[zaloguj się]
[pdf]

PRZYKRYTOŚĆ (4) sb f

o prawdopodobnie jasne (tak w -ość).

Fleksja
sg
N przykrytość
D przykrytości
A przykrytość
I przykrytością

sg N przykrytość (2). ◊ [D przykrytości.] ◊ A przykrytość (1). ◊ I przykrytością (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (cztery z niżej notowanych przykładów).

1. To, co przykrywa, osłania (1):
Zwrot: bibl. »wnić pod przykrytość dachu [czyjego]« (1): A z onym Sethnikiem wyznaway niegodność ſwoię/ ktory powiedał/ iż tego był niegodzien/ áby był miał kiedy Pan wnidź pod przykrytość dáchu iego. RejPos 47v.
2. Obłuda, fałsz, zakłamanie, udawanie, też: obłudne i fałszywe postępowanie; simulatio Vulg (3): [[Piotr udawał, że nie miał kontaktów z poganami, co znalazło wielu naśladowców] tákże też y Bárnábaſz dał ſie im był vwieść w onę przykrytość. Leop Gal 2/13 (Linde).]

przykrytość czyja [w tym: G sb i pron (2), [ai poss]] (2): RejPos 37, 251v; [Na tych [cedułach] przykazanié bożé piſali i zaſzywſzy ié w iaki mieſzeczek przywiezowali [!] ié do głowy/ nad czoło mieſzeczek obróciwſzy/ a także i na ręce nieco takiego miéwali/ iako dźiś v kśiężyi widzęmy gdy mſzą maią/ Co żydowie czynili/ tego śię dźierząc co Deut. 6. napiſáno/ A ludźie to obłudny/ na ſwą przykrytośc [!] obrácaiąc/ ty rzeczy ſzerſzé niſz poſpolſtwo miewali MurzNT 107v (Linde); Leop Gal 2/13 (Linde)].

Szeregi: »przykrytość a omyłka« (1): A żadna rzecż więcey nigdy ozdobić nie może ſtanu káżdego nayzacnieyſzego/ iedno prawdá. A żadna go też záſię więcey nigdy zelżyć nie może/ iáko przykrytość á omyłká iego. RejPos 251v.

[»przykrytość i postawa obłudna«: Byś téż znáł wilki drápieżne/ A złe paſtérze fáłſzywé. Ktorzy zwirzchnią przykrytoſcią/ Y poſtawą ſwą obłudną. Nic nieczynią iedno drápią/ Vſtawy ſwé wyſtawiáią SeklStudent a2.]

Wyrażenie przyimkowe: »pod przykrytością ([czego])« = obłudnie, fałszywie, maskując się (1): Ktorzy phalſziwey á ſzatanſkiey nauki albo wymiſlow luczkich vczą/ za ſlowo Boże/ pod przikritoſczą ymięnia Bożego/ [...] grzeſą przeciw bogu. SeklKat F3; [Oſtatecżnych cżaſow odſtaną niektorzi od wiari/ prziſtawaiąc ku błędliwym duchom y naukam Dijabelſkiem/ ktorzi pod przikritoſcią vcżą łgarſtwa Ekonom a2v].
W przen (1): Pátrzayże dáley/ iáko Pan wiernych ſwoich przeſthrzega/ á iáko iemu żadna przykrytość ſercá złośćiwego nie ieſt táiemna RejPos 37.

Synonimy: 2. chytrość, fałsz, fałszywość, hipokryzyja, obłuda, obłudność, pokryctwo, pokrytość, przewrotność.

Cf PRZYKRYCTWO

AĆ