[zaloguj się]
[pdf]

DRĘCZYĆ SIĘ (18) vb impf

się (9), sie (9).

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 dręczę się dręczymy się
2 dręczysz się
3 dręczy się
praet
sg pl
1 m -em się dręczył m pers
3 m dręczył się m pers dręczyli się
imperativus
pl
2 dręczcie się
conditionalis
sg pl
2 m byś się dręczył m pers
3 m by się dręczył m pers by się dręczyli

praes 1 sg dręczę się (2). ◊ 2 sg dręczysz się (2). ◊ 3 sg dręczy się (1). ◊ 1 pl dręczymy się (2). ◊ praet 1 sg m -em się dręczył (1). ◊ 3 sg m dręczył się (4). ◊ 3 pl m pers dręczyli się (1). ◊ imp 2 pl dręczcie się (1). ◊ con 2 sg m byś się dręczył (1). ◊ 3 sg m by się dręczył (1). ◊3 pl m pers by się dręczyli (1). ◊ part praes act dręcząc się (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Cierpieć psychicznie, gryźć się, martwić się; angi Mącz (10): To dla ciebie miły panie dręcżimy ſie [mortificamur] prżeż cżały dźień [...] Te ſlowa mowią ſwięci. Dręcżymy ſie to ieſt cirpimy WróbŻołt 43/22; Mącz 9d; Ieden kápłan/ [...] zayrząc świętemu/ bárzo ſię dręcżył: á nie mogąc ludzi od niego odwodzić/ ſtruć go vmyſlił. SkarŻyw 250.

dręczyć się czym (3): Motz wielką ſertza cirpię iże w tobie pálám/ twą ſie miloſcią dręcżę OpecŻyw 18; Mącz 9d; Bo to teraz czuię/ Czymem ſie przedtym dręczył/ teraz ſie lekuię. OstrEpit A4.

dręczyć się przed czym (1): bo od pierwſſego dniá kthoregoś przyłożył ſercá twego ku wyrozumieniu/ ábyś ſie dręcżył przed oblicżnością Bogá thwego [ut te affligeres in conspectu Dei]/ wyſlucháne ſą ſlowá twoie Leop Dan 10/12.

Zwrot: »sam w sobie się dręczyć« (1): A ták pytam ćię przecż ſię ták ſam wſobie dręczyſz [quare tu conturbaris] gdyżeś ieſt nie trwáły? BudBib 4.Esdr 7/15.
Szereg: »dręczyć się, frasować« (1): Thá [cnota] ciągnie áby ſie dręczył/ fráſował/ á iey záſię ſzukał y ná wſzem iej prziſługował. RejZwierc 150.
2. Zadawać sobie dobrowolnie cierpienia (o praktykach religijnych); umartwiać się (7): á ná ocżyścienie vſtáwili wielki poſt/ [...] áby ſie dręcżyli/ lud/ dzyeći/ y dobytek. BielKron 97; SkarŻyw 167; Dręczćie ſię [miseri estote]/ y żáłuyćie/ y płáczćie WujNT Iac 4/9.

dręczyć się czym (4): SkarŻyw 575; [Zbawiciel] y modlitwę przez cáłą noc cżynił/ y nieſpániem ſię dręcżył. LatHar 124.Cf Zwrot.

Zwrot: »postem się dręczyć« (2): A ſam ſię przed ſię poſtem dręcżył/ ták iſz kośći ná nim przelicżyć mogł. SkarŻyw 135, 46.
3. W funkcji strony biernej: być męczonym, torturowanym [czym] (1): iam ſię vkochał iábłkiem/ ty ſię dręcżyſz krzyżowym drzewem LatHar 269.

Synonimy: 1. boleć, cierpieć, frasować się, gryźć się, trapić się, troskać się.

Formacje współrdzenne: nadręczyć się, udręczyć się; udręczać się.

Cf DRĘCZĄCY

ZZie