[zaloguj się]
[pdf]

PRZYKŁONIĆ (18) vb pf

o pochylone.

Fleksja
inf przykłónić
praet
sg pl
2 f przykłóniła m an
3 m przykłónił m pers przykłónili
n subst przykłóni(e)ły
imperativus
sg
2 przykłóń
conditionalis
sg pl
1 m m pers bychmy przykłónili
2 m by przykłónił m pers

inf przykłónić (5). ◊ fut 2 sg przykłónisz (1). ◊ 3 sg przykłóni (1). ◊ praet 2 sg f przykłóniła (1). ◊ 3 sg m przykłónił (2). ◊ 3 pl m pers przykłónili (1). [subst przykłóni(e)ły.] ◊ imp 2 sg przykłóń (3). ◊ con 2 sg m by przykłónił (1). ◊ 1 pl m pers bychmy przykłónili (1). ◊ part praet act przykłóniwszy (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

1. Zmienić położenie czegoś: zgiąć ku dołowi; zwrócić w kierunku kogoś lub czegoś, położyć (9):

[przykłonić co: A tym [oszczepem Mezapus] ná Eneaſza poćiſkiém vderzy. On ſie w tym zaſtánowi/ k ziemi przykłoni Kolano [poplite subsidens XII 491]/ á tarczą ſie od razu záſłoni VergKoch 358.]

Zwrot: »głowę przykłonić« = odpocząć; caput inclinare Vulg (2): CzechEp 60; Liſzki máią iámy/ á ptacy powietrzni gniazdá: Lecz Syn człowieczy nie ma gdźie przykłonić głowy WujNT Luc 9/58 [przekład tego samego tekstu CzechEp].
Przen (7):
Zwrot: »przykłonić ucha (uszu), ucho (uszy)« [w tym: ku komu, k(u) czemu (6)] = wysłuchać, posłuchać; inclinare aurem Vulg [szyk zmienny] (4:3): wolam ktobie moy miły pánye ábyś raczył przykłoniwſſy ku mnie łáſkáwych vſſu twoich wyſlucháć pokorne prozby moie. RejPs 197, 22, 112v; Rácżże vſłyſſeć moy Pánye płácż moy proźby moye/ A rácż łáſkawye przykłonić ktemu vcho twoye LubPs L, M3, Q2v; Niechże wnidzie modlithwá ma przed oblicżność twoię [Boże]: przykłoń vchá twego ku proźbie mey. Leop Ps 87/3; [Pożądliwości sirotek ubogich sam Pan wysłucháć raczył [...], á uszy swe miłościwie przykłonił ku wołániu ich. LubWiryd 51; Leop Ps 44/11 (Linde)].
2. Przekonać, zjednać, skłonić [kogo, co k(u) czemu] (1): [Król Ludwig] ſam chciał ſie ieſzcże przez ſię pokuſić/ áby ie [wojska] odwroćił od ſwego przedſięwźięćia á przykłonić ku odćiągnieniu BielKron 307; [tegosmy [odłożenia sejmu koronnego] my barzo nieradzi uczynieli, jedno iż wielkie, pilne et plane instantissime prośby [...] nas k temu przykłonieły, żesmy w tym tak powolnym prośbam ich miesce dali. ListyPol II 1548/85].
3. Skierować na coś swoje pragnienia (8):
Zwrot: »myśl, umysł przykłonić« [w tym: k czemu (1)] (2:1): Zátłumi Pan w gnyewye ſwym wſſytki ſwe gnyewniki/ Popali ſrogim ognyem ty ſproſne grzeſſniki [...]. Bo wſſytkę vporną myſl k temu przykłonili/ Táką rádę zácżęli ktorey nye ſkońcżyli LubPs F, N2v; Ieſli chceſz do Wiecznégo Zywotá wnidź/ choway Przykazánié Boże: któré ták chowáć będźieſz: ieſliże do ónego naywyżſzégo y naywiętſzego dwoygá [tj. do przykazania o miłości Boga i bliźniego] vmyſł przykłóniwſzy/ ſpráwę żywotá twégo ſtoſowáć będźieſz BiałKat 1.
W przen (5):
Zwrot: »serce przykłonić« [w tym: k(u) komu, ku czemu (4), do kogo (1)] [szyk zmienny] (5): Abowiem to ieſt záwżdy moiá wielka pożądliwoſć/ áby mię przywiodł w vznánie przyrodzoney woley boſkiey twoiey/ á iż by przykłonił ku miłoſći ſwey/ proſte ſerce moie RejPs 178; Rácżże przikłonić ſerce me k ſwiádectwu twoiemv LubPs aa6v, Ov, bb4v; Przetoż iáko od Gigántá dźikiego ſtroniłá/ Ták do ćiebie Gáláthea ſerce przykoniłá. KlonŻal B3.

Synonimy: 1. przychylić, zwrocić; 3. doprowadzić, dowieść, przychylić, przywieść.

Formacje współrdzenne cf KŁANIAĆ SIĘ.

Cf PRZYKŁONIONY

PP