[zaloguj się]
[pdf]

PRZYPĘDZONY (26) part praet pass pf

przypędzony (19), przypędzon (7).

przypędzony (24), przypądzony a. przypędzony (2).

-ony; -on.

Fleksja
sg
mNprzypędzon, przypędzony fNprzypędzona, przypędzonå nNprzypędzon(e)
Gprzypędzon(e)go G G
pl
N m pers przypędzeni, przypądzoni
G przypędzonych
inne formy
pl A m pers i m an - przypędzon(e)

sg m N (praed) przypędzon (7) OpecŻyw (2), BielŻyw, LubPs (2), BibRadz, BielKron, przypędzony (5) BartBydg, HistAl, HistRzym, ModrzBaz, SarnStat. ◊ [G przypędzon(e)go.] ◊ [f N (praed) przypędzona, przypędzonå.] ◊ n N przypędzon(e) (1). ◊ pl N m pers przypędzeni (11), [przypądzoni]; -eni (6), -(e)ni (5). ◊ G przypędzonych (1). ◊ A m pers i m an przypędzon(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: przypędzony od kogo (2) BielKron, KuczbKat; przez kogo (1) SarnStat.

Sł stp s.v. przypędzić, Cn, Linde brak.

1. Przygnany; compulsus BartBydg (2): compulsus, przipądzony. BartBydg 32b.

przypędzony do kogo (1): LibLeg 6/156v cf Szereg.

[przypędzony na co: Zwłaszcza, iż od każdej świnie albo wieprza na żyr przypędzonego płacą po gr 1 LustrRus I 33; Zasię spaśnego, które na jarmarki wybierają pospolicie od koni węgierskich na przedaj przypędzonych, [...] dostało się na rok niniejszy przez dwa jarmarki fl. 75/25. LustrRus II 137.

przypędzony którędy: Które miáſto [Rutulskie] Dánáe/ [...] Záłożyłá/ w té kráie morzem przypędzona [praecipiti delata noto VII 411]. VergKoch 199.

przypędzony dokąd: [Wenus mówi do Eneasza:] Idź tedy do páłaców Didony Królowéy/ Bo tobie oznáymuię twoie przywroconé/ Y nawy ná beſpieczné miéyſcé przypędzoné Wiátrém pułnocnym [classemque relatam nuntio et in tutum versis aquilonibus actam I 390-391] VergKoch 19, 199.

Wyrażenie: »przypędzon(y) wiatrem (a. wichrem)« [w tym: dokąd] [szyk zmienny]: Oto świſcząc ſkrzydláſta przypádłá do niego Chypka ſtrzałá/ nie wiedźiéć [...] iákim wichrem przypędzoná [quo turbine adacta XII 320] VergKoch 352, 19.]
Szereg: »przypędzony i dognany« (1): Theda czy Lvdzie wſſchy oney bandą vynovaczy skody opravovacz, albo ſzbyegy ony y dobithky do syebye przypandzone y slyakyem dognane vydacz LibLeg 6/156v.
2. Zmuszony; nakłoniony, zachęcony; coactus HistAl; concitatus, impulsus Modrz; compulsus JanStat (21): OpecŻyw 135v; [Bo myslil Pilad, ys zidowie, [...] sromacz ssie benda pozandacz [uwolnienia] barrabassa, A tako bendancz przipąndzony, prossicz benda Iesussa SprChęd 73].

przypędzon(y) ku czemu (11): BielŻyw 98; Tu widźimy/ iż gdy złoſnicy bywáią przypędzeni ku złemv/ [...] iż tho nie ieſt proſte Boże dopuſzczenie BibRadz I 201b marg; Dáryus vciekáć niechciał chcąc zginąć przy ſwoich/ wſzákże od niektorych przypędzon ku vciekániu. BielKron 125; nienawiść y gniew/ przećiw temu Szátánowi mamy obrácáć/ od ktorego ludźie ku krzywdźie [!] vcżynieniu przypędzeni bywáią. KuczbKat 435; ModrzBaz 97v; SarnStat 386, 586, 706, 928, 929. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

przypędzony czym (5): LubPs Z3; Piſzą o niektorych prawnikách ábo vſtawcách praw ſtárodawnych/ ktorzi vſtáwili práwá Krolom pożytecżne/ ále poddánym niepożytecżne: niektorzi boiáźnią/ drudzy nádźieią/ drudzy miłośćią/ drudzy też inſzemi namiętnośćiámi przypędzeni ModrzBaz 97v, 97v. Cf Wyrażenia.

cum inf (2): takowy dziw nigdy przedtym nie byl ſlychán/ aby ktory zlodziéy byl przypędzon noſitz ſwą ſſybienicę [!]/ iako pán Kryſtus byl przypędzon OpecŻyw 135v; SarnStat 663.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): S Słuſznych á właſnie przynależących przycżyn/ ieſtem k temu przypędzon Wielmożny á Miłośćiwy Pánie/ Iż ty pioſnecżki Dawidá ſwiętego/ [...] pod obronę W.P.W. poddawam y ofiáruię. LubPs A2.

[W przeciwstawieniach: »przypędzony ... dobrowolnie, będąc umysłu dobrego, z dobrego umysłu«: Matyjasz Iwkowski wyznał dobrowolnie, nie przymuszony ani przypędzony, ale będąc umysłu dobrego, to wyznał [...], iż [...] KsięgaSądIwk 1584 nr 77; Błażej Domasz nie przymuszony ani przypędzony, ale z dobrego umysłu wyznał, iże [...] KsięgaSądIwk 1586 nr 94.]

Wyrażenia: »niewolą przypędzony« = zmuszony koniecznością (1): Lecż ieſliże powabiony [na pojedynek]/ niewolą przypędzony/ muśi ſię bronić [necessitate cogitur se defendere]/ może mieć wymowkę práwem przyrodzenia/ ktore moc mocą odeprzeć dopuſzcża. ModrzBaz 63.

»jakoby przypędzony prośbami« (1): Tedy mąż iákoby przypędzony iey [żony] ppoźbámi [!] rzekł iey: Proſzę ćie nie powiáday tego nikomu co ia tobie powiem prawdźiwie. HistRzym 92.

Szeregi: »poniewolony i przypędzony« (1): Nie godnać rzecż ieſth mnię [!] poſláć tákowe rzecży Maieſtatowi wáſzemu/ ále poniewolny tho cżynię y przypędzony [invitus facio hec et coactus]. HistAl E7.

[»nieprzymuszony ani przypędzony« [szyk zmienny]: Przi thimze prawÿe gaÿnym stanawszi Adam Woÿtan nÿeprzimvszonÿ anÿ przipedzonÿ zeznawa, ze wzial grziwne rathi KsięgaSądTrześ 1576 nr 1274; KsięgaSądIwk 1584 nr 77, 1586 nr 94; Przed tym prawem wyszei opyszanem stoiąncz oblycznie nye przypedzony any przimuszony Halasza zeznal dobrowolnye, yze [...]. KsięgaSądWary 1589 nr 281.]

Przen [ku czemu] (1): Od they [mądrości] gdy nieſpráwiedliwy odſtháł w gniewie ſwoim zginął w nienawiśći ktorą przypędzon ieſt ku zámordowániu brátá ſwego. BibRadz Sap 10/3.
3. Którego doprowadzono do czegoś (2): gdźie ácz zeznał ſie/ iż Máćieiá ránił/ wſzákże powiádał/ iż to zá niewolą przypędzony przez Máćieiá vczynił [se afferebat hoc fecisse, necessitate compulsum per ipsum Ioannem JanStat 601] SarnStat 620.

przypędzon do czego (1): Iam zwycyężył nád nimi w imyę Páná mego/ Chocyam yuż był przypędzon do vpadku ſwego LubPs aa3v.

*** Dubium [czego a. z czego] (1): y kupił Iozef wſzytkę zýemię eipſką/ [...] y poddał ią Faraonowij y wſzytek lud iey [...] krom zýemie kaplańſkiey ktora ym była dana od krola/ ktorym y pożywienie dawano zgumna krolewſkiego á dla tego nie ſą przypędzeni ſwego ymięnia HistJóz E3.

Synonimy: 1. dognany; 2. poniewolony, powabiony, przymuszony.

Cf [NIEPRZYPĘDZONY], PRZYPĘDZIĆ

MN