[zaloguj się]
[pdf]

DOPUSZCZAĆ SIĘ (93) vb impf

się (50), sie (43).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf dopuszczać się
indicativus
praes
sg pl
1 dopuszczåm się dopuszczåmy się
2 dopuszczåcie się
3 dopuszczå się dopuszczåją się
praet
sg pl
3 m dopuszczåł się m pers dopuszczali się
fut
sg
3 m dopuszczać się będzie
imperativus
sg pl
1 dopuszczåjmy się
2 dopuszczåj się dopuszczåjcie się
3 niechåj się dopuszczå
conditionalis
sg pl
2 m byś się dopuszczåł m pers byście się dopuszczali
3 m by się dopuszczåł m pers by się dopuszczali
impersonalis
con by się dopuszczåno
participia
part praes act dopuszczając się

inf dopuszczać się (6). ◊ praes 1 sg dopuszczåm się (6). ◊ 3 sg dopuszczå się (11). ◊ 1 pl dopuszczåmy się (5). ◊ 2 pl dopuszczåcie się (1). ◊ 3 pl dopuszczåją się (18). ◊ praet 3 sg m dopuszczåł się (8) [w tym 1 r. błędne znakowanie]. ◊ 3 pl m pers dopuszczali się (5). ◊ fut 3 sg m dopuszczać się będzie (1). ◊ imp 2 sg dopuszczåj się (3). ◊ 3 sg niechåj się dopuszczå (1). ◊ 1 pl dopuszczåjmy się (2). ◊ 2 pl dopuszczåjcie się (1). ◊ con 2 sg m byś się dopuszczåł (1). ◊ 3 sg m by się dopuszczåł (5). ◊ 2 pl m pers byście się dopuszczali (3) [w tym 1 r. błędne znakowanie]. ◊ 3 pl m pers by się dopuszczali (8). ◊ impers con by się dopuszczåno (1). ◊ part praes act dopuszczając się (7).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. dopuścić.

Popełniać, czynić coś w sensie ujemnym, pozwalać sobie na cos; admittere, consciscere, facere Mącz, Cn; perpetrare Calep, Cn; commereri, praevaricari, transgredi Mącz; adstringi a, alligare se a. devincere se a. obligare se a. obstringere se a. obstringi (scelere), audere, committere, conciscere, edere, frausum esse, patrare, suscipere in se (scelus) Cn (93): Złodzieiá pierwſzy raz karzą bicżem/ drugi raz tyle dwá kroć/ trzeći raz rękę vtną/ cżwarty nogę/ ieſli ſie dopuſzcżáć będzie. BielKron 261; Facinus in se foedum consciscunt, Wiodą ná ſię ſromotny vczinek/ álbo ſie dopuſzczáyą. Mącz 373a; wſzákże iż nád powinność wiele ſie ſędźiowie dopuſczáią iáko od poddánych ieſt to nam opówiedźiano SarnStat 557.

dopuszczać się czego (88): Za ktorim odpuſſczeniem ieſliby then czeladnik ſſkodę swoię obacził, a spanem swym śie syednał, a ſſkodę ieſliby iaka beła iemu nagrodził, y pothem odprośił, takowego może za śię Cech prziiącz, iedno aby śie thego wiencze niedopuſſczał. ListRzeź w. 37; NIemiernoſci wſzelkiey y przepijania niedopuſzcżay ſie FalZioł V 65v; a thak potrzeba nam vkazvye thakowich karacz zebi siie [!] drvdzi na tho patrzacz thego niedopvſczali LibLeg 10/56v; abiſczie przikazali wſitkim poddanim naſzym [...] pod gardli gich abi zaden thego wthargnienia ſiie [!] niedopvſczal wpanstwo przyacziela naschego Krola polskiego LibLeg 10/57v, 10/93v [2 r.], 11/65v, 141v [3 r]; ComCrac 13; SeklKat D3, E4, x3; cżłonkow náſzych ku żądzam cieleſnym nie wydawamy/ cudzołoſthwá ſie nie dopuſzcżamy/ áni żadnego wyſtępu cżyniemy HistAl I6v, C7v; A ktorzy ſye nyeprzećiwyą/ ále im ſye poddawáyą przećiw przykazányu bożemu/ á dopuſſczáyą ſye vczynkow przećiw ſumnyenyu/ ći ſą nyeſpráwyedliwi KromRozm I Hv, Hv; GliczKsiąż D7v; Leop Mar 10/11; Ktory ſię prędko rozgniewa/ dopuſzcza ſię ſzaleńſtwá/ á człowiek wielkich myſli ieſt przemierzły. BibRadz Prov 14/17; Wiele ludźi prze vboſtwo dopuſzcza ſię złoſći/ á prze ſkáránie o bogáctwá gwałći ſpráwiedliwość. BibRadz Eccli 27 arg, Deut 19 arg, Ps 25/3, 1.Mach 1/55, 1.Cor 10/8, Eph 4/19 (16); Commereor, Zásługuyę/ Też dopuſzczam ſie złego álbo dobrego/ Grzéſzę. Mącz 218a, 148a, 222b, 225c, 475d; RejAp 28v; GórnDworz Ff4v; HistRzym 109v; że śie on bárzo cięſzkiego grzechu dopuſzcża KuczbKat 170, 300, 415; á dopuſzcżáł ſię złośći przed Pánem [et fecit malum in conspectu Domini] BudBib 3.Esdr 1/38, 2.Par 33/2, 3.Esdr 1/43, 46, Eccli 34/28, 1.Mach 1/55 (11); Bo [żebracy] zwykli pod zasłoną żebráctwá wiele złego broić/ dopuſzcżáiąc śię złodźieyſtwá/ mężoboyſtwá/ y inſzych ſproſnych wyſtępkow [nam solent [...] multa mala admittere et furtis et homicidiis et aliis facinoribus perpetrandis]. ModrzBaz [38], 6, 72v, 78v, 81v, 83 (9); WerGośc 270; Perpetro [...] Perficio etc. plerunque in malam partem ‒ Dopuſzczam ſie, nieczo złego. Calep 788a; OrzJan 67; LatHar 4; WujNT 527, 1.Cor 10/8 [2 r.]; á wſzákże iż dźiśieyſzych czáſow Vrzędnicy zdádzą ſie wyſtępowáć z kréſu vrzędu ſwégo/ y od Conſtituciy tákże od przywileiu onégo/ dopuſzczáiąc ſie niektórych rzeczy vpornie y z krzywdą téż przećiwko Przywileiowi [nonnihil committentes temere et iniuriose etiam contra tenorem privilegii JanStat 50] SarnStat 925, 384. Cf dopuszczać się czego czym; czego przećiw(ko) komu; czego w czym; Ze zdaniem dopełnieniowym.

dopuszczać się czego czym (1): Obżáłowány namniey ſię niemiał zá krzywoprzyśiężcę: iż poklęknąwſzy/ słowy nieprzyśiągł: iákoby to tylko słowy krzywoprzyſięſtwá ſię dopuſzcżano [quasi vero verbis tantum periurium committatur] ModrzBaz 86v.

dopuszczać się czego przeciw(ko) komu (2): CzechRozm 115v; Ktobykolwiek opuśćił żonę ſwą á poiąłby inną: cudzołoſtwá ſię dopuſzcza przećiwko iey [adulterium committit super eam] WujNT Mar 10/11.

dopuszczać się czego w czym (1): Wcżym cżego ſie dopuſſcżáyą/ ledá rozumu cżłowyek ſkázáć może/ bo tą ſpráwą nic ſie nye dzielą od ſámych beſtiy/ ktore yedno s pożądliwosći żywyą/ á miedzy ſobą ſchadzki máyą. GliczKsiąż E3.

cum inf (3): zebi drudzi s ſtroni na tho patrącz tego sye niedopvſczaly czinycz. LibLeg 11/91v, 11/65v; á kromia żony ſwey nigdy ſie niedopuſzcżay grzechu poznáć [nunquam patiaris crimen scire] Leop Tob 4/13.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem tego (8); aby (5), żeby (1), co (2)] (8): iż gędziec [...] nigdy ſie tego niędopuſzcża [!] áby ſtruny na ięgo [!] gęſlach nie ſtworne były BielŻywGlab nlb 10; Acżkolwiek tedy niemamy ſie tego dopuſzcżáć/ żeby ábo chćiwość mienia/ y rozſzyrzánia páńſtwá/ ábo też chćiwość sławy y zacność/ do woyny nas pobudzáć miáłá [Etsi igitur committendum non est ut vel cupiditas habendi imperiique ampliandi [...] nos excitet ad bellum] ModrzBaz 108, 67, 82, 102v; CzechEp 88; Phil L; Niedopuſczayćie ſie tego/ ábyśćie ná tę nędzę/ ná to vtrapienie bráćiéy wáſzéy/ iákoby ná iáką grádobicz ſąśiedzką/ próznuiąc/ pátrzáć mieli. OrzJan 32.

W charakterystycznych połączeniach: dopuszczać się bałwochwalstwa, bluźnierstwa, cudzołostwa (3), grzechu (11), kłamstwa, krzywoprzysięstwa, mężobojstwα, mordu, nieczystości (3), nieczystoty, niemierności, nieprawości, przepijania, przestępstwa, szaleństwa, rzeczy dziwnych, nieprzystojnych, złych, uczynkow przeciw sumnieniu, wszeteczeństwa (3), wtargnienia, występku (2), złoczyństwa (3), złodziejstwa, czego złego (3), złości (13).

a. Mieć stosunek płciowy (1):
Zwrot: »dopuszczać się z krewną« (1): Incesto ‒ Dopuſzcząm sie z krewnąm. Calep 519a.

Synonimy: popełniać, przestępować, wyrządzać.

Formacje pochodne cf PUŚCIĆ SIĘ.

Cf DOPUSZCZAJĄCY, DOPUSZCZAJĄCY SIĘ, DOPUSZCZANIE, DOPUSZCZANY

ZZie