[zaloguj się]
[pdf]

CHWALIĆ SIĘ (65) vb impf

sie (48), się (17).

W inf: -å- (10), -a- (3); -å- GórnDworz (3), SkarŻyw, Calag; -a- BielKron; -å- : -a- Mącz (2 : 1), Wuj NT (3 : 1). ◊ W pozostałych formach -å-.

Fleksja
inf chwålić się
indicativus
praes
sg pl
1 chwålę się
2 chwålisz się chwålicie się
3 chwåli się chwålą się
praet
sg
3 m chwålił się
fut
sg
2 m będziesz się chwålić
imperativus
sg pl
2 chwål się chwålcie się
3 niech się chwåli niechåj się chwålą
conditionalis
sg pl
3 m by się chwålił m pers by się chwålili
n by się chwåliło subst

inf chwålić się (13). ◊ praes 1 sg chwålę się (2). ◊ 2 sg chwålisz się (3). ◊ 3 sg chwåli się (14). ◊ 2 pl chwålicie się (1). ◊ 3 pl chwålą się (4). ◊ praet 3 sg m chwålił się (5). ◊ fut 2 sg m będziesz się chwålić (1). ◊ imp 2 sg chwål się (5). ◊ 3 sg niech się chwåli (5). ◊ 2 pl chwålcie się (1). ◊ 3 pl niechåj się chwålą (1). ◊ con 3 sg m by się chwålił (1). ◊ n by się chwåliło (1). ◊ 3 pl m pers by się chwålili (3). ◊ part praes act chwåląc się (5).

Sł stp s.v. chwalić, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Chełpić się, pysznić się; gloriari Mącz, Calag, Calep, Cn; iactare se Mącz, Cn; exultare Mącz; assumere in laudem, se efferre a. extentare a. ostentare, sublate de se dicere Cn (61): BielŻyw 130; GlabGad O8; Niechwal ſie ſam/ niechay ćię kto inny chwali. March3 V2; Mącz 11a, 161c, 221a [4 r.], 365b; SarnUzn C4; co miał ná ſię ſkárżyć/ to ſie chwalił GórnDworz Q4, D7 [2 r.], D7v [2 r.], E8v, 12, K7; BielSpr 39; BudNT 2.Cor 11/18; Calag 445a; Calep 458b; Phil M3; WujNT Ioann 8/54, s. 643, 2.Cor 12/1, s. 645 marg

chwalić się z czego (10): A gdi zabywſzy da ſto/ albo dzieſiec grziwien/ prziſiągłby ze iuz zato doſſyc Bogu vczinił/ y ieſcze ſię ſtego chwali SeklKat 14; BielKom Fv; Lámech pełny hárdości y okrućieńſtwá/ chwali ſię przed żonámi z ſwey mocy. BibRadz I 3 marg; BielKron 46, 58, 216v, 246; Mącz 221a; GórnDworz I5v; WujNT 622.

chwalić się kim, czym (4): RejKup t7; RejWiz 97; Kártágińſcy chwalą ſie ſwoim poſłem ſmiáłym PaprPan R2. Cf Ze zdaniem.

chwalić się przed kim, przed czym (3): BibRadz I 3 marg; BielKron 115; chwalił ſię iáwnie przed wſzytkim zgromádzeniem ludźi/ że wſzytkie ile ich ná świećie/ nie tylko wyzwolone ábo ſzkolne/ ále też ręcżne náuki y rzemięſłá vmiał KlonFlis A2.

chwalić się z kim, z czym (4): BielKron 46, 100, 270v; Nie chwalcie ſie Perſowie tu s krolikiem wáſzym PaprPan Sv.

chwalić się w czym (7): y chwalą ſie w moczy ſwey TarDuch E2v; LubPs V6; BielKron 254; SarnUzn C4 [2 r.]; Lecż ſię niech chwali brát pokorny/ w wywyſzeniu ſwoiem [Glorietur autem frater humilis in sublimitate sua]. BudNT Iac 1/9. Cf Ze zdaniern.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: stąd (1), tym (1), w tym (1); iż (3), że (2), aby (1), jako(by) (2)] (8): chwalił ſie iakoby on nalepſzy dom miał. BielŻyw 70; BielKron 46, 115 [2 r.], 434; SarnUzn C4; Ale ieſzcże ſię nie chwal/ tym że żoraẃ drugi/ Wyrwawſzy mu/ ták wiele wbił ich w rożen długi. KmitaSpit C5v; KlonFlis A2.

W charakterystycznym połączeniu: chwalić się sam (9).

Przysłowie: złe ſąśiády maćie/ ſámi ſie chwalićie. WujJud 245.
Szeregi: »chwalić się, (abo) ganić się« [szyk 1 : 1] (2): bo będzieſzli ſie chwalić nicżym nie będzieſz będzieſzli ſie ganił, błaznem zoſtanieſz. BielŻyw 88; SkarJedn 71.

»chwalić się a pysznić« (1): á gdy się s tego chwalił á pyſznił/ przeſtrzelił mu gárdło Paris BielKron 58.

2. Być chwalonym (2): y chwalić ſię słuſznie máią ći co ták wierzą. SkarŻyw 306; żeby ſię tym ſpoſobem dobre chwaliło y záchowáło/ á złe zgánione precż odrzućiło. CzechEp 233.
3. Być godnym zalecenia (2): Nie chwali ſię dominium abſolutum. SkarKazSej 691b marg.
Fraza: »sama się rzecz chwali« (1): Niepotrzeba wiechy wybornemu winu/ á ſama ſie rzecż dobra chwali. FalZioł +2v.

Synonimy: 1. bucić się, chełpić się, chłubić się, kokoszyć się, okazować się, pysznić się, sławić się.

Formacje pochodne: pochwalić się, wychwalić się; pochwalać się, przechwalać się, wychwalać się.

Cf CHWALĄCY SIĘ

ZZa