[zaloguj się]
[pdf]

GNIEWNY (31) ai

gniewny (15), gniewien (8), gniewny a. gniewien (8); gniewny GlabGad (10), Calag; gniewien BierEz, OpecŻyw, WróbŻołt (2), BielKron (2); gniewny : gniewien Mącz (4 : 2).

Oba e jasne.

comp gniewni(e)jszy (1).

Fleksja
sg
mNgniewny, gniewni(e)jszy, gniewien fNgniewn(a)
Agniewn(e)go A
Igniewnym I

sg m N gniewny, gniewni(e)jszy (16), gniewien (8); ~ (attrib) gniewny (3); ~ (praed) gniewny (10), gniewien (8); gniewny GlabGad (9); gniewien BierEz, OpecŻyw, WróbŻołt (2), BielKron (2); gniewny : gniewien Mącz (1 : 2). ◊ A gniewn(e)go (5). ◊ I gniewnym (1). ◊ f N gniewn(a) (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XV – XVIII w.

1. Skłonny do gniewu, wybuchowy, złośliwy (11): Cżołko barzo małe, cżłowieká proſtego vkazuie, gniewnego GlabGad N3v; Wargi ſubtilne nie daleko odwiſłe, cżłouieka roztropnego y we wſzitkim bacżnego znam. [...] wſzakoż taki bywa gniewny y ſwey myſli. GlabGad Ov, O4v, O8v [2 r.], P3, P4, P4v.
Szeregi: »gniewny i swarliwy« (2): Cżoło gładkie to ieſt nie poroſłe y nie zmarſzcżone, gniewnego znamionuie y ſwarliwego GlabGad N3v, P4.

»gniewny i zawisny« (1): Bowiem thaki bywa ſwey myſli. gniewny y zawiſny. GlabGad O3v.

2. Rozgniewany, obrażony, zapiekły w gniewie; infensus, iratus Mącz; iracundus Calag (16): GlabGad M4, N6, O3, O4v; WróbŻołt ggv; Redeo inde Iratus, Wroćiłem ſie ztámtąd będąc gniewnym. Mącz 168c, 169d, 174c [2 r.], 356c; Calag 585b.

gniewien komu (1): bo do tąd byl gniewien pan bog rodzaiowi ludſkiému OpecŻyw 9v.

gniewien przeciw komu (1): Rozumieiąc Ioáb Hetman krolewſki iż krol gniewien przećiw ſynowi Abſalonowi/ poſłał k niemu niewiáſtę roſtropną BielKron 71v.

gniewien na kogo (3): Cżterdzieſci lat byłem gniewien na then rodzay WróbŻołt 94/10; BielKron 246v. Cf gniewien o co na kogo.

gniewien o co na kogo (1): Xántus o to nań gniewien był/ A bićim mu ćięſzkim groźił. BierEz E2.

3. Wyrażający gniew, będący wynikiem gniewu; ardens, dentatus, stomachosus Mącz (4): Twarz poſrzągła á gniewna vkazuie cżłowieká ſtatecżnego poki ſobie nie podweſeli GlabGad N2; Literae stomachosiores, Gniewnieyſzy liſt Mącz 420b, 15b, 82a.

Synonimy: 1. jadowity, niecierpliwy, popędliwy, prędki, srogi, swarliwy, zjadły; 2. frasowliwy, frasowny, srogi; 3. zjadły.

Cf GNIEWIWY, GNIEWLIWY, GNIEWNIWY

MM