Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: 2. CIS

Następne hasło: [CISEK] »

CISAWY (28) ai

a jasne.

Fleksja

sg
m	N	cisawy	f	N	cisawå, cisaw(a)	n	N	cisaw(e)
	G	cisaw(e)go		G			G
	A	cisaw(e)go, cisawy		A			A
	I			I	cisawą		I
	L	cisawym		L	cisaw(e)j		L

pl
N	m an	cisawi
N	subst	cisaw(e)
G		cisawych

sg m N cisawy (8). ◊ G cisaw(e)go (4). ◊ A cisaw(e)go (2), cisawy (1). ◊ L cisawym (1). ◊ f N cisawå (3), cisaw(a) (1). ◊ I cisawą (2). ◊ L cisaw(e)j (1). ◊ n N cisaw(e) (1). ◊ pl N m an cisawi (1). subst cisaw(e) (1). ◊ G cisawych (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

Znaczenia

Czerwonorudy, rdzawy, ceglasty, ryży; przeważnie o maści zwierzęcej (28)
- Przen (7)

Czerwonorudy, rdzawy, ceglasty, ryży; przeważnie o maści zwierzęcej; badius, baius, balius, spadix Calep, Cn; rubidus Calep; baliolus, castaneus, myrrheus, myrtheus, phoeniceus, phoeniciatus, puniceus, rutilus, spadiceus Cn (28): śierzć ná nim ćiſáwa BielKron 264; HistRzym 25 [2 r.]; Badius color – Cziſzawi, ridząfwi. Calep 121b, 121b, 122b, 929b, 995a; kto to idźie w tey ſzáfránney ſzáćie, Y z tą brodą ćiſáwą? KlonWor **.

Wyrażenia: »koń cisawy« [szyk 7 : 1] (8): ZapWar 1529 nr 2367 [2 r.], 1537 nr 2573; Item wyznal ze [...] konya Cziſſawego vkradll LibMal 1543/73, 1546/111v, 1547/131v; Skoro po Mſzy Krol Włádziſław [...] wſiadł ná koń ćiſáwy BielKron 383v; A wżdy ći niebożętá ćiſáwi koniewie/ Z Corcżyná cżwartego dniá ná noc w Sokołowie. CzahTr L3.

»cisawy woźnik« (2): KToby ſobie chćiał kupić nieládá koniki/ Nie dáleko ćiſáwe á tanie woźniki. CzahTr L2, L3.

Szeregi: »cisawy, lisi« (1):Iakom ya nyewzyala zrzepcza czyschawego lyschego ZapWar 1526 nr 2321.

»siwy jako i cisawy« (1): Ano widzę w ſzalonych iednákie ſą ſpráwy/ Ták bárzo miece śiwy iáko y ćiſáwy. RejWiz 36.

Przen (7):

Wyrażenie: »koń, szkapa cisawy(-a)« = prześladowca Kościoła Chrystusowego; equus rufus Vulg [szyk 6 : 1] (4 : 3): O ſrogiſz to iezdziec powſtał [..,] ná tym koniu ćiſáwym RejAp 57; doſyć ſie tego ocży náſze nápátrzyły iáko tych ćiſáwych ſzkap wiele dziś biega/ borząc/ tłumiąc/ á zániſzcżáiąc/ á práwie miecżem wyſiekáiąc thę białość á ſzcżyrość woley á náuki Páná tego. RejAp 57, 57, 57v, 58v [2 r.], Ee.

Synonimy: ceglasty, czerwony, gliniasty, gniady, lisi, lisowaty, miedziany, mosiądzowy, rdzawy, rydzy, rysawy.

Cf CISOWATY