[zaloguj się]
[pdf]

FOŁDROWAĆ (32) vb impf

fołdrować (24), foldrować (6), fołdrować a. foldrować (2); fołdrować KromRozm I, GroicPorz (5), RejWiz, UstPraw (2), OrzRozm, BielKron, KochPs, Calep, SarnStat (3), KlonWor; fołdrować : foldrować CzechEp (7 : 6).

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf fołdrować
indicativus
praes
sg pl
1 fołdruję
3 fołdruje fołdrują
fut
sg
3 m będzie fołdrować
imperativus
sg
2 fołdruj
conditionalis
sg
3 m by fołdrowåł

inf fołdrować (13). ◊ praes 1 sg fołdruję (2). ◊ 3 sg fołdruje (6). ◊ 3 pl fołdrują (4). ◊ fut 3 sg m będzie fołdrować (1). ◊ imp 2 sg fołdruj (1). ◊ con 3 sg by fołdrowåł (5).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Oskarżać, występować przeciw komu; accusare, inquirere Cn (25):

fołdrować na kogo (2): iuż moy miły brácie/ Gdyżeś ieſt ták cnotliwy/ nie fołdruię ná cie. RejWiz 127; thám ná zamku pocżął ná nie fołdrowáć/ iż oni przepádli winę å obráźili ſtolec Krolewſkiego máieſtatu/ ſwoim niepoſłuſzeńſtwem BielKron 230.

a. praw. Pozywać, występować przeciw komu w sądzie; instigare, iure experiri JanStat (8): W káżdym mieſćie w iármárk wolno káżdemu ná miárę ná wagę przedáwáć. A ktorzyby mieſzczánie tego bronili/ á byliby przed nas pozwáni: tácy máią ſtánąć záwićie przed námi [...] A ieſliby o to trzemá przeświádczono/ tąż winą ſtem grzywien máią być karáni: z ktorych ſtá grzywien nam połowicá/ á ſtronie co fołdruie połowicá. UstPraw F4.

fołdrować przeciw komu (1): gdy żaden przećiw niemu fołdrowáć niebędźie/ przedſye v Sądu vkaże niewinnoſć ſwoię przyſyęgą álbo innemi dowody GroicPorz ov.

fołdrować na kogo (5): tráfi ſye iż złodźiey vkrádnie ſukno/ y będźie poiman s ſuknem/ ktho ma fołdrowáć ná złodźieiá/ Kráwiec czyli Pan onego ſukná GroicPorz ee2v, n4v, o, o2v; Przetoż nie fołdruy ná mię/ proſzę Pánie bráćie: Nie názbytem ćię przywiodł ku znácżney vtráćie. KlonWor 20.

fołdrować o co (3): GroicPorz n4v; A ktoby o tákową głowę fołdrował/ tákowy ma zápłáćić winę ſto y dwádzyeſćiá grzywien UstPraw K2 [idem] SarnStat 239.

b. Nastawać na kogo, domagać się kary (15):

fołdrować na co (9): Wolno im prześládowáć/ wyganiáć/ oſkarżáć y ná kreẃ niewinną fołdrowáć: choćiażby ſámi y niewiernymi y wſzetecżnymi y cudzołożnikámi byli. CzechEp 61; ázaż też brát ná wylanie krwie/ ábo przynamniey ná wygnánie brátá obłądzonego fołdruie? CzechEp 96, 27, 88, 93, 101, 326. Cf fołdrować u kogo na co; przeciw komu na co.

fołdrować na kogo (6): Tę pomſtę/ to przeklęctwo/ da bóg/ vczuie/ Ktokolwiek bez méy winy ná mię fołdruie [qui loquuntur mala adversus animam meam Vulg Ps 108/20] KochPs 169; Zali y ták wolno będźie X. K. wedle iego kápłáńſtwá ná tákie foldrowáć y o ich ſię wygnánie y przeſládowánie ſtáráć. CzechEp 58, 59, 88, 94, 97.

fołdrować u kogo na co (1): Bo ći nigdy tego nie cżynili co cżyni Antychrift z ſwoimi inquiſitormi y z inſzymi inſtygátory/ ktorzy vſtáwicżnie fołdruią y v Máiſtratu y v poſpolſtwá ná krew wiernych chwalcy Bożych. CzechEp 42.

fołdrować przeciw komu na co (1): dla prebendy/ buły/ y tłuſtey polewki/ ktorą ſię prożnuiąc tucżą: [...] nikogo prześládowáć ábo przećiw niemu ná kreẃ iego y zelżywość fołdrowáć. CzechEp 28.

Szereg: »instygować i fołdrować« (2): Trudno ſię z tákimi roſpieráć/ ktorzy mowić y ſłucháć niechcą/ prawdy ktora w ocży kole. A ieſzcże trudnieyſza/ gdy ſię drápáć páznokćiámi chcą y ná wylanie krwie vśiłuią/ inſtyguią y fołdruią CzechEp 326, 27.
2. Popierać, bronić, propagować; promovere Calep, JanStat (7): Promoveo ‒ Pomágám fołdruię. Calep 859b.

fołdrować kogo, co (6): ktoby przyiiachawſſy ſczudzei ziemie iakie nove navki abo Xięgi wnoſicz foldrovacz y vzyvacz ich chczial. Then vedlia ſtarych praw a przyvileiow Koronnych ma bycz karąn ComCrac 13v, 18v; Włoch nyeyáki/ [...] mnich zbyegły czyli żyd/ [...] ſą ći ludźye v nas w Polſſce/ ktorzy tákyego z inąd od mądrych y dobrych ludźi wygnánego fołdruią/ y máło nye ná ręku pyáſtuią KromRozm I K4v; kożdy kácerz/ ktoryby przećiwko ſtárożytney wierze Kroleſtwá POlſkiego/ inákſzą wiárę przyymował y trzymał/ y ią fołdrował/ áby [...] ná wieczne czáſy bezeċnym człowiekiem był OrzRozm M4v; SarnStat 1233 [2 r.].

Szereg: »fołdrować albo bronić« (1): A ieſliby Stároſtá [...] tákiégo kupcá z towáry zá gránice Koronné przepuśćić/ fołdrowáć/ álbo bronić chćiał/ [...] tedy kupiec té wſzyſtki towáry tráćić ma. SarnStat 1233.

Synonimy: 1. forytować, instygować, obwiniać, winować; 2. bronić, forytować, pomagać.

Cf FOŁDROWANIE, FOŁDROWANY, FOŁDRUJĄCY

AK