[zaloguj się]
[pdf]

DOZNANY (34) part praet pass pf

doznany (20), doznan (11), doznany a. doznan (3); doznany SeklWyzn, MurzNT (2), CzechRozm, ModrzBaz, SkarJedn, Calep (2), GrabowSet, WujNT, SkarKazSej; doznan BielŻyw, GórnDworz, WierKróc, VotSzl; doznany : doznan Mącz (4 : 2), SkarŻyw (1 : 3), SarnStat (4 : 2).

o jasne; -an- (20), -ån- (4); -an (1), -ån (4); -an- MurzNT (2), CzechRozm, ModrzBaz, SkarJedn (2), GrabowSet (2), WujNT (2), SarnStat (5), SkarKazSej, -ån- GórnDworz, SkarŻyw, -an- : -ån- Mącz (4 : 2); -ån WierKróc, SarnStat, VotSzl, -ån :-an SkarŻyw (1 : 1).

Fleksja
sg
mNdoznany, doznån fNdoznana, doznanå, doznan(a) nNdoznan(e), doznano
G Gdoznan(e)j G
pl
N m pers doznani
subst doznané
G doznanych

sg m N (attrib) doznany (8), (praed) doznån (6). ◊ f N (praed) doznana (4), doznanå (2), doznan(a) (1); -a Mącz, GórnDworz, SkarŻyw; -å SkarKazSej; -a : -å SarnStat (1 : 1). ◊ G doznan(e)j (1). ◊ n N (praed) doznan(e) (1), doznano (1); doznane SkarJedn, doznåno Mącz. ◊ pl N m pers (praed) doznani (4). subst (praed) doznané (5); -é (3), -(e) (2). ◊ G doznanych (1).

Sł stp brak, Cn s. v. doświadczony, Linde XVI(XVIII) – XVII w. s.v. doznać.

1. Stwierdzony, potwierdzony, poznany, uznany, znany z czegoś, wiadomy; ujawniony, wykryty; spotkany; probatus, spectatus Mącz, Calep, Cn; auditus, certus, compertus, contestatus, decantatus, expertus, exploratus, familiaris, gnarus, gnobilis, honestus, interpretatus, locuples, notus, percelebratus, perceptus, perfamiliaris, perspectus, pertractatus, pervagatus, testatus Cn (28): Bo wſzelki ktory źle czyni/ światłośc nienáwidźi/ i na światłośc nie chodźi aby vczynki iego doznané [non arguantur] niebyły MurzNT Ioann 3/20, Ioann 3/20 marg; Calep [850]b.

doznany w czym (4): SkarŻyw 312; Praerogátiwy Szlácheckié/ ácz w wielu rzeczach bywáią doznáné/ [...] ále w tych cztéréch rzeczach naznáczniéy ſie pokázuią. SarnStat 68, 834; Doznána rzecz w obcych kráiách/ iáko ſię z ſwemi pány obeſzli. SkarKazSej 687a.

Ze zdaniem dopełnieniowym (4): FalZioł I 130c; To wielkie Proroctwo/ y dziś [jest] doznáne: iſz kośćioły ktore od Rzymſkiego kośćiołá odeſzły poginęły SkarJedn 399; SkarŻyw 312; SkarKazSej 687a.

Wyrażenia: »doświadczeniem doznany« = znany z doświadczenia, stwierdzony doświadczeniem (2): Probatur experimento, Doſwiádczenim bywa doznano. Mącz 323c, 394a.

»doznana prawda« (1): ábo niechćieć przyiąć opowiedźiáney y doznáney prawdy/ ieſt grzech śmiertelny WujNT 43.

»doznana rzecz« [szyk 2 : 2] (4): Też ſok Roiownikow [...] abowiem ieſth to rzecż cżeſto doznana iż krew zaſtanawia FalZioł I 130c; Mącz 394a; poduſzkę ná ktorey vmárł [św. Wincenty]/ chowáią oni mieſzcżánie [... ] y doznaná rzecż w wielkich gorącżkách/ ktokolwiek ią pod głowę włożył/ był wolen. SkarŻyw 312; SkarKazSej 687a.

Szereg: »opowiedziany i doznany« (1): WujNT 43 cf »doznana prawda«.
α. Rozpoznany, poznany, gruntownie z czegoś znany, uznany za jakiegoś (o człowieku) (2):
Zwrot: »w szczęściu być doznan« = być szczęśliwym, być uznanym za szczęśliwego (1): Day ták przyſzły pan/ W ſztześćiu był doznan. WierKróc B2.
Wyrażenie: »ledwo doznany« = rzadko spotykany (1): Nádźieiá zdrádna/ w pomocy cżłowiecżey/ [...] Rządki przyiaćiel/ á ledwo doznány By trwał/ gdy cżłowiek/ fráſunkom podány GrabowSet I4v.
Szereg: »rzadki a ledwo doznany« (1): GrabowSet I4v cf Wyrażenie.
a. Udowodniony, dowiedziony; zdemaskowany, przyłapany, przychwycony na czymś; uznany za jakiegoś, napiętnowany, osławiony; oskarżony, posądzony; cognitus, perspectus Mącz, Cn; notatus Mącz (14): Mącz 251a, 406a; Calep 996b; A ieſliby w zaſtáwie dźierżał Stároſtwo/ tedy ſto grzywien niech zápiſánych pieniędzy ſtráći tyle kroć ile będźie doznána neglientia iego [tyle ilekroć będźie ználezion. totiens quotiens negligens convictus fuerit. JanStat 304]. SarnStat 286.

doznany kim w czym = jako kto (1): Ktoryby z nich ináczey vczynił/ á ſkaźcą ábo zdraycą ſkárbu tego Rzeczypoſp: w namnieyſzey rzeczy był doznan/ áby poena capitis, infamiae, et confiscatione bonorum był záraz karan. VotSzl E.

doznany w czym (9) : Notatus. Náznáczony/ Doznány/ w czym/ Zeſromocony/ Oſławiony w czym. Mącz 250c, 250c; ták ma poſtępowáć [białogłowa]/ áby nietelko wcżym nie przyſtoynym nie byłá doznaná/ ále theż/ iżby y w podeźrzeniu naymnieyſzym być nie mogłá. GórnDworz V8; CzechRozm 233; SkarŻyw 305; Abowiem nigdyſmy nie byli doznáni w powieśći pochlebney [neque ... fuimus in sermone adulationis] WujNT 1.Thess 2/5; SarnStat 118, 408; VotSzl E. Cf doznany kim w czym.

cum A cum inf (1): áby [kupcy] iedno drógámi zwyczáynémi y gośćincmi/ nie chroniąc ſie Céł y dróg poſpolitych/ ieźdźili pod ſtráceniém rzeczy: któréby przez drógi niezwyczáyné wieźdź byli doznáni [nie gośćincem powiozą quas per obliquas vias vexerint JanStat 1040]. SarnStat 1235.

2. Poddany próbie, wystawiony na próbę, wypróbowany, poddany indagacji (6):

doznany od kogo (1): [Bonifacjusz] Od Papiepżá [!] przyzwány/ doznány/ y Biſkupom miedzy pogány vcżyniony. SkarŻyw 517 marg.

doznany czym (1): ták rozumem rády ludzkie/ powieść y wſzytkie ſpráwy/ ieſli ſą vcżćiwe ábo ſproſne/ bywáią doznáne [explorantur]. ModrzBaz 70.

Ze zdaniem dopełnieniowym (3): SeklWyzn Cv; ModrzBaz 70; [Konstantyn] w Tyrze ziácháć ſię Biſkupom y ſądzić tę rzecż kazał: polecáiąc im/ áby támże Arryuſz był doznan/ ieśli ieſt dobra y práwa náuká iego SkarŻyw 389.

Przysłowie: Iako złoto ogniem, tak cżłowiek przez vcżynek doznan bywa. BielŻyw 88.
Wyrażenie: »w wierze doznany« (1): Pomoż/ o Iezu/ wniść w śrzod twych wybránych/ O zbáwićielu/ w twey wierze doznánych GrabowSet P.
Szereg: »doznany, doświadczony i potwirdzony« (1): y Decrety/ ieſli ſą od boga/ albo od lvdzi vſtawione/ (ieſli prawdziwe/ potrebne/ albo nie) maią być doznane/ doſwiadcżone/ y potwirdzone SeklWyzn Cv.

Synonimy: 1.a. doświadczony, naznaczony, osławiony, poznany, przejrzany, zesromocony; 2. doświadczony, potwierdzony.

Cf DOZNAĆ

KN