[zaloguj się]

FUKAĆ (84) vb impf

Fleksja
inf fukać
indicativus
praes
sg pl
2 fukåsz
3 fukå fukają
praet
sg pl
1 m -em fukåł, fukåłem m pers
3 m fukåł m pers fukali
f fukała m an
fut
sg
3 m fukać będzie, będzie fukåł
f fukać będzie
imperativus
sg
2 fukåj
conditionalis
sg
3 m by fukåł
impersonalis
praet fukåno
participia
part praes act fukając

inf fukać (10).praes 2 sg fukåsz (2).3 sg fukå (29).3 pl fukają (6).praet 1 sg m -em fukåł, fukåłem (3).3 sg m fukåł (12). f fukała (1).3 pl m pers fukali (8).fut 3 sg m fukać będzie (1) BibRadz, będzie fukåł (1) RejRozpr. f fukać będzie (1).imp 2 sg fukåj (3).con 3 sg m by fukåł (1).impers praet fukåno (1).part praes act fukając (5).

stp, Cn notuje, Linde XVIXVII w.

Łajać, karcić, gromić, obruszać się; imprecari BartBydg; arguere, comminari, increpare, obsecrare Vulg; clamore excipere, verbis incurrere, corripere clamoribus, incessere, obiurgare Cn (84): BierEz K2; Ieſtli y [żonie] też w moc nic niedaſz, rzecżeć iż iey niewierzyſz, ſtegoć wnet ktobie nienawiſć wezmie, á fukać będzie. BielŻyw 109; RejRozpr B2; Y ti niebaczie wczo dufaſs Yz wtei klozie ſiedzacz fukaſs RejRozm 392; RejJóz C4v; Ale nie iedno ći ktorzy fukáią/ ábo nárzekáią wielkimi ſą w miłośći proſtaki GórnDworz Cc7v; CHociaż oni ták ćicho nie fukáiąc chodzą/ Ale ná dobrą ſławę wierz mi pilnie godzą PaprPan L3v, L3v, R4; Kiedy przyidźie iego [lichwiarza] cżás/ pewnie ćię náwiedźi. Fuka/ dobrodźieyſtwo ſwe ná ocży wymiáta KlonWor 77.

fukać kogo, co (27): Vbogiego oſſukano á podeſzto/ ieſſcże go fukáią Leop Eccli 13/27; Abowiem ią mąż iey ſrodze fukał o cudzołoſtwo. BibRadz I 146b marg; Opowieda śmierć ſwą/ y fuká Piotrá nápomináiąc go ku krzyżowi. BibRadz Mar 8 arg, 2.Esdr 13/15, Iob 34 arg, Ose 12 arg, Mich 6/2; BielKron 109, 194; RejPos 68v; GrzegŚm 38; WujJud 11; Fuka morze y wyſuſza ie/ wſzytkie też rzeki wyſącża. BudBib Nah 1/4, 2.Esdr 13/15, 17; Tedy go S. Benedict fukał y iemu złe iego ſpráwy przypominał SkarŻyw 251, 192, 251, 309; CzechEp 51 [2 r.]; NiemObr 18, 147; WujNT Matth 19/13, s. 228, Luc 23/40, 1.Tim 5/1.

fukać na kogo, na co (37): Imprecatur me, ffuca na myą BartBydg 72v; (did) Zephira zaſlichnawſzy fuka na hausknechta. (–) A cżo to łotrze markoczeſz A o cżo ſie tak kłopoczeſz A Czo tobie trzeba myſlić Ty ſwe pańſtwo w garſc możeſz skrić RejJóz C5v; Ba weyże moy miły panie Ieſzcżeć ten łotr fuka na mię Y na tę czo iey cznotę znam RejJóz H3, H4v; RejKup k5v, L, m3, v7, x6v, dd6v; Ieſli co będzye mowił/ thedy nań fukáią/ Skubąc s tyłu zá kołnierz/ rzecż mu przekażáią. RejWiz 122, 181; Ktory fuka ná morze/ y wyſuſzá ie: y wſſyſthkie rzeki w puſzcżą obráca Leop Nah 1/4, Luc 18/39; RejZwierz 62; Przynoſzono też kniemu dziateczki áby ſię ich dotykał/ co gdy widźieli zwolennicy/ fukáli ná nie. BibRadz Luc 18/15, Gen 31/36, Mar 10/48, Luc 4/41, 11 arg; BielKron 312, 323; KochSat A3; Prot C4v, D3, D4v; Byſtrze á popędliwie ná bráćią fukáli. MycPrz I B2v; PaprPan Ccv; SkarŻyw 193; CzechEp 334, [387]; NiemObr 128; KochPieś 20; LatHar 725; WujNT Matth 20/31, Mar 10/13, Luc 18/39.

fukać o co (5): Ale ktora w cudzey mocy/ Prácuy we dnie nie ſpi w nocy/ To ſie muśi wyſługowáć/ Iáko wrzodowi folgowáć/ Ledá o co łáye fuka/ Ba y cżáſem kijá ſzuka BielKom G2; BibRadz I 146b marg; CzechRozm 247; NiemObr 147; WujNT Luc 9 arg.

Ze zdaniem przyczynowym [ (5), że (2)] (7): Poſeł ffuka na Mnicha/ jż ſie boij RejKup x6v, k5v, v7; BibRadz Iob 34 arg; Ose 12 arg; ſrodze o to Koryntcżyki fuka [św. Paweł] że ſie przed niewierne przełożone przywodźili CzechRozm 247, 258v.

Ze zdaniem celowym [aby] (3): Vyrzawſzy lud Rzymſki boiázliwy y do odporu niemáiący ſie/ pocżął go vpomináć/ fukáć/ áby ſie do zbroie mieli/ á do miáſtá nie vciekáli Phil C; WujNT Matth 20/31, Luc 18/39.

W połączeniach szeregowych (4): RejKup k2v; Fuka łáie márkoce [baba] trzeba ią dárowáć BielKom E2v; Nie łágodnie go iáko nápomináiąc/ ábo proſząc/ ábo w ćichym duchu z nim poſtępuiąc: ále gorzey niż ná iákie fotárlę fukáiąc: grożąc y odpowiedáiąc: lżąc y háńbiąc: á moc ſwoię/ y zacność/ pod pokrywką kościołá/ wyſtáwiáiąc CzechEp [387]; karz/ fukay/ nápominay z wſzeláką ćierpliwośćią y náuką. WujNT 2.Tim 4/2.

W przeciwstawieniu: »prosić ... fukać« (1): Iątrewek Iudaſzowych rownych ſobie ſzuka: A tám nie tylko prośi/ ále też y fuka. KlonWor 58.

Przysłowie: Bo trudno fukácz nieboze Kto ſam ſobie niepomoze RejRozm 393.
Szeregi: »fukać i gromić« (1): Luter trochę przed śmierćią przećiw Zwinglianom kśiążki nápiſał/ gdźie ich hániebnie fuka y gromi WujJud 11.

»fukać i grozić« (1): A on iáko cżłek gniewliwy á nieludzki/ przyzwawſzy iey á ſpráwy iey nie wyſłuchawſzy: fukáć ná nię y grozić iey ták bárzo pocżnie/ iſz ſię do miecżá ná nię potárgnie. SkarŻyw 193.

»fukać, (a) łajać« [szyk 2 : 1] (3): Idzyeſzli też do páná álbo woiewody/ By go nie zyął Sáturnus pátrz cżáſu pogody/ Fuka łáie gniewa ſie muſzcżąc ſie po brodzye/ Będzye groźił kijem być przypráwi ku ſzkodzye BielKom E2, G2; A drudzy zaſię kiedy zá nim wołał fukáli go á łáiáli mu/ roſkázuiąc mu áby milcżał. RejPos 68v.

Synonimy: gromić, karać, łajać, strofować, złorzeczyć.

Formacje współrdzenne: odfukać, pofukać, sfukać, ufukać, wyfukać; sfukiwać; ofuknąć.

Cf FUKANIE, FUKANY

AK