[zaloguj się]
[pdf]

FORYTOWAĆ (45) vb impf

f- (43), ff- (2); -ry- (42), -ri- (3).

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf forytować
indicativus
praes
sg pl
2 forytujesz
3 forytuje forytują
praet
sg pl
3 m forytowåł m pers forytowali
imperativus
sg
2 forytuj
conditionalis
sg pl
3 m by forytowåł m pers by forytowali

inf forytować (10). ◊ praes 2 sg forytujesz (1). ◊ 3 sg forytuje (13). ◊ 3 pl forytują (7). ◊ praet 3 sg m forytowåł (5). ◊ 3 pl m pers forytowali (2). ◊ imp 2 sg forytuj (1). ◊ con 3 sg m by forytowåł (1). ◊ 3 pl m pers by forytowali (2). ◊ part praes act forytując (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI ‒ XVIII w.

1. Popierać; bronić, sprzyjać, faworyzować, dawać pierwszeństwo; fovere Mącz, Modrz; promovere Modrz, JanStat; adesse, adstipulari, patrocinari, premere, stare pro aliquo a. cum aliquo, urgere Cn (41):

forytować kogo, co (36): GrzegRóżn A2; GórnDworz Ff7v; Coż to tedy zá ſzaleńſtwo/ gdźie idźie iákoby o zdrowie wſzytkiey oycżyzny/ zá życzliwośćią forytowáć trądy twoie/ że ſą domowi twoi y krewni ModrzBaz 114v, 68, 90; błędy Antychriſtá Rzymſkiego/ nie tylko vſpráwiedliwiał/ ále ie ieſzcże tym bárźiey y rozmnażał/ y forytował. CzechEp *3v, 114, 168, 350, 351, 369; [Papież] páná Chriſtuſá w cżłonkach iego prawdźiwych prześláduie/ y morduie/ á ná to mieyſce ſwoie nabożne pochlebce záleca/ vbogáca/ y forytuie. NiemObr 157, 6, 126, 132, 142; Krolewna forituie cicho Małzenstwo z Xiezną Holsztynską ActReg 157; OrzJan 47; WujNT 830, 867; SarnStat 119, 220; Konſtancius Ceſarz ſektę ſwoię Aryáńſką forytuiąc/ pocżął Rzymſką Stolicę y Kátoliki prześládowáć PowodPr 32, 39, 40; VotSzl D2v. Cf forytować co czym, Zwrot.

forytować co czym (1): [ta sekta] pogáńſkie ná krześćiány tyráńftwo/ modlitwámi/ ábo właſniey przeklęctwem ſwym [...] y broniámi ſwymi forytuie PowodPr 36.

forytować komu (1): Niemowcie pretko mi Pana vbogacim/ toc bi moglo bic ale on ſwoich vbogich przijaciol nierichlo zbogaci/ richlo ſpolſky ſpital vtzini/ iednego co mu bedzie foritowal Panem/ á drugie nedzniki. PaprUp L3v.

Zwrot: »[czyją] rzecz, sprawę forytować« [szyk zmienny] (8 : 1): Krol Francuſki [...] zyednał ſie Swáncári y prośił ich áby iego rzecż forytowáli v Ellektorow BielKron 194y, [3322]v; Mącz 338b; Práwem też málo wygraſz/ Aduerſarz twoy duży/ [...] Rzeczy twey ſpráwiedliwey nikt nie fforytuie/ Czekay áż ſię nád tobą Bog wiecżny zmiłuie. Prot Bv; O mierźiona ſpráwo/ żaden wtem zgromádzeniu nieśiedźiał/ ktoryby ludźi vcżonych rzecż forytowáć/ a tey ſię vſtáwie záſtáwić chćiał. ModrzBaz 132v; CzechEp 71, 369; NiemObr 57; Sprawy wdowiey ſądem nie odpráwowáli/ ſpráwy vbogich śirot nieforytowali. PowodPr 66.
Szeregi: »forytować i podpomagać« (1): to piſánie ktore ten dobry Krześćiáńſkiey prawdy miłownik/ mężnie ią forytuiąc y podpomágáiąc/ Grzegorz Páweł teraz ná iáśnią wydawa GrzegRóżn A2.

»forytować abo przekażać« (1): A ták/ ná mądrego ſędźiego iáko mnimam należy/ odkrywáć wſzytko/ coby ſpráwiedliwość ábo forytowáć ábo przekáżáć [vel promovere vel impedire] mogło. ModrzBaz 90.

»sprzyjać, forytować« (1): A ieſli ták pilnie zákázuią Apoſtołowie/ nie tylko mowić z haeretykámi/ ále y pozdráwiáć ich: Coż ći ná to rzeką/ ktorzy im ſprzyiáią/ ktorzy ie forytuią WujNT 830.

»forytować i zalecać« (1): [X. K.] niechay to wyzna/ iż błędy rożne/ rożnych cżáſow/ od rozmáitych oſob zmyſlone/ ktore ſię w iedno ſklijć nie mogą/ forytuie y záleca. NiemObr 142.

W przen (2): Hinc [!] mortem maturabat inimicus, Forytował/ pomagał mu ku śmierći. Mącz 211d.
Szereg: »forytować i podpierać« (1): A ták áffekty te/ ktore mierność vthemperowáłá/ nie ſą kęs ieden cznocie przećiwne/ y owſzem ią forytuią/ y podpieráią GórnDworz Ff7v.
a. Potwierdzać, umawać [co] (3): Nie źle że Alexándrow Státut fforytuieſz/ Ale więc tym ſpoſobem Moſkwy nie z hołduieſz. Prot B4v; NiemObr 153.
Szereg: »potwierdzać abo forytować« (1): Bo ſámá Sláchtá miedzy ſobą ná ſto grzywien głowę przyiaćielſką ſzácuie. A teć ſą rzecży/ ktore winę pieniężną potwierdzáią ábo forytuią [confirment]/ á głowną wątlą. ModrzBaz 27v.
2. Oskarżać, donosić (2): Suspendio petere, Foritowáć/ prziwodźić przećiwko komu złodzieyſtwo. Mącz 289c.

forytować co na kogo (1): Quadruplator, Delator publicorum criminum in qua re quartam partem de proscriptorum bonis quos detulerat consequebantur, Oskárżiciel/ foritarz/ wydawcá/ który zwłaſzczá wydáwał przed rádą wyſtępne ludzie y forytował ná nie ten wyſtęp w którym yeſli był nálezyón czwarta część dobrá yego przipádłá ná wydawcę. Mącz 335c.

3. Prawdopodobnie pertraktować, prowadzić rozmowy [z kim o czym] (1): Ty zacny á wielmożny Kryſtufow Rycerzu/ Nie do końcá forytuy s Turkiem o przymierzu PaprPan B2.
4. Podniecać, zachęcać [co] (1):
Szereg: »wzbudzać a forytować« (1): Nie ieſt to prawdźiwy Oćiec/ ktory niezgody miedzy ſynmi ábo wzbudza á forytuie [excitet ac alat]/ ábo nieſtára się żeby były wykorzenione. ModrzBaz 21v.

Synonimy: 1. fołdrować, podpierać, podpomagać, popierać; a. potwierdzać, uznawać; 2. donosić, fołdrować, oskarżać, wydawać; 4. podniecać, wzbudzać.

Formacje współrdzenne: poforytować, wyforytować.

Cf FORYTOWANIE, FORYTOWANY, FORYTUJĄCY

WG