Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PSZCZELARZ

Następne hasło: [PSZCZELNE] »

PSZCZELI (4) ai

pszczeli (3), pczeli (1); pszczeli FalZioł, GosłCast, KlonWor; pczeli MiechGlab.

e jasne.

Fleksja

sg
m	N	pszczeli	f	N		n	N	pszczel(e)
	G			G			G	pszczelégo
	A			A	pszczelą		A

pl
N	m an	pczel(e)
G		pczelich

sg m N pszczeli (1). ◊ f A pszczelą (1). ◊ n [N pszczel(e).] ◊ G pszczelégo (1). ◊ pl [N m an pczel(e).] ◊ G pczelich (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.: pszczeli.

Znaczenia

Przymiotnik od „pszczoła” (4)
- 1. Dotyczący pszczół, odnoszący się do pszczół (4)
- 2. [Zestawienie w funkcji nazwy botanicznej: »p(sz)czele ziele« = Melissa officinalis L. a. Melittis melissophyllum L. (Rost); melisa lekarska a. miodownik melisowaty, byliny z rodziny wargowych (jasnotowatych) (Labiatae, Lamiaceae), o silnym cytrynowym zapachu, miododajne]

Przymiotnik od „pszczoła” (4):

1. Dotyczący pszczół, odnoszący się do pszczół (4):

a. Będący częścią pszczoły; przen (1):

Wyrażenie: »pszczele żądło« (1): Gdiż miłość właſnie pſczelégo Ządłá/ á iádowitégo: Leći kropelkę miodu zoſtáwiwſzy Precz GosłCast 41.

b. Wykonywany, wytwarzany przez pszczoły (2): Bo też robotę pſzcżelą/ ſwą práktyką wieyſką/ Zowie [bartnik] świętym brzemieniem/ y roſą niebieſką. KlonWor 11.

Wyrażenie: »wosk pszczeli« (1): Lęgą ſie Oſſy w gęſtwinie wzgorę na drzewie/ á maią też wąze z woſku (ale nie ieſt taki iako Pſzcżeli. FalZioł IV 28c.

c. Zamieszkany przez pszczoły (1):

Wyrażenie: »dzinie pczele« = barć leśna, dziupla wydrążona w żywym drzewie dla roju pszczół (1): ſą nad tą rzeką Iabłoni y drzewa inſze roſkoſzne^go owocu, dziniow pcżelich nie mało [mellificia ... nonulla] w Soſnach ale więcey w Dębach. MiechGlab 25.

d. [Zajmujący się pszczołami, którego obiektem działania są pszczoły: Cżáſu wioſny iteż látá goſpodarz álbo opátrznik pſzcżeli ma doględáć vli raz ábo trzy przez mieśiąc Cresc 1571 597 (Linde); Niech zolna niedogląda ni pstrzi dzięcziolowię Pasieki ni Jaskolka ani yrzikowię Bargiel sziwi zsikorą niech na na [!] stronię siedzą J zinszimi ptaszkamy czo thiż pczoli yedzą Bo czi wszisci są wpczolach haniebni szkodniczi Wlasnię ye mogę nazwać pczelię rosboyniczi ŚwirPasiecz 252.]

2. [Zestawienie w funkcji nazwy botanicznej: »p(sz)czele ziele« = Melissa officinalis L. a. Melittis melissophyllum L. (Rost); melisa lekarska a. miodownik melisowaty, byliny z rodziny wargowych (jasnotowatych) (Labiatae, Lamiaceae), o silnym cytrynowym zapachu, miododajne: GlosyKórn II 169; Chorym záśię pſzcżele źiele bárzo zdrowe/ á ku mnożeniu miodu tym nalepſze. Cresc 1571 597 (Linde).]

Synonimy: 2. kadzidlnik, kadzidło, matecznik, »miodunczane ziele«, miodunka, pszczelnik, rojownik.

Cf PSZCZELNY

MPi