Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: (BUCIĆ)

Następne hasło: [BUCIEŃ] »

BUCIĆ SIĘ (17) vb impf

sie (16), się (1).

Fleksja

indicativus
inf	bucić się
praes
	sg	pl
1		bucim się, bucimy się
2	bucisz się
3	buci się	bucą się

praet
	sg
3	m	bucił się
3	f	buciła się

con praet
	pl
3	m pers	by się bucili

inf bucić się (3). ◊ praes 2 sg bucisz się (1).◊ 3 sg buci się (4). 1 pl bucim się (1), bucimy się (1). ◊ 3 pl bucą się (1). ◊ praet 3 sg m bucił się (2). f buciła się (1). ◊ con 3 pl m by się bucili (1). ◊ part praes act bucąc się (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Znaczenia

Chwalić się, chlubić się, chełpić się (17)

Chwalić się, chlubić się, chełpić się; exultare, gloriari, ostendare Mącz; extollere, superbire, sustollere, tollere Cn (17): Mulicá kiedy vtyłá/ Táko śię w ſobie bućiłá BierEz K2v, K4v; KromRozm III A4; Glorior, Sławić/ chełpić/ bucić ſie Mącz 146d, 365b, 445c.

bucić się z czego: Ale ktokolwiek ſie s tego bući/ [...] ſrogie karánie záſłużył GórnDworz Aa3v.

bucić się kim, czym (6): KromRozm II a4; zebránye/ ktore ſye wyárą/ ſwyętobliwoſcyą náuki y żywotá/ á poſwyęcenim krwye páná Kryſtuſowey bući/ yeſt on koſcyoł KromRozm III D7v, Ev, E5, Q2v. Cf Zwrot.

bucić się przed kim: Przed témi ſie to bućiſz/ ktorych dźieśiątégo Látá áż Pyrrhus wyrwał z iárzmá okrutnégo? GórnTroas 27.

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): Abowiem ſie tym bućił że dwá pálcá iego/ Miáły być mocnieyſze nád grzbiet oyca ſwoiego. WierKróc A3; Bućim ſie/ iż fortuná z niebá ná nas ſpádłá GórnTroas 23.

Przysłowie: Kto ſie w ſzcżeśćiu bárzo bući/ Rychło go nieſzcżeśćie zrzući BierEz L.

Zwrot: »bucić się pychą«: á bucąc ſie pychą [tumentes superbia]/ weſliśćie ná gorę. Leop Deut 1/43.

Synonimy: chełpić się, chłubić się, chwalić się, okazować się, pysznić się, sławić się, zuchwalić się.

Cf BUCENIE