[zaloguj się]
[pdf]

DOLEGLIWOŚĆ (15) sb f

dolegliwość (13), dolęgliwość (2) BiałKaz C, Cv.

Oba o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl
N dolegliwość
G dolegliwości dolegliwości
D dolegliwości
A dolegliwości
L dolegliwościach

sg N dolegliwość (2). ◊ G dolegliwości (1). ◊ D dolegliwości (1). ◊ pl G dolegliwości (4). ◊ A dolegliwości (3). ◊ L dolegliwościach (4); -ach (2) BiałKaz, SkarŻyw, -åch (1) BiałKat, -(a)ch (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Ból, cierpienie, zmartwienie, przykrość; trudność, kłopot, troska; krzywda (13): KrowObr 225 marg, Ss4; Rozumieiąć tu niektorzy wſzyſtki dolegliwości Chryſtuſowé: które nietylo ná ćiele/ ále y na duſzy ćirpiał BiałKat 91, 91; CzechRozm 256; Sluby cżynić áby Pan Bog w dolegliwośćiách náſzych/ nas wysłuchał SkarŻyw 162; y slubuyą zaſtępowacz we wſzytkym swagra swego wyego dolegliwoſczach yeſlybi Iakyę myal przenagabanyę otkogo ZapKościer 1585/57.

dolegliwości od kogo (1): przisli przet prawo naſzyę. zaluyąncz ſzyę swy dolegliwoſczy ot haniſza wyerbyęta ktori nyeplaczi na termini opiſzanyę thego domu Ktori Kupyel ZapKościer 1584/49.

Wyrażenie: »dolegliwości duszne« (1): możeſz rozumiéć y o męce cieleſnéy: [...] y o fráſunkach á dolegliwośćiach duſznych iego [Chrystusa] BiałKat 91v.
Szereg: »frasunki i (a) dolegliwości« (3): BiałKat 91v; yzali waz [!] fráſunkách y wdolięgliwośćiách/ niebyło teſkno kiedy ſtym żywotem? BiałKaz Cv, C.
a. O dolegliwościach fizycznych (2): y żadnéy dolegliwośći niepoddáne prawdźiwé ćiáło moié [Chrystusa] BiałKat 313v.
Wyrażenie: »dolegliwości doczesne« (1): Abowiem małżonkowie muſſą potzuć wiele dolegliwośći dotześnych KrowObr 225.
2. Potrzeba, konieczność (2): Niż potym iáka dolegliwość przyprze Chcę ćię vpomnieć/ o przeważny Sżyprze: Zebyś náwiedźił ſwą kupią choć lichą Motłáwę ćichą. KlonFlis D4v.
Szereg: »potrzeba abo dolegliwość« (1): Okręt napierwey wymyśliłá chćiwość/ Nie ták potrzebá ábo dolegliwość KlonFlis C4v.

Synonimy: 1. cierpienie, ciężar, ciężkość, dręczenie, frasunk, kłopot, krewkość, krzywda, krzyż, męka, nędza, niewczas, niedostatek, przypadłość, smętek, smutek, szkoda, teskność, ubliżenie, ucisk, udręczenie, utrapienie, wykroczenie, żal, żałość; a. bol, bolączka, bolenie, niemoc; 2. potrzeba.

Cf DOLEGŁOŚĆ

KN