[zaloguj się]
[pdf]

CHŁUBIĆ SIĘ (319) vb impf

chłubić się (182), chlubić się (133), chłubić się a. chlubić się (4); chłubić się LubPs (14), RejWiz (8), OrzList (3), RejFig, RejZwierz (4), GrzegRóżn, SarnUzn, RejAp (14), GórnDworz (8), RejPos (37), BielSat, GrzegŚm, RejZwierc (16), RejPosWstaw, BudBib (5), BudNT (2), PaprPan (9), SkarJedn (2), Oczko, KochPs (6), KochDz, KochWz, PudłFr (2), ArtKanc, ZawJeft, Calep (2), KochFrag (2), OrzJan (2), SarnStat; chlubić się RejKup, GliczKsiąż, OrzRozm, KochZg, KwiatKsiąż, OrzQuin (4), KuczbKat, WujJud (1), WujJudConf (3), KochMRot, WerKaz, GórnRozm, PaprUp, ActReg, GrabowSet, WujNT (46), PowodPr (3), SkarKaz (12), CzahTr, SkarKazSej (2); chłubić się : chlubić się RejPs (1 : 6), Leop (2 : 7), BibRadz (11 : 9), CzechRozm (2 : 3), ModrzBaz (9 : 5), SkarŻyw (1 : 14), CzechEp (6 : 2), NiemObr (1 : 2), SzarzRyt (1 : 1).

sie (180), się (139).

Fleksja
inf chłubić się
indicativus
praes
sg pl
1 chłubię się chłubimy się, chłubiémy się
2 chłubisz się chłubicie się
3 chłubi się chłubią się
praet
sg pl
3 m chłubił się m pers chłubili się
f chłubiła się m an
fut
sg pl
1 m będę się chłubił, chłubić się będę m pers będziem się chłubić
2 m będziesz się chłubił, chłubić się będziesz m pers
3 m będzie się chłubił, chłubić się będzie m pers będą się chłubili, będą się chłubić
imperativus
sg pl
1 niech się chłubię
2 chłub się chłubcie się
3 niech się chłubi niech się chłubią
conditionalis
sg pl
1 m bym się chłubił m pers bychmy się chłubili
2 m m pers byście się chłubili
3 m by się chłubił m pers by się chłubili
f by się chłubiła m an
n by się chłubiło subst

inf chłubić się (70). ◊ praes 1 sg chłubię się (5). ◊ 2 sg chłubisz się (19). ◊ 3 sg chłubi się (42). ◊ 1 pl chłubimy się (13), chłubiémy się (2) KwiatKsiąż, KochMRot; -émy (1), -(e)my (1). ◊ 2 pl chłubicie się (7). ◊ 3 pl chłubią się (37). ◊ praet 3 sg m chłubił się (11). f chłubiła się (6). ◊ 3 pl m pers chłubili się (13). ◊ fut 1 sg m będę się chłubił (2) LubPs, BibRadz, chłubić się będę (1) CzechRozm. ◊ 2 sg m będziesz się chłubił (3) BibRadz, RejPos (2), chłubić się będziesz (1) RejWiz. 3 sg m będzie się chłubił (3), chłubić się będzie (3); będzie się chłubił RejPs, OrzQuin; chłubić się będzie BudBib, SkarKaz; będzie się chłubił : chłubić się będzie BibRadz (1 : 1). ◊ 1 pl m pers będziem się chłubić (1). ◊ 3 pl m pers będą się chłubili KochPs (3), będą się chłubić (2) RejPs, LubPs. ◊ imp 1 sg niech się chłubię (1). ◊ 2 sg chłub się (10); -b (5), -b (1), -(b) (4); -b RejPos (2), RejZwierc (2); -b : -b RejAp (1 : 1). ◊ 3 sg niech się chłubi (15). ◊ 2 pl chłubcie się (4); -b- (1) SkarKazSej, -- (1) LubPs, -(b)- (2). 3 pl niech się chłubią (1). ◊ con 1 sg m bym się chłubił (2). ◊ 3 sg m by się chłubił (11). f by się chłubiła (2). ◊ n by się chłubiło (1). ◊ 1 pl m pers bychmy się chłubili (3). ◊ 2 pl m pers byście się chłubili (2). ◊ 3 pl m pers by się chłubili (4). ◊ part praes act chłubiąc się (19).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Być dumnym, szczycić się, pysznić się, przechwalać się, wynosić się nad innych; gloriari, (se) iactare Calep, Cn; sibi assumare, ebullire, se extentere, ostentare, venditare se Cn (319): RAduycie ſie ſpráwiedliwi w łáſce Páná ſwego/ A ſłuſznie ſie chłubić macie wy ſercá práwego. LubPs H4v; RejWiz 174; Leop Eph 2/9, Iac 3/14; latáiąc zá prożną chwałą/ ktora ćię ták nádęłá/ iż chłubiąc ſye piſzeſz/ iż męczennikiem chceſz być. OrzList c3v; RejFig Dd4; BibRadz 1.Cor 4/7, II 103a marg; RejAp 14, 92v, 149; poprawdzie/ tych trudno śćirpieć/ kthorzy ſie chłubią/ á nie máſz w nich nic godnego chwały GórnDworz D7, G8v, I7v; RejPos 201 marg, 301, 306v; KuczbKat a2; RejZwierc 145; WujJudConf 98; Ták y ięzyk máły cżłonek ieſt/ á wielce ſię chłubi BudNT Iac 3/5; ModrzBaz 58; Będą ſyę chłubili/ Y w rádośći żyli. KochPs 92; Ktemu ſromotá ieſt wielka/ gdy kto zacne przodki ma á ſpraw ich nie ieſt świádom: chlubi ſie á niewie cżym SkarŻyw A3v; WerKaz 291; Glorior ‒ Chłubieſie, chwale ſie. Calep 458b; Iacto ‒ Vſtawnie cziskąm, miecę, rzucząm. Chłubię ſie. Calep 496b; GrabowSet D2v; OrzJan 77; WujNT 519, Rom 11/18, 1.Cor 1/31, 4/7, 9/16 (9); SkarKazSej 661a.

chłubić się czego (1): NIe chlub ſię dniá iuthrzeyſzego/ gdyż niewież [!] coć przynieſie przyſzły dźień BibRadz Prov 27/1.

chłubić się z kogo, z czego (65): Wielki mię wſtyd przed oblicznoſćią twoią y wielki ſtrách áby ſprzećiwnik moy/ nieodſſedł chlubiąc ſie z vpádku moiego RejPs 57v, 106v, 208v; GliczKsiąż F5; Niechay ſie nie chlubi mądry z mądrośći ſwoiey Leop Ier 9/23, 4.Esdr 15/47, Ier 9/23; Ktorzy ſię kocháią w opilſthwie y chlubią ſię z niego. BibRadz I 356a marg, Rom 2/23, II 98b marg, 2.Cor 5/12, 12 arg; GórnDworz C4v, Z3v, Aa3v [2 r.]; RejPos 14, 77v, 288v; Ani owych co ſie z win dobrych/ mocnych/ chłubią BielSat N4v; BudBib Eccli 30/2; CzechRozm 83v, 203, 213v; Znieś mi kto ztą wolnośćią owy pány/ co ſię zſwey wolnośći chłubią/ ktorey wiele ich nieinácżey vżywáią/ iedno iáko konie bez wędźidł ModrzBaz 71v, 56v, 57v; Quid gloriaris in malicia, qui potens es. CO ſye chłubiſz/ niewſtydliwy Z niecnót ſwoich? KochPs 77; SkarŻyw A4v, 185, 196, 241 marg, 356 (8); CzechEp 8 [2 r.], 57, 130, 339; KochDz 109; Nie znowu ſámi ſiebie wam zálecamy: ále wam dáiemy przyczynę ábyśćie ſię chlubili z nas WujNT 2.Cor 5/12, Rom 2/23, s. 564, 2.Cor 5 arg, 10/16, Gal 6/13, Philipp 3 arg; SarnStat 64; SkarKaz 84a, 274a [2 r.], 350a, 353b, 515a, 636a, Oooo2d; Acżmi ſię z tego chlubić ták mniemam nie godźi/ Gdyż ſławá z vſt właśćiwych powiedáią ſzkodźi. CzahTr B4v; SzarzRyt A4, B2. Cf Ze zdaniem przyczynowym.

chłubić się przeciw komu (2): nie chlubże ſię przećiw gáłęźiom. Bo ieſli ſię chlubiſz/ nie ty korzeniá nośiſz/ ále korzeń ćiebie. WujNT Rom 11/18, s. 788 marg.

chłubić się kim, czym (133): RejPs 106v, 200v; RejRozm 394; RejKup i4v; Chłucieſz ſie yuż wſſyſcy wiecżnye ſwyętą łáſką iego. LubPs H4, A4, B4v, Iv, N5 marg; Drudzy ſie chłubyą herby/ narody ſtáremi/ A wſzytko álleguiąc záwżdy przodki ſwemi. RejWiz 97, A4v, 84, 98, 99; OrzList b, f; RejZwierz 26, 119; BibRadz Is 41/16, Eccli 17/8, 39/10, II 105d marg; OrzRozm A2v; GrzegRóżn O; Sądy milczą y Práwá/ á czym ſye chlubićie/ Onę ták piękną wolność niebácznie trácićie. KochZg A2; KwiatKsiąż M3v; OrzQuin Cv, P2v, P4v, Y4; RejAp 24v, 42v, 66, 82, 111, 150v; GórnDworz Q7; RejPos 13v, 32v, 63, 84, 146v (19); Ale kto ſie ma ſłuſznie chłubić/ chłu że ſie nadobnemi cnotámi RejZwierc 145; Nie tho ſláchectwo chłubić ſie prádziády/ Więtſza tho nie mieć na cnocie przyſády. RejZwierc 219v, 39v [2 r.], 52, 138v, 145 [4 r.], 191, 262v; WujJudConf 114v, 125v; CzechRozm 261, 267v; Niech Amurat doſtátkiem mocą ſie nie chłubi/ Bo ią prętko ia ręcżę przed náſzemi zgubi PaprPan H4; Wſzákże ſie iuż tym chłubią bo práwie wygráli/ Troią z ludźmi zburzyli/ Heleny doſtáli. PaprPan Ff2v, A2, Kv, X; ModrzBaz 42, 72, 84v, 85, 125v, 139; Oczko A2v; KochPs 8, 46, 141, 146; SkarŻyw 57, 82, 207; CzechEp 11, 337; NiemObr 122; nie wſkuráli ſąśiedźi waſzy Węgrowie dwiemá temi rżeczámi ktoremi ſię wy Polacy chlubićie/ to ieſt obierániem Páná w polu/ á wywodzeniem na woynę Krolá. GórnRozm A2; KochWz 135; PudłFr 24, 75; Ciáło ſię chłubi młodośćią ArtKanc S3v; ZawJeft 40; ActReg 160; KochFrag 15; WujNT 155, 216, 298, 444, 478 (8); PowodPr 36, 61 [2 r.]; bo [prawda] v ſámych Chrześćijan zoſtáłá/ ktorzy ſię Bogiem prawdźiwym w Troycy iedynym y znáiomośćią iego chlubią. SkarKaz 275b, 489b, 634b; á Luther [...] dyabłem ſię chlubi/ iż od niego ná zburzenie Mſzey ś. rozumu doſtał. SkarKazSej 699b. Cf Ze zdaniem przyczynowym, »męstwem się chłubić«, »pychą się chłubić«.

chłubić się przed kim, przed czym (17): OrzList f; RejZwierz 16v; RejAp 92v; powieda/ iż dufał ſobie/ á hłubił [!] ſie tym przed ludźmi/ á omylne było ſerce iego. RejPos 201, 60v, 63, 201 [2 r.], 215v, 228v (11); SkarŻyw 413; áby ſię żadne ćiáło przed nim (marg) przed Bogiem. G. (‒) nie chlubiło. WujNT 1.Cor 1/29, 2.Cor 5 arg.

chłubić się z kim, z czym (4): RejPos 288v; Przeto ſie wy z wáſzą tą nową prawdą/ á piątą Ewángelią/ niemaćie prze co chlubić. WujJud 4; PaprPan T; Niech ſie więcéy niechłubią ſtárádáwné látá/ Z ſwoimi Helenámi KochFrag 26.

chłubić się o czym (1): Nieſſaliei oto mili koczie Czo ſie chlubiſs o tim bloczie RejRozm 397.

chłubić się w kim, w czym (44): Grzeſznik ſie w złośći chłubi w cżim znáć że ieſt chłubny/ łákomy. LubPs C2v marg, C2v, N5, O2, P5, ee6 marg, hh2; RejWiz 83v; Leop Ps 51/3, Ier 9 arg, Philipp 3/3; BibRadz Ps 33/3, 105/47, Agg 1/8, Eccli 9/20, 1.Cor 3/21; SarnUzn D6; RejPos 120v, 210v, 289; GrzegŚm 22; Oto Aſſyrjánie zebráli ſię z wielką mocą chłubiąc ſię w koniech y w iezdnych/ y pyſznią ſię w mocy pieſzych. BudBib Iudith 9/6, 1.Par 16/35, Eccli 9/20; BudNT Gal 6/15 [13]; SkarŻyw 4; A teraz chlubićie ſię w hárdośćiách wáſzych [exultatis in superbiis]. WujNT Iac 4/16, Rom 2/17, 5/2, 3, 11, 1.Cor 1/31 (15); SkarKaz 205a. Cf »w sobie chlubić się«.

cum inf (3): żárty ſobie ſemnye ſtrogili. Powiedáiąc że to ieſt ten ktory ſie chlubi być miłoſnikiem bożem RejPs 31v; Leop Ier 9/24; SkarJedn 31.

Ze zdaniem przyczynowym [w tym z zapowiednikami: z tego (4), tym (14); iż (19), że (13)] (32): RejPs 52v, 92v; RejRozm 402, 405; LubPs gg5; RejZwierz 29v; Bo chlubi ſię z tego iż mnie słuzy a ono służy báłwanom BibRadz I 458d marg, Sap 2/16, II 42b marg; RejAp 39, 41v, 88, 169; RejPos 179, 314v, 322v; Abo/ ktoby chciał ſie chłubić iż po tey drodze beſpiecżnie chodzi? RejZwierc 138v, 145v, 241; RejPosWstaw [1433]; BudBib Sap 2/16; Bo nie bez przycżyny ſię chlubi ten że Numanus Remulus, że z młodych lat przywykł pracy ModrzBaz 109v, 57, 61, 141; Apoſtołowie chlubili ſię ſtego/ iſz co ćierpieli dla Páná ſwego. SkarŻyw 141; CzechEp 36; NiemObr 70; Ale ſię my tym chlubiémy/ Ze ſię tu Bogá boiémy. KochMRot A2v; PaprUp E2; Ták tedy tym ſpoſobem żywiąc/ prawdźiwie z tego ſie chłubić mogli/ że w dobréy Rzeczypoſpolitéy żyli. OrzJan 52; WujNT 579.

Zwroty: »męstwem się chłubić« [szyk zmienny] (4): RejZwierz 16v; Náſz ſie męſtwem nie chłubi PaprPan K3, E, X4v.

»pychą, pysznie się chłubić« (1 : 1): Rzekł ſwięty mąż/ nie mnimay moy bráćiſzku miły/ Aby ſie ludzye ſwięći tą pychą chłubili. RejWiz 179; IEleń ſie pyſznie chłubił/ vſzymá y rogi RejZwierz 119.

»w sobie chlubić się« (2): Abowiem dla tego Bog wybrał wzgárdzone v świátá/ áby ſię nikt w ſobie nie chlubił. WujNT 577, Yyyyy.

Szeregi: »chłubić się a cieszyć« (1): A ták niechay ſie nic nie chłubi á nie cieſzy żadne naſławnieyſze mieyſce/ żadnym ſzcżęſciem ſwoim RejAp 24v.

»nie chlubić się ani kłamać« (1): nie chlubćieſz ſię áni kłámayćie przećiwko prawdźie [nolite gloriari et mendaces esse adversus veritatem]. WujNT Iac 3/14.

»kochać się i (a) chłubić się« [szyk 1 : 1] (1): Wnidźćie ná gorę á woźćie z támthąd drzewo/ buduyćie dom/ á ia ſię będę w nim kochał/ y chłubił/ mowi Pan. BibRadz Agg 1/8; RejPos 120v.

»popisować i chłubić się« (1): ále iſz zpokory ſtymſię popiſowáć y chłubić niechćiał. SkarJedn 118.

»chlubić się i przechwalać« (1): Możeli też X. M. tym ſię chlubić y przechwáláć/ iż temu doſyć vcżynił/ co obiecował NiemObr 95.

»nie chłubić się ani wystawiać« (1): á nie chłub ſie áni ſie wyſtáwiay tymi nędznemi á márnemi mędroſtkámi twemi. RejPos 288v.

Synonimy: bucić się, chełpić się, chwalić się, cieszyć się, kokoszyć się, przechwalać się, pysznić się, sławić się, szczycić się wynosić się, wysławiać się.

Formacje pochodne: pochłubić się; przechlubiać się.

Cf CHLUBIENIE, CHŁUBIENIE SIĘ

DM