[zaloguj się]
[pdf]

2. PRZYSTAĆ (834) vb impf

przystać (834), [przystojeć] WujBib.

W inf -ać (3) Mącz, -åć (1) CzechRozm. ◊ W praet, con i fut -åł; -åł- (113), -ał- (50); -åł- LubPs, RejFig, RejZwierz (6), OrzRozm, KwiatKsiąż, OrzQuin (6), Prot, SienLek (2), RejAp (2), GórnDworz (18), RejPos (11), GrzegŚm, HistLan, RejZwierc (12), BiałKaz, SkarŻyw (6), StryjKron, KochFr (2), KochSz, OrzJan (2), LatHar, WujNT (4), WysKaz, WitosłLut, KlonKr, SkarKaz (3), CiekPotr, PaxLiz; -ał- KromRozm I, MurzNT (2), KromRozm II, KromRozm III, GliczKsiąż (2), GroicPorz (5), KrowObr, BielKron, KochSat, SienLek (2), BudBib, NiemObr (2), ReszPrz (2), WisznTr, KołakCath, SarnStat (2) też RejPs (7); -åł- : -ał- Leop (1:1), BibRadz (2:1), CzechRozm (1:4), ModrzBaz (2:3), SkarJedn (2:1), CzechEp (13:5), GórnRozm (1:1), SiebRozmyśl (1:1).

Fleksja
inf przystać, przystojeć
indicativus
praes
sg pl
3 przystoi, przystojej przystoją
praet
sg pl
3 f przystała m an
n przyståło subst przyståły
plusq
sg
3 n przyståło było, było przyståło
fut
sg
3 f będzie przyståła
n będzie przyståło
conditionalis
sg pl
3 m by przyståł m pers
n przyståłoby, by przyståło subst by przyståły
con praet
sg
3 n by było przyståło

inf przystać (4), [przystojeć]. ◊ praes 3 sg przystoi (626), [przystojej]. ◊ 3 pl przystoją (16). ◊ praet 3 sg f przystała (3). n przyståło (71). ◊ 3 pl subst przyståły (2). ◊ plusq 3 sg n przyståło było (5), było przyståło (1) RejPos. ◊ fut 3 sg f będzie przyståła (1). n będzie przyståło (11). ◊ con 3 sg m by przyståł (1). n przyståłoby, by przyståło (89). ◊ 3 pl subst by przyståły (2). ◊ con praet 3 sg n by było przyståło (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Przysługiwać, należeć się z mocy prawa lub nakazów religijnych [w tym: z podmiotem rzeczownikowym (19), z podmiotem „co”, „to” (17), bezpodmiotowo (5)] (41):
a. Ktoś zasługuje na coś, ma być obiektem ustosunkowania [w tym: komu, czemu (26)] (27): RejPs 47v, 85v; aby i pána Chriſtuſa [...] prawęm bogiem być wierzył/ chciáłliby że bymv ten Tituł przyſtáł/ ktoręm go na początku mowy potkał [tj. Chrystus nazwał młodzieńca dobrym] MurzNT 91; LubPs P2; ia dobrodzieyſtwem/ przyrodzenia ſwego/ Ani ſtanu zniewolić/ nie chcę krolewſkiego. Lecż co komu przyſtoi/ záchowáć káżego RejZwierz 3; (nagł) Wilcżkowie (–) [...] żadnyby ſie nie bał/ Wierę ſnadź y Niedźwiedziá/ [...] A to gdzye im przyſtoi nic nie puſzcżą tanie. RejZwierz 83; co mu [Dawidowi] inego przyſtoi iedno krolewſki ſtolec BielKron 65v; SarnUzn F3v; iż co komu przyſtoi to káżdemu ſłuſznie ma być od káżdego ſthanu przywłaſzcżono. RejZwierc 148, Bv, 97v [2 r.]; WujJud 184, Ll7v; Abdyaſz [...] ná oblicże vległ Pocżćiwoś [!] wyrządzáiąc mężowi ſwiętemu/ (Iákoż iednák przyſtoi/ właſna cżeść káżdemu) HistHel B3v; KochFrag 45; Boś ty z nas poſzłá/ iáko y ten ktory z ćiebie ſię národźił/ Bog náſz [...] ktoremu przyſtoi chwałá y wielmożność LatHar 484, 474, 561, 569; SkarKaz 118a.

przystoi na co (1): aby Arcyxiązę I⟨ego⟩ m⟨iłość⟩ zysc domnie raczył. do zadzierzenia takiego iakie nastąn Xiązęcy przystoi y tak zacnego domu człowieka ActReg 75.

Ze zdaniem podmiotowym [w tym z zapowiednikiem: to (1)] (2): Bowiem to iem ſnadz ták właſnie przyſtogi/ áby ſie to nánie ſámy obroćiło co by oni radzi nád niewinnem ſtrogili RejPs 163v; Y tobie będzie przyſtało zwłaszcza gdyć wierzono Iakąs miarką komu mierził abyć odmierzono RejJóz H2v.

Fraza: »właśnie przystoi« (2): RejPs 163v; TObie chwałá moy Pánie [...] Ná wſzem właſnie przyſtoi LubPs P2v.
Szeregi: »potrzeba i przystoi« (1): Goſpodarz wie czego komu potrzebá/ y co komu przyſtoi: ináczey ſynom á ináczey czeladce SkarKaz 81a.

»służy i przystoi« (1): gdy bywa wzywánie ſyná Bożego [...]/ tedy to nie tákowe bywa/ iákowe ſámemu Bogu oycu należy ále iákie ſłuży y przyſtoi Pośrzednikowi CzechRozm 195.

b. Ktoś jest objęty uprawnieniem [komu] (11): á ná ich [biskupów] prośbę papyeż yą [ich władzę] dáley niżli mu przyſtáło roſcyągał KromRozm III P5v; Non est nostrum onus, Nie náſz to vrząd yeſt/ Nie prziſtoyi to nam by kąská Mącz 428c; Mowią też że ſię chćiáło tám [w wojsku] rządźić káżdemu/ Ale więc rzecz tákowa przyſtoi iednemu. W ktorym ſtáteczny vmyſł/ ktemu świádom Woyny Prot B4; KuczbKat 240, 425; Teć ſądy nie Láikom/ ále Práwu Duchownemu álbo Biſkupowi przyſtoią WujJud 212, 212 marg, Nn4; SkarJedn 139; ActReg 164; gdyż toż wolno powodowi/ co y pozwánemu: wyiąwſzy proſtą álbo zmyśloną chorobę/ która powodóm nie przyſtoi SarnStat 826.
c. Należeć się (o świadczeniach materialnych) (3): [Tyberiusz] Piſał im [poborcom]/ ſpráwiedliwie by ſie záchowáli/ Tylko to co przyſtoi/ by więcey nie bráli. RejZwierz 30.

przystoi do czego (1): Acz ieſliże by pąn zalożel ie [poddanych] bydlem, A mianowicie po czworgu bydla każdemu zosobna, co przystoi do roliey pańſkiey, tedy [...] ZapKościer 1580/10v.

przystoi na kogo (1): ya Andrzi Gvlyk dzyękuyę [tj. potwierdzam odbiór]: swy czeſzczy ktora namyę prziſtoi ſzyeſztha slotych polſky ZapKościer 1582/31.

2. Być stosownym, właściwym, odpowiednim dla kogoś lub w określonej sytuacji; convenire PolAnt, Modrz, Vulg, Cn; est conveniens Mącz, PolAnt; pertinere Mącz, Vulg; decere Mącz, Cn; fas est Vulg [w tym: bezpodmiotowo (7)] (135): á [przeciw melancholii] nawięczey ſkrobany proch [ze złota] [...] á potym ſzcżemkolwiek iedzony/ ale z rhżanym konfecthem barzo przyſtogi. FalZioł III 34b; Leop 2.Mach 12/14; zwłaſzcżá ku pothrzebie/ tám [w ubiorze dworzanina] weſoła/ á ſwietna bárwá [...] bárziey przyſtoi. GórnDworz L7v; Temu [złemu pasterzowi] nielza iedno wziąć z tytułem dochody/ Y dáwáć godnieyſzemu/ nie Wśi/ Miáſtá/ Grody. Lecz tákie wychowánie [= utrzymanie] ktoreby przyſtało Prot D3; KarnNap A3; SkarŻyw 16; Wiele ich ieſt y niepoſłuſznych y prożnomownych/ [...] ktorzy vcżą co nie przyſtoi dla zyſku ſzkárádego. CzechEp kt, [1]; KochPieś 23; WujNT Eph 5/4, s. 677 marg; in crimine laeſae Maieſtatis, pátrz Alexándrá Królá Przywileiu w Metryce, tám iáki poſtępek w téy mierze przyſtoi, znaydźieſz. SarnStat 153; [CiceroKosz 59 (Linde)].

przystoi komu, czemu (71): BielŻyw 145; RejPs 120; RejRozpr D2v; A tak ſtałoſcz przyſtoi ſnadz ſlachetney duſzy RejJóz E4, E8, F2; BielKom Ev; GliczKsiąż M4v; KrowObr 206v; Ieden rzekł/ iż Krolowi coż on kolwiek ſtroi/ Nie ták iáko drugiemu/ wſzytko mu przyſtoi. RejZwierz 22v; Acżci ſkromność káżdemu/ przyſtoi pocżćiwa/ Lecż też cżáſem nikcżemna/ gdy iey názbyt bywa. RejZwierz 71, 9, 22v; KwiatKsiąż P3; Mącz 447d; Prot C2v; SienLek 193; niekthore záſię [rzeczy] bárziey przyſthoią białeygłowie/ niż męſzcżyznie: á ſą też drugie/ ktore męſzcżyznie przyſtoią GórnDworz V7; Tha tedy cznotá [tj. umiarkowanie] ieſt práwie doſkonáła/ á naibárziey przyſthoi wielkiemu pánu GórnDworz Ff6v, E3v, F2v, G5v, L7v, O8v (14); RejPos 251v marg; Bo záprawdę ieſli co komu przyſtoi/ thedy nadobny ſtátek młodemu cżłowiekowi. RejZwierc 164, 147, 266; WujJud 206v; IAko śnieg lećie/ á deſzcż we żniwá/ tak nieprzyſtoi głupiemu sławá. BudBib Prov 26/1; SkarJedn A2; SkarŻyw 59, [223]; CzechEp 57, 203, 256; BielSjem 16, 17; GostGosp 60; Phil H4; Iuż ia wierzę tobie/ Bo namniéy nie przyſtoi fałſz twoiéy oſobie. WyprPl B4v, B3v; Tákże ſtare niewiáſty/ w vbierze ktory świętym [= świętobliwym] przyſtoi/ [...] WujNT Tit 2/3, s.725; SkarKaz 43a; GrabPospR N4v. Cf Frazy.

przystoi czemu [zwykle = w jakiej sytuacji] (9): Luxuria cum omni aetati turpis, tum senectuti foedissima est, Niecziſtość gdy wſzelkiey letnośći [= wiekowi] nieprzyſtoyi tedy zwłaſzcza w ſtárośći. Mącz 71d; RejZwierc 251v; WujJud 186; BudNT Luc 5/36; Bo nie wiem coby więcey nieprzyſtáło práwam/ iáko owá rozność karánia ModrzBaz 72v; rozeznáć potrzebá/ áby młodſzéy [białejgłowie] ſtárégo ſpoſobu/ á ſtaréy inſzégo/ niż iéy latam przyſtoi/ lékárſtwá niedawano. Oczko 16; KochPieś 9; GostGosp 132; nie przyſtoi ſtáremu [odzieniu] płat od nowego. WujNT Luc 5/36.

przystoi w czym (1): A iáko wdźięcznie ſzmárákiem złoto ſye dwoi: Ták téy ſzłáchetnéy duſzy w tym ćiele przyſtoi. KochPieś 9.

przystoi ku czemu (4): Ku pieknoſći cznota prziſtoi RejJóz E5 marg; Przytym też cżás káżdy vważay á pátrz co ku cżemu przyſtoi/ á ku ktoremu ſie końcowi co ſciąga. RejZwierc 146v, 251v, [272].

przystoi na kogo, na co (3): Senes equitare in arundine longa, Odmłodźić ſie á czinić to/ co ná ſtan czy [lege: czyj], nie prziſtoyi. Mącz 17b, 482a; Vrzędnik ma tego ſtrzedz co ná dworſką cżeladź domową przyſtoi/ áby tego ze wsi / áni męſka áni biała płeć/ nie robiłá. GostGosp 16.

przystoi na co [= w jakiej sytuacji] (2): Lecz na ſmętne przygody dobra myſl przyſtoi RejJóz I3v, I3v marg.

przystoi kiedy (2): Mącz 71d; y [Żydzi] cáłopalenia (cżynili) w dzień licżbę wedle obycżaiu/ co ktorego dniá przyſtoi. BudBib 1.Esdr 3/4.

Frazy: »[komu] lepiej przystoi« (1): Zakazowali to ſrodze/ Proſtakom badać ſię obodze [...]. Ani też Ricerżu ieſt rzec twoia/ tobie lepiey prziſtoy zbroia. SeklKat A4.

»nadobnie, pięknie [komu, czemu] przystoi« (10:4): Bowiem każdemu cżłeku iakożkolwiek broi Rozmyſl do każdey rzecży nadobnie prżyſtoi RejJóz I2, E2v marg, RejZwierz 75; Gdyż pocżćiwemu cżłowiekowi [...] nic piękniey nie przyſtoi/ iedno gdy fáłſz á omylność nie bywa ználezyona w vſciech iego. RejPos 251v; Ale cokolwiek będzie nadobnym rozumem á vważnym rozmyſłem ſpráwowano/ tho wſzytko nadobnie przyſtoi poććiwemu cżłowiekowi. RejZwierc 81; A zwłaſzcża iż to wſzytko ſtátecżnemu á ſzedziwemu wiekowi nadobnie przyſtoi [...] ſkromność á poććiwa pomierność RejZwierc 140, 32v, 97, 122v, 140v, 141 (10).

»rozumowi przystoi« = jest zgodne z rozumem (1): Co rozumowi bárźiey/ proſzę ćię/ przyſtało/ Ieno żeby ſię złym źle/ dobrym dobrze działo? KochFr 132.

»właśnie [komu] przystoi« (2): Iam ieſt ſluga a tys pani ſtrzezyſz ſtanu ſwego [...] A czo nam właſnie przyſtoi oſtrzegaymy wſzytci RejJóz F2; GliczKsiąż O4v.

Szeregi: »(przy)należy i przystoi« [szyk 2:1] (3): y dzis náuki máyą to v laćinnikow doſtoyeńſtwo że ye zową Artes liberales/ [...] tho yeſt/ wolne ſlácheckie/ że nie niewolnykom ále wolnym ludzyom wyelce przynależą y przyſtoyą. GliczKsiąż M4v; ná ktory [stan kapłański] ſnadź wſſelki cżłowiek z oſobliwey chući á vmyſłu właſnego myałby ſie kwápić/ [...] tak yáko ku tákyemu ſtanu/ ktory właſnye każdemu cżłowyekowi przyſtoi y przynależy GliczKsiąż O4v; Mącz 482a.

»nie tylko przystoi, ale i powinno jest« (1): cokolwiek iedno Capiſtran vczynił/ to przyznáć muśim/ że nie tylko przyſtało/ ále y powinno było OrzJan 120.

Iron. [do kogo] (1): A batzyſz iuſz/ iáko ludzi vmárłe karmićie tą offiárą martwą [tj. eucharystią]? A teſzći práwie ty ſlowá/ bierzćie/ iedzćie/ przyſtoią do vmárłych. KrowObr 191.

a. Ktoś ładnie wygląda, komuś do twarzy; condecet Cn [w tym: komu (6)] (8): Vestis sedere dicitur, Prziſtáć. Mącz 378c; Virtute formae id evenit, te ut deceat quicquid habeas, Vrodźiwość oſoby twoyey czini żeć przyſtoyi cokolwiek maſz. Mącz 499a, 79c.

przystoi w czym (1): W vbierzéch rozmáitych nie káżdéy przyſtoi: Lecż tá [panna] w iákim ieſt kolwiek/ zá Wenuſá ſtoi. PudłFr 70.

cum inf (1): Ty pánny były bárzo piękne ná wzroſt/ iedno cżarnożołte ná ćiele/ ktorym bárzo przyſtáło ták być. BielKron 443.

Fraza: »nadobnie przystoi« (2): Bo czoſzkolwiek na ſię włożyſz [...] Takći nadobnie przyſtoi RejJóz C7v; PAtrzay ná tę pánienkę/ kiedy ſie zápłonie/ Iáko zorzá Rożána/ w południowey ſtronie. Iákoż iey tá wſtydliwość nadobnie przyſtoi RejZwierz 130v.
Przen (1):
Fraza: »pięknie przystoi« (1): Pięknie przyſtoi/ Gdzie cnotá ſtroi. RejZwierc 238v.
b. Udawać się, dobrze wychodzić [w tym: komu (21)] (22): BielKom E2, E3v; bo to oſtatnia/ kiedy kto widząc towárzyſzá ſwego/ dla iákiey rzecży być w łáſce/ chcze thymże ſtrychem iáko on iść [...]: Omyli tho bárzo prętko/ bo nie wſzytkim iedno przyſtoi GórnDworz L; ktorey to ohyzdy bywáią więc bliſcy owi wſzytczy/ ktorzy ſie wydáią zá trefne [tj. dowcipnych]/ áno im nie przyſthoi GórnDworz N2v, L.

przystoi w czym (1): iż kto w tych rzecżach ktore ſobą cżynimy/ iáko ieſt iázdá/ gonitwá/ ſzermowánie/ y ine ćwicżenia chce áby mu przyſtáło: [...] potrzebá áby wcżas vcżyć ſie káżdey rzecży pocżął GórnDworz E6.

Ze zdaniem podmiotowym (1): iáko ſie náiduią tácy ludzie. ktorym to bárzo przyſtoi/ iż vmieią to co widzieli ábo ſłyſzeli/ áboſie im ſámym przydáło kiedy/ ták foremnie to przełożyć/ że [...] GórnDworz N8.

Frazy: »lepiej [na czym] przystoi« (1): A ieſliże to vmieſz ná cudzym nadobnie tho káżdemu rozważáć [tj. pocieszać w biedzie]/ á cżemuż owſzem to ná ſwym nie lepieyći przyſtoi? RejZwierc 151.

»wszy(s)tko przystoi (a. przystało)« (12): Lepidus ad omnes res, Co pocznie to mu wſziſtko prziſtoi. Mącz 189b, 84a; iż dworzánin w káżdej ſwej ſpráwie co iedno pocżnie/ ma ſie o to ſtáráć/ áby mu wſzytko przyſtało GórnDworz E5; mnie ſie ták widzi/ iż ktorzy ſie s tym ſzcżęſciem rodzą/ iż im wſzytko przyſtoi/ máło w tym potrzebuią inego miſtrzá GórnDworz E5, D2, D2v, E3, E4, E5v, E6, E7; A wſzytko iéy [Zofijej] przyſtało cokolwiek czyniłá. Iéy żárt káżdy był trefny/ á gdy co kazáłá/ Záwżdy wielką powolność po káżdym poznáłá. KochFr 115.

Iron. (2): A proſto ták mu to [człowiekowi poważnemu żartowanie] będzie przyſtało/ iáko onemu oſłowi/ ktory s pánem ták chciał igráć iáko pieſek. GórnDworz L; A rownie gdy co poważnego chcą zácżąć thák im to przyſtoi/ iákoby głupi háwierz kiedyby chciał drewniáną motyką twárdą ſkáłę łámáć. RejZwierc 144v.

c. Dobrze oddawać sens wyrazu [czemu] (2): bo u látinów foemina, thák dźiewkę iáko y niewiáſtę známionuie: my Polacy/ ná tho mieyſce inégo przezwiſká niemamy/ ktoréby obiemá ſtanom przyſtało SienLek T[tt]; WujJud 63.
3. Podobać się, być aprobowanym, uznawanym za właściwe [komu] (1): Bo tim zacznim wſſitko wadzi Czo ludzie miewaią radzi A wſſitko im nieprziſtoy Czo iedno dobrą miſl ſtroy RejRozm 407.
4. Cechować kogoś lub coś, być typowym dla kogoś lub czegoś; esse [alicuius] Modrz [komu, czemu] (11): bo nieżicziſs Nicz dobrego ty ſadnemu [lege: żadnemu] Bo to tak prziſtoj złemu RejKup bb6v; KromRozm III A2v; BiałKaz I4; BEłzeckich to zacny dom záwſze bywał w Rusi/ [...] Dobroć tá mu przyſtoi PaprPan D3, K2; ktoby ſie nieprzednie w nich [piciu wód] chował/ nie małé przypadki po ſobie zoſtáwią iáko ſny [...] więńtſzé/ álbo mnieyſzé/ niż przyrodzeniu przyſtoią Oczko 23v; CzechEp [405].

przystoi w czym (1): Decorum, Co komu prziſtoyi w ſwey ſpráwie Mącz 79c.

cum inf (1): Nálegániu lepak iáwnemu y proſzeniu vſtáwicżnemu pozwolić/ nie ſpráwiedliwośći przyſtoi. ModrzBaz 44.

Fraza: »właśnie przystoi« (2): RejZwierz 48v; Takież [słowa Chrystusowe pokazują] Ordynowánie álbo Kápłáńſtwo że Sákrámentem ieſt prawdźiwym poniewaſz przez nie [...] łáſká Boża bywa daná: co właſnie Sákrámentom przyſtoi. WujJud 160v.
5. Odnosić się, dotyczyć, odpowiadać czyimś cechom; decere Vulg [komu, czemu] (7): Toć ieſt właśćiwe [...] opiſánie [...] káżdego Haeretyká: ktore ieſli wam nie przyſtoi á ieſli was nieſłuſznie [...] Pánowie Duchowni Rzymſcy [...] Heretykámi zową/ niech to káżdy oſądźi. WujJud 21; Słyſzałem iuż ieden ſpoſob vſpráwiedliwiánia/ ktory/ widzę to y ſam/ Bogu namniey nie przyſtoi CzechRozm 217v; WujNT Tit 2/1; [Bo śiłá rzeczy w nim [w psalmie 44] nie mogą przyſtoieć Sálomonowi: iáko to/ iż ten o którym tu rzecz/ Bogiem kilká kroć ieſt názwány. WujBib 584a].
Frazy: »prawdzie przystoi« = jest zgodne z prawdą (1): [według Turków chrześcijanie mówią:] przez niezgodę krolow Thurcy wźięli kroleſtwo/ przyſzli ná nas bez wieśći/ á niemowią/ co prawdzie przyſtoi/ iż Bog ſthym ludem ieſth przetho ſnas mocy máią [tj. są silniejsi od nas] BielKron 255.

»właśnie przystoi« (1): Nie przetoć Ceremonie w Kośćiele/ áby nimi Kośćioł miał być zátrzyman [...] co właſnie Zakonowi y Ceremoniam przyſtało WujJud 206v.

Szereg: »przystoi abo należy« (1): A iż to [ksiądz kanonik] dla tego ná ſyná kłádźie/ żeby to perſonie oycowſkiey nie należáło/ żeby on miał być poſłány [...]. Bo ieſli to nie przyſtoi/ ábo nie należy oycu co ſynowi: A iákoż będą trzey ieden Bog CzechEp 264.

»przystoi i (a) służy« [szyk zmienny] (1): [o osobach boskich] żeby iednemu choćiaż cżłowiekowi/ w tym złącżeniu/ to co Bożego ieſt dla ſpolnego vdźielenia właſnośći/ to przyſtało y ſłużyło/ á drugiemu záś choćiaż Bogu/ to co cżłowiecżemu [!] [...] przyſzyć ſię iáko łátá ſmrodliwa/ miáłá CzechEp 246; [Tu iawnie [Pismo Św.] przypiſuie ſynowi Bożemu trzy tákie rzecży/ ktore żadną miárą Bogu wiecżnemu służyć á przyſtać niemogą. BudArt Qv].

6. Służyć do czegoś, móc być użytym [czemu] (1): Czyńciéſz tedy owoce któreby vpamiętaniu przyſtały [Facite ergo fructus dignos poenitentiae] MurzNT Luc 3/8.
7. Mieć miejsce, zdarzyć się (2):

przystać komu (1): Chmurliwa Zimo tobie ták miłe dni płyną/ Ciebie wſzelákie teraz pociechy nie miną. A ty przedſie poſtáwę maſz ſmutną ná ſobie/ Snadź nigdy tákie cżáſy nie przyſtały tobie WitosłLut A5v.

Szereg: »przystało i musiało być« (1): Ale ták przyſtało y muśiáło być: iáki Kryſtus wiecżny bogáty/ takie mu y duſze wymyſlił Antykryſt/ áby imi vbogáćił kośćioły ſwe GrzegŚm 16.
8. Bezpodmiotowo lub z podmiotem „to”, „co”: trzeba, należy, wypada, powinno się, jest słuszne, najczęściej z punktu widzenia norm moralnych i obyczajowych oraz kompetencji, rzadziej celowości, przewidywalności itp.; decet Vulg, Mącz, PolAnt, Modrz, Calep, Cn; convenit, dignum est Vulg, Mącz, Modrz, Cn; competit Vulg, Mącz, Cn; pertinet Mącz, PolAnt, Vulg; aptum (est), est [alicuius] Mącz, Modrz, Cn; congruit Mącz, Modrz; condecet Mącz, Calep; cadit Mącz, Cn; fas PolAnt; est decorum Mącz; aequum est, debet, honeste a. necesse est Modrz; expedit, oportet Vulg; incumbit JanStat; consentaneum a. consonum est, quadrat, rectum est Cn (636): RejJóz E8; Aczkolwiek yuż (nyeſtoćye) gorzey ſye w Rzymye dźyeye/ niżliby przyſtáło KromRozm I G4v; RejWiz 191v; Leop 1.Mach 8/15; RejZwierz 42v, 70v; Ci thedy ktorzy miáſto one trzymáli w mocnych murzech/ [...] ſwowolniey y wſzetecżniey ſię niż przyſtało záchowáli BibRadz 2.Mach 12/14; Mącz 417c, 447d; Prot D2v; A iż ten ieſt obycżay we Włoſzech że mężátkom męſzcżizni ſłużą/ á v nas to nie przyſtoi GórnDworz B4; ábowiem s przyrodzenia káżdy z nas / bárźiey/ niż przyſtoi prágnie chwały GórnDworz G6v; ábowiem [Panna Maryja] vcży nas thego cżynić/ czo przyſtoi/ á od tego nas odwodzi/ czo przećiwko przyſtoieńſtwu. GórnDworz Ff8, T8v, Bb, Dd5, Gg5v, Ii5v, Ii8v, Mm2; Co przyſtoi to cżynić rácż. RejZwierc 236v, 120, 245; BudBib 2.Mach 12/14; BudNT Philem 8; CzechRozm 209v; Ciotká rodzona Pállás im [Siemieńskim] bogini byłá [...]. Bo vmieią w to tráfić co iedno przyſtoi PaprPan C2v; Lecż y ono záiſte niema być ćierpiano/ żeby bieśiády ábo hoynieyſze ábo dłużſze niżli przyſtoi [ultra legitimum tempus] były ſpráwowáne. ModrzBaz 36, 17v, 32v, 33v, 80v, 102v; SkarJedn 117; SkarŻyw 153, 259 [2 r.]; CzechEp 93; ktore to práwo w pewne opłotki Wolność záwárło/ iżby ſię to nie czyniło/ co nie przyſtoi GórnRozm B3; Calep 235a, 290b, 293b, 525b; LatHar 135; Ktokolwiek prośi czego przyſtoi/ y iáko przyſtoi/ [...] ten pewnie otrzyma/ ábo to o co prośi/ ábo co lepſzego. WujNT 30; IEſliż ſię chwálić potrzebá (nie przyſtoić w prawdźie) iednák przyidę do widzenia y obiáwienia Páńſkiego. WujNT 2.Cor 12/1, Rom 1/28, 1.Tim 5/13, Philem 8; mátki [...] zmázáney żadnym grzechem mieć niechćiał [Chrystus]/ áni to przyſtało. SkarKaz 577a; KlonWor 58.

przystoi komu, czemu (420): RejPs 87v; RejRozpr K; A to czoć by nie pryſtało w tho ſie nigdy nie wday RejJóz F6v, I2v; RejKup h4; KromRozm I Mv; MurzNT 48v; Diar 115; A poſtáwę prożno ſtroi/ Komu to więc nie przyſtoi BielKom G3; GliczKsiąż E3v; Abowiem [cudzołożne niewiasty] w ten czás ná mężá wſpomináią/ gdy czynią co im nieprzyſtoi. GroicPorz mm2, h2; Bo to rozum nawiętſzy kto ſie ſam doznawa/ A to co mu przyſtoi pięknie rozeznawa. RejWiz 8; Kto ſie ták záchowywa co komu przyſtoi/ Pięknemi ten ſwą cnotę iście wzory ſtroi. RejWiz 45, 47; Bo ten káżdy napiękniey/ w ſwym rzemięſle ſtoi/ Gdy to vmie rozeznáć/ co cnocie przyſtoi. RejZwierz 143v, 22v [2 r.], 27v, 44, 48, 51 (13); OrzRozm S2v marg; BielKron 156; Ale wy/ co dziś wſobie oycowſkiego macie? O krom tego że cżaſem o łeż ſię gniewaćie. Onym ci to przyſtáło/ iſz prawdę mawiali KochSat B2v, C2; Neuti quam officium esse liberi puto, postulare, etc. Zadnym obyczáyem to dobrze vrodzonemu nieprziſtoyi. Mącz 115d, 215d, 404b; Prot C3v, D2; GórnDworz E3v, E5, Kv; RejPos A2, A2v, A6v, 40, 72, 325v; Bo ieſli ſie do fortuny chceſz obroćić/ záprawdę żeć tho iuż práwie nie będzie przyſtało ſzedziwośći thwoiey RejZwierc 122, [282], 73, 100v, 122v, 160 (15); tákże v Iobá náydzieſz że ſie z duchem złym Bog rozmawiał. Co ieſli mu tu przyſtáło/ á ondzie ná pocżątku cżemuby przyſtać nie miáło? CzechRozm 18, 123v, 187; PaprPan C4v, H3, L2v, Q, R; Z temi złącżone ſą y owe poſtáwy/ [...] podrigánie/ cżapki zeymowánie/ pocżćiwośći wyrządzánie/ [...] co wſzytko więcey przyſtoi máłpam niż ludźiom ModrzBaz 60, 6, 51, 67, 81v, 106; ModrzBazBud ¶5v; iż iáko z vſt cżłowiecżych cieleśnie duch ludzki pochodzi/ ták z Boſkiey iſtnośći/ ták iáko boſtwu przyſtoi/ Duch ktory zniey ieſt wyćieka. SkarJedn 279, 362; SkarŻyw 51, 167, 242, 304; trzebá w tych pierwſzych kśiążkach obacżyć/ [...] cżyni to przećiw nam I⟨ego⟩ M⟨iłość⟩ cokolwiek iedno cżyni: ſłuſznieli: nieſłuſznieli przyſtoili to I.M. ábo nie przyſtoi CzechEp 15, 7, 11, 63, 88, 92 (10); Niechcę złorzecżeńſtwá/ zá złorzecżeńſtwo oddawáć/ bo to Chriſtyáńſkiemu cżłowiekowi przyſtoi NiemObr 151, 114; BielSjem 27; WIecey niſzlic prziſtalo potzales bel broic PaprUp Av, I2v; GostGosp 30; GórnTroas 73; KochPij C3; GrabowSet C3; Ia go nie ſądzę/ áni mi przyſtoi. KochFrag 25, 25; OrzJan 41; OstrEpit Av; JanNKar A2; SarnStat 1315; Pánno wſtydliwa/ Widząc że ſpráwá Páńſka/ y rzecz nie wątpliwa. Nie wdáiąc ſie w dálſzą rzecz/ co Pánnie przyſtało/ Rzekłáś z pokorą wielką: [...] SiebRozmyśl F3v; KlonWor 69; [brat Wasz tu przyjachawszy nam w niczym się hamować nie dał, lecz więcej komuś innemu niż nam, Panu swemu ufając jakieś myśli tu przed się brał, snadź więcej niż jemu przystojeć to mogło. ListyPol II 1550/464, II 1550/437, 465]. Cf przystoi komu z kim; cum inf; Ze zdaniem podmiotowym; Frazy.

przystoi komu z kim (2): nie przyſtoi bogatemu z vbogim/ tego miną onego ważą. Leop Eccli 13 arg. Cf »lepiej przystoi«.

przystoi czemu [= zgodnie z czymś, w stosunku do czegoś] (1): Tylko ſię ſpráwuyćie iáko przyſtoi [digne] Ewángeliey Chriſtuſowey WujNT Philipp 1/27.

przystoi komu, czemu [= dla kogo, dla czego] (2): BibRadz Eccli 17/3; Pan Bog prorokom y innym świętym [...] dáie moc poznánia ſkrytośći ludzkich [...] iáko dáie wſzytkim ániołom y świętym (ile przyſtoi náſzym potrzebom/ y chwale ich niebieſkiey) rozumieć nie tylko głośne modlitwy náſze/ ále y wnętrzną pokutę WujNT 582.

przystoi na kogo (8): bo kápłáńſtwo gánić/ káżdy to wye iż nye ná mądrego prziſtoyi GliczKsiąż O4, cv, ee3v, ee4, nnv; Parum virile est, Nie męska rzecz yeſt/ nie prziſtoyi to ná mężá. Mącz 498c. Cf »jako przystoi«.

cum inf [w tym: komu, czemu (228)] (304): LibLeg 8/132v, 11/175; o Iáko by każdemu przyſtało w młodoſći ſwoiey pokáráć á ſtrzedz żywotá ſwego RejPs 175v; ſnadz by ſie nam prziſtało oto ſtarac aby ſie ku czci a ku chwale twoiei ſwiętey vmyſly naſſe mnozyli RejPs 188v, 96, 135, 176, 190v; RejRozpr K; Bo każda rżecz na ſwiecie czoſzkolwiek kto plodzy Na to pomnieć przyſtoi ku czemu przychodzy RejJóz E4v; Samemuć to dám rozeznać Ieſtli przyſtoi oddawać Komu żłoſcią [!] czyę dobroć RejJóz F3, C6, C7, C8, D8v, E5v (12); RejKup m2, x4; KromRozm I Pv; Abowyem ná co nyeśwyęnonym áni poźrzeć ſie nyegodźi/ yákoby było przyſtáło to piſmem wyáwić? KromRozm II h4v; KromRozm III L3 [2 r.]; A tak iż się nam IchM usprawiedliwić nie chcą [...], tedy nie rozumiemy, ktorą zwierzchnością to im czynić przystoi. Diar 45, 26, 39, 64, 65, 69 [2 r.]; DiarDop 99, 101; GliczKsiąż E7v, G4v [2 r.], L, O4; LubPs S6v marg; Sędźiemu przyſthoi obiedwie ſtronie ſłucháć. GroicPorz aa4 marg, cv, f3, i3 [2 r.], ee3v, ee4 [2 r.] (12); KrowObr C3, 29v, 102; Gdyż młodemu przyſtoi ſtárſzym ſie dziwowáć/ A pátrząc ná ich ſpráwy/ ſwoich popráwowáć. RejWiz 43, A3v, 10, 43 marg, Cc7; że nieprzyſtoi ſtárych gránic przeſtępowáć [cf Nie przeſtępuy kopcow ſtárych/ kthore ſypáli oycowie twoi Prov 22/28]. Leop Prov 22 arg; RejFig Aa7; CHoćći ſie zdam nie wielki/ przedſię w nos nie dmuchay Co ćirpyeć nie przyſtoi/ w to mię też nie ruchay. RejZwierz 76v, A4, 22v, 42v, 50, 66v (9); przyſtoili Krolowi ſłownym być/ czyli nieprzyſtoi? OrzRozm R3v, A3v, H, H4v, M, M2v (14); KochSat B3v; KwiatKsiąż B, G2; Mącz 29a; Będźieſz to przyſtało nam/ otwiéráć Królowi rękę ku brániu/ á zámykáć ią ku dawániu? OrzQuin Bv; przyſtało nam Królá prośić/ o Exekucyą táką/ á nie o ináką OrzQuin B2, B2, Dv, D3 [2 r.], D3v, D4 (14); SienLek 193, 194; LeovPrzep F2; RejAp AA2, 11, 57v, 129v, 158v; przeto theż przyſtoi/ ſtáráć ſie bárziey o iego [ciała] ćwicżenie y ozdobę/ niż o tho co ciáło ſláchćić ma. GórnDworz G3; lećiwemu cżłowiekowi [...] gráć ná lutni/ ábo ſpiewáć bárzo nie przyſtoi GórnDworz K2; A ták białeygłowie/ roſpuſtnie żyć bárzo nieprzyſtoi/ á męſzcżyznie iuż nie ták GórnDworz Z7, B [2 r.], B8v, C8, G8, I3 (33); GrzepGeom N2v; Gdj vſłyſzeli oni ſwięći ludzye/ iż o tym Betleem Prorok z dawná opowiedał/ odnieſli ſie od onego mieyſcá/ w ktorym go było więcey náleść przyſtało/ á puśćili ſie do onego błáhego máſtecżká/ więcey wierząc ſłowom Prorockim/ niż podobieńſthwu. RejPos [36], 10, 23, 24v, 33, 35 (18); BielSat L4; HistLan F5v; KuczbKat 255, 340, 435; gdyż wſpaniłemu cżłowiekowi theż nie przyſtoi zelżywośći odnośić RejZwierc 80v; powiedzcieſz mu odemnie/ iż to nie będzie przyſtało ná cżarnym ſtole białą rzodkieẃ ieśc RejZwierc 153v, 14v, 36, 81v, 103v, 122v (12); WujJud 50, 59v; MycPrz II Av [2 r.]; Bo mężowy płákáć nie przyſtoy BiałKaz D3; CzechRozm 17v, 211, 248v, 253v, *3v; PaprPan B3v, C2v, N4v, S4; Mądremu pirwey wſzego przyſtoi ſkoſztowáć/ Niżli ſię mieć do broni ModrzBaz 104, 32v, 36, [38], 48v, 55 (13); SkarJedn A3, 129, 164; Oczko 22; SkarŻyw 87, 153, 207, 225, 242, 271, 273; KochTr 25; StryjKron 707; Káżdemu przystoi słowem Bożym złe gánić á dobre zálecáć. CzechEp 5 marg, 5, 7, 42, 52, 54 (21); NiemObr 19 [2 r.], 22; ReszPrz 112; BielSjem 29; PudłFr 73 [2 r.]; GórnRozm C3, N3v; ZawJeft 20, 39; Tę [ojczyznę] bárźiéy niżli dźieći/ przyſtoi miłowáć. GórnTroas 27, 4, 23; KochCn B4v; KochFrag 51; OrzJan 84; LatHar 2, 244 [2 r.], 251, 555; WujNT 62 marg, 84, 366, 1.Cor 11/13, s. 851; WysKaz 35, 47; JanNKar A4; wſzákże więtſzą pilność około rozmnożenia ſkárbów y prowentów króleſtwá náſzégo mieć przyſtoi SarnStat 337, 333, 368, 382, 622, 897, 1038, 1173; SiebRozmyśl A3v, B; (nagł) Mieczyſław wtory. (–) KAdziel temu prząśdz, a nie cne Polaki, Przyſtało rządzić KlonKr C2, A4; PowodPr 39; SkarKaz 42b; CiekPotr 52; Dobrym ſługóm przyſtoi ſłucháć páná ſwego. GosłCast 74, 5, 44; PaxLiz A2, A2v, D3; SkarKazSej 657a; ZbylPrzyg A4. Cf »nadobnie przystoi«, »właśnie przystoi«.

Ze zdaniem podmiotowym lub równoważnikiem zdania [w tym z zapowiednikiem: to (29); aby, (że)by, iż(e)by (74), iż (2), zaimek względny (2), kiedy (1); komu (44)] (80): FalZioł III 6d; Owſſemći by to wam więcey przyſtáło byſćie ſie wedle rozumu ſpráwowáli RejPs 123, 39v, 77v, 85, 159; LibLeg 11/76, 187v; A żadnemu nie przyſtoi Co kolwiek nád ſwoy ſtan ſtroi RejRozpr G4; RejJóz E8; Diar 39; Tákże też przyſtáłoby áby rodzicy dzyeći ſwe zá młodu rozumu á mądrosći vcżyli GliczKsiąż F4v, E3v, P5; GroicPorz f3v, k, l3v; przeſtho dáleko więcey przyſtoi/ áby dźiſieyſzy kośćioł Rzymſki/ był názwan iakim dworem wielkim KrowObr A3v, 1v; A to wielmożney myſli naywięcey przyſtoi/ Iż ſie nie da zátrwożyć choć ſie ſerce boi. RejWiz 35; Leop Hebr 2/10; RejZwierz 27v; OrzRozm A3v; KwiatKsiąż A2v, Q; Mącz 482a; iáko to przyſtoi męſzcżyznie/ y białey głowie/ kiedy owo niedbáliwie táńcuie GórnDworz E7v; przyſtoi áby káżdy z nas myſli ſwe wſzytki/ y chćiwośći/ poddał pod moc iey [białejgłowy] GórnDworz Cc2v, I8v, L8, Z4, Z4v, Bb3v (12); RejPos 246v, 281v; HistLan E; KuczbKat 300 marg, 370; RejZwierc [283]v, 79v; Potomkom też przyſtoi/ áby onych ktorzi z tego świátá ſchodzą/ prowádźili [...] vcżynkámi z miłośći pochodzącemi ModrzBaz [38], 18, 43, 45v, 51v, 101, 143v; KuczbKat 260; CzechRozm 200v; iſz nie przyſtoi áby ſię cżłonki z głową zgádzáć nie miáły SkarJedn 124, 189; SkarŻyw 242, 310; CzechEp 208; NiemObr 136; ArtKanc T19; GórnRozm G2; GórnTroas 24, 27, 57; OrzJan 99, 129; LatHar 555; iż przyſtáło áby ſędzia ludzi był nie ſámym Bogiem niewidziánym/ ále y człowiekiem WujNT 324, 67, 529, Hebr 7/26; SiebRozmyśl K4; SkarKaz 43a, 514a, Ooooc. Cf »lepiej przystoi«, »nadobnie przystoi«, »właśnie przystoi«.

W luźnym nawiązaniu ze zdaniem podmiotowym (3): RejZwierz 7; Tuć by ná zyemi nie práwie przyſtało/ gdyby był krol ábo iákie kſiążę wezwano do iákiego domu poważnego/ á miałby ſie ciſnąć á ſieść v drzwi ábo na niżſzym mieſcu. RejPos 227v; KochSz B2.

Przysłowie: Bo perłámi háwtowáć/ nie przyſtoi świni. RejZwierz 42v.
Frazy: »(tak) jako przystoi (a. przystało itp.)« [w tym: komu, czemu (23), na kogo (2); bez dopełnienia = należycie, właściwie (45)] = digne, quod a. sicut decet PolAnt, Vulg; sicut oportet Vulg; ut decet, cum a. pro dignitate Modrz (75): LibLeg 11/187v; SeklKat A4v; RejKup t5; iż IchM nic takowego o nich nie rozumieją, jeno jako przystoi o braciej swej Diar 38, 62, 87; GliczKsiąż H5; GroicPorz c2; Leop 2.Mach 15/39, 1.Tim 2/10; RejZwierz 86v; BibRadz *4, Eccli 16/19; GrzegRóżn Ov; [Aleksander nauczył ludzi] áby oicow ſwych ſtárych nie zábiiáli/ ále ie chowáli iáko przyſthoi do ſmierći. GórnDworz Ii4, K7, L7, P8v, Ff8v, Gg8v, Kk5v; RejPos 107v; A nigdy niebędźiemy mogli ták iáko przyſtoi Páná Bogá miłowác y chwalić KuczbKat 395; RejZwierc 55v; WujJud 194; RejPosWstaw [213]; BudNT Eph 5/4; CzechRozm 173, 183, 198, 205v, 210; CZynićie iáko wam przyſtoi/ Slácheckiego ſtanu Pánowie ModrzBaz 137, 13, 18v, 101v, 103v, 136; á iákoſzby to przyſtáło/ nieprzyiaćiele mieć/ á obrony nánie nie mieć? SkarJedn 299, 101, 295, 318; A iam ſię tobie y temu S. towárzyſtwu nie ták záchował/ iáko wdzięcżnemu tákiego dobrodzieyſtwá przyſtało. SkarŻyw 74, 292, 328; ZapKościer 1580/10; StryjKron 245; [ksiądz kanonik] wiele obiecuie, ále máło, iákoby przystalo, dobrze cżyni. CzechEp 138 marg, 9, 86 [2 r.], 87, 107, 203 (10); NiemObr 13, 24; ReszPrz 74; ReszHoz 138; Zony bądźćie poddáne ſwoim mężom/ iáko przyſtoi w Panie Bodze. WerKaz 289; WisznTr 19; a rzecz całą [...] oddałem, iako przystoi dobremu człowiekowi, y prawęmu wm MMP. słudze ActReg 169, 53, 165; GórnTroas 58; LatHar 626; KołakCath B; WujNT Rom 16/2, Eph 5/3, Col 3/18, 1.Tim 2/10, s. 797; SiebRozmyśl F4.

»lepiej przystoi (a. przystało)« [w tym: komu (2), komu z kim (1); aby (1)] (4): Gdyż owszem to lepiej przystało, aby IchM jeśli w sprawach swych nie wątpią, inym je dać raczej obaczyć, [...] aniż sami tylko et actores et iudices zostawać Diar 86; Vmieyże iuż á vcż ſie ſwoy ſtan rozeznawáć/ A coć lepiey przyſtoi/ przy tym racż zoſtáwáć. RejWiz 19v; Congruit mulier mulieri magis, Nie wieście s niewiáſtą lepiey przyſtoyi Mącz 150a; RejZwierc 164.

»[komu] nadobnie, pięknie przystoi« [w tym: cum inf (2), by (1)] [szyk zmienny] (5:1): Ano więcz to zacznemu nadobnie przyſtoi Patrzyć iaſno wſzem w ocży RejJóz E2v; przyſtoi to pięknie káżdemu/ By ſwe ſláchetne ſpráwy záwżdy wiodł ku lepſzemu. RejWiz 1v; A ták owſzem káżdemu nadobnie przyſtoi/ Kogo ſzcżęſcie wynieſie/ niech ſie vpáść boi. RejZwierz 7, 86v, 123; RejZwierc 164v.

»słusznie, sprawnie przystoi« [w tym: komu (1)] (3:1): Sprawnie by to przyſtalo nietylko nam [...] ale ſnac y wſſem poſtronnym narodom wyſlawowac ſwięte dobrotliwoſci twe naſz mily panie RejPs 172v, 159; Ale wierz mi żeć wſzyſcy ná ſwą ſtronę ſobyą. [...] Niedbáiąc nic by w inych pożytki cżynili [...]. A ieſzcżeby nie ták żal/ by tho obrácano/ Tám gdzye ſłuſznie przyſtoi/ á gdzye roſkazano. RejWiz 106v; HistLan E.

»właśnie [komu] przystoi« [w tym: cum inf (6), aby (2)] (10): iako by ich [nauk Pańskich] nam właſnie ſtrzedz przyſtáło RejPs 165v; Izaſz nam to wlaſnie nieprzyſtogi abychmy wyſlawowali a chwalili ſwięte boſtwo twoie RejPs 202v, 77v, 103, 159v, 160, 168v; Acz to każdemu mądremu właſnie tak przyſtoi Szukać kto by praw dę [!] mowił a kto plotki ſtroi RejJóz H5v; LubPs A4v; RejZwierz 1.

Szeregi: »(nie) godzi(ło) się, (abo, ani, i, nie) przystoi (a. przystało)« = non decet neque convenit Mącz [szyk 13:5] (18): Yáko tedy nye godzi ſie/ áni przyſtoi w domách kázáć ſlowá bożego zgromádzenyu yákyemu GliczKsiąż L, E3v; Dáleko tedy nam więcey ktorym prawdá ieſt otworzoná/ [...] przyſtoi y godzi ſie/ Kośćioły y ołtarze/ Pánu Bogu budowáć KrowObr 101v; Mącz 79c [3 r.], d, 295c [2 r.], d, 482a [2 r.]; CzechRozm 253v; A iákoż przyſtoi ábo ſię godźi ſądu tákiego powodem y przycżyną duchowney oſobie być? CzechEp 61, 7, 204; niegodźi ſie bowiém/ y nieprzyſtoi ábyſmy ſie czego dobrégo z téy woyny ſpodźiéwáć mieli OrzJan 129, 84; [DiarPos 235].

»przystoi, (albo, i) należy (a. zależy)« [szyk 3:3] (6): Yáko wrzody/ á nyemocy/ choroby/ ktore ſą brzydliwe á myerźyone przyſtoyi y należy zákrywáć GliczKsiąż G4v; Officium sequi, Powinnośći ſwey ſtrzedz/ dzerżeć ſie tego co komu prziſtoi y należy. Mącz 384d, 79c, 88d, 470d; A on [...] poddaie iey w moc rządzić gospodarstwem iak biallyglowie nalieży. albo przystoi ZapKościer 1580/10.

»nie przystoi ani przysłucha« (1): Abowiem to nieprziſtoi ani przisłucha yżeby miſtrz w żakowskiey ſzkolie miał w koronie/ albo wpodbitey ſobolami ſzácie ſiedzieć KwiatKsiąż Q.

»jako nie k rzeczy, tak i nie przystoi« (1): álbo więc cudzoźiemſkié vbiory robić, á polſkich zániedbáć, iáko nie grzeczy, ták y nieprzyſtoi GosłCast 5.

»przystało i ma być słusznie« (1): Tákby przyſtało/ y ták ma być ſłuſznie/ Cżego kto dotknie tymby miał idź duſznie KochSz B2.

»i sromota i nie przystoi« (1): Ták tedy yáko tho y ſromotá y nye przyſtoi káráć wſſędy dzieći ſwe/ nyechayby ſie od tego rodzicowie powſcyągáli GliczKsiąż G4v.

»nie wadzi i przystoi« (1): Przy thym Sądźie [...] ſnadźby też niewádźiło y dobrze przyſtáło/ áby [...] Przywileie Mieyſkie co potrzebnieyſze/ [...] były czytáne GroicPorz k.

»(i) (nie) zejdzie (zydzie) się, (i) (nie) przystoi« (2): nie mowię/ áby [młodzi] ſie thymże kſtałtem iáko y ſtárzy ſpráwowáli/ bo czo ſie iednemu zydzie/ tho drugiemu bárzo nie przyſtoi GórnDworz K4; Co tobie po pyſze/ boć ſie iuż y nie zeydzie y nie przyſtoi/ bo do tey wielkiego koſztu y wiele pſtroćin potrzebá. RejZwierc 122v.

Synonimy: 1. przysługować, przysłuszeć; 5. dotyczać się; 8. godzi się, można, należy, przysłusza, przysłuszy, trzeba.

Formacje współrdzenne cf 1.STAĆ.

Cf [PRZYSTOJĄCY]

LWil