[zaloguj się]
[pdf]

PSZCZELNY (12) ai

pszczelny (10), pczelny (2), [pszczolny]; pszczelny Mącz (6), SienLek, BiałKaz, KlonWor (2); pczelny Calep (2).

e jasne; pszczolny z tekstu nieoznaczającego pochyleń.

Fleksja
sg
mNpszczelny fNpszczelnå nNpszczeln(e)
G Gpczeln(e)j Gpszczeln(e)go
Dpszczeln(e)mu D D
pl
N subst pszczeln(e)
L pszczelnych

sg m N pszczelny (3). ◊ D pszczeln(e)mu (1). ◊ f N pszczelnå (1). ◊ [G pczeln(e)j.] ◊ n N pszczeln(e) (5). ◊ [G pszczeln(e)go.] ◊ pl N subst pszczeln(e) (1). ◊ L pszczelnych (1).

Sł stp: pczelny, Cn: pszczelny, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów): pszczelny.

Przymiotnik od „pszczoła”; apianus Cn (12):
1. Dotyczący pszczół, odnoszący się do pszczół (12): Blapsigonia, Prolis detrimentum, morbus est apum. Niemoc nieyáka pſzczelna gdy ſie niepłodzą Mącz 25d.
[Zestawienie: »dziesięcina pczelna«: Dziesięciny pczelnej, którą annuatim dają, na rok niniejszy dostało się pniów 11 LustrRus II 175.]
a. Spowodowany przez pszczoły, którego podmiotem są pszczoły (2): Pſzczelne vkąſzenie SienLek 154 marg; Bombilo, Bombum facio, Bombum emitto – Dzwięk pczelnij, brzęk. Calep 134b.
b. Składający się z pszczół (2):
Wyrażenie: »pszczelny roj« = examen Calep [szyk 1:1] (2): Calep 381a; Więc też ſkoro z páśieki wyidą pſzcżelne roie: Ieſli ich nie dośćignieſz/ iuż wiedz że nie twoie. KlonWor 25; [Strzały jak deszcz świszczące lecą z każdej strony, W polach jak roje pszczolne kręcą się zagony. StryjPocząt 336].
c. Będący pszczołą (1):
Wyrażenia: »krol pszczelny« (1): przeſtrzegayćie tego proſzę Krolowi pſzcżelnemu/ że żądłá niema iedno to ſzcżeśćie ma. Ze ácż pcżoły wiedzą Krolá ſwego być bez żądłá/ przećię go niekąſáią y owſzem oń śię ſtáráią BiałKaz M2; [StryjKron 618 marg].

[»samiec pczelny« = truteń: De fuco trąd vel ssamÿecz pczelny GlosyKórn II 171.]

[Szereg: »krol pszczelny albo maciora«: Krol Pſczelny albo Máciorá nie ma żędlá. StryjKron 618 marg.]
d. Wykonywany przez pszczoły (3): Propolis, Latine quasi Suburbanum, Przedmieście yeſt nieyákie pſzczelne z wosku álbo z wiąży budowánie/ które pſzczoły przed dźiurą vlową czinią. Mącz 326d.
Wyrażenie: »pszczelny wiąz; pirwe wiązanie pszczelne« = zaczątkowa płaszczyzna z wosku, służąca jako podstawa plastra pszczelego, tzw. węza; comosis, favus Mącz (1;1): Comosis, Primum fundamentum operis apum in alveo, Wiąs woskowy/ álbo pirwe wiązánie pſzczelne w vlu/ Bartnici Skarżik zową. Mącz 62a, 120a.
e. Zamieszkany przez pszczoły (2):
Wyrażenia: »pszczelne dzienie« = barć leśna, dziupla wydrążona w żywym drzewie dla roju pszczół (1): Alveus, Vl/ Pſzczelne dziénie. Mącz 7b.

»ul pszczelny« (1): Tineae item, Robaci w vlách pſzczelnich ſie zálęgáyący. Mącz 456b.

f. Którego pszczoły są obiektem (1): Więc też pſzcżelne złodźieyſtwo/ y miodowych dźieni Wydźieránie/ náſz bártnik świętokrayctwem mieni. KlonWor 11.
2. [W funkcji rzeczownika: »pszczelne« = roczna danina składana przez bartnika w miodzie lub w pieniądzach: Jest ich 3, którzy barci trzymają w tej wsi. Płacą od każdego drzewa pszczelnego per gr 1 LustrSand 295.
Szereg: »pszczelne albo bartne«: Pszczelne albo bartne. LustrSand 295.]
3. [Zestawienia w funkcji nazwy botanicznej: Cistus creticus L.; czystek kretajski, krzew z rodziny czystkowatych, posłonkowatych (Cistaceae), o kwiatach różowych lub szkarłatnych, występujący w krajach śródziemnomorskich, dostarczający wonnej, bardzo cenionej w średniowieczu żywicy zwanej ladan, laudanum, labdanum; cistus Cn:
»pczelny byt« = czystek o kwiatach żeńskich: Pcżelny byt/ Ciſtus foemina. Binen wohn. SienHerb L#, E#v.

»pczelna roża« = czystek o kwiatach męskich [szyk zmienny]: Pcżelna Roża/ Ciſtus maſ: Binen roſen. SienHerb L#v, E#v, E2#.]

Synonimy: 2. barcizna, bartne, »dań miodowa«, miodowe, »miodowy czynsz«, »pacht miodowy«; 3. lada, laudanum.

Cf PSZCZELI

MPi