á ty maſz wnienawiśći kazń moię/ y odrzućiłeś wtył ſlowá moie. KrowObr 55, 56v; Ziemiá dána ieſt w ręce niepobożnego [Terra data est in manus impii] Leop Iob 9/24; Niechcę ſmierći niepobożnego/ ále áby ſie náwroćił niepobożny od drogi ſwoiey Leop Ez 33/11, Iob 38/13, 15, Ez 33/8 [4 r.], 9, Soph 1/3; Iż chłubá niepobożnych prętko ma ſwoy koniec BibRadz Iob 20/5; Ofiárá niepobożnych ieſt obrzydła Pánu BibRadz Prov 15/8, I l08d marg, 2.Par 19/2, Iob 34/26, I 303c, Ps 74/5 (23); RejPosWiecz2 94; Nie wiodę towárzyſtwá z ludźmi wſzetecznémi W drógę nie póydę z niepobożnémi. KochPs 36; ZYwot niepobożnégo zá świádká mi ſtoi/ Ze on o Bogu niewié/ áni ſye go boi KochPs 51; Przewrotni łáſki méy niémáią/ Próżno ſye ná mię oglądáią. Niepobożnégo nienawidzę KochPs 150, 16, 24, 51, 91, 100 (15); ArtKanc P20v; ZawJeft 14, 18, 35; LatHar 737; Bo przeczże Chriſtus/ gdyſmy ieſzcze byli mdłymi/ wedle czáſu vmárł zá niepobożne? WujNT Rom 5/6, Rom 4/5, 2.Petr 2/5.

W połączeniach szeregowych (5): Gdy kto patrząc poſpolicie ocży zciſka, też znamio<nuie> matacża/ fałſzerza/ potrawcę [!]/ zazdroſciwego, ſkępcza okrutnika, y nie pobożnego. GlabGad N6v; KrowObr 227v; BibRadz 1 kim 1/9; RejPosWiecz2 91v; zakon nie ieſt poſtánowion ſpráwiedliwemu/ ále nieſpráwiedliwym/ y niepoddánym/ niepobożnym y grzeſznym/ złośliwym y ſproſnym/ oycomordercom y mátkomordercom/ mężoboycom/ wſzetecznikom/ Sodomczykom/ wolne ludzi w niewolą przedáiącym/ kłamcom/ krzywoprzyśiężcom/ y ieſli co innego ieſt przećiwnego zdrowey náuce WujNT 1.Tim 1/9.

W przeciwstawieniach: »niepobożny ... sprawiedliwy (9), wierny (3), dobry (2), pobożny (2), bogobojny« (17): Leop Prov 14/11; iż on ma raz świát ſądźic y vczynić nápráwę ięgo [!]/ ku poháńbieniu niepobożnych/ á ku chwale wiernych. BibRadz Ps 74 arg; Niepobożny będzie wygnáńcem dla złoſći ſwoich/ á ſpráwiedliwy będźie miał nádźieię vmiéráiąc. BibRadz Prov 14/32, Hab 1/13, 4.Esdr 9/13, Sap 10/20; RejPosWiecz3 98v; BudBib 4.Esdr 9/13; Lepſza dobrému trochá máiętnośći/ Niż niepobożnym ich ſzyrokie włośći: Bo niepobożnych władza ſtárta będźie/ A pan obrońcą ſwoich wiernych wſzędźie. KochPs 53, 55, 190, 211; ArtKanc P20v; Záwżdy pobożnych rozmáićie doświadcżano: á niepobożne ćicha pomſtá/ záwſze zwykłá gonić. LatHar 578, 739; WujNT 1.Tim 1/9.

Szeregi: »nie tylko cnotliwy a bogobojny, ale też i niepobożny« (1): Gdyż to dobrze wiemy/ że głoſu y roſkazánia Páńſkiego powinniſmy ſłucháć/ nie tylko od cnotliwych á bogoboynych Páſterzow/ ále też y z vſt niepobożnych. WujJudConf 157.

»niepobożny a grzeszny« (1): Błogoſláwiony mąſz/ ktory niewſzedł wrádę niepobożnych/ á wdrodze grzeſznych [in consilium impiorum et in via peccatorum Pol Ant Ps 1/1] nieſtánął KrowObr 151v.

»hardy i niepobożny« (1): Poyzry ná káżdego hárdego á złoż go/ y wywróć niepobożne z mieſcá ich [Vide omnem superbum incuruare fac eum et contere impios in loco ipsorum]. BibRadz Iob 40/7.

»niewierny i niepobożny« (1): Vkáznie im iákie miáło być przyſzłe ſkáżenie niewiernych y niepobożnych. BibRadz Ez 10 arg.

»niewinny i niepobożny« (1): Iedno ieſt com ia mowił/iż niewinnego y niepobożnego on zniſzcża [et innocentem et impium ipse consumit]. Leop Iob 9/22.

»sprawiedliwy i niepobożny; sprawiedliwy z niepobożnym« = iustus et impius Vulg (3;2): Leop Ez 21/3, 4; Thedy przyſtąpiwſzy ſię Abráhám rzekł/ izali też ſtráćiſz ſpráwiedliwego z niepobożnym [Nunquid etiam disperdet iustum cum impio]? BibRadz Gen 18/23, Gen 18/25 [2 r.].

»nie tylko wybrani, ale też niepobożni« (1): A tákći ſą y mieſzkáią w pánu Kriſtuſie/ ile w cżłowiecże/ nie tylko wybráni/ ále też y złoſliwi/ niepobożni/ niewierni/ ná oſtátek y pogáni. RejPosWiecz2 91v.

»niepobożny, (a) złośliwy (a. złościwy)« [szyk 1:1] (2): Dzień Páńſki ſpali wſſyſtki niepobożne á złośliwe Leop Mal 4 arg; Rzeczeſzli Krolowi/ O złoſćiwy/ á Kſiążętom/ O niepobożni [Nunquid dicendum est regi impius es, impius es principibus]. BibRadz Iob 34/18.

»złośnik, niepobożny« (1): Nie náwidźiałem zgromádzenia złoſnikow/ á nie ſiedźiałem z niepobożnemi [Odivi coetum malignantium et cum impiis non sedebo]. BibRadz Ps 25/5.

»zły i (a) niepobożny« (2): KuczbKat 400; Bo ácż y krucżętá/ iáko piſmo powieda/ ſą w opátrznośći iego/ á wſzákoż złe á niepobożne ták też opátruie iáko krucżętá RejZwierc 148.

W przen (1): zali ſwiátlo niepobożnego nie będzie zgáſſone [Nonne lux impii exstinguetur]/ áni ſie będzie ſwiećił płomień ogniá iego. Leop Iob 18/5.
2. Niezgodny z prawem bożym, zły; iniquus Mącz, JanStat; depravatus Mącz; malus PolAnt; iniustus Modrz; impius Cn (72): KromRozm II a3v; Vyrzawſzy to Grzegorz Papieſz/ weſtehnął/ y nátychmiaſth ſvoię vſtáwę być niepobożną wyznał KrowObr 233v, C2; RejWiz 132; Biádá temu kthory pożąda zyſku niepobożnego [avare sectati avaritiam] ku podpomożeniu domu ſwego BibRadz Hab 2/9, I 273d; Mącz 170c; Gdyż ná on cżás tákież ći nędznicy zákupowáli á zánáymováli/ thy nędzne wydartki á niepobożne pożytki ſwoie/ v przełożonych ſwoich. RejPos 325; gdy ſie vdaſz zá tym Pánem ſwoim/ opuśćiwſzy ty omylne rády á niepobożne nádzyeie ſwiátá tego. RejPos 326, 192v, 227v, 324v; áby námi żadna władza áni żadna nie pobożna zwirzchność nie władáłá/ iedno moc á kroleſthwo ſwięte iego. RejZwierc 11; Ieſli gi [skarb] też ná gorze záłożyć chcemy/ iuż ten ziemſki ná ziemi oſłábieć muśi. Bo iuż nie trzebá będzie łupieſtwá/ áni niepobożnego nábycia iedno pobożnośći á miłoſierdzia. RejZwierc 48v; A ná kogoby ſię dowiedźiano/ że ſię w tem obłudnie obchodźi/ ábo niepobożnym rzemiesłem ſię báwi/ ábo nieprzyſtoynie żywię/ áby słuſznymi kaźniámi był karan ModrzBaz 83; KochPs 10; SkarŻyw 88; CzechEp 110; KochWz 138; GostGosp 134; SarnStat 206; KlonFlis D.

W połączeniach szeregowych (5): Tákież y Iuliuſz/ gdy co łákomego/ hárdego/ niepobożnego czyni/ ná to ſye gniewáć mamy OrzList b4v; BibRadz II 138c marg, 141b marg; TAkże też záſię ieſlibyś páná vyrzał iákim żywotem ſwowolnym/ niedbáłym/ álbo niepobożnym żywącego/ ázażbyś go też ſłuſznie s tego przeſtrzedz nie miał? RejZwierc 46v; KarnNap D.

W charakterystycznych połączeniach: niepobożne(-a, -y) nabycie (2), nauka (3), pożytek (2), prawo (2), rada (2), rzeczy, szafarstwo, umowa, ustawa, zwirzchność (2), zwyczaj, zysk.

Wyrażenia: »niepobożne mniemanie« (2): Convalescit tam pernitiosa opinio, Szerzy/ mocni/ zámaga ſie ták ſzkodliwe/ niepobożne mniemánie miedzi ludźmi. Mącz 474c; KuczbKat 15.

»niepobożna sprawa« [szyk 3 : 1] (4): KromRozm I B2; Abowiem on ſpráwiedliwy mieſzkáiąc miedzy nimi / ná káżdy dźień niepobożnymi ich ſpráwami [iniquis operibus] widząc ie y ſłyſząc duſzę ſpráwiedliwą dręcżył. BibRadz 2.Petr 2/8; RejZwierc [193]; BudBib 2.Par 20/35.

»żywot, życie niepobożne(-y)« = depravatus mos Mącz [szyk 9:2] (8:3): Mącz 82c; RejPos 326v, 347v; GrzegŚm A2v; RejZwierc 46v, 58v; KarnNap D; ták przećiwnym obyczáiem/ żyćie ich [duchownych] niepobożne/ wielu ludzi gorſzy y Bogá obraża. WujNT 21; Stąd widzimy/ iż żywot niepobożny ábo złe ſumnienie wielom ludzi ieſt przyczyną vtrácenia wiáry WujNT 722, 76, Zzzzzv.

Szeregi: »bluźnierski, niepobożny« (1): vćináiąc plácu mowam y gadkam bluźnierſkim niepobożnym/ á plácu przycżyniáiąc do pilnego y trzeźwiego [...] o Bogu y o ſynu iego Iezuśie Chriſtuśie rozmyſlánia CzechEp 77.

»fałszywy i niepobożny« (2): Ale mamy ieſzcże drugi práwie pewny á nie omylny znák fałſzywey ich y niepobożney náuki ReszPrz 54, 47. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niepoczciwy i niepobożny« (1): A z mnieyſzych ſtanow/ iuż nie máſz ták niepocżćiwych y niepobożnych queſtow/ dla pożitku cżegoby ſie ludzie nie ważyli. RejZwierc 65v.

»niesłuszny, niepobożny« (1): a prokuratorowie in diffugium institiae wykręty a potwarzą dla swego pożytku czyniliby dylacyje niesłuszne, niepobożne ku krzywdzie drugiej stronie Diar 93.

»omylny a niepobożny« (1): co ieſt lepſzego thobie/ mieć Bogá miłoſiernego przy cnocie czy go mieć nieprzyiacielem á ſprzećiwnikiem ſobie przy oney omylney á niepobożney fortunie? RejZwierc 124.

»niepobożny a swowolny« (1): cżłowiek ieden zacny y bogáty imieniem Zácheuſz/ iedno iż był żywotá niepobożnego ſ ſwowolnego [...] chciał ſie był podziwowáć á przypatrzyć Pánu RejPos 347v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»zły, (a) niepobożny« (4): LubPs ee3; A wſzakoz cel ich ku ktoremu mierzą/ ieſth zły á niepobożny BibRadz I 274; RejPos 326; ieſli ſie w ktorym páńſtwie [...] rozmnoży [...] on ſproſny grzech łákomſtwo/ tu iuż ſobie rozwáż/ w iáki zły á niepobożny przypadek tákie páńſthwo zátocżyć ſie muśi. RejZwierc 57.

»niepobożny a zuchwały« (1): To maſz ónego wieprza Sáxońſkiego páſſobrzuchá ónych ludzi: którym ſwa wola milſza byłá/ niż poczćiwy żywot Chrześćiáńſki: náukę pobudzáiącą ku wſzelkiey wſzetecznośći/ ku niepobożny [!] á zuchwáłey wierze BiałKat 218v.

a. Godny potępienia, zasługujący na naganę; zły (19): BibRadz *3v, *5; tákże też poſpołu s tym náſtáłá ſproſna pychá/ niepobożne łákomſtwo RejZwierc 70, 49; KochFr 75; Coż záſię ieſt niepobożnieyſzego/ iáko káżdemu ták ſie s ſwoich dárow wynośić y chełpić/ iákoby ich od Páná Bogá nie wziął. Phil 12; Ambitioſi kupuią vrzędy/ Skąd roſtą w rzecżách ludzkich niepobożne błędy KlonWor 9.

W połączeniach szeregowych (2): łácnoć to wſzytko przypádnie/ będzieſz wſzythkiego doſyć miał/ á niżlibyś ſie miał thym ſproſnym á niepoććiwym á niepobożnym łupieſtwem á łákomſtwem báwić. RejZwierc 67v, 69v.

W charakterystycznych połączeniach: niepobożne(-a) błędy, krnąbrność. łakomstwo, łupiestwo, wszeteczeństwo.

Wyrażenie: »niepobożna śmiałość« (3): To nań było przyſzło dla iego pychy y niepobożney śmiáłoſci BibRadz I 211b marg, *3v; WujJudConf 42v.
Szereg: »niepobożny a niewstydliwy« (1): niepobożna to ieſt á niewſtydliwa śmiałość twierdźić/ áby Apoſtołowie Páńſcy inákſze rzecży piſáć mieli WujJudConf 42v.
W przen (2): A iżby ty ich zmyſlone á nieznośne báśńi á nyepobożne śidłá ktoremi niewinne ludzi zwodzą/ potrzeć á popſowáć racżył. LubPs I4.
Wyrażenie: »pieniądze niepobożne [= nabyte nieuczciwie]« (1): My tedy perſwádowáć chcemy ludźiom/ áby zániechawſzy Iudaſzá/ y worká y pieniędzy iego niepobożnych/ powiedźieli mu ták/ iáko Piotr święty powiedźiał Symonowi KlonWor ded **4.
Przen (5):
a) Przykry, okrutny (4): thedy vpalenie ſłoneczne tym więtſze będźie/ y roku ſuchość/ y ktemu rzeczy ku żywnośći niepobożną drogość. LeovPrzep C3; A bowiem owo poććiwe ieſt wiecżne/ á to docżeſne. [...] Owo z wielką pracą á z niepobożną trudnoſcią/ á tho dármo y z wielką poććiwoſcią. RejZwierc 268; KlonFlis F3v.

W połączeniu szeregowym (1): (marg) Iáko ſą dziwne ſądy Páńſkie ( —) Bo gdy kto ná nie patrzy cieleſnemi ocżymá/ bárzo ſie cięſzkie/ przykre/ á niepobożne zdádzą. RejAp 128.

b) Nic nie wart, zły, marny (1):
Szereg: »marny a niepobożny« (1) Azaſz my [państwo nasze] mamy poſthánowienie iákie pewne/ oprocż tych márnych á niepobożnych wići/ gdyby ná nas iáki prętki nieprzyiaciel przypadł/ cobychmy z nim czynić mieli? RejZwierc 185v.

Synonimy: 1., 2. fałszywy, grzeszny, mizerny, niebogobojny, niecnotliwy, niekrześcijański, nienabożny, niepoczciwy, nieprawy, niesprawiedliwy, nikczemny, pomazany, przewrotny, upadły, złościwy, złośliwy, zły.

Cf NIEPOBOŻNIK, POBOŻNY

TG