[zaloguj się]
[pdf]

OKAZOWAĆ SIĘ (487) vb impf

sie (357), się (128).

Oba o oraz drugie a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie); -ka- (383), -kå- (16); -kå- SarnUzn; -ka- : -kå- KrowObr (32:11), Leop (2:1), BielKron (14:1), Mącz (11:1), RejAp (4:1).

Fleksja
inf okazować się
indicativus
praes
sg pl
2 okazujesz się okazujecie się
3 okazuje się okazują się
praet
sg pl
1 m okazował(e)m się m pers -(s)my się okázowali
2 m -eś, -ś się okazowåł m pers
3 m okazowåł się m pers okazowali się
f okazowała się m an
n okazowało się subst okazowały się
fut
sg pl
1 m okazować się będę m pers okazować się będziemy
3 m będzie się okazowåł m pers okazować się będą, będą się okazować
f okazować się będzie, będzie się okazowała m an
n okazować się będzie subst
imperativus
sg
2 okazuj się
conditionalis
sg pl
1 m m pers by(s)my się okazowali
n okåzowåłbym się subst
3 m by się okazowåł m pers by się okazowali
f by się okazowała m an
n by się okazowało subst by się okazowały

inf okazować się (53). ◊ praes 2 sg okazujesz się (4). ◊ 3 sg okazuje się (278). ◊ 2 pl okazujecie się (2). ◊ 3 pl okazują się (29). ◊ praet 1 sg m okazował(e)m się (1). ◊ 2 sg m -eś, -ś się okazowåł (3). ◊ 3 sg m okazowåł się (8). f okazowała się (6). n okazowało się (24). ◊ 1 pl m pers -(s)my się okázowali (1). ◊ 3 pl m pers okazowali się (1). subst okazowały się (14). ◊ fut 1 sg m okazować się będę (1). ◊ 3 sg m będzie się okazowåł (1). f okazować się będzie (3), będzie się okazowała (2); okazować się będzie RejPs, RejZwierc; będzie się okazowała RejAp; okazować się będzie : będzie się okazowała RejPos (1:1). n okazować się będzie (2). ◊ 1 pl m pers okazować się będziemy (1). ◊ 3 pl subst okazować się będą (5), będą się okazować (2); okazować się będą LeovPrzep, RejZwierc; będą się okazować RejAp; okazować się będą : będą się okazować RejPos (3:1). ◊ imp 2 sg okazuj się (3). ◊ con 1 sg m okåzowåłbym się (1). ◊ 3 sg m by się okazowåł (9). f by się okazowała (12). n by się okazowało (8). ◊ 1 pl m pers by(s)my się okazowali (1). ◊ 3 pl m pers by się okazowali (2). subst by się okazowały (2). ◊ part praes act okazując się (8).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

Znaczenia
1. Stawać się widocznym, dawać się widzieć; apparere PolAnt, Modrz, Vulg; eminere HistAl; ascendere PolAnt; parere Vulg (82): A ták oni mędrkowie co wypiſowáli/ [...] iáko pływáli/ Po morzu [...]. Iákie ryby y dziwy tám ſie okázuią RejWiz 5; BibRadz Gen 19/15; iáko ſie nowe gwiazdy nád przyrodzenie przy zyáwieniu iego okázowáły RejPos 305v, 5; Abowiem iákiſz ieſt żywot náſz? Párá ieſt kthora śię ná máły cżás okázuie á potym niſzcżeie. GrzegŚm 3.

okazować się z kogo (1): A iuż zalkoſci [= wody płodowe] z niey [rodzącej] pocżną ſie okazować FalZioł V 20a.

okazować się nad co (1): Alexander [...] zbudował po wthore ná morzu bárzo wielki dom ná okręciech ktori [...] był thákowey wyſokoſći/ iż nád mury y nád wieże Tyrskie Alexander ſie okázował. HistAl C.

okazować się w czym [= czym przyobleczony] (1): gdyż ſię cżeſto będąc żywymi wzbroi okazowali/ tedy też to zacżeść ſobie niemałą pocżytali / gdy wniey wgrob włożeni bywali. KwiatKsiąż N3.

okazować się w czym [= jakim] (1): Wſze śię ſtworzenie śmieie/ k śile śię wracáiąc/ [...] gdy thák odnowienia przez Kryſtá nábywa. W ſwoiey śię piękney kraśie wſzędźie okázuie ArtKanc F4v.

okazować się jako(by) co [= wyglądając jak] (1): ono podobienſtwo twarzy w zrzadle oglądane, [...] tilko ſie okazuie iakoby mgła nieiaka barzo cienka GlabGad B7; [woda morska] bieżąc przez zyemię tám ſie poleruie/ Ze ſie tu iáko Kryſztał w źrzodłach okázuie. RejWiz 146.

okazować się jaki (1): Mądrość cżłowiecża okázuie ſie ná twarzy iego iáſna BielKron 81.

okazować się gdzie (3): BielKron 81; A ieſli Komety widźieć niebędźie/ tedy okázowáć ſye będą ſtráſzliwe á dźiwne widzenia ná powietrzu LeovPrzep C3v; RejPos 81.

W porównaniu (1): Abowem iáko błyſkáwicá wychodźi od wſchodu ſłońcá/ y okázuie ſię áż ná zachodźie: ták będźie y przyſzćie ſyná człowieczego. WujNT Matth 24/27.

Przen (7): Ale ſłychay [...] iáko tá ſwiátłość twoiá ſwiećić á iáko ſie okázowáć ma RejPos 342.

okazować się z czego (2): SarnStat 1020 cf »okazować się a znaczyć«. Cf okazować się z czego w kim.

okazować się z czego w kim (1): Przecż nie przepaſzeſz tych ſproſnych biodr ſwoich/ trzeźwioſcią/ ſkromnoſcią/ miernoſcią/ áby świećiły vcżynki twoie dobre przed oblicżnoſcią owiecżek twoich tobie porucżonych/ áby ſie s tego [...] znácżyły á okázowáły w tobie vcżynki twoie dobre. RejPos 346.

okazowac się w czym [= z czego] (1): wygłádźiwſzy z ſerc ludzkich one wády/ chłubę/ nádętość y pychę/ áby w roznośći cżłonkow tego iednego ćiáłá [tj. ogółu obywateli]/ okázowáłá śię wdźięcżna/ á wſzytkiemu ćiáłu zgodna mieſzániná. ModrzBaz 19v.

Zwroty: »[gdzie] jawnie się okazować« (1): (marg) Gdzye ſie iáwnie okázuie kroleſtwo Boże. (–) gdyż iáwnie to widzimy/ iż iuż to kroleſtwo twoie ſwięte práwie po wſzytkich końcżynach ſwiátá tego ieſt rozſzyrzone RejPos 313.

»okazować się przed światem« = być znanym (1): áby to ſwięte imię iego ták nie leżáło ná potym iáko w popiele zágrzebione [...]/ áby ſie więcey okázowáło á obiáſniáło przed ſwiátem RejPos 300v.

»na wirzchu się okazować« (1): Iż ſie ná wirzchu będzie okázowáłá piękna wełná/ ále we wnątrz będą obycżáie wilkow drapieżnych. RejPos 166v.

Szeregi: »okazować się a objaśniać« (1): RejPos 300v cf »okazować się przed światem«.

»okazować się a (albo) znaczyć« [szyk 1:1] (2): RejPos 346; Obiéránié y podnoſzenié [króla polskiego] Wielkiégo Kśięſtwá Litewſkiégo [tj. przez W.K.L.]/ które przedtym oſobno bywáło w Litwie/ áby iuż ták vſtáło/ żeby y znák żaden ábo podobieńſtwo nápotym nie było/ z którégoby ſie okázowáło álbo znáczyło podnoſzenié álbo inaugurátia Wielkiégo Kśięſtwá Litewſkiégo. SarnStat 1020.

a. Pozwalać się zobaczyć (10): gdyż przedtym Boſtwo iego iákoby pod zasłoną krewkiego ćiáłá zákryte było/ á nie okázuiąc ſię iedno ná then cżás gdy ſię mu ſámemu zdáło BibRadz II 120c marg.

okazować się komu (6): RejPs 23; Iż Kryſtus po vćirpyenyu ſwym okázował ſye vcznyom ſwoim przez czterdźyeſci dni KromRozm II d4v; BibRadz Matth 28 arg [2 r.]; RejPos 67v, 113v.

W przen (1): racz nas wſſytki dufaiące tobie zakryc pod cieniem skrzydl ſwiętego miłoſierdzia twego: aby my [...] tą wiarą y tą nadzieią vſiebie tak otobie konczyli: iſzbychmy ſnią beſpieczni ſtanęli gdy ſie nam okazowac będzie wielmoznoſc nieznoſna ſwiętey chwały twoiey. RejPs 23.
Przen (3):

okazowac się komu (2): drudzy áby nas przyciągáli á przywodzili do ciebie/ opowiedáiąc nam thy wdzyecżne nowiny o tobie/ iż ſie nam okázuieſz/ á iż cie bárzo ſnádnie káżdy ználeść może/ kto iedno ſzuka RejPos 276. Cf okazowac się komu przez co.

okazować się komu przez co (1): SAlomon [...] názywa ſię Káznodźieią [...]/ nie przywłaſzcżáiąc ſobie tego vrzędu ktory należał ná Kápłany/ ále máiąc wzgląd ná ty Kſięgi/ przez ktore okázuie ſię wſzytkim/ iákoby mowiąc/ Otom ia ieſt BibRadz I 346.

Zwrot: »jawnie się okazować« (1): Nie ieſt też potrzeba wyſokich grodow ſtawiać á ie gąſtimi wieżami ogradzać ku przebywaniu krolowi, bo ſie dobrota nigdy niekryie ale iawnie okazuie. BielŻyw 144.
b. Odsłaniać się (1):
Fraza: »okazuje się sromota nagości« (1): ſzáty białe zebyś oblokł/ áby ſię nie okázowáłá ſromotá nágośći twoiey [non appareat confusio nuditatis tuae] WujNT Apoc 3/18.
c. Objawiać się w sposób nadprzyrodzony; convenire PolAnt (13): A Moizeſz/ przeto iż ták ſtráſzne było widzenie ktore ſię okázowáło/ rzekł/ Zlękłem ſię y zádrżałem. BibRadz Hebr 12/21; RejPos 294 marg.

okazowac się komu (3): Ian ſwięty zácżyna iáwnie opowiádáć to táiemne widzenie ſwoie/ iáko y kiedy/ y ktorym kſtałtem okázowáć mu ſie pocżynáło. RejAp 10, 3; BudBib Ex 29/42.

okazować się w czym [= jakim] (1): ábowiem tho [widzenie boże] ktore bywa w iego wielmożnoſci/ thedy thákiego mdłoſć ludzka nie może znieść/ áni też onego gdy ſie okázuie w rozgniewániu ſwoim BibRadz I 138c marg.

okazować się w czym [= czym przyobleczony] (1): Tho ieſt/ gdy ſię im w obłoku okázował z grzmieniem. BibRadz I 313c marg.

okazować się jakim (1): Ale ono widzenie [boże] bywa znośnieyſze gdy ſie okázuie ćichym y dobrotliwym BibRadz I 138c marg.

okazować się gdzie (2): BibRadz Ez 10/1; Cáłopalenie (niech będzie) záwżdy wrodzaioch wáſzych v drzwi namiotu zgromádzenia/ przed Iehową/ gdzie ſię wam okázowáć będę/ ábych tám do ćiebie mowił. BudBib Ex 29/42.

Zwrot: »w figurach, pod figurami się okazować« (2:1): RejAp 3; Figury w ktorych ſię Bog okázowáć raczył WujNT 471 marg, Aaaaaa2v.
Przen (2):

okazować się komu (1): Cżęſtoś ſię nam okázował/ wiedząc grzech náſz, zbáwićieś chćiał. ArtKanc I10v.

okazować się w czym [= przez co] (1): Ale niż ſie było wypełniło odkupienie náſze/ [...] tedy ſie okázowáć racżył [Duch Św.] w táiemnoſciach ſpraw Boſtwá ſwego. RejPos 142.

d. Pojawiać się na świecie lub na jakimś terenie (4):

okazować się komu gdzie (1): iż ácż ſie nam wiele bogow/ wiele ſwięthych/ á wiele pomocnikow okázowáć może ná zyemi y ná niebye/ ále nam nie ma być iedno ieden Bog Ociec RejPos 240.

Szereg: »zjawiać się a okazować« (1): iż po wſzytki cżáſy thu żywothow náſzych/ záwżdy ſie mieli zyawiáć á okázowáć fáłeſzni Prorocy RejPos 187v.
α. Ujawniać swoją działalność, nie pozostawać w ukryciu (2):

okazować się przez co (1): III. część [życia Chrystusa opisanego w Ewangeliach] od czáſu/ ktorego ſię pocżął okázowáć przez kazánie y cudá WujNT przedm 34 marg.

okazować się gdzie (1): Wtora [część] opiſuie ſpráwy iego w Iudſkiey ziemi (rychło potym iáko ſię począł w Gálileiey okázowáć) WujNT 298.

e. Przybywać dokądś, znajdować się gdzieś; ostendere se Modrz (23):

okazować się za kogo [= aby przyczyniać się za kim] (1): Bo ieſli ſie ná káżdy dzień [...] wſzędy przemieniáć/ ábo przywięzowáć do chlebá musi [Chrystus]: tedy ſie nie záwzdy zá nas okázuie/ áni záwżdy przycżynia. CzechRozm 265v.

cum inf „być” [kim] gdzie (1): dla tego w káżdem Powiećie dano inſze vrzędniki [...]/ áby Krol opuśćiwſzy inſze mieyſcá/ nie w iednym śie tylko kochał/ ále áby śię ná káżdem mieyſcu ná przemiány okázował być Krolem z możnośćią ſwą ModrzBaz 20v.

Zwrot: »okazować się przed oblicznością bożą (a. boską), przed twarzą bożą [za kim]« [szyk zmienny] (5:1): KrowObr 125, 212; On tylko do cżáſu przycżyniał ſie zá lud Izráelſki: á ten ſie vſtáwicżnie okázuie przed oblicżnośćią Bożą zá námi. CzechRozm 106v, 194; CzechEp 329; Abowiem Chriſtus nie wſzedł do Naſwiętſzego przybytku ręką vczynionego/ [...] ále do ſámego niebá/ áby ſię teraz okázował przed obocznośćią Bożą zá námi [ut appareat nunc vultui Dei pro nobis]. WujNT Hebr 9/24 [zawsze przekład tego samego tekstu lub nawiązanie do niego].
Szereg: »(nie) okazować się i (ani) przyczyniać« [szyk 2:1] (3): Iezus Chriſtus wzbudzony raz będąc mocą Bożą/ więcey nie vmiera/ [...] á żywąc/ kwoli y ku chwale Bogá Oycá ſwego żywię/ áby ſie zá námi przed BOżą oblicżnosćią iáko Ofiárownik náſz prawdźiwy okázował/ y przycżyniał. CzechRozm 194, 265v; CzechEp 329.
α. Stawiać się przed kimś, zwłaszcza aby zostać przez kogoś obejrzanym, ocenionym itp. (15):

okazować się z czym [= mając coś z sobą] (1): któré [miasta] z liſty ſwémi według Wárſzáwſkiéy Conſtituciiéy [...] miáły okázowáć ſie. SarnStat 1130.

okazować się gdzie (1): Comicia curiata, Ná których ſio [!] wſziſtki ſtany okázowały á właſnym ymieniem był każdy wołan. Mącz 61b.

Przen (3):
Zwrot: »[z czym = jakim] okazować się przed świętym majestatem« (3): gdyż on nam ták hoynie ſzáfuie miłoſierdzyem ſwoim/ á my bychmy ſie mieli okázować przed s. Máieſtatem iego/ s táką niewdzięcżnoſcią RejPos [249], 201, 328v.
Szereg: »stawić się a okazować« (1); gdyż to ieſt nawdzyęcżnieyſza ofiárá Páná náſzego/ iáko ſpokornym á vniżonym ſercem mamy ſie ſtáwić á okázowáć przed ſwiętym Máyeſtatem iego. RejPos 328v.
αα. O przeglądzie gotowości bojowej; in armis esse, convenire Modrz; habere delectum militum Calag (10): prosimy, abyś okazowanie nam [w] wojewodztwach tu postanowić raczył, abyśmy wszytcy na jeden dzień w swych wojewodztwach się okazowali, [...] i okazować się będziemy. Diar 77; Prosiemy [...], aby się [księża] też takież ku spolnej obronie gotowali, a iżby się z nami okazowali. Diar 77; ModrzBaz 111v; Calag 357b.

okazować się z czym (1): áby ſię tám káżdy okázował wedle máiętnośći y przemożenia ſwego/ z końmi/ sługámi/ zbroią y wſzeláką bronią/ ták iáko ná woynę iecháć winien. ModrzBaz 111v.

okazować się gdzie (4): Diar 62, 77; Wczorasmy na koniech wPolu się okazowali ActReg 60; SarnStat 127.

Zwrot: »okazować się poczty« (1): Turmas equitum recognoscere, Kázáć ſie okázowáć dworzánóm ſwoyemi poczty. Mącz 251a.
f. Tworzyć się, powstawać; apparere Vulg (6): A gdy iuż podroſlá ſobie trawá/ y owoc ſie iął okázowáć: ná ten cżás dopiero okazał ſie też y kąkol. Leop Matth 13/26.

okazować się gdzie (3): tymże też obycżáiem vcżynić ieſliby ſie okázowáłá [rana trądowa] ná ſzácie/ tylko miáſto wynoſzenia máteriey domowey ſzátę ſpalić. BielKron 37; Capillamenta radicum dicuntur, Koſmaćyny á włochátość ná korzeniu/ yáko ná pyotruſzce máłe ſie odnoſzki okázuyą. Mącz 34c; Tárás z drzewá vłożóny/ nie może być dobry: ábowiem muſzą ſye w nim okázowáć dźiury Strum H2.

Przen (2):

okazować się na czym (1): RejPos 172 cf W porównaniu,

okazować się w czym (1): gdyż ſye w ich żywoćye y náuce nye ducha ſwyętego/ ále przećiwne yemu fáłſſywych prorokow y kłamliwych miſtrzow owoce okázuyą. KromRozm I E2.

W porównaniu (1): ná wierze á ná ſtháłośći twey/ iáko ná gáłąſce s tey winney máćice wyroſłey/ máią ſie okázowáć thákye kwiatki powinnośći twoiey. RejPos 172.

g. Być przedstawianym na rycinie [na czym] (1): [podpis pod ryciną] Tu też ná tey figurze/ okázuie ſye wſzelkiey żyły pożytek. SienLek 34v.
h. Być wskazywanym, aby było wiadome, że o tę właśnie rzecz chodzi [przez co] (1): [skarby ziemne] okázuią ſie przez ſwe znáki albo wietrunki/ ráno z zyemie wychodzące BielKron 26.
i. Być wzmiankowanym, wymienianym jako wyraz [w czym] (1): Ilekroć w piſmie ś. okázuie ſię Anioł/ ktory przytym opowieda ſię być Bogiem/ [...] tedy záwżdy tákowy Aniol ieſt ſynem Bożym CzechEp 261.
2. Zdarzać się, dziać się, następować; być czynionym, zsyłanym; comparari Vulg (47): yeno ze tich czaſſow zwaſchej stroni thakowe sye rzeczi okazali y okazvyą naprzeczywko przyazny y przisyedze naſchej LibLeg 11/86; to co przed tym w pirwſzym kościele bywáło/ iuż ſie tho dziś mniey/ á nie ták cżęſto/ okázuie LubPs A3; BibRadz 4.Esdr 3/33; trzębá tu iednemu być coby thy roznice [...] iednocżył á vſpokoił/ zwłáſzcżá ty záburzenia chłopſkie/ kthore ſie cżęſto okázuią BielKron 209v; RejAp 30v; RejPos 260v.

okazować się od kogo (1): Też Koſcyoł wiernych ſwych od káżdego niebeſpiecżeńſtwá kthore ſie od ⟨nie⟩przyacioł prawdy okázuie/ áby gi ſam z łáſki ſwey obronić racżył LubPs F4.

okazować się komu (5): znáiąc to iákoś ty ieſt miłoſierny/ [...] złáſką káżdemu gotowy/ ktora ſie iáſnie káżdemu okázuie RejPs 213v; Iáka ma być ſpráwá ſądu Páńſkiego/ á iáka ſie tám pocyechá dobrym á pomſtá złym okázowáć będzye. RejPos 4v marg, 282; RejZwierc 250v. Cf okazować się komu w czym.

okazować się komu w czym [= przez co] (1): mieli tu docżeśne błogoſłáwieńſtwá odnieść á odzierżeć od niego/ kthore ſie im dziwnie okázowáć miáły we wſzytkich roſkoſzach ich RejPos 102.

okazować się miedzy kim (1): Dawa znáć o ſproſnym okrućieńſtwie kthore ſię miedzy ludem onym okáżowáło BibRadz II 39c marg.

okazować się nad kim, nad czym (13): RejPs 130v; LubPs A4; RejAp 9v; áby ſie ſwiát temu dziwuiąc przypátrował/ [...] iż ſtraż/ opieká/ y káżde błogoſłáwieńſtwo záwżdy wedle obietnic twoich okázuie ſie nád tymi wiernemi twemi RejPos 336, 6, 7, 7v, 264v, 296v, Ooo2; gdzieby ſie mieli zákryć przed ſrogoſcią oną/ ktora ſie w ten cżás nád złoſniki okázowáć będzye. RejZwierc 179, 41v, 184.

okazować się na kim (2): krotkie á ſproſneby było dokońcżenie iego. Wſzák ſie to iáwnie okázowáło záwżdy y dziś ſie iáwnie okázuie ná thych co ſłucháią rády iego [czarta]. RejPos 72v.

okazować się w kim (3): BielKom nlb 3; wodá záś [...] ták wilgość ſwą zrzędźi/ że w ćiele álbo y w mięśie zoſtáć niemoże/ wybija pod ſkorę/ co ſye więc w wodnochorych okázuie. SienLek Vuuv; Nuż gdy przypadnie niemoc ábo iáka chorobá/ tho dopirko/ iáko tho ſámi widzimy/ co zá ſpráwá w tákowych ſie ludzioch okázuie. RejPos 6.

okazować się w czym [= za pomocą czego] (1): Iż gdy ſie ten cżás przybliżáć będzie/ thedy ſie będą okázowáć dziwne znáki/ w ſłońcu/ w mieſiącu/ w gwiazdách/ w nawáłnoſciach morſkich/ w roſtyrkoch á w vćiſkoch ludzkich RejPos 5v.

okazować się gdzie (11): Bo tu Dawid ſwięty wyráźił iáwnie wſſytki ſpráwy/ ktore w nieporządnych páłacoch ludzi známienitych/ y tákże y w nizſzych ſtaniech/ zwykły ſie okázowáć LubPs X2v; BielKron 137v, 198; też tám były [...] cżárownice zá cżáſow onych/ ktore zwodziły lud Páńſki. Tákże ſie też było y w tym zebrániu Páńſkim pocżęśći okázowáć pocżęło. RejAp 30v, 72v, 128; RejPos 4v marg, 7, 282; StryjKron 672; NiemObr 173.

W połączeniu szeregowym (1): tu iuż Duch ſwięty [...] wypráwiwſzy rzecży przyſzłe ktore ſie miáły tocżyć á dziwnie ziáwiáć y okázowáć ná ziemi/ tu iuż máło nie do końcá tháiemnic tych ſwych wypráwowáć będzie ſądy ſwe RejAp 128.

W charakterystycznych połączeniach: okazuje(-ą) się błogosławieństwo (3), gniew pański, łaska, nagroda, niebezpieczeństwa (3), okrucieństwo (3), opatrzność, opieka, pociecha (2), pomsta [jaka], rzeczy (3), [jaka] sprawa (3), srogość (4), strachy, wszystko złe, zaburzenia chłopskie.

Frazy: »dziwy, cuda, znaki okazują się« [szyk zmienny] (2:1:1): Przy ktorym [grobie] gdy ſie wielkie cuda potym okázowáły/ z zazdrośći pogáni kośći iego chcieli wyrzućić z grobu BielKron 137v; RejPos 5v [2 r.], 282.

»jako się to dziś okazuje« = secundum diem hanc, sicut dies haec PolAnt (4): iż ſyn moy pobudźił przećiwko mnie ſługę mego/ áby czyhał ná mię iáko ſie to dziś okázuie. BibRadz 1.Reg 22/8, Deut 4/38, 1.Reg 22/13; BudBib Bar 2/23.

»znaki [czego] się okazują« (3): Bo ſnadz iáwne á ſtráſliwe znáki okázuią ſie nádemną ſrogoſći twoiey RejPs 130v; BudNT przedm a4; StryjKron 672.

Zwroty: »jawnie, jaśnie, jawnie a jaśnie się okazować« (5:1:1): RejPs 213v; RejPos 72v [2 r.]; iedno iż ſądy Páńſkie [...] nád wſzytkimi naymożnieyſzymi ſtany y doſtoieńſtwy/ iáwnie á iáſnie ſie wſzędy zyawiáią á okázuią. RejZwierc 184, 250v; BudNT przedm a4; Krol [...] ciągnął proſto do Wołoch/ gdzie ſię złe znáki przyſzłey porażki náſzych iáwnie okázowáły/ bo Srobſki Ziemiánin ktoremu ſię káziłá głowá we Lwowie wołał/ iż náſzy ná ſwe złe idą StryjKron 672.

»okazować się przed oblicznością [czyją]« (1): áczkolwiek od wſſytkich początkow to wſſytko [tj. sceptrum i zwierzchność] było przi tobie y okázowáło ſie to w czáſy zacnych ſpraw twoich przed oblicznoſćią ſwiętych twoich abowiemeś ty ieſt ieſſcze przed początkiem wſſey ſwiátłoſći [...] národzon. RejPs 165.

Szeregi: »okazować się i (a) dziać« [szyk 1:1] (2): Abychmy [...] thego ſie theż o ſobie nádzyewáli/ co ſie nád inemi okázowáło y dzyało/ s ſwiętego miłoſierdzya iego. RejPos 296v, 264v.

»zjawiać się a okazować« (2): A thák wiele á wiele inych dziwow im ſie w koſciele Páńſkim zyawiáło á okázowáło. RejPos 282; RejZwierc 184. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

3. Stawać się wiadomym, dawać się stwierdzić, być poznawanym w wyniku wnioskowania, oceny; niekiedy w funkcji zbliżonej do orzecznika: być; apparere Mącz, Modrz, Vulg; praebere se Mącz, Modrz; ostendi Vulg; cognitum esse, confici, exhibere se, patere, sequi Mącz; inveniri PolAnt; perspicuum esse, resplendere Modrz; cognosci JanStat (344):
a. Z podmiotem w zasadzie nieosobowym lub bezpodmiotowo: wychodzić na jaw, dostawać się do wiadomości, pozwalać się domyślić, że ...; być wykazywanym, udowadnianym (302):
αα. W zdaniach z podmiotem (50): LubPs hh2; Bo záwżdy iákoż od pocżątku ſwiátá ten cżworáki rozdział miedzy ſłuchácżmi ſłowá Bożego okázował ſie/ y ták do ſkońcżenia ſwiátá okázowáć ſie muśi. RejPos 62, 252; Tu też opiſuie Roku 1205. pirwſze obiáśnienie y vsłyſzenie imienia Litewſkiego [...]. Wſzákże tegoż [1103] Roku Pruſſowie y Litwá Ziemie Ruſkie burzyli/ to ſię tu okázuie sławne męſtwo Litawow StryjKron 245; CzechEp 241; Phil N2; Potrzebá tego przedsię, áby mi ſię liczbá Doſtáteczna ze wſzyſtkiey ſummy pokazáła. (–) Liczbáć ſię okázuie: lecz moſzenká puſta. CiekPotr 34.

okazować się z czego [w tym: z których slow (3)] (8): BibRadz II 130c marg; k temu/ okázuie ſię to/ co mowię/ y z onego ſámego poſelſtwá/ ná ktore poſłał był tenże Ian do Iezuſá dwu ſwych vcżniow CzechEp 304, 152; Z ktorych ſłow Piotrowych/ okázuie ſię właſność/ y powinowáctwo prawdźiwych ſług y legatow Bożych NiemObr 70, 90, 105, 154; GostGosp 130.

okazować się u kogo (1): v Lutrá v Melánchtoná álbo nic/ álbo máło ſye błędu okázuye. KromRozm I K2v.

okazować się komu przez co (1): gdy iákie podobieńſtwo głodu ábo vćiſku iákiego/ prze wielką ſuchość ábo mokrość/ nam ſie okázuie/ tedy dopirko domine rex wſzyſcy wołamy. RejPos 252.

okazować się czym [w tym: tymi słowy (1)] (2): przyidę do tych kthorzy odpoczywaią a mieſzkáią beśpiecżnie (marg) Tymi słowy okázuie ſię beśpiecżnie ſumnienie wiernych/ ktorzy będąc pod obroną Bożą nie myſlą o zadney pomocy ludzkiey. (–) BibRadz Ez 38/11; NiemObr 44.

okazować się w kim [= kto jest nosicielem] (6): Wſzytko co ſie kolwiek dzyeie náde mną moy Pánie/ dla tego ſie dzieie/ áby ſie okázowáło we mnie imię s. twoie. RejPos 50v, 252, 253, 273, 281v; Dwá tedy zacne á oſobliwe pożythki okázuią ſie záwżdy w nas s tego mieſzkániá Páná Kryſtuſowego RejPosWiecz2 93v.

okazować się w kim [= na przykładzie kogo] (1): Sługi ktoryby do ćiebie od páná ſwego vćiekł/ nie wydaway Pánu iego. (marg) To ſie wykłáda o słudze poſtronnego narodu/ ktory ſie vćieka do koſciołá Páńſkiego/ w ktorym [tj. słudze] ſie okázuie beſpieczna vćieczká tym ktorzy ſą w niewolſthwie czártowſkim/ gdy przyięći będą do koſciołá onego. (–) BibRadz Deut 23/15.

okazować się w czym [= przez co] (4): One záśię bogáctwá náſze/ ktore ſie w łáncuſzkach y w rozmáitych ſtroiach okázuią/ táki głod/ vćiſk/ y niedoſtátek/ y płácż vbogich ludźi z ſobą przynioy WujJud A4v, 62; Strum A3v; Táiemnicá Troyce S. w tym śię krzćie okázuie. WujNT 13.

okazować się by co (1): Iedno iż ſie náyduie ſłów niemáło, gdźie ſie /i/ by conſonans okázuie, iáko tu /Wiem ia o iego nieſtwornośći/ etć. JanNKar E4v.

okazować się jaki [= że jest jaki] (3): OKuń riba ieſt z białich rib/ ma na ſobie łuſkę oſtrą y twardą/ z tąd że iego natura ciepleyſza/ z inych białych okazuie [się] FalZioł IV 42b; á gdy byli ktemu wezwani od ſenatu/ áby odpowiadáli ná ty ártykuły/ w kthorych ſie okázuie wáſzá náuká błędliwa/ nie nieumieli powiedzieć BielKron 214; Potrzebá też tego áby tákowa ſzcżodrobliwość pochodziłá s ſwey właſnośći/ to ieſt/ áby tákowa okázowáłá ſie/ kthoraby iednym ku pożytku byłá/ á drugim vtrapienia nie cżyniłá Phil F3.

okazować się skąd (3): FalZioł IV 42b; KromRozm III P5; z tąd okázuie ſię to iest z tego názwánia Ianá Krzćićielá głoſem wołáiącego nie tylko ſyn Boży ále też y duch ś. CzechEp 152.

okazować się gdzie [w tym: w tekście (3)] (4): BielKron 214; Abowiem Páweł Acto: 13. ꝟ 21. [...] powieda iż krolował lat 40. iáko tedy ná tych mieyſcách okázuie ſie omyłká w tey licżbie/ tákże też podobno ieſt y w lećiech Ezechiaſzowych? CzechRozm 136v; Lecż owey roznośći/ [...] iáka ſię w ártykule o mężoboycách okázuie [comprehendi constat]/ á kto mądry niebędźie gánił? ModrzBaz 73v; A gdźieby ſie Vizia niezgadzáłá in eſſentialibus w przednich rzeczách: to ieſt, żeby mówił o tych rzeczach y dobrách, á Vizia ná innych mieyſcách okázowáłá ſie [= okazałoby się, że są gdzie indziej], nie ták iáko ná pozwie ſtoi: Tedy z téy przyczyny y pozew, y cauſa oná wniwecz ſie obráca SarnStat 1284.

cum inf (4): SZczeſliwy to ieſt człek/ ktoremu bywáią złáſki páńſkièy odpuſſczony wyſtępki iego/ á bywa ználezion bez grzechu przed oblicznoſćią pańſką/ áni żadna zdrádá ſie okázuie być więzyku iego. RejPs 46; s ktorego thák tráfnego ſpiknienia Plánetow/ okrom wątpienia/ okázuie ſye przyść ná świát iákaś pewna á wielka nędzá. LeovPrzep Av, A3v; SarnStat 1105.

cum inf „być” [w tym: jaki (2), w którym stopniu (2)] (4): Bo to czo nie przezliż zagrzewa/ albo chłodzi/ albo wilży/ albo ſuſzy: w pierwſzym ſtopniu okázuie ſie być. FalZioł [*8], [*8]; A przetoż bráćia rádſzey ſię ſtárayćie ábyſćie mocne cżynili wezwánie y wybránie wáſze (marg) To ieſt/ świątobliwośćią żywotá/ z ktorego ſię okázuie wybránie náſze być trwáłe [...] (‒) BibRadz 2.Petr 1/10; SarnStat 352.

cum N duplex (1): obacż miły ſynu co ſpráwuie miłoſierdzie/ á iáka ſię wybáwićielká okázuie ſpráwiedliwość. BudBib Tob 14/12.

Przysłowie: bibl. [Matth 22/14] Ktora przypowieść chociaſz proſta ieſt pochwały godna/ gdyż doſyć okázuie ſie ozwánych/ ále máło bywa wybránych przyiacioł Phil H2.
Frazy: »okazuje się przykład [czego]« (1): Okázuie ſię theż nie ládá przykłád Papieſkiey pychy/ z oney ſpráwy 22. Ianá Papieżá/ ktorą przećiwko Ludwikowi Ceſárzowi prowádźił NiemObr 154.

»znaki [czego] się okazują« (1): Ták [słychamy] y o onym [...] Mánuciuſzu w Weneciiéy/ że Pij V. Pontificis Max. liberalitate tákim człowiekem w téy profeſsiiéy [tj, drukowaniu ksiąg] vróſł/ że y v potomſtwá iego [...] téy łáſki y ſczodrobliwosći/ znáki wielkié dotąd ſie okázuią. JanNKar B.

Zwroty: »jaśnie się okazować« (2): Y wyele inego mimo to piſſą/ z kąd ſye zwirzchnoſć papyeſka yáſnye okázuye. KromRozm III P5; KrowObr 75.

»przed wszystkim światem się okazować« (1): Ale iáko tam ku temu Cżyścowi wymyſlonemu/ piſmo Swięte przywodzićie y ſtoſuiećie/ iaſnie ſie waſzá obłudá/ y w piśmie Swiętym zdrádá przed wſzyſtkim ſwiátem okazuie KrowObr 75.

»znacznie się okazować« (1): Z ktorych ſłow Apoſtolſkich/ znácżnie ſię okázuie niewyrozumienie/ y niewłaſne przywiedźienie mieyſcá tego NiemObr 90.

Szereg: »opisować się i okazować« (1): ſą inſze tytuły pánu Chriſtuſowi ſámemu właſne/ ktorymi ſię oná iego niebieſka duchowna ſpołecżność/ ktorą z wierzącymi ma/ opiſuie y okázuie NiemObr 44.
ββ. W zdaniach bezpodmiotowych lub z formalnym podmiotem „to”, „co”, wyjątkowo „ta rzecz” [niektóre użycia praet może impers od „okazować”] (137): Tedyſmy ſámi ináczey rozumyeli/ niżliſmy was vczyli? (–) Azaby nye ták? (–) Nye okázuye ſye to. KromRozm I E3; Multiplex quam pro numero damnum est, Tá ſzkodá dáleko yeſt więtſza niżli ſie zda. Albo niżli ſie náprzodku okázuye Mącz 337d.

okazuje się z kogo [= z czyjego przykładu] (3), z kogo [= z czyjego tekstu] (1), z czego [w tym: z tekstu (53) – z ([których, czyich]) słow (17)] (66): POwoy ieſt ziele [...] miernie zagrzewaiącze ale zbytnie wyſuſzaiącze/ A to ſie okazuie z iego wicia/ to na tę/ tho na drugą ſtronę FalZioł I 153c; KromRozm I D; myędzy ktorym S. Páweł nyebył: co ſye z kſyąg ſpraw Apoſtolſkich/ ktore tenże Lukaſz piſał okázuye. KromRozm II c2v, dv, d4, g4, g4v, h2v (10); A iż źli a grzeſſni ludźye tákye ſpráwy dobrze [...] ſpráwowáć mogą [...]/ okázuye ſye z Yudaſſá Iſkáriothá KromRozm III D3v, C4, C7, F2v, Gv, G3 (12); GliczKsiąż E8v; GroicPorz yv; KrowObr 21, 33, 35v, 47v, 54 (12); RejWiz 170v; iż też ludźie pobożni [...] dochodźili/ iż ten máły świát człowiek/ wſzyſtkich rzeczy właſność y przyrodzenié w ſobie zámyka/ co ſye okázuie z rozmáitych ludzkich zwyczáiów SienLek Ttt4; GrzegŚm 25, 26; KuczbKat 215; WujJud 165v, 169v, 193v, 236; WujJudConf 226; RejPosRozpr c2; CzechRozm 258; ModrzBaz 46, 101v; CzechEp 311; NiemObr 36, 56, 58, 61, 86, 146; GostGosp 140; bo iego [Chrystusa] boleśći ná krzyżu koniec wzięły. Co ſię z onych ſłow okázuie: Dziśia będzieſz zemną w ráiu. WujNT 403, 404; WysKaz 35. Cf »okazuje się ze świadectwa«.

okazuje się komu (4): KromRozm I D; Napiérwſzé to ieſt [kacerstwo]/ ktore powieda/ żeby kto mógł doſyć vczynic zakonowi bożemu. Co iſz ieſt przećiwko wſzyſtkięmu ś. piſmu/ ſnáć człowiekowi nieprzewrotnęmu doſyć śię okazuie/ gdy pán Chriſtus powiedá że nigd nie ieſt dobry iedno ſám Bóg MurzNT 91v; Cżwarte mamy vważáć/ iż ſłáby ieſt káżdy ſtan ku vwierzeniu/ bez miłoſierdzia Páńſkiego/ co ſie nam okázuie w thym Thomaſzu ſwiętym. RejPos 121v, 275v.

okazuje się przez co (1): Przeſto tedy/ by teſz wnáuce wászey/ nic inſzego niebyło/ iedno iż dáremne odpuſztzenie grzechow przedáiećie za pieniądze/ iáwnie ſię okázuie/ iż Papieſz ieſt Antykryſt KrowObr 79v.

okazuje się czym (2): ponyewasz wyelkymy czudy wludzyech ſwyanthych tho sye okazowalo yſz wyara przodkow naſzych y ſachowanye yednoſczy wkoſczyelye ſwyetym bylo ſawſzdy panv bogu myelo LibLeg 8/133. Cf »rzeczą się okazuje«.

okazuje się na kim, na czym (5): Co ſie to okázuie/ y ná cnych potomkoch/ Ze Bog á cnotá ſwięta/ ſzyrzy ſie w ich domkoch. RejZwierz 77, 92; BielKron 264v; RejPos A3v, 275v.

okazuje się po czym (1): Papieſz nigdy przed tym nie był Panem nad inſzymi Biſkupy krześćijáńſkimi/ iáko ſię to iáwnie okázuie/ po kośćiele Ráweńſkim ktory ſię zá Fokáſá Ceſárzá niechćiał poddáć Papieżowi Rzymſkiemu KrowObr 30.

okazuje się w kim [= na czyim przykładzie] (4): LibLeg 8/133; vcż ſie iáko Pan náſz ieſt miłoſierny/ co ſie to okázuie w tym nędzniku záráżonym/ iż nie proſzony [...] vzdrowić go racżył. RejPos 237, 4v, 121v.

okazuje się w czym [= przez co] (5): KrowObr 192v; RejPos 304v [2 r.]; Thám w ónych ofiárách co nam miano dáć/ okázowáło ſye: teraz w téy náſzéy ofierze iuż ſye okázuie/ co dano. BiałKat 353v.

okazuje się gdzie [w tym: w tekście (5)] (6): Tákći Nowokrzczeńcy rozumyeyą: Ale źle/ [...] iż ſą y być máyą przełożeni myędzy krzeſciyány. A nye trzebá inego piſmá ktemu przywodźić: Nátymże myeyſcu z ſlow páńſkich yáſnye ſye to okázuye. KromRozm III M6v, H8v; LubPs ee3; BibRadz I 138c marg; Co ſie y w tey Confeſsiey ktorą Roku 1570. niektorzy záśię wydáli/ [...] doſyć okázuie. WujJud a6v; NiemObr 56.

okazuje się skąd (30): A iż y v potomkow Abráámowych/ to yeſt/ v żydow nye wyecznye myáło być [obrzezanie]/ ſtąd ſye okázuye. Abowyem yeſt dano ná znák przymyerza [...] KromRozm II k4v, n2, o3, ſ2v; KromRozm III D, D4, M3, P3; GroicPorz ff3v; KrowObr 4v, 60, 102, 222v, 231v; BibRadz I 3a marg, 7a marg, 18c marg, 108d marg, 158d marg; Ex quo conficitur, Z kąd ſie okázuye Mącz 114d, 278a, 283b, 384d; GrzepGeom E3v, L3; RejPos 13; CzechEp 255 [2 r.]; NiemObr 52; WujNT 404.

Ze zdaniem podmiotowym [w tym z zapawiednikami: to (14), tak (2); że, iż(e) (61), jako ‘że’ (8), zaimek pytajny (4), iżby (1), iżeby (po przeczeniu) (1), zaimek względny (1)] (76): miſmi dla tich prziczin dla swich ſzkod zanymy poczyągnely y tam za tim ych wtargnienym ſzkodj wielkie poddanim naschim podzialaly. y thv sye ta rzecz okazvye ze tho yeſt naprzeczywko przyazny. LibLeg 11/90v; MurzNT 91v; A iżby to ták było/ okázuye ſye z onego podſkárbyego Murzynſkyey krolowey/ [...] ktorego mogł ći Bog bez wſſelkyey pomocy ludzkyey ośwyećić KromRozm II g4v; Ztąd ſye okázuye w ktory ſpoſob Bog ſtáry zakon dał KromRozm II n2, h2v, k4v, ſ2v, v2v; Nye okázuye ſye/ iżeby o tym w ewányeliey co było vſtáwyono KromRozm III F3v, C7, D, D3v, D4, F2v (11); LubPs ee3; GroicPorz yv, ff3v; KrowObr 4v, 33, 35v, 47v, 54 (19); RejWiz 170v; RejZwierz 77; Ztąd ſię okázuie iż ſynowie od oycá chwały prawdziwey bożey byli náuczeni. BibRadz I 3a marg, I 7a marg, 18c marg, 108d marg, 158d marg, II 77a marg; SienLek a4, Ttt3v; GrzepGeom E3v, L3; RejPos 13, 304v; BiałKat 353v [2 r.]; KuczbKat 215; WujJud 165v, 193v; RejPosRozpr c2v; BiałKaz E4; ModrzBaz 46; StryjKron 46; CzechEp 255 [2 r.]; NiemObr 36, 52, 56, 58, 61 (8); WujNT 404; WysKaz 35.

Frazy: »inaczej (a. inak) się okazuje (okazało)« (2): gdi ych naipilniei potrzeba thedi odpuſſczenie od swich Miſtrzow biorą, niepamiętaiącz na ono czo Panu swemu przi smowie śliubuią, A tho przodkiem yſſz mu pilnie a wiernie chcze slużicz, czo śie wiencz ynacżei okazuie ListRzeź w. 10; KrowObr 216v.

»jako się okazuje« = quod apparet Modrz (16): RejJóz L7; iż ći wſſyſtcy trzey [ewangeliści]/ to tylko zebráli/ yáko ſye z piſmá ich okázuye/ á Euſebius poſwyadcza/ co Kryſtus trzećyego roku kazánya ſwego ſprawował KromRozm II dv; Iáko ſie teſz to ieſztze ſſerzey okázuie z wáſzego bierzmowánia ludzi proſtych. KrowObr 84v, 21, 30, 82v, 97; BibRadz I 138c marg; BielKron 264v; RejPos 275v; GrzegŚm 26; WujJud 236; Iákoż też y Kośćioł on pierwſzy po Apoſtolech w wielu ſet lat nie znał tákich Mſzy/ iáko ſie to okázuie z tey to ſpráwy opiſáney/ przez Dionizyuſá WujJudConf 226; Zwano też niekiedy Prorokmi męże mądre á bogomyſlne/ oſobliwym dárem wykłádánia piſmá obdárowáne/ iáko ſie to okázuie s ſłow Apoſtolſkich w j. do Koryntow w xiiij. káp. RejPosRozpr c2; ModrzBaz 101v; CzechEp 311.

Zwroty: »jawnie, jaśnie się okazuje« = facile apparet a. patet Mącz [szyk zmienny] (21:19): KromRozm I D; nye wſſyſtká náuká Kryſtuſowá wtych czterzech Ewányeliach wypiſaná yeſt: co ſye też yáſnye okázuye zonego/ co yeſt piſano w ſpráwách Apoſtolſkich KromRozm II d4, g4, x4v; KromRozm III C4, H8v, M6v, P3; LubPs ee3; Stąt tu iuſz możeſz obátzyć/ iż ći ták rzeknący Kárdynali nie ſą Páná Kryſtuſowi/ ále Antykryſtuſowi [...]. A iż ták ieſt/ okazuie ſię tho iáwnie z ich właſney przyſięgi KrowObr 35v, 21, 30, 54, 60, 79v (17); RejZwierz 92; Mącz 278a, 283b; SienLek a4; RejPos 4v, 275v; GrzegŚm 25, 76; KuczbKat 215; WujJud 165v, 236; WujJudConf 235; Z tych tedy słow wyżſzey powiedźiánych/ iáśnie ſię okázuie [perspicuum est]/ że to ieſt bárzo wielka Rzecżypoſpolitey zarázá/ ieſli miedzy dobremi á złemi żadney roznośći niebędźie ModrzBaz 46; WysKaz 35.

»na oko się okazuje« (1): Ná oko ſye to okázuye ze wſſech kácerzow/ ktorzykolwyek w krzeſciyáńſtwye kyedy byli. KromRozm II o2v.

»rzeczą się okazuje« (1): tedy nie tylko rzecżą/ ále iáſnymi á zrzetelnymi ſłowy/ okázuie ſie to/ iż nie ſkąd inąd wiáry/ nádźieie/ miłośći/ vcżyć ſię mamy/ iedno z piſmá ś. NiemObr 79.

»w rzeczy [= w istocie] się okazuje« (1): A wſzákże mądrzy ná to prą/ y w rzeczy ſye okázuie/ iż człowiek ten máły świát/ w ſobie ták rozmáitość rzeczy ma iáko y wielki SienLek Ttt3v.

»okazuje się ze świadectwa« [szyk zmienny] (3): KromRozm III H8v; Abowiem Fránćiſzek wypełniáiąc wſzyſtko/ grzechu niemiał żadnego/ á Kryſtus tylko dla grzeſznych przyſzedł/ okázuie ſie z wáſzego ſwiádectwá iż dla Fráńćiſſká nieprzyſzedł. KrowObr 144v; CzechEp 311.

»znacznie się okazuje« (2): Przez moc Bożą męczennicy páńſcy/ przy ſpráwách ludźi żywych bywáią: co ſye to znácznie okázuie. BiałKat 156; Z ktorych ſłow Apoſtolſkich/ to com ia ſzyrſzymi ſłowy prowádźił/ znácżnie ſię okázuie NiemObr 36.

Szeregi: »iści się a okazuje« (1): Słuchayże co tám znaydzyemy/ á iſcie nieomylnie otrzymamy/ ták iáko ſie to káżdemu iáwnie iśći á okázuie ná tych dwu cżłowiekoch ſwiętych RejPos 275v.

»znaczy się i okazuje« (1): Skąd [Matth 22] ſye znáczy y okázuye/ iż nye tylko wybráni á zrządzeni ku zbáwyenyu/ tu ná ſwyećye w koſcyele ſą/ ále y źli KromRozm III D.

α. Być omawianym, przedstawianym słownie, podawanym do wiadomości, wskazywanym, wymienianym; można się dowiedzieć (38):
αα. W zdaniach z podmiotem (11):

okazować się z czego (2): Yużeś ſlyſſał Nicenſkyego [koncylijum]/ ktore pirwſſe było/ vſtáwę: z ktorey ſye zwirzchnoſć papyeſka okázuye. KromRozm III P7v. Cf »okazować się z dowodow«.

okazować się komu (5): WIelkie á poważne wyrozumienie woley á roſkazánia Páńſkyego nam ſie w thym Pſalmye okázuie. LubPs D2, D3v marg, M2v marg, P4; RejPos 177v.

okazować się gdzie [= w tekście] (9): MOdlitwá nadobna [...]/ w ktorey ſie nam iſthotnie oblicże Boże okázuie [Cf niżej: BLogoſlaẃ nas náſz Pánie z miłoſierdzya twego/ Oſwiećiwſzy ſwiátłoſcią oblicża ſwoyego] LubPs P4, C3v marg, D2, D3v marg, M2v marg; BielKron 425; RejPos 313; KuczbKat 10; vcżyniłem [Dyjalogi] nie przeciw ktoremu cżłowiekowi Kátoliki Rzymſkiey/ chociaż ſię błędy kátolickiego tego tám [tj. w Dyjalogach] nabożeńſtwá okázowáły y zbijáły CzechEp 6.

Z przydawką orzekającą [= że coś jest jakieś] (1): Acż bym tu wypiſał iego záchowánie/ álbo obycżáie żywotá iego práwie Swiętego/ [...] zda mi ſie iż nie trzebá/ gdyż ſie ſámi iáwnie w Kronice iego żywotá dobre okázuią BielKron 425.

Zwroty: »okazować się z dowodow« (1): w trzećiey [części Kreda]/ tákże okázuie śie z rozmáitych y ſłuſznych dowodow trzecia oſobá/ ktora ieſt pocżątkiem y źrzodłem świętobliwośći náſzey. KuczbKat 10.

»jawnie, jaśnie się okazować« (2:1): BielKron 425; OPáthrzność wielka á dziwna Páná náſzego/ tu ſie nam iáſnie okázuie RejPos 177v, 313.

Szereg: »opowiedać się i okazować« (1): Bo ni w cżym inym záprawdę [należy królestwo boże]/ iedno w prawdziwym opowiádániu Ewányeliey s. w ktorey ſie iáwnie opowiedáią y okázuią wſzytki znáki y ſpráwy kroleſtwá tego Páńſkiego. RejPos 313.
ββ. W zdaniach bezpodmiotowych lub z formalnym podmiotem „to”, „co” [niektóre użycia praet może impers od „okazować”] (27):

okazuje się z kogo [= autora] (1), z czego [= tekstu] (19): KromRozm II e, xv; KromRozm III E7, G4v, G6, M3, M5 (8); GroicPorz mmv; KrowObr 16v; To ſie okázuie z Apoſtołá Páwłá ſwiętego gdzie mowi: [...] Leop *A3v; BielKron 35v; w których [księgach] ſye oni iáko w oſobliwym klenoćie/ przez ſześćdźieśiąt lat kocháli: co ſye okázuie z powieśći tegoż Lékárzá/ który ié piſał SienLekAndr a2v; KuczbKat 185; WujJud 51v, 120, 153; NiemObr 34.

okazuje się gdzie [= w tekście] (4): ábowiem ſie to inák w Hiſtoryey okazuie/ [...] a niſſli ty powiedaſz. KrowObr 224; BibRadz I 13c marg; SarnUzn C4; CzechRozm 145.

Ze zdaniem podmiotowym [w tym z zapowiednikiem: to (1); iż (5), aby (po przeczeniu) (1)] (6): KromRozm III G6; GroicPorz n3v; BielKron 35v; Drugie Kazánie/ gdzie ſye okazuie/ iż Ociec s Synem ſwym miłym y z Duchem ſwiętym ieſt ieden [...] Bog SarnUzn C4; KuczbKat 185; CzechRozm 145.

Frazy: »inak (a. inaczej) się okazuje« (3): co ſię tytze wſzyſtkich ludzi wobec ſtárego koścćołá y Niceńſkiego Koncilium/ tedy ſię tho inák z Koncilium Kártaińſkiego ſzoſtego okázuie/ aniſſli ty piſzeſz KrowObr 16v, 224; WujJud 153.

»jako się okazuje« (8): oni vſtáwicznye trwáli ná modlitwye/ yáko ſye z tychże kſyąg okázuye. KromRozm II xv; KromRozm III M5; BibRadz I 13c marg; GrzepGeom L3; WujJud 51v, 120; CzechEp 242; NiemObr 34.

Zwrot: »jaśnie, jawnie się okazuje« (8:2): KromRozm II e; KromRozm III E7, G6, M3, N3, O2, P8; piſmo ſwięte ſtárego zakonu [...] mamy dobrze rozumieć y rozeznawáć/ ábowiem ſie tu iáwnie z niego okázuie/ iż Pan Bog cżęſtokroć łáſką ſwoią [...] narod ich náwiedzáć rácżył BielKron 35v; ták ma być nie ináczéy/ iáko ſye to niżéy iáſnie okázuie/ gdźie nápiſano/ iż ſtáiánié álbo pręt ma być ná piętnaśćie miar GrzepGeom L3; WujJud 120.
β. Sprawdzać się, potwierdzać się (13):
αα. W zdaniach z podmiotem (6): KromRozm III G7v; BibRadz II 138a marg; dla tego Pan tym zwolennikom ſwoim przepowiedáć racżył o tey męce ſwoiey/ [...] áby potym ważnieyſze v nich były y v inych ludzi powieśći iego/ gdy ſie iuż pocżęśći ieſzcże zá bythnośći iego okázowáć pocżęły RejPos 67v.

okazować się około kogo (1): iáko Pan obiecowáć racżył onym złym Ierozolimcżykom ſwoim prze niewdzięcżność náwiedzenia ſwego iż ie mieli otocżyć nieprzyiaciele wáły á mocnemi mury á potym márnie ie wyniſzcżyć/ iuż ſie to wſzytko około nas okázowáć pocżyna/ że nas zewſząd iáko mocnemi wáły á iáko ſrogiemi mury nieprzyiaciele náſzy otocżyli RejZwierc 255v.

okazować się miedzy kim (1): Ius naturale, Práwo przirodzone które ſie też okázuyę [!] miedzy niememi zwierzęty. Mącz 178d.

okazować się na kim (1): W tymći to domu ſwoim ieſzcże zá żywotá káżdego tu ná zyemi opieka ſie im ten Pan iego/ iż ſie wſzytki muſzą záwżdy ná nim rozſzyrzáć á okázowáć ony ſwięte błogoſłáwieńſtwá y obietnice iego. RejPos 293v.

ββ. W zdaniach bezpodmiotowych lub z formalnym podmiotem „to”, „co” [niektóre użycia praet może impers od „okazować”] (7):

okazuje się z czego (2): SLyſzyſz tu iż Pan wſpomina ono Proroctwo/ ktore było nápiſano o Ianie s. iż miał przyść [...]/ przepráwuiąc á przepowiádáiącz drogi zyáwienia iego á ſwięthe náuki iego/ co ſie okázowáło z wołánia á z nápominánia iego RejPos 8v. Cf »z doświadczenia się okazowało«.

okazuje się nad kim (2): ſrodze zaſie mnozyſz pomſtę na ſprzeciwnikoch ſwoich co ſie to wiele kroc na [!] przodki naſſemi okazowało RejPs 158v; RejPos Ooo3.

Fraza: »jako się okazowało« (1): nádziewáiąc ſie/ iż cżáſu ſwego to ták długie ich ocżekawánie/ obroći ſie im w ſowithą rádość/ iáko ſie to wielekroć okázowáło. RejPos 74.
Zwroty: »z doświadczenia się okazowało« (1): RejPos 228v cſ »przed oczyma się okazowało«.

»jawnie się okazuje« (2): aby byłá nágotowana drogá krolom przychodzącym od wſchodu ſłońcá. (marg) To ſię iáwnie okázuie dźiś [...] (–) BibRadz Apoc 16/12; RejPos 228v.

»przed oczyma [czyimi] się okazowało« (1): Iz widzyałem złoſniká w myſli podnioſłego iáko drzewo Cedrowe/ á potym [...] nie mogłem náleść mieyſcá y pámiątki iego. A wiele á wielekroć iuż ſie thego y s piſmá iáſnego/ y z doſwiádcżenia widomego iuż przed ocżymá twoiemi/ cżęſtokroć iáwnie okázowáło. RejPos 228v.

»skutecznie się okazować poczęło« (1): tho wſzytko co w Boſkim vmyſle ſwoim przeyrzał/ tedy to Duchem ſwym s. przez vſtá ludzi ſwięthych iáwnie á iáſnie opowiedáć racżył. A to dla tego/ iż gdyby ſie to było ſkutecżnie okázowáć pocżęło/ áby ludzye tym rychley temu wiáry dodawáli. RejPos 11v.

γ. Z podmiotem oznaczającym cechy i uczucia: przejawiać się w działaniu, postępowaniu; uwidaczniać się przez swoje skutki (64): miłosć nye tylko ná cżás ále záwſſe áż do końcá ma ſie okázowáć. GliczKsiąż Q3v, G3; Izali ſie thu twoie wielkie á ſrogie bluznierſtwo nieokazuie/ kthory ſmieſz mowić y piſáć/ [...] iakoby on ktorą złą rzetz y nietzyſtą poſtánowił? KrowObr 220v, 57v, 58v, 94v, 227; Thu ſie naprzod ięło niepoſłuſzeńſtwo y niedbáłość Węgierſka okázowáć BielKron 306; ále ſie wdał miedzy Mędrcze á miedzy Doktory [...]: áby byli zrozumieli/ czo tho było za dzyecię/ á iáki tho miał być cżłowiek/ á iż nie ziemſki rozum okázował ſie w dzięćińſtwie iego. RejPos 37v; gdzyeż ſie kolwiek okazáło iákie miłoſierdzie Páńſkie/ inácżey ſie nigdy nie okázowáło á z żadney iney przycżyny/ iedno gdy ſie sſtawáło wierne á vpokorzone ſerce w ludzyoch przed ſwiętym Máyeſtatem iego. RejPos 328v, 200; Záprawdę y bezpráwie ſię dźieie/ y wielka ſię nieludzkośc okázuie [ab humanitate multum disceditur]/ gdy y tę potrzebę bronienia Rzecżypoſpolitey ná nie wkłádáią. ModrzBaz 124.

okazować się około kogo (1): Niech ſie żaden nie chłubi zacnoſcią narodow ſwych/ wſzytko to nic ieſli ſie około niego ſámego ty zacnośći nie okázuią. RejZwierc 145.

okazować się komu (2): A im kto nadłużey á nażáłobliwiey cżekał tego ſwiętego miłoſierdzia iego/ káżdemu ſie naobficiey záwżdy nágradzáło y okázowáło. RejPos 75v. Cf okazować się komu czym.

okazować się komu czym (1): Nic ich to nieruſſyło ácz wſſędy wielkim dziwem ſie iem możnoſć páńſka okázowáłá RejPs 115v.

okazować się przez co (2): ábowiem przez tę vfność y wiárę w Kriſtuſa/ ktora przez miłość ſkutek ſwoy ſpráwuie/ y okázuie ſię przez vcżynki miłośći/ pobudzáiąc ku nim cżłowieká/ bywamy vſpráwiedliwieni BibRadz *7; RejPosWiecz2 92v.

okazować się nad kim (1): RAcz mi to ſpráwić moy pánie áby ſie náwſſem nádemną okázowáło miłoſierdzie twoie RejPs 178v.

okazować się z kim (1): iákiego tho Oycá był ſyn/ á ſkąd ſie táká mądrość z nim okázowáłá RejPos 37v.

okazować się na kim (1): Prorok wyſláwia dobrotliwoſći boſkie ktore ſie iáwnie ná przebránych páńſkich okázuią RejPs 213v.

okazować się w kim, w czym (żywotne), w czym [= w kim] [= kto jest jaki, jak postępuje] (29): RejJóz L7; KromRozm I Av; Y w dźiſyeyſſych ći kácerzoch nye máło ſye tákyey náuki okázuye. KromRozm II p; KromRozm III L5v; Iáka ſie ma życżliwość w nas okázowáć przećiw bliźnim. LubPs O4v marg, A3, M marg, X2v; I ſluſznie ty Lilie ſobie otrzymáli/ Zá ty cnoty ktore ſie w nich okazowáły. KrowObr A; RejWiz A4 [2 r.]; BibRadz I 58c marg, II 32a marg; iáko ſie okázuie w Bázyliſzku/ ſrogość gniewu ſwego/ ktory wzrokiem zábija. BielKron 1v, 76, 90v; Mącz 278a; RejAp 54; Chcąc tedy ten wſzechmogący Pan zábieżeć theż mdłośći á krewkośći narodu ludzkiego/ kthora w przyrodzeniu iego záwżdy ſie okázowáłá/ y okázowáć ſie muśi/ [...] RejPos 31, 45v, 278; RejPosWiecz2 92v; A ſnádnie to káżdy obacżyć może [...] iákie ſie w nim obycżáie y przypadki według nátury onych wilgotnośći okázowáć y ſtánowić będą RejZwierc 3v, 50, 67v, 210v; OrzJan 92; WujNT Mar 6/14.

okazować się w kim [= na przykładzie kogo] (1): TAk iáko w pirwſzych dwu Pſalmiech cżyni dzyęki/ przypomináiąc ſobie ony dziwne á hoyne dobrodzyeyſtwá Pańſkie/ [...] Tu záſię wylicża wſzytki grzechy ludu onego y karánie ich/ áby ſie tym więcey ſwięte miłoſierdzye Páńſkie w wiernych okázowáło LubPs Y2.

okazować się w czym [= przez co] (9): náwſſem ſą ſluſſne ſpráwy twoie/ ábowyem chceſz áby ſie náwſſem okázowáłá ſpráwiedliwoſć w vſtáwách twoich RejPs 185v; KromRozm II y2; I wtym ſie teſz okázuie twoy fáłſz/ y nietzytánie/ y nieumieiętność piſmá Swiętego/ iżeś ty ſmiał nápiſáć omylnie/ iákoby [...] KrowObr 224; iż krzyż á męká iego vcżyni mu wielką á dźiwną sławę w kthorych ſpráwach okázuie ſię tu dobrotliwość Boża BibRadz II 59c marg, I 58c marg; RejPos 250; BiałKat 116; RejPosWstaw [1432]v; ModrzBaz 99.

okazować się skąd [= przez co] (1): iedno to wiedz za pewné/ iſz śię i ſtąd boży gniew przeciwko mnié okazuie/ że mi odiął rozum MurzHist Q4v.

Ze zdaniem przydawkowym orzekającym [w tym: iż (1), jako ‘że’ (1)] (2): KrowObr 224v; przedſię nigdy á nigdy żadnemu przeſtępku nie odpuſzcżał złośćiwemu/ bo ie theż y ogniśći wężowie kąſáli/ y zyemiá ſie z nimi západáłá/ y ogień ie z niebá palił/ ták iż ſie tám ná wſzem okázowáło ono ſwięte przyrodzenie iego/ iż on [...] bez pomſty nigdy też nie opuśći złośćiwego. RejZwierc 204.

W charakterystycznych połączeniach: okazuje(-ą) się bluźnierstwo (4), bostwo (2), cnoty (5), dary (Ducha Św.) (2), dobra rada, dobrotliwość (2), fałsz, gniew (srogość gniewu) (2), mądrość, mdłość, miłosierdzie (4), miłość (2), nauka, niedbałość, nieludzkość, nieposłuszeństwo, [jakie] obyczaje (3), piecza, pożądliwość, przewrotność, przymioty, przystojność, pycha, roztropność, rozum, sprawiedliwość, stateczność, świątobliwość, ufność, upor, wiara (2), wola, zacności, zbytki, żałość, życzliwość.

Frazy: »okazuje się łaska« [szyk zmienny] (2): Láſká y moc Páńſka iáſnie ſię w nim okázowáłá. BibRadz II 32a marg; BiałKat 116.

»moc, możność, wielmożność się okazuje« [w tym: moc a wielmożność (1); o mocy bożej (5)] [szyk zmienny] (4:2:1): I zaż niewierny iáko ſie przed tem okázowáłá krolewſká możnoſć twoiá kiedyś nápoły ſrogoſći morſkie roſćinął [!] RejPs 108v, 115v; KromRozm I M4v; BibRadz II 32a marg; RejAp 54; Iż Ian on Krzćićiel wſtał z martwych: y dla tegoż ſię w nim te mocy okázuią [virtutes operantur in illo]. WujNT Mar 6/14.

»okazuje się skutek [czego]« (1): A náſzy prośći rybitwowie/ nie tylko thy námienione Greki/ ále y Rzymiány/ y inſze grube ludzye ze wſzytkich práwie narodów/ przywiedli ku przyięciu praw Páná Kryſtuſowych. W tym tedy okázuie ſie wielki ſkutek mocy Duchá ſ. kthory ſpráwował á wykonywał przez Apoſtoły. RejPosWstaw [1432]v.

»okazowały się znaki [czego]« (1): iż iedno około národzenia iego/ á około dzyećińſtwá iego/ okázowáły ſie wżdy nieiákie znáki ſwiętego Boſtwá iego/ á potim áż we dwunaſcie lat RejPos 69v.

Zwroty: »jaśnie, jawnie się okazować« (6:3): RejPs 213v; KromRozm II y2; LubPs A3; Iáwnie ſie tu okázuie wáſzá przewrotność/ iáko wy piſmo ſwięte wykłádaćie/ wywrácaćie KrowObr 224v; RejWiz A4; BibRadz II 32a marg; RejPos 46; RejZwierc 210v; Niemniey też y to ieſt rzecż potrzebna/ áby o rzecżach podobnych/ podobne práwá ſtánowiono: boby ſię wtey podobnośći/ roſtropność/ dobra rádá/ y przyſtoyność iáśnie okázowáłá [maxime resplendeat] ModrzBaz 99.

»prawdziwie się okazować« (1): Zaſz nie lepyey prawdziwie iż ſie okázuią/ Twoie cnothy pocżćiwe/ niż gdyć pochłebuią. RejWiz 99.

»znacznie się okazować« (1): którégo [Ducha Św.] tu zeſłánie ná świát/ nie ieſt zmieścá námieśce przenieśienie: ále rzeczy onéy/ którą nápełnia/ znáczne/ álbo widomé nápełniénie: iż śię w niéy znácznie okázuie łáſká y miłość Páná Bogá BiałKat 116.

Przen [w kim] (1):
Zwrot: »skutecznie się okazować« = działać (1): Dzyęki cżynimy Pánu Bogu/ iż wy gdyſcie przyięli ſłowo Boże/ ktoreſcie ſłyſzeli od nas/ przyięliſcie nie ſłowo ludzkie/ ále/ iáko było prawdziwie/ zá ſłowo Boże/ ktory też ſkutecżnie ſie okázuie w was ktorzy wierzycie. RejPosRozpr b3v.
b. Z podmiotem osobowym (wyjątkowo żywotnym) lub nieosobowym oznaczającym przenośnie tryb życia człowieka: dawać podstawy do stwierdzenia czegoś o sobie, dawać się poznać jako ktoś, jakiś (42):

okazować się komu [+ określenie orzecznikowe] (3): BielKron 414; Praesta te eum qui mihi a teneris unguiculis es cognitus, Vkáſz mi ſie tym/ day ſie tym znać którymeś mi ſie od dziećińſtwá záwzdy okázował. Mącz 419a; RejAp 100.

okazować się kim (7): KrowObr 4v; BielKron 414; Servum haud illiberalem praebeste, Terent. Okázuyeſz ſie rządnym á ſtátecznym sługą. Mącz 316c; Sustinere ac tueri expectationem sui, Tym ſie okázowáć czego ſie po niem nádziewano/ czinić dolić oczekawániu ſwemu. Mącz 448b, 419a; BiałKat 21; Nád to/ iuż okázuie ſie iáwnym nieprzyiacielem Oycżyzny á nie Conſulem Phil E3.

okazować się czym [= przez co; + określenie orzecznikowe] (2): RejPos 187v; którymi [cudami] śię ón Bogiem práwym z Oycem iednym okázował BiałKat 21.

okazować się czym [= mówiąc coś] przed kim (1): rodzicy nyemáyą ſie przed nimi żadnym nyerządnym/ áni żadnym nyeuććiwym ſłowem okázowáć. GliczKsiąż Ev.

okazować się w czym [zawsze: „w tym”, „w czym”] [= robiąc coś; + określenie orzecznikowe] (6): A ieſli też rzetzeſz/ iż tho może/ zá náſzymi dármi/ y pięniądzmi vtzynić? tedyśćie ſą świętokupcy/ A Papieſz ſię wthym okázuie być Antykryſtem KrowObr 132, 105, 221; RejPos 82v; CzechEp 324, 337.

okazować się w czym [= jaki] (1): nadobne o tym wirſzyki nápiſał/ gdy ſie Achilles pocżynał okázowáć w cnotach/ w pięknych obycżáioch RejZwierc 52v.

okazować się jak (2): RejPos 256; wiedząc iakos się przedtym okazował, takze y terazwiemy ze tam wm dosyc zsiebieczynisz iako dobry Senator ActReg 13.

okazować się jaki (2): A ieſiby ſye łacwi ku karániu okázował/ [...] tedy łáſkáwſzym karánim tho ieſt ná pieniądzoch álbo ſyedzenim ma być karan. GroicPorz k; BielKron 80.

okazować się jakim (3): okazowałlibym ſie niewinnym [innocentem ostendero]/ dowiedźie tego żem ieſt niecnotliwym. Leop Iob 9/20; Ieſt inſzy co milcżąc okázuie ſię mądrym BudBib Eccli 20/5; Phil Q3.

okazować się skąd [+ określenie orzecznikowe] (1): Stąd [z przysięgi] ſie tedy okázuie Papieſz być iáwnym báłwochwálcą KrowObr 41v.

cum inf „być” [w tym: kim (11) jakim (2), jaki (2)] (15): RejPs 36; goſpodarz onego domu/ okázuiąc ſye być iego przyiaćielem/ przyiął by go w dom ſwoy GroicPorz mm3v; tzemuſz tey dobrey rzetzy [małżeństwa]/ bronićie ſlugom kośćielnym? Izali ſie wtym iáwnymi náutzyćielmi Dijabelſkimi y Antykryſtámi być nieokázuiećie? KrowObr 221, 26v, 41v, 132; Mącz 151d; RejAp 100; RejPos 82v, 187v; ModrzBaz 28v; CzechEp 118, 324, 337; O osobie moiey nie mogło się nic innego rozumiec, iedno zem się ozwał bydz przyiacielem temu w nachylonych yzatrworzonych iego czasiech ktoremu wiego sczęsdu okazowałem się bydz domowym. ActReg 139.

Ze zdaniem przydawkowym orzekającym (1): KrowObr 105 cf »jawnie się okazować«.

W połączeniu szeregowym (1): A iżbyś to tym ſnádniey obátzył/ przeſtoć tu niektore Papieże przywiodę ná pamięć ktorzy ſię naprzod potzęli odkrywáć/ obiáwiáć/ y okázowáć być prawdziwymi Antykryſtámi KrowObr 26v.

Zwroty: »jawnie się okazować« (1): A wtym ſię theſz iáwnie okázuiećie/ iż nic inſzego w kośćiele Swiętym nieieſteśćie/ iedno kupcy/ y krámárze KrowObr 105.

»[przy czym] okazować się przed majestatem [czyim]« (1): roſkazał ſługom koſcielnym ſwoim [...] áby káżdy mieſzkał w pocżćiwym małżeńſtwie/ á w zakonie vſtáwionym od niego/ á przy inych dobrych ſpráwach thák ſie okázował przed ocżymá á przed Máyeſtatem ſwiętym iego. RejPos 256.

»okazować się przed oczyma [czyimi]« (1): RejPos 256 cf »okazować się przed majestatem«.

α. Przejawiać swój stosunek do kogoś, traktować kogoś jakoś, być jakimś w stosunku do kogoś (10):

okazować się komu kim (2): RejPs 202v; áby śię żoná ná mężá oglądáłá/ [...] á iemu śię pomocnicą okázowáłá ModrzBaz 32v.

okazować się komu jak (3): RejPs 25; BielKron 393; za te naſze zaſlugi tak ze ſie to nam okazuieſz? dopuſtzaſz Litwie znaſzich ſie dobr prziodziewac? PaprUp Fv.

okazować się komu jakim (3): Miłuy przyiaćielá/ á okázuy mu ſię wiernym [et fidelis esto cum eo]. BibRadz Eccli 27/17; SarnStat 588, [630].

okazować się jakim (4): Okázuy ſię łáſkáwym w zgromádzeniu vbogich BudBib Eccli 4/7. Cf okazować się komu jakim.

cum inf „być” [czym] (1): A Bog/ ná to wſzyſtko/ iákoby/ ábo ſpáł/ ábo przez ſpáry pátrzał [...] poniewaſz ſwych od tego znácżnie nie broni [...]: ták iáko przedtym cżyniał wierne ſwe zniewoley [...] wywodził [...]. A tym wſzyſtkim okázuiąc ſie być BOgiem y ſpráwiedliwym y możnym CzechRozm 183v.

4. Popisywać się; ostentare, venditare Mącz (4): Venditare item ostentare, Okázowáć ſie chełpić ſie/ vdatnym ſie czinić/ prziwłaſzczáć ſobie co. Mącz 479c, 445c.
Szereg: »chwalić się i też okazować« (1): Vſzi okrągłe wcżeſne á ſubtilne ſą znamię dobrego przyrodzenia rozumu y pamięci, bywa też taki bacżny [...], wſzakoż poſpolicie ſkąpy rad ſie ſam chwali j też okazuie GlabGad O8.
a. O materialnych oznakach bogactwa [jak] (1): Okázuy ſie w ſwey młodośći głádce BielKom F4.
5. Stwierdzać coś o sobie, podawać się za kogoś; stwarzać pozory, udawać; ostentare Mącz, Modrz; prae se ferre Modrz (10): Item zeznał ze cziſz Thurczi nye prze kupiecztwo yako ſzyą okazvyą thu po zyemyey yeſzdza. LibMal 1548/142; niewiem ieſli zbytecżnicy/ złodźieie/ gwałtownicy ludźi/ ták dálece ſzkodzą dobrym obycżáiom/ iáko łgarze/ [...] ktorzi rzecżą inſzi ſą/ niż ſię okázuią ModrzBaz 60v.

okazować się w czym [= jakim] (1): Bárzo rad thedy będę ſię przechwálał rádſzey z krewkośći moiey/ áby we mnie mieſzkáłá moc Kryſtuſowá. (marg) To ieſt/ okázuie ſię w krewkoſći ludzkiey. (–) BibRadz 2.Cor 12/9.

okazować się jak (2): Krotkoć niewiáſtá żáłuie/ Choćiać śię ták okázuie BierEz O2v; Mącz 184a.

cum inf (1): niech obacżą/ żeć tego ſłowká Troyce świętey/ y deklárácyey teyto táiemnice nie z Piſmá wźięli/ na ktorym ſie ták dálece ſwe rzecży gruntowáć okázuią WujJud 44.

cum inf „być” [w tym: kim (1), jakim (1)] (2): Sámuel [...] okázuie ſie być niewinnym we wſſem ludu Iſráelſkiemu [Cf MOwił záś Sámuel do wſſyſtkiego ludu Iſráelſkiego/ Atoż maćie/ żem wáſſe proźby [...] wyſluchał 1.Reg 12/1] Leop 1.Reg 12 arg; ModrzBaz 26.

Ze zdaniem przydawkowym orzekającym (2): CzechEp 412; Ktory ſię ſprzećiwia y wynośi ſię nád to wſzytko co zowią Bogiem/ [...] ták iżeby vśiadł w kośćiele Bożym okázuiąc ſię iákoby był Bogiem. WujNT 2.Thess 2/4 [idem CzechEp].

W przeciwstawieniu: »okazować się ... myślić« (1): Lapidem ferre altera manu panem ostentare altera, Proverbialiter dixit Plautus, Pięknie ſie okázowáć á zle myſlić. Mącz 184a.

Szereg: »wyznawać się i okazować« (1): Wielki to vrząd y ćięſzkie brzemię ieſt/ [...] wyznáwáć się y okázowáć [se ... profiteri ... ac prae se ferre] być ſtrożem Rzecżypoſpolitey ModrzBaz 26.

Synonimy: 1.d. zjawiać się; e.α. stawiać się; 2. dziać się, trafiać się, trefować się, zjawiać się; 4. chwalić się; 5. opowiedać się, wyznawać się.

Formacje współrdzenne cf KAZAĆ.

Cf OKAZOWANIE, OKAZOWANIE SIĘ, OKAZUJĄCY SIĘ

MM