[zaloguj się]
[pdf]

KNECHT (28) sb m

e jasne.

Fleksja
sg pl
N knecht knechci, knechtowie
G knechtów
D knechtowi
A knechty, knecht(o)w
I knechty, knechtami
V knechcie

sg N knecht (2). ◊ D knechtowi (1). ◊ V knechcie (1). ◊ pl N knechci (7), knechtowie (1) RejWiz. ◊ G knechtów (7); -ów (1), -(o)w (6). ◊ A knechty (4), knecht(o)w (1) StryjKron. ◊ I knechty (2) RejWiz, RejZwierc, knechtami (2) StryjKron, ReszPrz.

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

1. Prosty, pieszy żołnierz wojska niemieckiego lub krzyżackiego (24): LibMal 1553/178; ſzło mu [pruskiemu mistrzowi] ná pomoc ośḿ álbo dzyeſięć thyſiąc knechtow BielKron 418; A w tym cżáſu Knechtow/ y Hiſzpanow ſześć tyſiąc Krolá Ferdynándowi Budzyń oblegli BielKron 421v, 236v, 418, 421v marg; BielSpr 65v marg; Wſzytkich dwá tyſiąc zbili ná plácu Krzyżakow/ Sześć ſet poymáli żywych Knechtow nieborakow StryjKron 642, 306.

knecht czyj (1): Knechći Pruſkiego Miſtrzá oblegli Cżcżow miáſto nád Wiſłą BielKron 418.

Wyrażenia: »knecht pieszy« (1): Poſłał tedy Miſtrz 500. iezdnych Reyterow z wielkośćią Knechtow pieſzych StryjKron 637.

»prosty knecht« (1): Więźniow też zacnieyſzych gdy ſię záś ſtánowić przyrzekli puſczono/ á proſtych knechtow Polacy y Czechowie po dwá złote ná okup przedawáli StryjKron 577.

Szereg: »knechty i lud pieszy« (1): Potym ſam Máchomet rzućił ſie ná knechty y lud wſzytek pieſzy BielKron 309v.
a. Żołnierz w ogóle; pedester Mącz (11): Więc ſie iedni [młodzi] chcą vcżyć/ miedzy knechty drudzy RejWiz 89v, 90, 97v; RejZwierz 79; Pedester, [...] Pieſzy/ Drabánt/ knecht. Mącz 294a; [Scewola] dał ſobie vcżynić vbior ná kſtałt onych knechtow czo około onego krolá ſtawáli.RejZwierc 86, 86v; Centurio – Rottmiſtrz maiąci podſobą ſtoknechtow. Calep 180b.
Wyrażenie: »rota knechtow« (1): Phalangite, Rotá knechtów álbo Drabów ſzeſnaśćie tyſięci pieſzich w ſobie oſięgáyąca. Mącz 296d.
Szereg: »knecht albo drab« (1): Mącz 296d cf Wyrażenie.
α. Żołnierz najemny (2): Moi Pieszy Błekitni, iuz się rozeszli wszyscy [...]. Czerwoni tez oni Knechci częsc się ich rozeszło, częsc pozdychało, chorobami ygłodem adrudzy pozostawiali suknie, Rusnice ybronie, bo im niepłacono. ActReg 27, 86.
2. Pachołek, sługa (3): A ſam ſtárſzy kupyec vpſtrzywſzy ſobie knechty ſwoie iáko ine ſzkápy/ [...] woźi ſie ná nich á noſzą go iáko báłwáná iákiego ná rámionach ſwoich. RejAp 153; KlonWor 41.
Przen: Obelżywie o czyich wyznawcach, zwolennikach (1): Dawid Georgius z ſwymi knechtámi/ nie pozwala ćiáłá tego zmartwychwſtánia. ReszPrz 89.
3. Prawdopodobnie n-pers, przydomek (1): Ian Dobroſołowſki Knecht z brácią. PaprPan E.

Synonimy: 1.a. drab, drabant, pieszy, żołnierz; 2. hajduk, pachołek, służebnik.

Cf LANCKNECHT

ZCh