Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: KTORĘDYŻKOLWIEK

Następne hasło: KTORY BĄDŹ »

KTORY (95325) pron

ktory (95290), chtory (32), ktery (3); ktory : chtory LibLeg (1049 : 27), LibMal (811 : 4); ktory : ktery GlabGad (544 : 1), BibRadz (4011 : 1); ktory : chtory : ktery ZapWar (361 : 1 : 1).

-ó- (11455), -o- (593); -o- MurzHistSekl, MurzOrt (13); -ó- : -o- MurzHist (5 : 271), MurzNT (154 : 308). ◊ ktery z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja

sg m N który (19 046). ◊ G którégo (3731), którygo (2); -ego : -ygo FalZioł (27 : 2); ~ -égo (367) [w tym -eégo (1)], -ego (52), -(e)go (3312); -égo : -ego OpecŻyw (36 : 5), OpecŻywList (1 : 1), OpecŻywPrzedm (1 : 1), MurzHist (2 : 12), MurzNT (8 : 6), BiałKat (7 : 16), Oczko (9 : 1), KochPs (8 : 9), SiebRozmyśl (3 : 1). ◊ D którému (1506), którymu (1); -ému : -ymu MurzHist (8 : 1); ~ -ému (129), -emu (37), -ęmu (6), -(e)mu (1334); -emu OpecŻywList; -ęmu MurzNT (3); -ému : -emu OpecŻyw (13 : 3), OrzQuin (4 : 11), BiałKat (1 : 9), Oczko (4 : 1), KochPs (1 : 7); -emu : -ęmu MurzHist (5 : 3). ◊ A pers którégo (2594), którygo (1); -égo: -ygo PaprUp (4 : 1); ~ -égo (186) [w tym: -eégo (1), -eego (1)], -ego (29), -(e)go (2379); -ego OpecŻywList, OpecŻywPrzedm, KochJez; -égo : -ego OpecŻyw (42 : 3), MurzHist (1 : 4), MurzNT (10 : 6), BiałKat (9 : 8), KochPs (2: 5), αn którégo (97), który (7); -y ZapWar, BudNT, KochPham, GórnRozm; -égo : -y LibMal (14 : 1), HistAl (3:2); ~ -égo (1) WyprPl, -ego (1) BiałKat, -(e)go (95).subst który (2456), którégo (10); -y: -égo LibLeg (48 : 1), LudWieś (3 : 1), KromRozm I (3 : 1), GliczKsiąż (15 : 1), BielKron (261 : 1), SkarJedn (29 : 1), NiemObr (19 : 2), SarnStat (92 : 2); ~ -égo (2), -(e)go (8). ◊ I którym (973), którem (82); -em RejPs (9), ZapMaz, ComCrac, RejKup (3), DiarDop (3), PaprUp (6), KołakSzczęśl (2); -ym : -em ZapWar (3 : 2), ForCnR (1 : 1), FalZioł (19 : 3), LibLeg (12 : 9), LibMal (9 : 4), MurzHist (1 : 4), MurzNT (2 : 3), GliczKsiąż (5 : 6), UstPraw (9 : 2), BibRadz (31 : 3), GrzegRożn (3 : 1), Mącz (79 : 2), SienLek (3 : 1), BudBib (11 : 3), ModrzBaz (17 : 1), SkarŻyw (47 : 4), GórnRozm (3 : 8); ~ -em (5), -ęm (2), -(e)m (75); -em MurzHist (4); -em : -ęm MurzNT (1 : 2). ◊ L którym (1959), którem (138); -em TarDuch, MiechGlab, RejPs (15), ComCrac (2), ConPiotr (2), RejJóz; -ym : -em ZapWar (3 : 11), PatKaz II (6 : 3), HistJóz (4 : 3), FalZioł (25 : 1), LibLeg (7 : 8), LibMal (11 : 5), RejKup (1 : 7), MurzHist (1 : 2), KromRozm I (4 : 1), MurzNT (3 : 3), GliczKsiąż (4 : 1), UstPraw (6 : 1), WyprKr (9 : 5), BibRadz (44 : 5), BudBib (18 : 6), BudNT (3 : 17), ModrzBaz (2 : 31), SkarŻyw (105 : 1), GórnRozm (4 : 3), PaprUp (1 : 2); ~ -em (2), -ęm (3), -(e)m (133); -em : -ęm MurzHist (1 : 1), MurzNT (2 : 1). ◊ V [z orzeczeniem w 2 sg lub z rozkaźnikiem] który (1057). ◊ f N która (6177); -å (5424) [w tym: -ą (55)], -a (46), -(a) (707); -a KochWz (3); -å : -a OpecŻyw (80 : 6), RejPs (43 : 2), HistAl (34 : 2), MurzHist (10 : 1), MurzNT (20 : 3), BibRadz (215 : 3), BielKron (407 : 3), Mącz (221 : 3), GórnDworz (284), RejPos (254 : 2), HistLan (15 : 1), RejPosWstaw (26 : 1), BudBib (84 : 1), SkarJedn (46 : 2), KochPs (9 : 1), SkarŻyw (208 : 8), GórnRozm (40 : 1), KochCn (2 : 2). ◊G któréj (2010), któré (10) [w tym: -eé (2)], któryj (17), który (21); -éj : -é OpecŻyw (1 : 15), RejJóz (1 : 1; D2v), LibMal (24 : 1); -éj : -yj MurzHisg (2 : 6), MurzNT (1 : 8); -éj : -y MetrKor (3 : 3), Mącz 119 : 2), ArtKanc (6 : 1), ZapKościer (2 : 4), ActReg (17 : 1), GrabowSet (11 : 3), WysKaz (2 : 1), CzahTr (5 : 3), PaxLiz (7 : 1); -éj : -é : -y Calep (20 : 2 : 1); -éj : -yj : -y Leop (29 : 2 : 1), HistRzym (17 : 1 : 1); ~ -éj (236), -ej (2), -(e)j (1872); -éj : -ej Strum (1 : 1), OrzJan (14 : 1); ~-é (13), -e (2), -(e) (4); -é : -e OpecŻyw (13 : 2). ◊ D któréj (360), któré (7), który (5), któryj (1) MurzHist; -é OpecŻywPrzedm; -y ZapKościer; -éj : -é OpecŻyw (2 : 6); -éj : -y MetrKor (4 : 1), Mącz (18 : 1), CzahTr (1 : 2); ~ -éj (61), -ej (2), -(e)j (297); -éj : -ej OpecŻyw (1 : 1), Oczko (4 : 1).◊ A którą (4799) [w tym: -a (73), am (64), -ąm (9), -an (1), -o (1)], któru [prawdopodobnie wpływ ruski] (5), którę (1) [w tym: -e (2)]; -ą : -u MetrKor (13 : 1), LibLeg (65 : 4); -ą : -ę SeklWyzn (11 : 1), BietSpr (15 : 1), WujJud (61 : 1), BudBib (101 : 1).◊I którą (1010) [w tym: -a (16), -am (4), -ąm (3)], któru [prawdopodobnie wpływ ruski] (1); -ą : -u MetrKor (1 : 1). ◊ L któréj (1653), któré (13) [w tym: -eé (2)], któryj (11), który (15); -é ForCnR (2); -yj MurzHist (8), MurzOrt; -y ZapKościer; -éj : -é OpecŻyw (4 : 11); -éj : -yj ArtKanc (7 : 1); -éj : -y FalZioł (108 : 1), LibMal (16 : 1), Mącz (110 : 3), ActReg (11 : 2), Calep (18 : 1), SiebRozmyśl (4 : 1), CzahTr (10 : 4); -éj : -yj : -y Leop (25 : 1 : 1); ~ -éj (151), -ej (1). -(e)j (1501); -éj :-ej OpecŻyw (3 : 1); ~ -é (11), (-e) (2). ◊ V którå [z orzeczeniem w 2 sg lub z rozkaźnikiem] (78); -å (75), -a (1), -(a) (2); -å : -a OpecŻyw (3 : 1). n N któré (3011) [w tym: -eé (4)], który (2); -ó :-y GórnDworz (56 : 1; F7), BiałKat (30 : 1; 228v); ~ -é (270), -e (7), -ę (4), -(e) (2730); -ę RejKupSekl; -é : -e OpecŻyw (26 : 1), MurzNT (12 : 2), Oczko (12 : 2), KochPs (1 : 2); -ę : -(e) SeklKat (1 : 4), Mącz (1 : 89), Calep (1 : 5). ◊ G którégo (1139) [w tym: -eégo (2)], którygo (1); -égo : -ygo Calep (5 : 1); ~ -égo (115), -ego (10), -(e)go (1014); -ego MurzHist (3), KochPs, OsirEpit; -égo : -ego OpecŻyw (13 : 1), MurzNT (3 : 2), Oczko (7 : 1), SiebRozmyśl (2 : 1). ◊ D którému (145); -ému (17), -emu (4), -ęmu (1) MurzNT, -(e)mu (123); -ému BiałKat, OrzJan, SarnStat (13);-emu KochPs (2); -ému:-emu OpecŻyw (1 : 1), Oczko (1 : 1). ◊ A któré (2585) [w tym: -eé (4)], który (7); -é : -y FalZioł (94 : 1; I 40c), ConPiotr (4 : 1; 33), SeklKat (11 : 2; G4v, Y), Diar (14 : 1; 33) Leop (82 : 1; Ps 118/44), Calep (8: 1; 560a); - -é (209), -e (4), JanNKarKoch (1 : 1); -é : -ę SkarŻyw (76 : 1), ZapKościer (12 : 2). ◊ I którym (490), którem (59); -em TarDuch (3), RejPs (7), MurzHist (2), MurzNT (2), GrzegRóżn, RejPosRozpr, GórnRozm (3), PaprUp, Phil; -ym : -em ZapWar (2 : 1), OpecŻyw (3 : 1), FalZioł (7 : 7), LibLeg (3 : 3), LibMal (2 : 1), SeklKat (1 : 1), GroicPorz (5 : 1), UstPraw (1 : 1), BibRadz (9 : 5), Mącz (52 : 2), WujJud (6 : 1), BudBib (18 : 3), BudNT (3 : 1), ModrzBaz (14 : 4), SkarŻyw (17 : 2), SiebRozmyśl (1 : 2), GrabPospR (1 : 1), CzahTr (3 : 1); ~ -em (3) OpecŻyw, MurzHist (2), -ém SiebRozmyśl (2), -(e)m (54). ◊ L którym (1132), którem (65); -em TarDuch, RejPs (3), ModrzBaz (11); -ym : -em FalZioł (131 : 14), LibLeg (2 : 2), WróbŻołt (5 : 1), LibMal (2 : 1), RejKup (1 : 2), HistAl (4 : 1), MurzNT (3 : 1), Diar (3 : 2), UstPraw (8 : 1), WyprKr (1 : 2), BibRadz (29 : 6), Mącz (86 : 2), BudBib (15 : 6), BudNT (1 : 6), SkarŻyw (66 : 1), GórnRozm (2 : 2); ~ -ęm (1) MurzNT, -(e)m (64). ◊ V któré [z orzeczeniem w 2 sg lub z rozkaźnikiem] (24); -é (4) OpecŻyw (3), ZawJeft; -e (1) MurzNT, -(e) (18). ◊ pl N m pers którzy (14 516) [w tym: -rzi (1421), -rzj (20),-rży (5) BibRadz, RejPos, SkarJedn, ZapKościer, KołakSzczęśl, -rźi (1) ModrzBaz 100], który (27), któr(e) (6); -rzy : -ry ZapWar (22 : 1), PatKaz II (7 : 1), LibLeg (222 : 3), SeklWyzn (32 : 1), SeklKat (154 : 1), RejKup (21 : 1), MurzHist (58 : 1), OrzRozm (58 : 1), HistRzym (71 : 1), RejPos (796 : 2), BiałKat (94 : 1), BudBib (319 : 1), BiałKaz (33 : 1), CzechRozm (266 : 1), NiemObr (223 : 1), WerKaz (11 : 1), GórnRozm (64 : 1), ActReg (55 : 6); -rzy : :-r(e) MiechGlab (41 : 1), GroicPorz (91 : 1), BielKron (1055 : 1), ZapKościer (22 : 1), SkarKazSej (93 : 2).◊ m an którzy (95) [w tym: -rzi (7)], któré (49); -rzy BierEz (3), Murm (2), HistJóz, HistAl (13), RejWiz, BibRadz (4), RejAp (5), GórnDworz (4), HistRzym, BielSpr (3), KochPs, SkarŻyw, LatHar (2), KmitaSpit, SkarKaz, CzahTr (3), KlonFlis, klonWor; -ré MiechGlab, LibLeg, WróbŻołt, LubPs, KochSat, SienLek, KochMon, HistHel, SkarJedn, Oczko, KlonŻal (2), KochMuza, GrabowSet, JanNKar,SarnStat (3); -rzy : -ré FalZioł (9 : 10), GliczKsiąż (1 : 2), KrowObr (2 : 2), Leop (3 : 4), BibRadz (10 : 3), Mącz (8 : 6), RejPos (9 : 1), RejZwierc (3 : 1), Phil (2 : 1); ~ -é (6), -(e) (42). subst któré (6055), którzy (5), który (3); -ré : -rzyRejWiz (40 : 1), Leop (186 : 2), BibRadz (224 : 1), OrzRozm (19 : 1); -ré:-ry ZapKościer (9 : 1), ActReg (43 : 2); ~ -é (1046) [w tym: -eé (6)], -e (36), -(e) (4973); -é: -e OpecŻyw (44 : 1), MurzHist (5 : 4), BiałKat (5 : 12), Strum (10 : 8),Oczko (41 : 8), KochPs (5 : 17), KochJez (2 : 1), JanNKar (9 : 1). ◊ G których (4229), któr(e)ch (2); -ych : -(e)ch LibLeg (39 : 1), LibaMal (45 : 1). ◊ D którym (1156), którém (75); -ém ZapWar (3), RejPs (5), ComCrac (3), LibMal (4), MurzNT (5), GrabPospR (2); -ym : -ém HistJóz (4 : 1), FalZioł (15 : 6), LibLeg (6 : 1), ConPiotr (1 : 1), RejKup (1 : 3), KromRozm I (6 : 1), Diar (1 : 1), GliczKsiąż (9 : 2), BibRadz (32 : 3), OrzRozm (1 : 2), WujJud (12 : 1), BudBib (9 : 2), ModrzBaz (36 : 10), SkarJedn (8 : 1), Oezko (11 : 4), SkarŻyw (28 : 4), GórnRozm (5 : 1), PaprUp (1 : 4), ActReg (9 : 1), CzahTr (4 : 2); ~ -ém Oczko (4), -em (2), -ęm (4), -(e)m (65); -ęm ConPiotr; -em : -ęm MurzNT (2 : 3).◊ A m pers któré (1439), których (214), który (2); -ych GrzegRóżn, ZawJeft (3), KołakCath, KołakSzczęśl, WysKaz, GrabPospR, KmitaSpit (5), CiekPotr (3), CzahTr (4), GosłCast; -é : -ych HistAl (12 : 2), KromRozm I (6 : 1), MurzNT (12 : 1), KromRozm II (5 : 1), KromRozm III (16 : 3), GroicPorz (8 : 6), Leop (60 : 6), BielKron (265 : 5), Mącz (8 : 1), RejAp (24 : 2), GórnDworz (16 : 2), RejPos (59 : 4), BiałKat (14 : 1), WujJud (19 : 2), CzechRozm (33 : 21), ModrzBaz (43 : 2), SkarJedn (15 : 3), SkarŻyw (52 : 3), StryjKron (2 : 33), NiemObr (16 : 10), ReszPrz (1 : 3), ReszHoz (2 : 1), ReszList (4 : 3), WerGośc (1 : 3), ActReg (8 : 1), Phil (3 : 1), GórnTroas (1 : 1), LatHar (20 : 2), WujNT (79 : 16), SarnStat (53 : 18), PowodPr (1 : 2), SkarKaz (21 : 1), KlonWor (1 : 3); -é : -ych : -y LibLeg (20 : 13 : 1), CzechEp (25 : 6 : 1); ~ -é (87), -e (20), -ę (1), -(e) (1331); -e OpecŻywPrzedm; -é: -e OpecŻyw (5 : 2), MurzHist (4 : 6), MurzNT (9 : 3), BiałKat (8 : 6), OrzJan (5 : 2); -ę : ~(e) ZapKościer (1 : 3). m an które (65), których (2) GórnDworz, KmitaSpit; ~ -e (5), ~(e) (60). subst któré (5042), których (8), który (6); -é : -ych SarnUzn (18 : 2), Oczko (20 : 2), NiemObr (56 : 1), SarnStat (373 : 2); -é : -y ZapWar (52 : 2), LibLeg (110 : 1), BielKron (466 : 1), SkarŻyw (128 : 1),ZapKościer (37 : 1), ActReg (59 : 1); ~ -é (615) [w tym -eé (1)], -e (39), -ę (9), -(e) (4379); -e OpecŻyw, KochJez; -é : -e OpecŻyw (40 : 3), MurzHist (4 : 2), MurzNT (17 : 5), BiałKat (10 : 16), Strum (8 : 2), Oczko (17 : 3), KochPs (9 : 4), KochTr (1 : 1), OrzJan (16 : 1); -ę : -(e) HistJóz (1 : 11), ZapKościer (7 : 30), GórnRozm (1 : 13). ◊I m którémi (451), ktorymi (383); -émi BierEz, FalZioł (9), MiechGlab (2), KłosAlg, RejPs (9), RejKup, RejKupSekl, HistAl (11), MurzHist (2), MurzNT, Diar (2), DiarDop, RejZwierz, GrzegRóżn (10), Mącz (22), Prot, SienLek, GórnDworz (14), RejPosRozpr, HistHel, BudNT, PaprPan (2), ModrzBaz (41), Oczko, KochPs (2), KlonŻal, WerGośc, KochPieś, PudłFr, ArtKanc (4), GórnRozm (5), KochWr, PaprUp (5), ZawJeft, ActReg (5), GórnTroas, KochFrag, KochFragJan, OrzJan (4), RybGęśli, JanNKar, SiebRozmyśl, GosłCast (5), SkarKazSej (9); -ymi ZapWar (2), BierRaj (2), ForCnR (2), PatKaz I, BielŻyw, KlerWes, SeklWyzn, SeklKat (2), KromRozm I (2), OrzList (2), KochSat, KwiatKsiąż, LeovPrzep, BiałKat, KuczbKat (3), BiałKaz (4), CzechRozm (34), StryjKron (15), CzechEp (26), ReszPrz (2), ReszList, BielSjem, KochPam, Calep (2), Phil (2), GrabowSet (3), PowodPr (4), CiekPotr; -émi : -ymi MetrKor (1 : 4), OpecŻyw (1 : 5), LibLeg (8 : 6), LibMal (1 : 5), KromRozm III (1 : 5), LubPs (2 : 1), GroicPorz (1 : 10), KrowObr (2 : 13), RejWiz (2 : 2), Leop (11 : 2), UstPraw (2 : 2), BibRadz (18 : 1), OrzRozm (4 : 5), BielKron (40 : 93), OrzQuin (2 : 2), SarnUzn (1 : 1), RejAp (5 : 1), HistRzym (4 : 2), RejPos (22 : 4), RejPosWiecz³ (1 : 1), RejZwierc (3 : 2), BielSpr (16 : 2), WujJud (3 : 9),WujJudConf (1 : 1), RejPosWstaw (2 : 1), BudBib (9 : 2),Strum (2 : 1), KarnNap (1 : 3), SkarJedn (13 : 8), SkarŻyw (15 : 22), NiemObr (1 :13), LatHar (11 : 6), WujNT (10 : 14), SarnStat (36 : 6), KmitaSpit (1 : 3), SkarKaz (9 : 6), CzahTr (1 : 3); ~ -émi (61), -emi (5), -ęmi (2), -(e)mi (383); -emi Oczko; -ęmi MurzNT; -émi: -emi OrzQuin (1 : 1), KochPs (1 : 1), OrzJan (3 : 1); -emi: -ęmi MurzHist (1 :1). f którémi (337), którymi (152); -émi ZapWar (2), BierEz, PatKaz II (3), MiechGlab, WróbŻołt, RejPs (12), ComCrac, MurzHist (3), ScklKat (3), RejKup (5), HistAl (2), MurzNT, Diar (5), DiarDop (4), GliczKsiąż (8), GroicPorzRej, RejWiz (2), OrzList, WyprKr, GórnDworz (12), HistLan (2), RejZwierc (4), BielSpr (3), WujJudConf (3), RejPosRozpr, RejPosWstaw, BudBib (7), MyePrz, StryjWjaz, PaprPan, ModrzBaz (23), ModrzBazBud, Oczko (2), KochPs (2), KoehTr, WerGośc, BielSjem, PudłFr (2), ArtKanc (3), KmitaPsal, KochWr, ZawJeft (2), ActReg (4), GostGosp, JanNKar (5), SarnStat (17), SiebRozmyśl, WitosłLut, CiekPotr, GosłCast (4), SkarKazSej (5), SzarzRyt (2); -ymi ForCnR, PatKaz I (2), GlabGad (6), KromRozm II, GroicPorz (5), KrowObr (4), OrzRozm (3), KwiatKsiąż, OrzQuin (3), SarnUzn, SienLek, LeovPrzep, GrzepGeom (2), GrzegŚm, BiałKaz (3), CzechRozm (9), MWilkHist, StryjKron (3), CzechEp (10), ReszList (2), GrabowSet, WujNT (9), WysKaz; -émi: -ymi OpecŻyw (2 : 3), FalZioł (7 : 1), LibLeg (4 : 1), LibMal (1 : 4), LubPs (7 : 5), Leop (4 : 1), UstPraw (2 : 1), BibRadz (9 : 6), BielKron (17 : 14), GrzegRóżn (1 : 1), Mącz (29 : 1), RejAp (4 : 1), RejPos (22 : 3), KuczbKat (1 : 6), WujJud (1 : 2), Strum (1 : 1), SkarJedn (1 : 7), SkarŻyw (8 : 8), NiemObr (7 : 5), GórnRozm (1 : 1), OrzJan (10 : 1), LatHar (15 : 3), PowodPr (1 : 2), SkarKaz (6 : 2), CzahTr (2 : 1); ~ -émi (51), -emi (2), -ęmi (3), -(e)mi (281); -ęmi MurzNT; -émi: -emi KochPs (1 : 1); -emi : -ęmi MurzHist (1 : 2). n którémi (160), którymi (109); -émi OpecŻyw, TarDuch, FalZioł (5), RejPs, LibMal, RejKup (4), HistAl, KromRozm I (2), GliczKsiąż (5), Mącz (1), RejAp (2), GórnDworz (2), RejPos (13), HistLan, RejZwierc, BielSpr (3), KochMon, WujJud, WujJudConf (2), RejPosWstaw (5), BudBib (8), BudNT (5), PaprPan, ModrzBaz (12), KochTr, WerKaz (2), ArtKanc (2), GrochKal, KochFrag, OrzJan (6), KołakCath, SarnStat (4), SkarKaz (8), CzahTr, SkarKazSej (2); -ymi BierRaj, GlabGad (2), LibLeg, KwiatKsiąż (2), OrzQuin, SarnUzn (2), SienLek (2), LeovPrzep (3), BiałKat (2), KuczbKat (4), Strum, BiałKaz, StryjKron (2), ReszHoz, WysKaz, KmitaSpit, PowodPr (2); -émi -: ymi WróbŻołt (1 : 1), SeklKat (1 : 1), LubPs (4 : 2), KrowObr (2 : 11), Leop (4 : 1), BibRadz (6 : 1), BielKron (11 : 4), CzechRozm (3 : 13), SkarJedn (2 : 1), SkarŻyw (3 : 4), CzechEp (1 : 22), NiemObr (3 : 8), LatHar (6 : 1), WujNT (2 : 10); ~ -émi (13), -emi (1) OpecŻyw, -ęmi (1), -(e)mi (145); -ęmi : -(e)mi RejKup (1 : 3). ◊ L których (1805), ◊ V m pers [z orzeczeniem w 2 pl lub z rozkaźnikiem] którzy (299) [w tym: -rzi (20)]. subst [z orzeczeniem w 2 pl] któré (9); -ó (2), -(e) (7).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia

I. Zaimek przymiotny (78518)
II. Zaimek rzeczowny (16698)
- 1. Wymienny z zaimkiem „kto” (16640)
- 2. Wymienny z zaimkiem „co” lub „to” (58)
  - A. Względny (48)
    - a. Wprowadza zdanie bez odpowiednika (15)
      - α. Dopełnieniowe (5)
      - β. Podmiotowe (3)
      - γ. Przydawkowe (6)
      - δ. Orzecznikowe (1)
    - b. Wprowadza zdanie z odpowiednikiem (12)
      - α. Podmiotowe (7)
      - β. Dopełnieniowe (5)
    - c. W odniesieniu do zaimka z rzeczownikiem wprowadza zdanie podrzędne przydawkowe (1)
    - d. Wprowadza zdanie rozwijające lub wtrąconą uwagę zawsze w odniesieniu do sytuacji przedstawionej szerzej w tekście poprzedzającym zdanie rozwijające: co, a (i) to (17)
    - e. W funkcji zaimka „to” zastępuje dopełnienie w zdaniu podrzędnym (2)
    - f. Wprowadza zdanie nawiązujące: to, co (1)
  - B. Pytajny wprowadza zdanie pytajne (1)
  - C. Nieokreślony (7)
    - a. Coś, cokolwiek; cokolwiek z wyżej wymienionego (5)
    - b. Każde z wyżej wymienionych; poszczególne (2)
  - D. Względno-nieokreślony wprowadza zdanie dopełnieniowe (1)
  - ** Bez wystarczającego kontekstu (1)
*** Bez wystarczającego kontekstu (108)
*** Dubium (1)

I. Zaimek przymiotny (78518):

1. Względny; qui Mącz, Calep, Cn (74973):

A. Wprowadza zdanie przydawkowe (57133):

a. W odniesieniu do rzeczownika wyrażonego bezpośrednio (36288):

α. Rzeczownik określany poprzedza podrzędne zdanie przydawkowe [w tym: oddzielony zdaniem przydawkowym od swojej przydawki (2), w połączeniu z jedną przydawką oddzielony od dodatkowej przydawki (3)] (36013): anym mv dw Ran krwavych wpalecz ktory zovą roszen rąki levey a wthorą rana thesh wpalyecz kthory zową wyarny thesch rąki lewey nyezadal ZapWar 1520 nr 2162 (188); BierRaj 18 (18); a zawyeſzy ye [modlitwy] w kaplyczy kthora rzeczona yeſt wnyebo wſzyączya panny Marie. PowUrb +4 (7); MetrKor 37/1v (35); March¹ A (9); March¹ Wiet Av (3); Mam tu z Grecyey kobyły/ Nigdy tákowe nie były: Bo od koni pocżynáią/ Ktorzy w Babilonie rzáią. BierEz G2v (86); OpecŻyw 14v (342); OpecŻywList C2v (7); OpecŻywPrzedm C3v (9); OpecŻywSandR nlb 6 (5); ForCnR A2v (12); ForCnR Wiet Av; Nyechay zagynye dzyen w ktory yeſtem narodzon y nocz ktorey rzeczono yeſt począł ſyą czlouyek PatKaz I 7 (27); PatKaz II 21 (71); myeſcza na ktorych cr^istus znamyenyte uczynky czynyl przy yeruſalem ktore byly / nauyedzayącz obchodzyla PatKaz III 142v (76); Humivolae aves, Vogel die nur auff der erden fliegen Ptacy ktorzy poźyemy látáyą. Murm 81 (26); Mymer¹ 4; HistJóz E4v (59); KlerPow 2 (8); BartBydg 100v (4); TarDuch D (251); przyłoż na nogi ktore bolą ſchodzenia wielkiego FalZioł I 9c (1529); FalZiołSpicz V 119v; BielŻyw 149 (74); BielŻywGlab nlb 12 (11); Przydawa ſie też tą niemoc z oſchnienia błonek ktore ſerce okrążaią GlabGad E4v (269); MiechGlab 7 (125); BierRozm 4 (9); KłosAlg A3v (19); KlerWes Av (2); Copia Lysthu od pana Vylamowskie^go chtorym vypyssuye odpowyeczy na poſselſthwo do Ceſſarza Tureczkiego LibLeg 9/49v (296); March³ V3v (4); WróbŻołt 31/9 (234); WróbŻołtGlab A4 (10); RejPs 117 (313); ZapMaz V S 2/332; ComCrac 12 (24); Jandrzy brath tegoſch Zegothi Michalowſki chtori chodzi w Blankithnim odzyenyu LibMal 1543/69v (413); RejRozpr I (3); ConPiotr 32 (17); Podmaiek/ ktorego drugim ſlowem kxiądz oſtromądr Czyrwcem zowie LudWieś B2 (6); SeklWyzn b2v (65); RejJóz A4v (42); Pyrwſſa częſc wiary byla o bogu oyczu ktory wſzyſtko ſtworzył Wtora o Bogu ſynie/ ktory nas odkupył. Trzocia o duchu ſwiętym/ ktory nas poſſwiącza SeklKat Pv (105); RejRozm 404 (3); Wyznawa też wiarę Panſką Ktorą dzierżał Kreſczianſka RejKup Eov (94); RejKupSekl a5; dla cżego ſie zmieniłá bárwá thwoiá skázicielu ſwiátá/ skázicielu Perſidiey y Indiey/ ktorys zwyciężył Party Medy y Bathy [Superans parlhos medos et bathos], HistAl L7v (269); HistAlHUng A3v (3); Nyomáſzéi człowyeká ktoryby nye grzeſſył. KromRozm I C4 (121); MurzHist B4 (95); będźie od wás wźięto kroleſtwo bożo i będźie dáné národowi ktoryby czynił (marg) czyniącęmu (‒) [facienti] owoce iego MurzNT Matth 21/43 (144); MurzOrt B (2); KromRozm II 13v (153); KromRozm III B8v (238); Posłowie [...] zeszli się do izby, ktora jem była nagotowana. Diar 19 (137); DiarDop 104 (29); MrowPieś A3v (2); BielKom C2 (31); GliczKsiąż B2v (162); Przypomina też krzyż y przeſládowánye ktore w tym kroleſtwie iego ná wierne przypadáć miáło LubPs Q3v (568); PRokurator/ ieſth Perſoná ktora cudzo ſpráwy s poruczenia Páná/ álbo/ iáko mowią/ Princypałá ſwego/ ſpráwuie. GroicPorz e2 (281); GroicPorzRej C3v; SeklPieś 6 (4); nie Piotr/ áni Papież [...] ieſt opoką/ na ktorey zbudowan ieſt kośćioł ſwięty krześćijáńſki/ ale ieſt tylko ſam Pan Kryſtus KrowObr 15 (648); Bo cżás ktory vpłynie/ iuż ſie nie náwroći RejWiz 190v (137); Podnoſzę rękę moię ku Pánu Bogu nawyſſemu/ ktory włada niebiem y ziemią [possessorem caeli et terrae] Leop Gen 14/22 (1267); OrzList d (31); UstPraw C2 (59); KochZuz A2 (7); LeszczRzecz kt (10); RejFig Aa5v (7); RejZwierz 128 (53); WyprKr 2v (67); nic inego nie rośćie/ iedno roznice/ zwády/ nieſnaſki [...] ktore tylko fráſuią/ y trapią vmyſł náſz BibRadz *4 (1726); BibRadzBaz ktv (2); Goski *2 (3); OrzRozm M4 (135); woźili ſie do Peſztu/ bo moſth pokáźiłá wodá ktory byli vcżynili ná łodziach BielKron 312v (2736); GrzegRóżn H4v (240); KochSat B3 (7); KochZg A2v (6); Nauká albo mądrośc/ przes ktorą ſię wywiaduiemy o przyrodzeniu/ [...] wſzelákiey rzecży. KwiatKsiąż E3 marg (84); Octingenarius grex, Trzódá w który ośmſet yeſt pogłowia. Mącz 259b (1572); MączLub nlb 13; OrzQuin C4 (143); Prot E (32); SarnUzn B8v (79); SienLek 23v (211); LeovPrzep a4v (71); RejAp 98 (390); GórnDworz Eβ6 (340); GrzepGeom F4 (83); HistRzym 58 (286); Cżemu ná to nie bacżyſz że cie Pan zowie ćirniem/ głogiem/ á oſtem/ ktory áż przez ſkorę przenika RejPos 189 (1222); RejPosWiecz² 93v (20); RejPosWiecz³ 96 (20); BielSat B3v (13); BiałKat 251 (179); KwiatOpis B2v (7); GrzegŚm 1 (73); HistLan E4 (30); KuczbKat 315 (200); RejZwierc 2 (351); BielSpr 19v (165); KochMon 31 (14); WujJud 130 (368); WujJudConf 253v (82); KochList 2; RejPosRozpr b3 (37); RejPosWstaw 21 (116); Y vcżynił Bog powietrze/ y przedzielił miedzy wodámi/ ktore pod powietrzem/ miedzy wodámi/ ktore nád powietrzem BudBib Gen 1/7 (905); BudBibKaw A2v (2); HistHel B (15); MycPrz II A2v (45); Strum F4 (61); WierKróc A2v (11); BiałKaz C3 (87); BudNT Iac 1/6 (205); StryjWjaz A4 (29); CzechRozm 219v marg (814); PaprPan Dd3 (53); KarnNap A3 (51); ModrzBaz 89v (635); ModrzBazBud ¶5v (4); SkarJedn 221 (455); KochOdpr A3 (11); Oczko 5v (81); KochPs 214 (145); wezmi/ powiáda/ ſyná twego iednorodnego ktorego miłuieſz Izááká: á idz znim do ziemie widzenia SkarŻyw 285 (1310); ZapKościer 1580/4 (124); KochTr 5 (16); MWilkHist Cv (36); StryjKron 762 (351); Rozbieránio słow X.K. ktorymi opiſuie ántychristá. CzechEp 327 marg (965); CzechEpPOrz *3 (15); KochJez A3v (14); NiemObr 89 (387); KochEpit A2v (2); KochFr 18 (44); KlonŻal Bv (25); KochDz 106 (2); KochMarsz 155 (2); KochMuza 25 (4); KochPhaen 11 (19); WOynę powiedzyeć myſli ſerce moie/ Do ktorey miecżá nie trzebá/ ni zbroie. KochSz A2 (9); KochWz 138 (5); KochMRot A4v (6); ReszPrz 76 (74); ReszHoz 114 (42); ReszList 161 (53); WerGośc 259 (45); WerKaz 282 (25); WisznTr 3 (14); BielSen 11 (12); BielSjem 18 (13); KochPam 82 (10); KochPieś 4 (30); KochSob 67 (2); KochTarn 75 (3); PudłFr 62 (33); ArtKanc C6v (174); BielRozm 34 (9); GórnRozm N3v (98); KmitaPsal A2v (6); KochProp 6 (10); KochPropKKoch 3; KochWr 25 (15); KochWrJan 17; PaprUp D3 (65); ZawJeft 8 (63); ActReg 68 (171); Calep 41a (246); GostGosp 20 (38); GostGospPon 169; GostGospSieb +4v (5); GrochKal 19 (15); Phil C (83); GórnTroas 52 (46); KochCn B3 (5); KochCz B2 (4); KochPij C3 (7); GrabowSet O2 (132); KochAp 6 (5); KochFrag 20 (28); KochFragJan 4 (4); OrzJan 81 (118); OstrEpit A2v (9); WyprPl B4 (2); Wykład vbioru/ ktorego przy Mſzey S. vżywáią. LatHar 80 marg (668); KołakCath A4 (20); KołakCathOkuń A2; Bogactw y ośiádłośći da temu Bog wiele. Bog ktoromu ſię kłánia ten świát z niebioſámi/ Przez ktorego ieſteſmy/ chodźiem y dychamy. Przed ktorem Monárchowie drżą wſzytkie^go świátá/ V ktorego zá ieden dźień ſą wſzyſtkie látá. KołakSzczęśl C4 (19); RybGęśli D (27); Kielichći ktory [quem] ią piję pić będziecie/ y krztem ktorym [guo] ſię ia krzczę/ krzczeni będźiećie WujNT Mar 10/39 (2157); WysKaz 8 (62); JanNKar B4v (34); JanNKarGórn G4; JanNKarKoch F3 (2); chłop/ który ráni [vulnerans] [...] Szláchćicá/ kaźnią w ſtárych Státućiéch opiſáną niech będźie karan SarnStat 619 (1729); SiebRozmyśl Av (63); WitosłLut A2v (20); GrabPospR Kv (39); KlonKr A4v (14); KlonKrGum Av; KmitaSpit A2 (42); PowodPr 74 (157); Máią być kośćioły náſze iáko puſtynie/ w ktorych ludźi nie máſz SkarKaz 609a (551); VotSzl Dv (33); CiekPotr 4 (54); CiekPotrHerb )?(3v; Wnet w nich vyźrzyſz obłudę y ſykofáncią/ Z ktory dźiś iáko wieprze z żyru właſnie tyią. CzahTr D (109); GosłCast 23 (39); PaxLiz B4v (30); SkarKazSej 665b (270); KlonFlis D4v (55); SkorWinsz A2v (8); SapEpit B3v (18); KlonWor 67 (44); PudłDydo B2 (21); ZbylPrzyg B (3); SzarzRyt C3v (34); SzarzRytJSzarz nlb 2 (2); SzarzRytLeśn ktv (2).

W formułach modlitewnych (12): áby Pan náſz Iezus Chryſtus/ nálazł ſobie gotowe mieſzkánie w nas/ kiedy do nas Przyidźie. Ktory z tobą żywie y kroluie w ſpołecżnośći Duchá S. Bog ná wieki wiekow. Amen. LatHar 392 (4); WujNT 1.Petr 4/11 (3); SkarKaz 581b; Przez Páná náſzego Iezuſá Chryſtuſá/ ktory z tobą y z Duchem ś. ieden Bog kroluie ná wieki. Amen. SkarKazSej 696a (4).

W odniesieniu do rzeczownika łac. [w tym: z dostosowaniem rodzaju gramatycznego zaimka „który” do domyślnego odpowiednika polskiego (4), do rodzaju gramatycznego rzeczownika łac. niezgodnego z rodzajem gramatycznym użytego odpowiednika polskiego (2), z niezgodnością liczby gramatyeznej rzeczownika i zaimka „który” (2)] (Wyłącznie w słowniku) (34): Chamaemirsynae, Herba. Ziele z którey we włoſzech miotły czinią. Mącz 50d; Pecunia quae nos posset a tributis vindicare, Któraby nas mogłá od podátków wolno vczynić Mącz 85d; Larissa nomen civitatis Thessaliae, Z którego był Achilles. Mącz 184d; Pharsalici campi Thessaliae dicti sunt, Ná którim Rzimiánie bitwę ſámi miedźi ſobą zwiedli Mącz 297b (34).

W połączeniu z zaimkiem anaforycznym wskazującym lub osobowym (29): Beatus cuius Deus Iacob adiutor eius [...] Bogoſlawiony ieſt cżłowiek ktorego bog Iacobow ieſt wſpomożyciel iego WróbŻołt 145/5; RejPs 67 (3); HistAl F8; Diar 88; LubPs F2v marg; KrowObr 175 (5); gdzie Medy/ gdzie Perſe/ gdzie Grekowie/ gdzie Rzymſkie páńſtwá/ gdzie Aſsyry/ ktorzy ći wſzytcy mienili ſie być pány BielKron 254 (3); RejAp 38v; miał małżonkę bárzo piękną/ kthora zápomniawſzy wiáry ſwey małżeńſkiey/ thá miáłá trzech ſynow z cudzołoſtwá HistRzym 101; A tu ſie vcżcie nędzni páſterzo/ ktorym wam thu Pan porucżyć racżył to niewinno ſtadko ſwoie RejPos 168v (7); BudBib Is 2/22 (2); Tráfiło ſię iſz corkę goſpodárſką/ ktorą onę iednę miał/ żołnierz ieden [...] ku ſwey woley námowił SkarŻyw 183; CzechEp 242; ZapKościer 1586/65.

Połączenia: »ktory każdy« (1): iáko wiele vpadkow y przygod zá cżłowiecżym narodem chodzi. Zá ktorym káżdym powinnibychmy ſrogą opráwę zá dekrety Páńſkiemi/ ſzyroko w piſmiech oſławionemi. RejPos 129v.

»ktory ono« (4): StryjKron 617 (2); ze trzech miárek mąki: z ktorych ono Sará/ ná roſkazánie małżonká ſwe^go prze gośćie chlebá nápiekłá. CzechEp 201 (2).

»ktory oto« (11): racży mię wyſluchatz w mé prozbie/ ktorątz oto iuż po trzecié dzialám OpecŻyw 100v; PatKaz II 33v; LubPs ee; KrowObr 147; BibRadz *3v; RejAp 82 v; RejPos 312 (2); CzechRozm 45v; GostGospSieb +4v; WujNT 349.

»ktory sam« (32): SeklKat V2; A ták áni koſcyołá Kryſtuſowego/ ktoremu ſámemu ewányelia y obyetnice boże ſlużą. KromRozm III F3v (2); LubPs N2v; KrowObr 192v (3); OrzList h,2v; Dido, [...] Królowa Kártaginská która ſamá Kártaginem záłożyłá Mącz 88a (2); BielSpr 42v; RejPosRozpr b4 (2); á o twey tey obronie niemáſz nie w nowym Teſtámenćie: ná ktorym ſámym Chriſtiánie przeſtawáé máią CzechRozm 232v; SkarJedn 339 (2); SkarŻyw 257; CzechEp 235 (6); ReszPrz 65; ArtKanc L10v; OrzJan 63; KołakSzczęśl B2 (3); WujNT 72; SarnStat 1090; GrabPospR K2.

»ktory taki« (1): gdy ſie vkazáłá gwiazdá ná powietrzu/ kthora tháka nigd przed tym nie byłá RejPos 35.

»ktory takowy« (1): ináczéy ma bydź rozumiano o dobrách Królewſkieh/ któré tákowé [...] nam w częśći álbo wſzyſtkié Teſtámentem mogą bydź oddáné [de bonis regalibus. Eadem ... legari potermt JanStat 579] SarnStat 709.

»ktory tam« (4): thákowé czcze ſadzele y po ſtronách wewnątrz dźiury miewáią/ w ktoré thám knot w práwion być niemoże SienLek 126v; BudBib Ex 20/21; CzechEp 147; NiemObr 102.

»ktory też« (77): POd imieniem oleia zamyka ſie oliwa y też maſło ktore też włochowie zową oleum de vacca, to ieſth, krowi oley GlabGad K (4); MiechGlab 52; RejPs 73v; LibMal 1545/99; MurzHist F3v (2); MurzNT 198v marg; KromRozm III D6 (2); Diar 88 (2); GroicPorz d2v (5); KrowObr 104 (3); RejWiz 179 (2); BibRadz Act 1/11 (6); OrzRozm Rv; BielKron 222v (5); GrzegRóżn Kv (2); RejAp 62; RejPos 205; RejPosWiecz³ 97; GrzegŚm 8; KuczbKat 110; WujJud 142; CzechRozm 55; ZapMaz II G 61/159; KarnNap C4v; Niech też y to káżdy obacży/ co ſię nie známi rodźi: iáko bogáctwá/ możność: ktore też tákże ſą niepewne/ nieuſtáwicżne/ á nietrwáłe. ModrzBaz 57; StryjKron A3v (6); CzechEp 374 (9); CzechEpPOrz **4; ArtKanc B6; GostGosp 76; LatHar 17 (2); Pozdrawiáią was wielce w Pánu/ Aquilás y Pryſcillá/ z zgromádzenim ſwym domowym (marg) v ktorych też mam goſpodę [apud quos et hospitor] (–). WujNT 1.Cor 16/19 (6); SkarKaz 457a; CzahTr E2v.

»ktory też sam« (5): BudBib 1.Mach 11/8; o iedynym Bogu oycu/ ktory też ſam ma być chwalon. CzechEp 239 (4).

»ktory to« (42): PatKaz II 56v; WróbŻołtGlab A5; ComCrac 20v; RejJóz N4v; LibMal 1548/146; MurzHist H2; Były téſz tam i niewiaſty ktoréto zdaleka patrzyły (marg) patrzące (‒) [mulieres de longe spectantes] MurzNT Mar 15/40 (8); Zá wyſtępki ktorem pełnił to od ſwey młodośći LubPs F4v; Leop Ps 128/7; BielKron 336v (2); RejPos I (4); Oczko 14 (5); MWilkHist E2v; StryjKron 245; CzechEp 363 (6); NiemObr 16; 298; ArtKanc D2v; GrabowSet N; SarnStat 1151; PowodPr 42; PaxLiz Ev.

»ktory wszy(s)tek« (17): OpecŻyw 113v; RejKup Ov; KromRozm III N4 (2); BibRadz Gen 14 arg; BielKron 135v; WujJud 133; WujJudConf 130v (2); BudBib Cant 4/2 (2); Potym wedle odrodzenia y napráwy wſzech rzecży/ ktore wſzyſtkie ták ná niebie iáko y ná źiemi nowemi ſie ſtały CzechRozm 37v; SkarŻyw 518; á to mamy rozumieć o náuce Prorockiey y Apoſtolſkiey/ ktora wſzytká prowádźi do Chriſtuſá páná/ y ludźi ná nim buduie, NiemObr 36; ActReg 134; GrabPospR Mv; SkarKazSej 697b.

1) Przed „który” domyślny odniesiony do rzeczownika zaimek „ten”, „taki”przeważnie po wyznacznikach interpretacyjno-uwydatniających: „zwłaszcza”, „jedno”, „tylko”, „to jest” itp. lub po spójnikach wprowadzających szeregi łączne, rozłączne, włączne, przeciwstawne [w tym: „który” na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (266): Aleć tu ſłuſze ná mądre/ Y krzywdy przyiąć zá dobre: Zwłaſzcżá ktorą cżynią oni BierEz I (4); Też ſok tego ziela [...] goij khażdą ranę/ á zwłaſzcża ktore bywają z złych kroſt FalZioł I 89a (18); Pytan [...] iaka łodzia nabezpiecżnieyſza, rzekł ktora na ziemi bezpiecżnie leżi. BielŻyw 22 (3); GlabGad O5 (5); KłosAlg A4; WróbŻołt Q4v (8); RejPs 85; RejKup o8v; MurzHist F3; MurzNT 76; KromRozm II i2v (2); wſſyſtkye rzeczy vczynyone/táko ktore w nyebye/ yáko ktore ná źyemi ſą. KromRozm III C4v (4); Diar 87; GliczKsiąż L5 (2); LubPs bb; GroicPorz k4v (6); KrowObr B4 (5); Bo ácż Pan Bog roſkazał ábyś cżćił lekárzá/ Lecż ktory ieſt cnotliwy/ nie owego łgarzá. RejWiz 61 v (7); Leop Prov 28/14; BibRadz *5 (8); byli pilni tego áby mogli náſzę łodźią ná ſtronie álbo ná zad ktore idą vchwyćić. BielKron 45 1v (13); GrzegRóżn N3; Mącz 410c (13); ProtStoj Ev; SienLek 132v (10); iuż ná was nie włożę inego brzemieniá/iedno w ktorymem was zoſtáwił/ á w tym iuż trwaycie RejAp 33 (8); GórnDworz I8v; GrzepGeom E3 (15); HistRzym 111v; RejPos 42v (23); BiałKat 183v (3); KuczbKat 40; RejZwierc 259 (6); BielSpr 17; WujJud 125v (4); WujJudConf 42v (2); RejPosRozpr c (2); RejPos [143⁴]v; Przeto ołtarze ich rozwáłićie/ á obrázy ich połamiećie/ y gáie/ ich wyrąbaćie. (marg) To ieſt ktore oni mieli zá święte. (‒) BudBib Ex 34/13 (4); Strum O3v (2); BiałKaz H2v; BudNT Ii6 (2); CzechRozm 4 (9); ModrzBaz 77v (6); SkarJedn 72; Oczko 1; SkarŻyw 269 (4); CzechEp 34 (6); NiemObr 111 (2); ReszPrz 82 (2); WisznTr 11; ArtKanc Q5v (2); BielRozm 18; KochCn B3v; GrabowSet V3v; wſzyſcy [synowie] królowáli/ Oprócz którzy ſtan inſzy chcąc ſobie obráli. KochFrag 43; LatHar +++2; WujNT 693 (12); tedy iedná z dźiedźin onych/ to ieſt/ przy któréy zoſtáie ſtáré rzéczyſko/ wſzyſtkę y cáłą ma mieć właſność w rzéce SarnStat 467 (20).

β. Rzeczownik określany występuje po zdaniu przydawkowym [w tym: oddzielony od przydawki występującej przed zdaniem przydawkowym (14)] (85): Kotká v ktorego śię chowáłá/ Młodzieńcá śię rozmiełowáłá BierEz 13 (3); TarDuch D2; MurzHist N3; MurzNT 58v; Diar 30; Krolewno niebieſka weſel ſię/ kthoregoś záſlużyłá nośić/ modl ſię zá námi Bogu KrowObr 163v; Iákożeś zginęło ktore leżyſz ná morzu/ miáſto známienito [quae habitas in mari, urbs inclita] Leop Ez 26/17 (2); GrzegRóżn kt (7); KwiatKsiąż 14; Mącz 267a (2); SarnUzn F3 (3); GórnDworz Z3v (2); GrzegŚm 6; KuczbKat 100; BudNT Ioann 1/45 (2); CzechRozm 20; Wylicżał też dla ktorych obran cnoty iego. StryjWjaz B4; SkarJedn 270 (2); vpámiętay ſię á vydzieſz ieſzcże ćięſzſzego ktoreć gotuią kátowánia SkarŻyw 532 (3); O Który świátem władaſz/ y króluieſz wiecznie/ Powſtáń pánie KochPs 96; MWilkHist G3v; goły ktory w ręku trzymał podał mu miecz StryjKron 667 (4); CzechEp 254 (11); BielSen 16 (2); ArtKanc A14 (3); ZawJeft 42; ActReg 141; GrabowSet N3; LatHar 174 (3); ná iáki czás vkázował/ ktory w nich był duch Chriſtuſow [significaret in eis Spiritus Christi] WujNT 1.Petr 1/11 (10); SarnStat 19 (7); Day śćiérpieć któré zeſzleſz/ w ſtałośći karánié GosłCast 21; CiekPotrOstr )?(3; PudłDydo B4v (2).

γ. Rzeczownik określany występuje w zdaniu przydawkowym przy „który” [w tym: domyślny z poprzedzającego kontekstu (6); który + rzeczownik na dalszej pozycji w zdaniu (6)] (118): Cżęſto ludzie Bogá żądáią/ Ktorych rzecży potrzeb nie máią BierEz 13 (2); Ktory cżlowiek poddá ſie żarlotztwu/ darmo pratzuie aby nabyl tznoty ktoré. OpecŻyw 37v; MetrKor 57/119v (2); Ale oſmego kxiężycza/ kthore ſie dziatki rodzą/ poſpolicie á rzadko ma pochybyć: aby miały żywo zoſtać. FalZioł V 16c (2); GlabGad P8; LibLeg 6/115 (2); ComCrac 15v (2); SeklKat Xv; ZapWar 1549 nr 2662 (2); HistAl G2; MurzNT 71 marg; Diar 70; GliczKsiąż K2v (2); LubPs 12; GroicPorz dd4v; ktory Zwon vwierzy będzie zbáwion/ á kthory zwon nie vwierzy będzie potępion. KrowObr 103v (3); Leop Rom 10/5 (6); UstPraw C4v (2); BibRadz Deut 23/16; ktora rzecż poſpolicieie nie ma powagi BielKron 183 (18); GrzegRóżn K4; KwiatKsiąż N3v (3); Mącz 279d (4); Ktory koń ma wielkie nozdrze [...] bywa śmiáły. Kthory koń mocno ſtoi/ [...] dobry bywa/ ále nie rychły. SienLek 187 (5); BiałKat 58v; BielSat N3v; RejZwierc 162v; BielSpr 1v (2); Strum C3v; BudNT Rom 13/1; ModrzBaz 87v (3); Od Papieżá ktory ſię Kośćioł dzieli nie ieſt kośćioł/ ále zborzyſzcże odſzcżepieńſkie. SkarJedn d8 (2); SkarŻyw 408; ZapKościer 1580/7v (7); WisznTr 9 (2); BielSjem 40; BielRozm 19; Ienoſz ktori Pan chce bic rozumian ſprawedliwem/ niena iedney ale nawſzitkich ſprawach ma to okazowac PaprUp G3v; GostGosp 162 (6); LatHar 180; WujNT Matth 7/2 (5); A któré przywileie [Quae tamen privilegia JanStat 73] nie będą mogły bydź vkazáné przed Séymem przyſzłym/ ná Séymie máią bydź vkazáne SarnStat 397 (12); KmitaSpit C2v; Bo ktore vſtáwy ſpráwiedliwośći w ſobie nie máią/ á iáką krzywdą ludzką pokrzywione ſą: nie ſą Práwá/ ále złość ſzczera, SkarKazSej 698b (3).

δ. Rzeczownik określany (jego synonim lub hiperonim) powtórzony przy „ktory ” w zdaniu przydawkowym [w tym: podrzędne zdanie przydawkowe w antepozycji (2)]: (72): ZapWar 1505 nr 1993 (7); ktorey rzeczy konyecz dobry wſzytka rzecz dobra PatKaz III 145v; WróbŻołt 117v; ktoregosczie poſla swego prziſlaly wniektorich sprawach swich, poſſel wasch do nas prziſchedl LibLeg 10/60v; mam ych karacz karanym ktorim karanym bedzie wolia nascha roſkazacz ich karacz. LibLeg 10/61; KrowObr 59v (3); OrzList ev (3); Wolodor [.,.] pochowan w Przemyſlu v S. Iwaná ná zamku/ kthory kośćioł ſam był dał zbudowáć. BielKron 353 (9); GrzegRóżn B3v; Mącz 274d (2); A záśie czáſu nigdy nie było/ áni do Sądnégo dniá będźie/ którégoby czáſu Kápłaná ná Swiećie nie było. OrzQuin X4 (3); áni rozum cżłowiecży ogárnąć może wiecżne^go Boſtwá/ W ktorym Boſtwie ſą wſzytki rádośći/ wdzięcżnośći SarnUzn B5; RejAp 104v (3); GórnDworz Kk (4); RejPos 295 (3); BiałKat 351; WujJud 167v; WujJudConf 254v; BudBib I 429b marg; CzechRozm 54; wnet ná nich pomſtá Boża przyſzłá/ iż Srebro y Ołow/ ktore kruſzce przed tym w gorach Bitomſkich hoynie kopano/ záraz zginęły y przepádły StryjKron 448 (2); CzechEp 182; Phil 02; WujNT 870; NAprzód liſtu trzebá/ który liſt Podwodnym zowią SarnStat 974 (3); CiekPotr 42; Vważ godność/ rodźice/ bogáctwá/ którémi Dáry ćię Bóg vſzláchćił GosłCast 36; ten podobień ieſt Auſtrowi wiátrowi z południá: ktory wiátr ieſt ſłáby/ miękki/ wilgotny y opárzyſty KlonFlis B.

W zdaniu nadrzędnym rzeczownik łaciński (1): Minyae, populus Boeotiae et Thessaliae, Z którego ludu ći byli którzy w łodźi Argo do Troyey ciągnęli Mącz 223b.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym (6): PatKaz II 51v; aby wſzy nad brzegyem rzek, kthore thy tho zyemye, Coroną polſką y zyemyą Moldawſką granyczą bily oſzadzany volno LibLeg 6/157; Ie^go Mcz Pán woyewoda [...] przedal wlokyę na Koſzczyerzynyę [...] ktora tha wloka przypadla na ye^go Mcz Pána woyewodyę Iure caduco ZapKościer 1584/48 (4).

Połączenia: »ktory ono« (1): Wnuk Battego (ktory ono Baty był Polſkę y Ruś w ſzcśćiu ſet tyſiąc Tatárow zburzył) StryjKron 416.

»ktory takowy« (1): Iako lektwarze, konfecty/trociſzki/ ſyropy/ prochy/ kliſteri/ wonie/ kurzenia/ macżania/ plaſtri/ maſci. O ktorich takowych rzecżach: niewiaſty vmieiętne/ maią vmieiętne doſwiadcżenia. FalZioł V 28.

»ktory to« (4): BielŻyw 79; Mącz 17c; v xziegy naſe mieiskie wpisacz ſzume pięniędzi ktorich tho pieniedzi ſzumy poziczel opatrzny pyotr pęk ZapKościer 1589/87 (2).

b. W odniesieniu do rzeczownika wyrażonego pośrednio przez przymiotnik dzierżawczy lub przysłówek zawsze poprzedzający podrzędne zdanie przydawkowe (455): Lowiec łupieſz niedźwiedzi przedał Ktorego w iednym leśie wiedział BierEz 14 (3); OpecŻyw 10 (4); PatKaz II 71v; PatKaz III 114v; TarDuch D4; HistJóz D4v; FalZioł V 35 (6); BielŻyw 86; GlabGad A3 (2); MiechGlab *3; Dał nam okraſſę Iacobowę ktorego miłował. WróbŻołt 46/5 (2); WróbŻołtGlab A3v (2); RejPs 102 (3); LibLeg 11/64 (3); SeklWyzn a3; SeklKat K4v (2); HistAl A3v; Iſch dziſzyeyſchey Noczi wlyaſl na przethr myąſchkanya kathowego kthoremu ſluzil LibMal 1550/ 151; KromRozm I D2v; MurzNT Matth 26/75; KromRozm II x2 (5); KromRozm III I (5); DiarDop 108; [aby rodzice] cżynili to według roſkazánya Boſkyego/ kthory chce áby roſpuſty nye było. GliczKsiąż F7 (2); áby otworzyli brany kościelne/ w kthorym ſpráwiedliwość y żywot wyecżny przez Kryſtuſá nábyty/ opowiedan bywa. LubPs aa3v marg (9); GroicPorz p3 (2); KrowObr 233 (17); A iużby to obycżay ſnadź był práwie krowi/ Która nátkawſzy boki leżąc nic nie mowi. RejWiz 16 (6); Leop Ios 24/15 (12); Temi słowy chce złożyć prożną chwáłę Zydowſką ktorży ſię chlubili że ie ſobie Bog obrał zá lud oſobliwy. BibRadz II 42b marg (28); Bárbároſę poráźił zá pomocą Krześćiáńſką/ ktorzy byli w niewoli v Turkow w Thunis. BielKron 191 (35); Mącz 153d (3); GrzegRóżn I4v (2); KwiatKsiąż F3 (3); OrzQuin V3v marg; LeovPrzep G4v (4); SarnUzn H4v; Weźmi łáien ćiołkowych/ ktory ieſzcze śśie SienLek 123v (3); RejAp 26 (5); HistRzym 76 (2); RejPos A5v (12); BiałKat 26 (4); GrzegŚm 6; KuczbKat 435 (6); Ale iákoż ſie rozgniewa? Pewnie dziećinnym gniewem/ ktore ſie rowno ták rozgniewa kiedy mu ſuknią wezmą iáko kiedy gałkę. RejZwierc 77 (9); BielSpr 11v (3); KochMon 22; WujJud 156 (9); WujJudConf 112v (8); RejPosRozpr b3v; RejPosWstaw [41³]v (3); Bráćia moi omylili mię iáko potok/ á vpłynęli iáko powodz rzecżna. Ktore bywaią mętne od lodu BudBib lob 6/16 (11)); HistHel C4 (2); BiałKaz G; Iáko y Dawid mowił o błogoſłáwieńſtwie cżłowiecżem / ktoremu Bog policża ſpráwiedliwość BudNT Rom 4/6 (4); CzechRozm 148v (32); PaprPan F; ModrzBaz 112v (10); Bo to ſą Heretyckie pokrywki/ ktorzy ſzcżerym ſię ſłowęm Bożym zdobiąc/ do piſmá vkázuią SkarJedn 35 (4); Oczko 6; KochPs 174; toćby práwie po Gálileyſku/ ktorzy mowią/ iſz Chryſtus vkrzyżowány zmartwywſtał SkarŻyw 188 (19); MWilkHist 14; StryjKron 295 (9); CzechEp 117 (14); NiemObr 62 (26); KochFr 123; KochPhaen 24; KochWz 141; ReszPrz 80; BielSen 11; ArtKanc S17v; GórnRozm K3 (2); PaprUp 12 (9); ActReg 116 (2); Phil N; GrabowSet S3v; OrzJan 108 (3); LatHar 362; To ſzemránie wſzczęło ſię z krewkośći ludzkiey/ á z chytrośći ſzátáńſkiey/ ktory onę dziwną zgodę y iedność kośćielną chćiał potárgáć WujNT 419 (30); WysKaz 1; JanNKar C2 (2); SarnStat 783; SiebRozmyśl [A2] (2); SkarKaz 486a (2); CzahTr G2; GosłCast 61; SkarKazSej 684b.

Połączenia: »ktory sam« (1): Y ktoż by tak niebácżnym práwie názbyt być miał. Ktoryby Chryſtuſowym ſłowom wierzyć niechćiał. Ktory ſam ieſt iſtotną oną prawdą żywą. KołakSzczęśl B2v.

»ktory też« (3): Kryſtus/ álbo zakon yego/ myał być zgotowan ná wirzchu gor/ to yeſt ná poſtánowyenyu y porządku ápoſtolſkim ktorzy też ſą gorámi álbo pagorki KromRozm III G5v; LubPs L2v; ReszPrz 69.

»ktory to« (1): posłán ieſt do nie^go aby go w miłośierdźiu panſkiem vjścił/ ktory to iako miłośięrni ociec [...] iakoſz by mu czego mogł odmowic MurzHist 13.

α. Przed „który” domyślny odniesiony do rzeczownika zaimek „ten”, „taki” po wyznaczniku interpretacyjno-uwydatniającym „zwłaszcza” (1): Wezmi pſie łayno/ á zwłaſzcża kthoriby był koſtkami przez dwa dni karmion FalZioł V 81.

β. Rzeczownik określany powtórzony w zdania przydawkowym przy „który” (6): Czwarty vyuod yeſth koſzczyelny kthory koſzczyol blądzycz nyemoze PatKaz I 8v; CzechEp 248; DLa ſwowoleńſtwá kmiecégo/ którzy kmiećie iákoby żadnego práwá nád ſobą niemieli [propter deordinationem Kmethonum: dum videlicet tanquam nulla lege astricti JanStat 1090] SarnStat 293 [idem 665, 920]; iſte [substytuty] Pánom y Sędźióm Ziemſkim/ w których Ziemiách vrząd tákowy máią [pisarze]/ będą powinni pręſentowáć [Iudicibus terrarum, in quibus officium huiusmodi possident JanStat 497] SarnStat 563 (4).

c. W odniesieniu do zaimka w połączeniu z rzeczownikiem. (Zdanie przydawkowe objaśnia osobę, przedmiot lub zjawisko, którego znaczenie zawiera rzeczownik, a wskazane, wyodrębnione albo uogólnione przez odpowiedni zaimek temu rzeczownikowi towarzyszący) [w tym: zaimek po rzeczowniku (2191), z domyślnym rzeczowmkiem z poprzedzającego kontekstu (1542). Zdanie przydawkowe w antepozycji (24); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (2)] (17929): Mi thi causi thu na syem ktore przisli chczemi skonczicz i sprawiedliwoscz wsisthke s thimi Cortizanami vczinicz ossobam thim ktore się mienia od nich krziwdi miecz. ZapWar 1545 nr 2646 (75); MetrKor 31/621 (51); A ktori śie yuſz ygracz im albo niewiaſt nierządnich pilnuie a zbithnie trawi, then y takowy towarziſſz albo czieliadnik panu swemu bycz wierzen niemoſze ListRzeź w. 11 (5); BierRaj 16 (14); PowUrb +v; Máłpá dwoie dzieći rodzi/ Więc iednego nienawidzi. A drugie bárzo rniłuie/ Záwżdy ie w ręku piáſtuie. Więc ono ktore nośiłá/ Leżąc w nocy vduśiłá BierEz M (36); OpecŻyw 184v (132); Ten był dziwnych vcżinkow ſprawtza a vcżyciél onych ludzi ktorzy radzi ſluchaią tych rzecży ktoreé práwdziwé ſą. OpecŻywList C2v (2); ForCnR B4v (10); ForCnRWiet Av; PatKaz I 15v (12); PatKaz II 76v (44); PatKaz III 90 (14); Murm 15 (4); HistJóz A2 (12); KlerPow 4 (2); TarDuch B6v (13); naſienie w iedney bani ieſt rozne/ abowiem to ktore ieſth przy ſamey ſzypułcze wierzchniey/ ieſt lepſze/ potim nietak dobre ſpoſrzotku/ á ktore ieſt na dole baniey to ieſth mnieyſzey dobroci FalZioł I 39c (387); FalZiołSpicz V 119v; FalZiołUng V 119 (3); BielŻyw 127 (43); BielŻywGlab nlb 11 (7); Takowa karmia ieſth zdrowa z kthorey nawięcey ſie krew mnoży á ćiało naraſtha GlabGad H8 (69); MiechGlab 19 (17); BierRozm 4 (10); KłosAlg D4 (5); Na thy rzeczy chtore był pan Soboczki przynyosl, thack my Luthphibaſza odpowyedzyal. LibLeg 9/51 (348); March³ V7 (2); WróbŻołt V v (34); WróbŻołtGlab A5 (6); RejŁas w. 41; A vznayćie ſie wtym/ iż to ieſt ten pan kthory ſtworzył nas RejPs 146 (180); ZapMaz II G 97/90 (2); ComCrac 17v (25); LibMal 1546/110 (52); RejRozpr H4v (4); ConPiotr 34v (8); LudWieś B4 (2); A bych przyſięgał yſz tą wiarę trzymam ktorę trzyma naſwięſzi[!]/ Pan Paweł Papieſz trzeci SeklWyzn a4 (24); RejJóz Hv (23); SeklKat C2 (70); RejKup b3 (45); RejKupSekl a5v (5); HistAl A5 (75); HistAlHUng A2v (2); KromRozm I O3v (53); MurzHist R (47); Oicze dái mi część maiętnośći tę która ná mię przychodźi [da mihi portionem substantiae, quae me contingit] MurzNT Luc 15/12 (67); MurzOrt B (4); KromRozm II x (76); KromRozm III B8 (96); Diar 26 (117); DiarDop 99 (31); MrowPieś A3v; BielKom nlb 4 (7); GliczKsiąż 03 (216); LubPs Q2v (209); GroicPorz fv (161); GroicPorzRej C4 (2); mamy to s przyrodzenia złego iż ſię wiecey tym rzetzam dziwuiemy ktore ręká ludzka ſpráwiłá/ [...] á niſſli tym ktore ręká Boſka ſtworzyłá KrowObr 116v (496); RejWiz 90v (101); Tho ieſt ten Anan/ ktory nálaſl [Iste est Ana, qui invenit] (Iemym) wody ćiepłe ná puſzcży Leop Gen 36/24 (470); Ktorzy świątoſći ſtárożytne zháńbili: ktorzy vrzędem koſćielnym wzgárdźili: ktorzy ná koniec/ ná ćiáło y ná kreẃ páńſką/ rozpuſćili iádowity y niecnotliwy ięzyk ſwoy: ná tákowych ludźiách [...] záháwili ſye wſzyſcy Dyabłowie OrzList d2v (50); Obiecuiem liſtow nikomu nie dáwáć takowych/ ktoreby znáczyły expeotátywę ná iákie doſtoieńſtwo UstPraw H2v (44); LeszczRzecz A5v (12); RejFig Aa3v (3); RejZwierz 106v (18); WyprKr 122 (3); BibRadz Gen 1/7 (554); BibRadzBaz ktv; Goski A14; OrzRozm A2 (119); BielKron 158 (611); GrzegRóżn A2 (60); KochSat B2 (3); KochZg A3; KwiatKsiąż F4v (54); Mącz 267d (282); MączLub nlb 13 (2); OrzQuin O3 (139); Prot C2 (8); á ktoryć ſie vkazał thenżeć Bog mowi: Nie miey Bogow inſzych. SarnUzn D3v (44); SienLek 2v (108); SienLekAndr a3 (5); LeovPrzep F4v (30); RejAp 22v (351); GórnDworz Dv (616); GrzepGeom C4 (47); HistRzym 92 (130); Rozumiał Pan iż ie miáły więcey ruſzyć ktore o nim nápiſáne były ony proroctwá/ gdyż były iáwne RejPos 10 (2051); RejPosWiecz² 91 (29); RejPosWiecz³ 98v (10); BiałKat 306 (112); BielSat Cv (6); GrzegŚm 41 (29); HistLan A2v (44); KuczbKat 140 (241); RejZwierc 222 (334); nalezy wiedźieć y ſpiſáne mieć mieyſcá wſzyſtki ty przes ktore woyſko má wieść/ ieſli gory/ ieſli chroſty/ ieſli rzeki/ ieſli błotá BielSpr 7v (63); WujJud 231v (185); WujJudConf 130 (71); RejPosRozpr b3v (19); RejPosWstaw 42 (85); BudBib 2.Mach 1/33 (330); HistHel B (9); MycPrz I B (24); Strum F4v (62); WierKróc A3v (5); BiałKaz C3 (47); niemáſz tego cżłowieká ktoryby winnicę ſadził/ á owocuby zniey nie vżywał. BudNT przedm a5v (52); StryjWjaz A2 (2); CzechRozm 112 (652); PaprPan N4v (36); KarnNap A2 (28); Nie trzebá ſię w tey Rzecżypoſpolitey/ w ktorey [in republica, qua] tákie práwá pánuią/ ſpodźiewáć onego końcá/ ku ktoremu [finis ille, propter quem] ludzkie zgromádzenia bywaią/ áby wſzytcy obywátele ſpokoynie á ſzcżęśliwie żyć mogli ModrzBaz 71 (464); ModrzBazBud ¶5v (2); Adryan wtory złożył Synod w Cárogrodzie/ ten ktory Láćinnicy oſmym zowią SkarJedn 142 (196); KochOdpr B4 (2); Oczko A4 (58); W tym ſye dole potopili Który ſámi kopáli: W tym ſye śidle połowili/ Któré ſámi ſtáwiáli. KochPs 14 (18); SkarŻyw A3 (673); ZapKościer 1580/5 (31); KochTr 13 (3); MWilkHist F3 (14); StryjKron 11 (61); CzechEp 231 (457); CzechEpPOrz **2v (17); KochJez A4; NiemObr 6 (219); KochEpit A4 (2); KochFr 32 (12); KlonŻal A2; KochBr 151; KochPhaen 19 (5); KochWz 141 (3); KochMRot B3; ReszPrz 13 (49); ReszHoz 134 (28); ReszList 190 (62); WerGośc 266 (23); WerKaz 287 (6); WisznTr 5 (2); BielSen 18 (3); BielSenJoach 3; BielSjem 3 (3); KochPieś 33 (4); Ale śmierć nieużyta [...] Wźięłá nam mężá tego/ który przez ſwé cnoty/ Mógł był ieſczę przywróćić ón dawny wiek złoty. KochTarn 75 (2); PudłFr 13 (14); ArtKanc L (46); BielRozm 20 (4); pod tym práwi Pánem zle mieſzkáć/ pod ktorem nie máſz nie Wolnośći/ ále pod tęm tyśiąckroć gorżey/ pod ktorem wſzyſtko káżdemu czynić ieſt wolno. GórnRozm B3 (123); KochProp 15 (2); KochWr 22 (16); KochWrJan 18 (3); PaprUp H4 (36); ZawJeft 21 (14); ActReg 9 (115); Calep 306a (32); GostGosp 82 (17); GostGospGroch kt; GostGospSieb +3 (2); GrochKal 6 (6); Phil K2 (55); GórnTroas [3] (37); KochCn B4 (2); KochCz A4 (7); KochCzJan A3; KochPij C2v; GDźie ſą prośby náſze/ gdźie wołánia one/ Ktore k tobie były? GrabowSet C2v (20); KochAp 12 (2); KochFrag 49 (10); KochFragJan 4 (2); OrzJan 99 (114); WyprPl B4; LatHar 191 (256); KołakCath B2 (9); KołakSzczęśl B2v (13); RybGęśli C4v (5); WujNT 559 (619); WysKaz 2 (45); JanNKar D3 (23); JanNKarGórn Hv (2); JanNKarKoch G2 (3); Bo rzeczy té/ któré były nie ták potrzebnie w Státut námiéſzáne vprzątnąłem SarnStat *4 (761); SiebRozmyśl A3v (82); WitosłLut A2v (4); GrabPospR K4v (25); KmitaSpit A2v (5); PowodPr 4 (55); Iam táki y tenże Bog ná ktorym ſłuſznie przeſtáiećie/ y od ktorego wſzytkiego ſwego błogoſłáwieńſtwá oczekiwaćie. SkarKaz 549a (247); VotSzl A4 (18); Niekupiłeś domu Ty v młodzieńcá tego? milczyſz? tego w ktorym Teraz mięſzkaſz. CiekPotr 9 (34); CzahTr 12 (32); GosłCast 61 (13); PaxLiz A3 (7); SkarKazSej 660a (109); KlonFlis A2 (6); SkorWinsz A2; SapEpit A4 (2); KlonWor 65 (25); PudłDydo B3 (9); RybWit Av (2); ZbylPrzyg B2v (2); Smiał ſie waleczny Rzym/ z ſyná onego Oycá/ dźielnośćią przełomion ktorego Stráſzny Hánnibal/ y fortunną zbroię Muśiał opuśćić/ y oyczyznę ſwoię. SzarzRyt B4v (5).

W połączeniu z zaimkiem anaforycznym wskazującym lub osobowym (3): LibLeg 10/123; Szcżęſliwi ſłudzy oni/ ktore gdy Pan przydzye/ naydzye ie cżuyne. RejPos 344; Ach ſerce to wnet będzieſz tym miecżem zbodzione/ Ktoreś ty tak ieſt nędznie miłoſcią ſtrápione. PudłDydo [B5].

Połączenia: »ktory oto« (6): KrowObr 235; RejPos 339v; CzechEp 145 (2); A tey corki Abráámowey ktorą oto [quam] związał ſzátan od ośminaśćie lat/ zali nie potrzebá było od związki tey rozwięzáć w dźień ſobotny? WujNT Luc 13/16; SiebRozmyśl M.

»ktory sam« (7): A táć ieſt oná pierwſza Regułá Práwá Ceſárſkiego/ dla kthorey ſámey brzydzą ſye Palacy Práwem Ceſárſkim OrzRozm L4v; KwiatKsiąż K2v; GórnDworz Ff3; KuczbKat 384; CzechRozm 65v; SkarJedn 386; GórnTroas 18.

»ktory tam« (1): A iuż wiecżnie przy ſobie oſádzi w tym niebie/ Ktorego tám rádośći żadna myſl nie znieſie RejWiz 194.

»ktory też« (6): RejPs 112v; A polowiczą thich pyenyedzi yemu dacz, kthorech theſch bilo fl 15 LibMal 1550/155v; KrowObr 152v; CzechEp 407 (2); WujNT Ioann 21/20.

»ktory to« (13): PatKaz II 58v; A thego Bogá práwem ſercem wyznawaymy Ktorego to wody ſą GrzegRóżn 02; RejAp 116v; RejPos 209v (4); KuczbKat 430; CzechRozm 41; CzechEp 69 (3); CzahTr Fv.

»ktory wszy(s)tek« (8): Leop 4.Reg 3/21; KuczbKat 300; WujJud 168; ModrzBaz 89; SkarJedn 121 (2); CzechEp 270; Iáko ony vſtáwy/ około iedzenia/ pićia/ ofiar [...] y inne/ ktore ſię wſzytki od Chryſtuſá nowym iego zakonem znioſły. SkarKaz 311a.

Szereg: »ktory albo jaki« (1): gdzie też będą przydawane figuri każdego cżłonku o ktorym albo o iakim będzie wypiſowanie. GlabGad M2.

α. Zaimek w zdaniu nadrzędnym [w tym: po zdaniu przydawkowym z „który” (191), przed zdaniem przydawkowym (14)], rzeczownik przy „który” w zdaniu przydawkowym [w tym: rzeczownik domyślny (59); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (6)] (205): Ktory człowyek plewami ſyeie ſwoię rolą/ táki nędzę będźye żął y ſwoię niewolą. March¹ A3v; OpecŻyw 184 (2); BierEz 13; PatKaz III 143; ktore naſienie w wodę ſie zanurza takie ieſt lepſze FalZioł I 111c (20); BielŻyw 42 (2); GlabGad Ev; MetrKor 46/175; A okolo rzeky Tvrle ktore ziemie przilegli te tes są woyewodztwa Walaskyego LibLeg 10/68 (15); ComCrac 18; ConPiotr 31; RejKup M; HistAl E8; MurzNT Mar 4/24 (4); KromRozm II v4; BielKom F3v; GliczKsiąż C5; LubPs G; KrowObr 231v (3); RejWiz 91v (2); Leop Sap 11/17 (2); UstPraw D3 (2); Bowiem inſze przypadki/ by wicher s plewámi/ Iedno ktore ſą z Bogá/ ty świecą nád námi. RejZwierz 75v; BibRadz Num 33/54 (2); BibRadzBaz ktv; BielKron 233 (19); KwiatKsiąż A2v (5); Mącz 363b (2); Prot A4; Ktory koń ma wielką grzywę y twárdą/ ten rychło tłuśćieie/ á ktory pod ogonem ieſt wąſki/ ten do roboty ieſt dobry/ á bywa tłuſty. SienLek 186v (14); LeovPrzep E; RejAp 196v (2); á wſzákoż thá kthorąm ia náukę ábo regułkę dał/ zydzie ſie [...] tu do tego GórnDworz I6v (4); RejPos 228 (2); RejPosWiecz² 91; BielSat C2v; HistLan ktv; KuczbKat 210 (3); káżdey rzecży pokuáić/ a ktora ieſt nalepſza przy they mocno zoſtáwáć. RejZwierc 21v (3); BielSpr 69v; WujJud 73 (2); RejPosRozpr c2v; MycPrz I B3; BiałKaz I3v (2); BudNT Mar 6/17[16]; ModrzBaz 3v (12); StryjKron 16 (2); CzechEp 387 (3); ReszPrz 31; ArtKanc N15v (2); BielRozm 24 (2); ktora Rzeczpoſpolita/ ktory Krol/ ktory prżełożony nie karże złośći/ tęn nie ćicho/ ále głośno roſkázuie/ iżby źli ludźie dobre trapili/ y wygubili. GórnRozm Dv (11); ZawJeft 13; ActReg 18; GórnTroas 14; LatHar 631; WujNT Hebr 13/11 (4); JanNKarKoch F2v; SarnStat 772 (11); PowodPr 37; PaxLiz C2v; SkarKazSej 699a; KlonWor 15.

Polączenie: »ktory też« (1): Ktore też [niewiasty] ſą wyſchłego á chudego ciała., Takiem odchod poſpolicie ſie przydawa. FalZioł V 30.

1) W zdaniu nadrzędnym zaimek przysłówkowy. [Rzeczownik przy „który” oznacza w najszerszym pojęciu miejsce (11), czas (1)] (12): FalZioł V 10; GroicPorz i4; A w ktorych kráinách ſoli krupiáſtey vżywano/ tám náſzey ſoli Ruſkiey vżywáć máią UstPraw E; ná ktore mieyſce pádnio/ tám zoſtánie [in quocumque loco ceciderit, ibi erit Vulg Eccle 11/3]. BielKron 82; SienLek 23v; RejAp 106v; GórnDworz Bb6; bądźcio gotowi/ bo ktorey ſię godziny namniey nadzyewáć będzyecie/ tedy ſyn cżłowiecży przydzye [qua hora non putatis, Filius hominis veniet Vulg Luc 12/40] RejPos 344; ku ktorey bronie rozumieſz nieprzyiaćielá przyciągnąć/ tám przednieyſze rycerſtwo ſadź z Namiothy BielSpr 8; SkarŻyw 310; Gdźie w ktorym Páńſtwio Pan práwá dobre poſtánowiwſzy/ vrżędniki da nikcżemne/ tám z onych praw/ wielką ſzkodá/ vćiſk/ y nędzá ludźiom rośćie. GórnRozm 12; GórnTroas 4.

β. Zaimek w pierwszej części zdania nadrzędnego oddzielonej od rzeczownika interponowanym zdaniem przydawkowym z „który” (92): BierEz Dv (2); LibLeg 11 /31v; MurzHist R4; MurzOrt B2; Zdeymi ze mnyę ty ktore znaſz hányebne ſromoty. LubPs Q; KromRozm III 16; BielKom D7; A przy tym ktory lepſzy zoſtaway przyſmáku. RejWiz 80v (2); MEżowie bráćia y oycowie/ poſluchayćie tey ktorą teraz wam powiem ſpráwy [audite quam ad vos nunc reddo rationem]. Leop Act 22/1 (4); OrzRozm K2v; BielKron 300v; RejAp 165 (3); GórnDworz Z6 (4); RejPos 35 (6); RejPosWiecz² 94v; BiałKat 321; RejZwierc 209; BudBib C3; BudNT 1.Ioann 5/6 (2); CzechRozm 141 (7); ModrzBaz 8v; Ci ktorzy ſię ná nim zebráli Biſkupi/ nie mieli przy ſobie ták iáko ten teráznieyſzy Zbor S: Rzymſkiego Papieżá/ áni ie^go kápłanow SkarJedn 211 (2); KochOdpr B2 (2); dziś kroluie z tym ktorego cżekał Iezuſem Chryſtuſem/ ſynem Twym wedle ćiáłá. SkarŻyw 286 (5); StryjKron A3v; żeby páśli to ktore przy nich było ſtadko Boże CzechEp 385 (8); ReszPrz kt (2); ReszList 158; ArtKanc H16; GórnRozm L; PaprUp Dv; ActReg 133; KochCz B2; LatHar 78 (2); KołakCath C5v; ná imionách nie máło zależy/ ponieważ ie ſam Bog dáie/ ábo odmienia w oboim Teſtámeⁿćie/ iáko Abráhámowe/ Iſráelowe/ Piotrowe/ y ono ktore ieſt nád wſzelákie imię Ieſus. WujNT 196 (10); JanNKar C2; SkarKaz 123a (2); VotSzl D2v; CiekPotr )?(2; Do tego ktorego imienia nie wiem oſoby nie znam nieprziaćielá mego. CzahTr K2v; GosłCast 22; SkarKazSej 660a (2); SzarzRyt D.

γ. Zaimek w drugiej części zdania nadrzędnego oddzielonej od rzeczownika wtrąconym zdaniem przydawkowym z „który” [w tym: rzeczownik domyślny z poprzedzającego kontekstu (2)] (130): a rzeczy o kthorj my vyna dał thym wczas do vrzadv podal ZapWar 1519 nr 2247; March¹ A4v; BierEz Iv (2); OpecŻyw 96v; PatKaz I 6; Topazion ktori ma barwę iako złoto/ ten ieſt nadrozſzy. FalZioł IV 50a (3); GlabGad O4 (2); LibLeg 10/58v (4); March³ V5; ComCrac 21; GliczKsiąż K3; LubPs F3 (6); KrowObr 19; w niepráwośći ſwoiey ktorą vcżynił/ w oneyże vmrze. Leop Ez 33/13 (4); UstPraw A3v (3); BibRadz Matth 21/42 (5); O ſtárych Pruſiech ktorzy byli pogáni/ o thych náſzy kronikarze wątpliwie piſáli BielKron 345v (7); SienLek 187 (2); RejAp 65; GórnDworz K5; HistRzym 26; RejPos 228 (6); RejPosWiecz² 92v marg; BiałKat 56 (2); GrzegŚm 3; KuczbKat 309 (2); BielSpr 47; WujJud 258v; BudBib Gen 44/17 (3); BiałKaz G4v; BudNT 2.Cor 4/6; SkarJedn 75; SkarŻyw 567; MWilkHist K; CzechEp 117 (3); ArtKanc E14v; GórnTroas 20; LatHar 726 (4); Słowá ktorem mowił/ to go będą ſądźić [sermo, quem locutus sum, ille iudicabit eum] w dźień oſtáteczny. WujNT Ioann 12/48 (18); SarnStat 722 (2); KmitaSpit C5; PowodPr 51; SkarKaz 154a; CiekPotr 22; SzarzRyt D2.

1) Brak zgody w przypadku gramatycznym między rzeczownikiem a odpowiadającym mu zaimkiem anaforycznym [w tym: „który” na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (25): dymy ktore z flegmy pochodzą niedopuſzcża gim [tricoctum] wſthępować w głowę FalZioł III 19c; Przyiacielowi ktoremu ſie dobrze wiedzie gdi cie wzowie byway kniemu, ale ktoremu ſie licho wiedzie bez wzvwania go nawiedzay BielŻyw 107; LibLeg 10/59 (2); LibMal 1543/69; KrowObr 153v; Cżłowiek kthoryby ſie vdał do Cżárnokxiężnikow [Anima, quae declinaverit ad magos] [...] Poſtháwię twarz moię przećiwko niemu/ á wygładzę go [ponam faciem meam contra eam, et inierficiam illam] Leop Lev 20/6 (3); BielKron 261v (2); RejAp 18v; Bogacż bogáctwá ktory nie vżywa/ Nápoły go z nim pewnie káżdy miewa. RejZwierc 227 (2); SkarŻyw 161; Młynárze ktorzy powinni wieprze karmić/ niechay im Vrzędnik da chudźiki roſłe GostGosp 88 (4); WujNT Act 4/10 (2); SarnStat 1200 (2); IPS Rotmiſtrz ktory imię Krolewſkie też noáił/ Tego Krol bárzo pilnie y vśilnie prośił. KmitaSpit Cv.

δ. Z dodatkowym zaimkiem w drugiej części zdania nadrzędnego oddzielonej od połączenia zaimka z rzeczownikiem wtrąconym zdaniem przydawkowym z „który” [w tym: nie w składni zgody (1), z rzczownikiem domyślnym z poprzedzającego kontekstu (8), z rzeczownikiem poprzedzającym zaimek (3)] (39): PowUrb +4; BierEz F2v; OpecŻyw 146; FalZioł IV 45b; GlabGad I6v (2); LibLeg 11/83v; ZapWar 1545 nr 2646; Zyemię tę ktorąś ták wzruſſył rácż yą záś okroćić LubPs O5 (4); RejWiz 148 (3); Muśi then cżłowiek [homo hic] być mężoboycą/ kthory wyſzedſly iuż z morzá/ pomſtá nieda mu żyć [qui evaserit de mari, ultio non sinit eum vivere], Leop Act 28/4; BibRadz Eccli 9/13 (2); ále de illis qu communia ſunt, ná ktorych wolność y zacność Koronna ſtoi/ o tákowych rzeczách rádźić z Rádámi ſwemi Krolowi náſzemu przyſtoi OrzRozm S4; BielKron 155 (3); SarnUzn Dv; SienLek 186v; tłuſzcża thá wielką/ ktora ſie ćiśnie około ciebie/ tá cie dotyka. RejPos 256v (4); BudBib Eccli 9/13 (2); CzechEp 215 (2); ArtKanc N3; GórnTroas 19; WujNT 508 (2); Bo tę łáſkę ktorą pokázował żywym/ záchował ią y vmárłym. SkarKaz 387a.

Połączenia: »ktory też« (1): z brzucha [ryby] nie iedz mięſa, bo ieſt miękkie y wilgotne/ ono ktore też ieſt od ogona, to ieſt lepſze dla cżęſtego ruchania. FalZioł IV 45c.

»ktory to« (1): ta dzyeueczka ktorą to ſzwyąta anna yuſz począla oną matką bozą ma bycz PatKaz II 76.

ε. Rzeczownik ze zdania nadrzędnego [w tym: poprzedzający zaimek (3), domyślny z kontekstu (6)] powiórzony w zdaniu podrzędnym przy „który” [w tym: z dodatkowym zaimkiem (1)]. Zdanie podrzędne w antepozycji [w tym: zaimek „który” na dalszej pozycji w zdaniu (2)] (36), w postpozycji (12) (48): ZapWar 1504 nr 1993 (3); Nad ktorim domem ta zamorſka czebula będzie zawieſzona/ iadowici chrobaczy vciekaią od domu takiego. FalZioł I 139c (5); LibLeg 10/148 (14); ComCrac 12v; Kmieć pod kthorym pánem bárć trzyma/ temuſz Pánu o dań miodową álbo o miod ma być praw UstPraw F2 (7); BibRadz Deut 18/20; Goski *v; ktorego dniá by zákuśił owocu iego/ muśiłby tego dniá vmrzeć. BielKron 1v (4); SienLek 125; GórnDworz T8; Strum P2; ZapKościer 1532/29; muſzą ludźie dźiwnie miſternych ſztuk ſzukáć/ żeby tymże práwem wyśli z obwinienia/ ktorem práwem nie winnie w śidlo w pádli. GórnRozm F2 (2); WujNT przedm 31 (2); oné pożytki [...] będą ſzácowáć: á ná którą ſummę [ad quamcunque summam] oſzácuią/ [...] będą powinni [...] połowicę téy ſummy [medietatem eiusdem summae JanStat 212] ná káżdy rok [...] dáwáć. SarnStat 209 (4).

d. W odniesieniu do „to” (a. „toć”, „toż”) zastępującego zaimek wskazujący [w tym: z orzecznikiem przymiotnikowym (175), z rzeczownikiem domyślnym z poprzedzającego kontekstu (13); zdanie podrzędne z „który” w antepozycji (7)] (206) : Toć ieſt pomſtá ſpráwiedliwa/ Ktora nád zdrádnemi bywa BierEz K3; FalZioł I 68d (3); WróbŻołtGlab A4; Abowiem błogoſláẃiony to człek ktory vpełne [!] vffánie kłádzie wpánu bogu ſwoiem RejPs 60v (5); SeklKat Ev (2); KromRozm I C4v (2); MurzHist T3 (3); KromRozm II c (5); KromRozm III M6v (3); GliczKsiąż C5v; Ach ſkáżoneſz á ſproſne to ich myſli były/ kthore ták brzydkie złośći ku Pánu mowiły LubPs N5v (10); KrowObr 143v (5); RejWiz 150v (5); Lepſſy to cźłowiek ktory thái ſſaleńſtwo ſwe/ niżli then ktory kryie mądrość ſwoię. Leop Eccli 20/33 (5); RejZwierz 75v; Szczęſliwyż to ieſt człowiek ktory naydźie mądroſć [Beatus homo qui invenit sapientiam] BibRadz Prov 3/13 (8); KwiatKsiąż F2v (2); SarnUzn H6; SienLek 25v; RejAp 104 (7); Nákoniec áni to práwy meſzcżyzná ktory ſámicze nie ma/ áni to práwa białagłowá ktora bez mężá żywie. GórnDworz X8 (7); HistRzym 32v (4); nie toć ieſt modlitwá mrucżeć poniewolnie [...] ábo pacierzmi kołátáć/ ále to która przychodzi s ſercá wiernego RejPos 214 (19); KuczbKat 290; Abowiem záwżdy to zacnieyſzy páſtorz bywa/ ktory ſtádo owiec páſie niżli ten co iedno iednę kozę. RejZwierc 22 (11); BielSpr 43v; Ze to ieſt práwy Kośćioł Chriſtuſow/ ktory ieſt Ieden/ ktory ieſt Swięty/ ktory ieſt Powſzechny/ ktory ieſt Apoſtolſki. WujJud 131v (13); RejPosWstaw [41²]v; BudBib Gen 25/7 (2); Strum N4; BiałKaz G4v (2); ModrzBaz 3v (3); SkarJedn 17 (9); SkarŻyw 101 (7); CzechEp 151 (3); NiemObr 115 (2); KochFr 87; KochPieś 5 (2); ArtKanc S7v (2); iáko dom to lepſzy ieſt/ w ktorym ieſt porżądek/ ták ćiáło / ták duſzá tá lepſza ieſt/ w ktorey ſię mierność á porżądek náyduie. GórnRozm K (5); KochWr 28; ActReg 137; GostGosp 134; OrzJan 29; OstrEpit A3; WyprPl B4; LatHar 52 (9); WujNT 878 (4); WysKaz 7; SarnStat 1268; SkarKaz 6b (7); GosłCast 55; To złodźieyſkie ſerce/ ktore z ſzkodą drugich chce być bogáte. SkarKazSej 670a (6).

W połączeniu z zaimkiem anaforycznym (2): Szcżęſliwi to ſłudzy/ ktore gdy przydzye Pan/ naydzye ię[!] záwżdy cżuiące RejPos 343v, 343v.

α. Rzeczownik ze zdania nadrzędncgo powtorzony przy „ktory” w zdaniu podrzędnym (2): ZapWar 1513 nr 2113; O ſwiętaſz to godziná/ ktorey godziny będzye kto záwołan do they winnice Páńſkiey RejPos 61.

e. W odniesieniu do przymiotnikowej, wyjątkowo innej oprócz zaimkowej przydawki przy rzeczowniku ze zdania nadrzędnego, podrzędne zdanie przydawkowe z „ktory” rozszerza i uzupełnia treść odnośnego wyrazu albo też jest rozwiniętym formalnie jego synonimem [w tym: zdanie podrzędne w postpozyeji (2254), w interpozycji między przydawką a rzeczownikiem (1); określana przydawka po rzeczowniku (470), rzeczownik domyślny z poprzedzającego kontekstu (312)] (2255): BierEz Cv (3); OpecŻyw 191v (17); ForCnR E3; MetrKor 38/321 (4); Czemu ſzwyączą ſzwyąto maryey panny, othpovyedam yſch dla ludzy proſtych kthorzy mnymayą yzby Anna ſzwyątha przeſz poczalovanye ſzwyątego Ioachyma począla czo nye yesth prawda PatKaz I 1v (3); PatKaz III 151; HistJóz A4v; Zaſię gdy ſzcżkawka. z prożnego żołądka/ kthori nie ma czo trawić: przychodzi. FalZioł V 42v (30); BielŻyw 81 (3); BielŻywGlab nlb 15; Cżemu iaycza ptaſze więtſze ſą niżli ribie iaycza ktore ikry zową. GlabGad H6 (9); MiechGlab 1 (8); BierRozm 8 (4); KłosAlg A2; WróbŻołt E7v (15); WróbŻołtGlab A2; LibLeg 10/67 (7); RejPs 138 (25); ComCrac 20v; ConPiotr 32v (3); LibMal 1543/77(2); RejRozpr G; RejJóz D8v; SeklKat X3 (8); ZapWar 1548 nr 2667; RejKupSekl a3; HistAl K8 (6); KromRozm I N3v (6); MurzHist P4; MurzNT 136 (5); nye omylna prawdá/ ktora áni kogo omylić/ áni od kogo omylona być nyemoże KromRozm II b2 (8); KromRozm III A8 (14); Diar 60 (9); DiarDop 99 (2); BielKom Ev (2); GliczKsiąż Hv (11); A thák ią przyrownywa máśći bárzo wonney/ ktora wonność ſwą ſzeroko ku vcżuciu podawa. LubPs dd2v (41); GroicPorz k3 (31); KrowObr 214v (85); RejWiz 1v (12); A te záś miáry ołtarzá w łokćiu náprawdziwſſym/ kthory miał łokieć y dłoń Leop Ez 43/13 (27); OrzList d2 (3); UstPraw B4; RejZwierz 49v; BibRadz Ioann 7/18 (75); dayże tho nam miły Pánie/ áby Koronna Przyśięgła Rádá/ v Krolá náſzego ná tym Seymie ważna byłá/ á tá Komorna/ ná ktorą ſye ludźie bárzo ſkárżą/ áby Krolowi náſzemu omierzłá OrzRozm F2 (15); powiedáli w niebie być dwa Bogi iednákiey mocy/ iednego dobrego ktory ludzyem ná prośbę wſzytko k woli cżyni/ drugiego złego ktory przećiwne rzecży ſpráwuie. BielKron 154 (168); GrzegRóżn A2 (35); KochSat B2v; KwiatKsiąż F4v (10); Solstitialis morbus, Chorobá pulrocznia która ſześć mieſięcy trwa. Mącz 398d (108); OrzQuin Sv (15); Prot A3v (2); SarnUzn G8v (7); Wtora wilgość/ Iáſna żołć/ ktorą zową Kolerá: podobna Ogniowi: [...] Trzećia wilgość/ Czarna żołć/ ktorą zową Málankolią: podobna źiemi SienLek 28v (20); LeovPrzep kt (10); RejAp 29v (46); GórnDworz K2 (18); GrzepGeom G (13); HistRzym 20v (18); áleć to obiáwił Bog Ociec moy niebieſki/ ktory ná niebieſiech ieſt. RejPos 300v (65); RejPosWiecz² 92 (5); BielSat D2; BiałKat 276 (8); GrzegŚm 29 (14); HistLan Mv; KuczbKat 200 (18); RejZwierc 30v (49); á to ſie rozumie o woyſku gránowitym ktore ſie ná cżterzy gráni ſtánowi BielSpr 10 (15); KochMon 31; WujJud 205v (43); WujJudConf 31v (13); RejPosRozpr cv; RejPosWstaw [110²] (14); BudBib Tob 4/13 (24); HistHel Av; MycPrz II A (4); Strum N2 (2); iſz wierzy niekiedy być dźień oſtátecżny/ ktorego świát śię ma ſkońcżyć BiałKaz D4 (3); BudNT Ioann 19/41 (10); CzechRozm 178v (81); KarnNap C (3); ModrzBaz 69v (46); ModrzBazBud ¶6 (3); SkarJedn 372 (40); KochOdpr C; Oczko 13 (6); KochPs 26; SkarŻyw 99 (64); MWilkHist D4; ZapKościer 1581/17v; StryjKron 395 (14); CzechEp 332 (82); CzechEpPOrz *3v (4); KochJez A3v (2); NiemObr 100 (44); KochFr 74 (3); KlonŻal A2v (3); KochDz 105; KochMuza 27; KochMRot A3; KochSz ktv; Strzeż ſię práwi/ káżdey nowey náuki/ nowych dekretow/ nowych rzecży/ ktore ſą dawnośći przećiwne ReszPrz 109 (15); ReszHoz 117 (3); ReszList 184 (5); WerGośc 228 (4); WerKaz 286 (6); WisznTr 32; BielSjem 37; KochPam 80; KochPieś 1 (4); KochTarn 73; PudłFr 42; ArtKanc P3v (6); BielRozm 26 (2); GórnRozm F2v (27); Pſów przykłádem wyrodnych/ którzy z wilki máią Dobry pokóy/ á ſtádo zwierzoné drapáią KochProp 7; KochWr 29 (2); PaprUp H4 (6); ZawJeft 26; ActReg 164 (5); Calep 316b (9); GostGosp 26 (7); GostGospSieb +3; GrochKal 23; Phil G3 (2); GórnTroas 71 (2); KochPij C; KochAp 6; KochFrag 41 (4); OrzJan 19 (4); LatHar 27 (18); KołakCath A3v; KołakSzczęśl C3v; WujNT 751 (106); WysKaz 18 (3); JanNKar B3 (6); JanNKarKoch F (2); SarnStat 89 (87); SiebRozmyśl H2 (3); WitosłLut A3; GrabPospR N4v (2); PowodPr 61 (6); Nie wymownym y táiemnym/ ktorego ludźie widźieć nie mogą/ obyczáiem ofiárowánia/ zrządzenim ſwoim P. Chryſtus vprzedza náſzćie gwałtowne SkarKaz 158b (36); VotSzl A4 (4); CiekPotr 59; CzahTr C4 (2); GosłCast 66; PaxLiz C3v; SkarKazSej 691b (25); KlonFlis A4v (2); SapEpit A2 (2); Drudz yiáwni złodźieie/ ktorych ná vcżynku Ná świeżym poimáią/ y wodzą po rynku KlonWor 8 (6); ZbylPrzyg B3.

α. W odniesieniu do przydawki lacińskiej przy rzeczowniku łacińskim (wyłącznie w słownikach) [w tym: jako tłumaczenie łacińskiej przydawki i objaśniającego ją zdania przydawkowego (5); obok przymiotnikowych odpowiedników polskich (2)] (70): Calcitrosus equus, ktory byye, vyrzga BartBydg 21b (2); Recoctus homo, Wyćwiczony/ Dobrze ćwiczony/ który koſtował złego y dobrego. Mącz 65a; Figlina creta, Ktorey zduni vżywáyą Mącz 127b; Haeres ex dextante, Ná którego wſziſtko ymienie przypáda króm ſzoſtey części. Mącz 152c; Primogenia semina quae dedit natura, Które przirodzone ſą Mącz 322b; verbum irregulare, Które ſie niedźierży poſpolitey reguły Mącz 351a (68).

β. Zdanie przydawkowe jako odpowiednik przymiotnika łacińskiego (wyłącznie w słowniku) [w tym: obok polskiego odpowiednika przymiotnikowego jednego lub więcej (47)] (57): Centenarius, W którym yaſt ták wiele yáko ſto. Mącz 47c; Indeprecabilis, Nievbłágliwy który ſie nie da vprośić/ nievżyty. Mącz 168c (57).

γ. Rzeczownik ze zdania nadrzędnego powtórzony w zdaniu podrzędnym przy „który” (4): Ale my vtzymy/ wiáry żywey [...] kthorą wiárą/ bywaią ſercá ludzkie znowu obżywione/ otzyśćione/ y znowu obrodzone KrowObr 59 (2); ná pámiątkę dniá pięćdźieſiątego po wyśćiu z Egiptu/ w ktory dźień lud wźiął od Páná zakon á oſobliwe práwá BibRadz I 71b marg; RejPos 131v.

δ. Z zaimkiem dodanym w drugiej części zdania nadrzędnego oddzielonej od połączenia rzeczownika z przydawką, do ktorego się dodany zaimek odnosi, zdaniem podrzędnym z „ktory” (10): Trzecia poſtać [uryny] kthora ieſt nawyſſza, ta znamionuie płucza/ ſercze/ dijafragma y wſzytki pierſi z ſziją. FalZioł V 7; mężczyzná nieobrzezány/ ktorego ćiáłá nieobrzezká oderznioná by nie byłá/ ten będzie wygłádzon z ludu ſwoiego BibRadz Gen 17/14 (8); BielSat L3.

B. Wprowadza zdanie orzecznikowe [zawsze w postpozycji] (228): pokarm yey był ktory uyączey naturą yey umorzycz myal nyſzly poſylycz PatKaz III 147; FalZioł IV 25c; GlabGad M5; LubPs A3; KrowObr 129v; Leop Ioann 5/39; GrzegŚm 27; KuczbKat 395 (2); WujJudConf 74; RejPosWstaw [143³]; BudBib Zach 3/8; ſtárego teſtámentu iedno kśięgi ſą o ktorych nigdy nie wątpiono. [...] a drugie ſą Apokryfa. BudNT przedm d2v; ćiáło nic nie ieſt pożytecżno/ duch ieſt ktory ożywia [Spiritus est qui vivificat Vulg Ioann 6/63] CzechRozm 264 (3); ModrzBaz 129v (2); Oczko 14v; SkarŻyw 268; CzechEp 235 (4); KochDz 104; GórnRozm A3v (2); Phil 14; Wy ieſteśćie ktorzy ſámi śiebie vſpráwiedliwiaćie przed ludźmi WujNT Luc 16/15 (11); JanNKar C3v; SkarKazSej 706b (5).

a. W odniesieniu do orzecznika zaimkowego wprowadza zawsze w postpozycji zdanie poszerzające i określające dokładniej treść zaimka z orzecznika zdania nadrzędnego [w tym: „który” na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (142): PatKaz III 147v; Trzecia błonka oſtatnia/ ta ieſt ktora bez żadnego poſrzodku dzieciątko obwija FalZioł V 16 (3); GlabGad F4v (2); SeklWyzn c4v; LibLeg 11/188; GliczKsiąż 06 (6); ſumnienie Sędźiego tákie ma być/ ktoreby było Práwu á Spráwiedliwoſći przyſtoyne. GroicPorz bh3 (3); Leop 4.Esdr 16/8 (2); UstPraw K2; gdyzechmy iśćie nie ſą tákowemi ktorzybychmy to twierdźić mieli BibRadz *5 (2); OrzRozm D2v; BielKron 26 (4); SienLek 133v (2); RejAp 168; GórnDworz E (3); RejPos 345v (3); RejPosWiecz² 97v; BiałKat 348v; KuczbKat 105 (3); RejZwierc 78 (2); żadna zła rzecż albo przygodá nie może tháka być w potrzebie/ ktoreyby przedtym dobrzy Rycerze/ cżęſtym ćwicżeniem ſwoim nie vmieli odeprzeć BielSpr 10 (2); WujJud 96 (5); WujJudConf 256; BudBib B3; BiałKaz K2v (2); Chybáby ten wáſz Syn Boży Bog Słowo táki był/ ktory bes ćiáłá mocy żadney y śiły/ áni ſkutku nie miał Boſkiego/ áż gdy ná ſię ćiáło wźiął CzechRozm 44v (12); ModrzBaz 1v (12); ModrzBazBud ¶5v; KochPs 51; Iam ieſt ſyn wáſz Ian/ y tá ieſt Ewángelia ktorąśćie mi dáli SkarŻyw 135 (9); CzechEp 118 (7); NiemObr 113 (3); WerKaz 286; gdyż nie zawżdy Krol może bydź táki/ ktoryby ćiężar ſądow mógł nośić ná ſobie GórnRozm K4v; Phil P2 (4); GórnTroas 31; GrabowSet A2v; OrzJan 113 (3); WujNT 136 (14); WysKaz 31 (5); SarnStat 808 (5); SkarKaz 43b (7); KlonFlis B.

b. W odniesieniu do przymiotnikowego, imiesłowowego lub innego oprócz zaimkowego orzecznika ze zdania nadrzędnego podrzędne zdanie z „który” zawsze w postpozycji rozszerza i uzupełnia treść odnośnego wyrazu albo też jest rozwiniętym formalnie jego synonimem (41): Lekarzſtwo odrażaiącze ieſt, Ktore odraża gorączoſć/ albo też zimno/ albo wilkoſć, albo puchlinę. A to ſą ty zioła, Rozchodnik, Craſſula vermicularis. FalZioł V 96 (3); Drugie dobra ſą lekarskie, ktore pan bog dał ku lekarſtwu duſznemu iako ſą ſwiętoſci koſcielne WróbŻołt H3; ieſliby ie^go grzéch był na śmierć/ za ktorybychmy się wedlé Iana ś. nauki/ niemieli modlic MurzHist S2v; BibRadz Eccle 7/21; BielKron 409v (3); Mącz 395c (2); LeovPrzep Hv; GórnDworz Kk8v; Abowiem ſtrożowie iey ſlepi/ ktorzy nic nie widzą. RejPos 60v (2); RejPosWiecz² 91; CzechRozm 241 (3); ModrzBaz 78v; y óczóm niemáło pomogą/ ieſli choroby w nich będą zwiérzchowné/ któré powiekam/ ſkórze/ á kątóm należą Oczko 14v; SkarŻyw 250 (3); ſyn Boży nie przywłaſzcżał śiłam ſwym y mądrośći zbáwienia/ ábo záchowánia/ gdyż iednák ieſt naniewinnieyſzy/ ktory y ſłowkiem nie zgrzeſzył CzechEp 197; NiemObr 33 (4); ArtKanc K10v (2); Phil G3; WujNT 21 (6); SarnStat 1273; GrabPospR L2 (2).

C. Wprowadza zdanie rozwijające pozornie przydawkowe, niekiedy wtrącone lub uwagę nawiasową [w tym: zdanie rozwijające poprzedza wyraz określany (1)] (11700):

a. W odniesieniu do wyrażonego bezpośrednio jednego wyrazu odmiennego (najczęściej rzeczownika) z wypowiedzenia poprzedzającego: i, (a) ten, on, ty, twój [w tym: „który” na dalszej pozycji w zdaniu (2)] (11152): yako Slyachathny Iacub [...] prziszeth [!] szamoszoszth [...] do yaszu nocznego czaszv Szkthorego pobral Ryby wasznoszczy yako Czthery kopy groszy wpolgroszczech ZapWar 1508 nr 2056 (11); PowUrb +3 (3); MetrKor 40/822 (8); March¹Wiet Av; Dwa młodzieńcy niegdy byli/ A mięſá áobie kupili. Ktore kuchárzowi dáli/ Aby co rychley śniadáli. BierEz 14v (53); Pán mily Iezus wziąwſſy rękę iey vzdrowil ią/ ktorá natychmiáſt wſtáwſſy/ ſlużyla ijm OpecŻyw 44 (73); OpecŻywList Cv; ForCnR B4v (10); ForCnR Wiet Av (2); PatKaz I 12 (4); PatKaz II 31 (9); PatKaz III 100v (27); KlerPow 3; HistJóz A2v (34); TarDuch C6v (4); ſthych rzecży vcżyń maſć/ ktorą namazuy trąd y inſze kroſthy cżyrwone na liczu. FalZioł III 40b (130); BielŻyw 99 (35); BielŻywGlab nlb 9 (3); GlabGad EZ (110); MiechGlab 15 (57); KłosAlg D3v (11); KlerWes Av (3); sthymem thesz mowyel othy Mlyny chtory my thak powyedzial. LibLeg 9/52 (68); WróbŻołt kk4v (8); WróbŻołtGlab A4v; RejPs 117v (37); ComCrac 12 (3); nyedalieko Gnyezna konya vkradł, kthorego [...] przedal za wyardunkow scheſzcz [...] v Zegrza [...] konya Cziſſawego vkradll, kthorego wglynſkv [...] za ſzyedm wyardunkow przedall [...] v Rathay konya gnyadego yeſth vkradl a thego wbukv [...] za syemm wyardunkow przedal [...] walacha plowego na Blonyv [...] yeſt vkradl. kthorego wczaczu [...] za pulſyodma wyardunka przedal LibMal 1543/73–73v (261); ConPiotr 32 (2); LudWieś Bv (3); SeklWyzn Cv; RejJóz P8v (7); SeklKat G3 (15); RejKup b4 (22); RejKupSekl a4v (2); á thám nálazł mátkę ſwoię z niemocy powſtháłą s ktorą [et cum ea] przez máło dni rozmawiáiąc trwał HistAl Dv (91); KromRozm I K3 (11); MurzHist I3v (4); żona twoia Elſzbiétha vrodźi tobie ſyna ktoré^go (marg) i iego abo ktoré^go na (–) imię wezwieſz Iánęm MurzNT 163v (15); KromRozm II cv (22); KromRozm III Av (19); MrowPieś A3v; Diar 24 (23); DiarDop 106; BielKom G5v (3); GliczKsiąż A3v (29); Zakon twoy mam zá pewną tarcż o moy miły Pánye/ Pod ktorego ſpráwą żywąc nic mi ſie nye sſtánye LubPs bbv (44); GroicPorz cc (42); KrowObr 175 (130); RejWiz 170v (46); przylećieli ptacy ná one śćierwie/ ktore odganiał [et abigebat eas] Abram. Leop Gen 15/11 (155); OrzList b2 (17); UstPraw A2v (64); KochZuz A2; LeszczRzecz A2v (4); RejFig Aa3v (2); RejZwierz 39v (27); WyprKr 126; Wezmi też dwá kámienie Onychiny/ ná ktorych [in eis] wyriy imioná ſynow Izráelſkich. BibRadz Ex 28/9 (333); Goski kt; OrzRozm A3v (63); Pánny też pytano z oſobná ieſli ná to przyzwala/ ktora przyzwoliłá. BielKron 13 (2620); GrzegRóżn K3v (13); KochSat B2 (4); KochZg A3 (2); KwiatKsiąż E3v (30); Mącz 334d (18); OrzQuin B3v (65); Prot D2 (7); SarnUzn E3v (13); SienLek 86 (71); SienLekAndr a2; LeovPrzep a4 (26); RejAp AA8v (60); GórnDworz P (96); GrzepGeom K4v (6); HistRzym 93v (128); sſtąpią Anyeli Boży/ á wybiorą kąkol ze pſzenice/ ktory wrzucą do ogniá wiecżnego/ á pſzeniczę zgromádzą do gumná Páńſkiego. RejPos 5v (180); RejPosWiecz² 92v (6); RejPosWiecz³ 97v (6); BiałKat 13v (50); BielSat G (3); KwiatOpis A4 (3); GrzegŚm 67 (16); HistLan B4v (9); KuczbKat a2 (41); RejZwierc 129 (81); RejZwiercPodw 183v; [sertoryjus] Kázał páchołku wielkiemu wyrwáć ogon koniowi lichemu/ ktory dufáiąc ſwoiey mocy/ chćiał rázem wſzyſthek wyrwáć ále nie mogł; Kázał też lichemu páchołku wyrwáć wielkiemu koniowi ogon/ ktory ſie domyſlił po troſzę wyrywáć/ áż wſzyſtek wyrwał. BielSpr 49v (121); KochMon 24 (6); WujJud ktv (83); WujJudConf 220 (23); RejPosRozpr b4 (16); RejPosWstaw 22 (25); Iudá przeto posłał ſzpiegi do obozu/ ktorzy iemu takową odpowiedz przynieſli [et renunciaverunt ei dicentes] BudBib 1.Mach 5/38 (109); HistHel C2v (11); Boleſław krzywouſty/ ácz był walecznym y ſzczeſliwym/ przed kthorym y po nim ńie ẃie^m by ſie táki nálaſł w Ko. Pol. á wżdy przećię dla onego Zbygniewá [...] iákie ſzkody podiął MycPrz II B (6); Strum D4v (7); BiałKaz M4 (17); BudNT przedm b7v (29); StryjWjaz A4 (9); CzechRozm 122v (145); PaprPan Dd (20); KarnNap B (6); ModrzBaz 107 (116); SkarJedn 127 (108); KochOdpr D2 (5); Oczko 27 (19); KochPs 64 (18); SkarŻyw 471 (351); ZapKościer 1585/51v (16); MWilkHist H4 (7); Waſiley Wielki Xiądz Rezáńſki/ poiął Sioſtrę v Waſilá Wielkiego Xiędzá Moſkiowſkiego/ z ktorą miał Iwaná y Fiedorá/ Synow. StryjKron 395 (188); CzechEp 132 (163); CzechEpPOrz **2 (2); KochJez A4v (2); NiemObr 42 (95); KochEpit A2v; KochFr 97 (6); KlonŻal A2v (3); KochBr 152 (2); KochDz 108; KochMuza 28; KochPhaen 22 (5); KochSz C3v; KochWz 136 (3); KochMRot C (4); ReszPrz 43 (11); ReszHoz 118 (13); ReszList 148 (18); WerGośc 219 (9); WerKaz 276; WisznTr 11 (4); BielSen 10; BielSjem 18; KochPam 81; KochPieś 37 (4); KochTarn 78 (3); PudłFr 68 (5); Ná dar wam ślubiony pámiętayćie/ ktorego w IEruzalem cżekayćie ArtKanc G13v (23); BielRozm 5; GórnRozm D3 (17); KmitaPsal A4; KochProp 9 (2); KochPropKKoch 4 (2); KochWr 23 (2); KochWrJan 18; PaprUp 13 (8); Bo ćię Bog nádárzył/ Tym/ co dźiś w ludźiéch ieſt nowiną wielką [!]. Vprzédzaſz látá/ kleynoty drogiémi/ Poważna ludzkość buia nád którémi ZawJeft 3 (9); ActReg 60 (75); Calep 374b; GostGosp 18 (20); GostGospSieb +2; kiedy ſie brzegow ſwych puśćiły [okręty]/ Wnętrznośći w oycu żalem podniećiły. Ktory/ ácż nieco miał dobrey otuchy/ Lecż wiedząc morſkie co mogą rozruchy/ Stał iáko wryty GrochKal 9 (3); Phil I (8); GórnTroas 17 (7); KochCn B3; PAN świátło me/ ktorego będę náśládował/ Bog moy żywot/ tego ia będę cżćił/ miłował GrabowSet B4 (5); KochFrag 29 (4); OrzJan 6 (15); OstrEpit A2 (2); LatHar 157 (43); KołakCath B4 (4); KołakSzczęśl B (2); RybGęśli A2v (2); A wſtawſzy Piotr ſzedł z nimi: ktorego gdy przyſzedł wwiedli na ſalę [Et cum advenisset duxerunt illum in cenaculum]. WujNT Act 9/39 (221); WysKaz 12 (3); JanNKar C3v (10); JanNKarKoch D4v (3); SarnStat 393 (304); SiebRozmyśl F2v (9); WitosłLut A3v (2); ZapMaz II G 97/90 (2); GrabPospR N (8); KmitaSpit Bv(10); PowodPr 18 (25); Do grobu Piotrá ś. y Páwłá do Rzymu/ y z Perſyey wierni y zacni przychodźili/ miedzy ktorymi był Máryus z żoną y z dwiemá ſynmi. SkarKaz 41b (78); VotSzl D4 (4); CiekPotr 4 (6); Więc záá ná tę przypowieść proſtą pámiętayćie/ Ktory mieyſce v ſiebie y w ſwych głowách dayćie. CzahTr E4 (51); GosłCast 15; PaxLiz Dv (14); SkarKazSej 706b (21); KlonFlis A4v (11); SapEpit A4 (3); KlonWor 47 (4); PudłDydo A2 (4); SzarzRytJSzarz nlb 2v.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym lub osobowym (7): RejWiz 89; Pás tho bydło (náznácżone) ku zábićiu/ kthorzy ći co ie w ſwey władzey mieli/ zábijáli [pecora ... quae qui possederant occidebant]/ á nie żáłowáli. Leop Zach11/4; BielKron 308v (2); GórnDworz P7; WujNT 838; przeto ćię dźiś ſobie. Biorę zá pomocniká á práwie pewnego/ Ktory ty mnie z vpadku pomożeſz moiego. CzahTr C3.

Połączenia: »ktory każdy (z osobna)« (2): KwiatKsiąż A3v; A ieſt ich iuż ſnádź przez trzydźieśći tych drukow/ w ktorych káżdym/ ſą rożne á ſobie przećiwne náuki/ o ważnych Artykułách wiáry chrześćijáńſkiey ReszPrz 70.

»ktory ono« (1): RIngolt Algimuntowic wnuk Troynáćin/ á práſczur Erdźiwiłow/ ktory ono był naprzod z Zmodźkich Iáſkiń wyſzedwſzy w Ruśi moc ſwoię rozmnożył/ po ſmierći Oycá Algimuntá/ w Nowogrodku ná Xięſtwo Ruſkie [...] podnieſion StryjKron 285.

»ktory oto« (6): CzechRozm 119; CzechEp 172 (3); To święto kośćiołá poświącánia/ vſtáwionc było od Iudáſá Máchábeuſzá: ktore oto Pan Chriſtus raczył vczćić y záchowáć. WujNT 349; SiebRozmyśl K4v.

»ktory sam« (17): BibRadz Iob 28 arg; Ceſarz wypráwił kſiążę Vraniey w więzowáć ſie w kſięſtwo Geldriyſkie/ ktory ſam wnet do Brábáncyey ciągnął dobywáć Lándrezu miáſtá BielKron 192v (3); Mącz 308b; OrzQuin G2v; wyznawamy/ że Pánu Bogu poddánymi ieſteſmy/ [...] ku ktoremu ſámemu ocży obracamy/ ktorego ſámego obrońcę zdrowia y zbáwienia náſzego mamy/ y do niego śię vciekamy. KuczbKat 355 (2); CzechRozm 54 (6); Oczko 5; WujNT 392; SarnStat 152.

»ktory taki« (1): dufáią w możnoſciach ſwoich/w doſtoieáſtwach ſwoich w zacnoſciach vrzędow ſwoich/ á w wymyſlnych zakoniech ſwoich: kthorych tákich ná ten cżás naywięcey było w Ieruzalem/ onych Biſkupow/ onych Licerniernikow/ onych zakonnikow RejPos 117.

»ktory też« (92): MurzHist E3v (3); I ſzedwſzy przyſtáł ku iednęmu mioſzczaninowi krajny onyi/ ktory téſz poſłáł go [et misit illum] do wśi ſwoiéi paść śfini MurzNT Luc 15/15 (2); KromRozm II d2; GliczKsiąż C; GroicPorz A4v (2); KrowObr 72; RejWiz 59 (2); Leop Luc 10/39 (2); UstPraw A3v; BibRadz Act 12/4 (6); OrzRozm E4; BielKron 284v (28); GrzegŚm 33; KuczbKat 245; wyſłáli po Dokret álbo Wyrok do Hieruzálem: áby więcey o tym wątpienia nie było/ ktore też nátychiniaſt vſtáło. WujJud 129; CzechRozm 47v (5); PaprPan Hh; KarnNap A3 (2); SkarŻyw 337; StryjKron 72 (7); CzechEp [408] (7); NiemObr 147 (8); ktoremu [Prometeuszowi] ná kożdy dźień ſerce orżeł wyiada/ ktore też w niem ná kożdą noc odraſta GórnRozm N3; WujNT 1.Cor 1/8 (6); SkarKazSej 694a.

»ktory to« (32): PatKaz II 55; BielŻyw nlb 3; MurzHist D2; A Ieſuſa powiedli ſą do Biſkupa ſktorymto? (marg) a znim [...] (‒) zyidą się poſpołu wſzyćcy Biſkupi [et conveniunt eo summi Sacerdotes] MurzNT Mar 14/53 (7); BielKron 54 (3); OrzQuin S4; HistRzym 16; RejPos 228; BiałKat 56; KuczbKat 75; KarnNap C2v; ModrzBaz 114v; Oczko 14 (4); Bo ieſt iedná rotá niektorych Cżártow/ ktore ogniſtymi zowią/ z ktorey to ten był. SkarŻyw 35; KochPhaen 10; SarnStat 920 (3); ZapMaz II G 97/90; CiekPotr 37; CzahTr A3v.

»ktory wszy(s)tek« (14): vmárł zoſtáwiwſzy po ſobie ſynow ſiedḿdzyeſiąt/ ále drugie miał nie z właſnych żon/ ktore wſzytki pobił ſyn bękárt Abimelech BielKron 50v (2); GórnDworz B7v (3); BiałKat 201; CzechRozm 226v; StryjKron 290 (2); CzechEp 329; GórnRozm G2v; Schodźiło ſię też mnoſtwo z okolicznych miaſt do Ieruzálem/ noſząc niemocne y nágábáne od duchow nieczyſtych: ktorzy wſzyścy byli vzdrowieni [qui curabantur omnes]. WujNT Act 5/16; SarnStat 1038 (2).

α. Wyraz odnośny (jego synonim lub hiperonim) powtórzony przy „który” w zdaniu rozwijającym [w tym: zdanie rozwijające w antepozycji (1); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (2381): Iakom ya suknyey Maczieievy Nadolnemv nyewzyal yeno oprawcza na then czas bądączy w ktorey sukny thego oprawczą obyesshono ZapWar 1524 nr 2163 (30); ListRzeź w. 35 (2); PowUrb +2v (3); MetrKor 38/285 (7); OpecŻyw 84v (6); PatKaz I 9 (3); PatKaz II 29v (3); PatKaz III 95v (4); HistJóz B3v (2); Też Perły ſą barzo dobre naprzeciw Melankolijey/ kthora niemocz przychodzi ludziom ze drżeniem ſercza. FalZioł IV 57a (87); BielŻyw 158 (6); GlabGad K7v; MiechGlab 59 (7); KłosAlg A2v; LibLeg 7/8 (38); WróbŻołt nn4v (10); RejPs 174v (4); ComCrac 22 (10); Zeliſlawſki na boru Slyeſchniſkim woſzy na ktorich ſzukno bilo pobral ktore ſzukno miedźi ſchobą roſchdzielili LibMal 1543/68 (21); SeklWyzn c4 (2); HistAl A5v (14); KromRozm I G3v (2); MurzHist N2v; MurzNT 116 (2); MurzOrt Bv; KromRozm II a4v (22); Abowim wnet ſye zczął ſpor myędzy nimi [...] Ktory ſpor Potym przy oſtátnyey wyeczorzy páńſkyey znowili KromRozm III M6 (17); Diar 19 (4); DiarDop 109; GliczKsiąż F6 (42); LubPs Sv (7); A ieſliby Sąd był nie w then dźień/ ktory ieſt Wyłożonemu Sądowi náznáczony/ ále s potrzeby/ (kthory Sąd poſpolićie zową potocznym álbo potrzebnym) tedy Sędźia inny poſtępek będźie chował. GroicPorz 12 (31); KrowObr 75v (75); RejWiz A5; Leop Hebr 3/6 (17); A then tákowy świát [...] názwał Dawid Koſćiołem wielkim: ktory Koſćioł wielki/ ieſli nic w ſobie krzeſćiáńſkiego niema/ tedy odſtąpił od Bogá OrzList a4 (13); UstPraw I (65); WyprKr 14v; BibRadz Ex 28/14 (64); OrzRozm C (38); BielKron 290v (124); GrzegRóżn K2 (11); KochSat A2v; KwiatKsiąż D3 (28); Mącz 155c; OrzQuin T2v (38); Tám gdźie z zdrowym rozſądkiem ſą y piękne cnoty/ Ktore widzę v ćiebie nadrozſze Klenoty. Prot Av; SarnUzn B3 (4); SienLek 91 (13); SienLekAndr a3v; LeovPrzep Fv (39); RejAp 148v (9); GórnDworz L1 (26); GrzepGeom D3v (4); HistRzym [39]v (5); iákobychmy [...] chodzili w ſpołecżnośći tego ſwiętego á wiernego koſciołá iego. W ktorym koſciele á w ktorey ſpołecżnośći/ day Pánie Boże ábychmy ſtale przy tobie vſtáwicżnie trwáli RejPos 140 (39); RejPosWiecz² 94 (11); BiałKat 91 (17); KwiatOpis B; GrzegŚm 53 (10); KuczbKat 245 (13); RejZwierc 19v (7); BielSpr 61 (3); WujJud 98 (24); WujJudConf 14 (10); RejPosWstaw 21 (9); BudBib B2v (8); idź do Sárepti/ Sydońſkiego miáſtá/ A tám cie oto prziymie/ iuż iedná niewiáſtá. Która wdowá/ z woley mey/ będzye cye żywiłá HistHel B2 (3); MycPrz II Cv; Strum B2v (2); BiałKaz D3 (3); BudNT przedm b3v (5); to co mowiſz bárzo łácno może być pokazano. [...] ſámychże niektorych żydowſkich Rábinow piſmy: á náwet/ ktora ieſt rzecż napewnieyſzą/ piſmy świętymi. CzechRozm 164v (79); KarnNap B2 (3); ModrzBaz 4v (47); ModrzBazBud ¶6v; SkarJedn 108 (9); Oczko 6v; SkarŻyw 86 (21); pan Mikolay Kaczky poloszil tu przet namy w prawie Naſzim pienądze gotowe 30m. [...] ktory pinądze ſum^mę wiszy opiszaną Criſtow tempsky przyąl ZapKościer 1500/39v (57); StryjKron 91 (39); CzechEp 224 (82); KochJez B3; NiemObr 24 (55); KlonŻal C; KochPhaen 5; ReszPrz 14; ReszList 160; WerGośc 217 (2); WerKaz 281 (2); Rácż ſpráwiedliwośći przeſtáć/ rácż miłośierdźia vżywáć: [...] prze ktore miłośierdźie twoie/ rácż nas zbáwić ſtworzenie ſwoie. ArtKanc Mv; GórnRozm H4 (14); KochProp 13; KochWr 21 (2); ActReg 12 (9); GostGosp 6; GrochKal 6; Phil C (4); KochCz B2 (2); OrzJan 79 (2); liſt ſrogi poſyła do Iorámá bezbożnego krolá [...] ktory liſt náyduie ſię w kśięgách ſtárego zakonu LatHar 326 (10); KołakCath C3 (2); KołakSzczęśl Bv (2); WujNT 390 (72); WysKaz 21 (2); JanNKarGórn IIv (2); á tákowy czás wźięty nic nie ma dawnośćią ſzkodźić: którą dawnośćią przerzeczony poymány nie będźie ſie mógł brónić. SarnStat 504 (322); GrabPospR L4; PowodPr 17 (12); SkarKaz 41b (11); VotSzl E4 (9); n<á> iednym mieyſcu byłá trćiná/ w ktorey trćinie beli dwáy Smoey wielcy. [...] ktorzy dwáy ſmocy wielką ſzkodę cżynili w ludźiach y w dobytkn CzahTr D4 (3); GosłCast 32; SkarKazSej 694b (5); KlonWor ded **2v.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym lub osobowym (15): Diar 71; LubPs Q4 marg; KrowObr 119v; OrzRozm L3v; KwiatKsiąż G2 (6); Wſzelákie ziele kreẃ dobrą mnożące/ álbo też záſtáwiáyące/ yáko yeſt podrożni./ krwawnik ſporyż/ które ziołá niektórzy lekárzę zową ye Sangwinaria. Mącz 367b; ZapKościer 1500/84 (3); SarnStat 643.

Połączenia: »ktory oto« (1): wody źimne á iádowite máią: kthóré oto wody/ gárdłá zrániwſzy wpępele pierwéy/ Potym w té wole zwielkim zeſzpecenióm náraſtáią Oczko 23v.

»ktory taki« (4): jako jest w ich kanoniech napisano. Ktoremu takierou napisanemu kanonowi dufając przodkowie naszy nadali takowe bogactwa ecclesiae Diar 69; KwiatKsiąż P4; SarnStat 698 (2).

»ktory takowy« (8): świádectwo ſwé obyczáiem wysſzéy opiſánym/ [wolno mu będzie] dáć: któré świádectwá tákowé nie máią bydź ważné/ tylko od oczywiſtych świádków SarnStat 614 (8).

»ktory też (to)« (12): HistAl 115; GroicPorz A4; BibRadz 2.Reg 4/2; BielKron 128; Rozumieiąc zywot wiecżny á nie śmiertelny/ [...] ktory też to żywot wiecżny prawdżiwie w nas żácżyna y pomnaża Bog GrzegŚm 53 (2); KuczbKat 390; CzechRozm 27; CzechEp [408] (2); NiemObr 109; SarnStat 1151.

»ktory to« (238): yakom ya nyesbyl Slachathnego pawla Chrczonowycza [...] przesz szyna szwego Simana Gwalthem kthory tho Szyman (poth) nyewszethl wdom moy po them tho szbyczv ZapWar 1509 nr 2058 (4); PatKaz II 42; ma [ziele] liſt podobny liſthom pſinkowym/ á w ktorimto liſtku ma macherziki/ á wnich ſą iakoby iagody czirwone FalZioł I 6b; MurzHist Lv (3); MurzNT 58v (4); LubPs M3 (3); GroicPorz C (2); OrzList kt (4); BibRadz *4; OrzRozm D2; Krol też Fráncuſki [...] poſłał poſłá ſwe^go Gwilelmá ná ten Syem do Smákáldiey dniá 19 Grudniá Mieſiącá/ ktory to poſeł vcżynił rzecż do wſzytkich. BielKron 213 (10); OrzQuin Iv (11); SarnUzn D7v; RejAp AA7v; GórnDworz Ee7 (16); GrzepGeom N4v (2); RejPos 350 (9); RejPosWiecz² 95v; GrzegŚm 33 (2); KuczbKat 220 (5); RejZwierc 198v (2); WujJud A6v (2); WujJudConf 71; BudNT przedm b4; CzechRozm 47 (3); ModrzBaz 56v (3); Oczko 1v (20); CzechEp 181; ReszPrz 14; ReszList 182; WerGośc 217 (3); WerKaz 267; ZapKościer 1582/40v (3); GórnRozm E2v (5); ActReg 76; GostGosp 106; Phil B (2); LatHar 488; KołakCath B2; KołakSzczęśl B2; WujNT 452; Wyiąwſzy tylko rzecz/ któraby pomſty krwie potrzebowáłá: któréy to rzeczy vznánié/ nam y potomkóm náſzym záchowamy oſobliwie. SarnStat 490 (95); SkarKaz 349a (4); PowodPr 8; VotSzl E2.

»ktory tu« (1): gdy ony nędzniki trędowáte vlecżyć racżył/ tedy o iednymże piſze iż był Sámáritan/ á drudzy byli wſzytko żydowie/ w ktorym ſie thu narodzye nabárzyey kochał RejPos 216.

»ktory wszy(s)tek« (31): LubPs Hv (2); w czwartem rzędźie/ Chryſolit/ Onyx y Beryl/ ktore wſzytki kámienie były opráwione oſádzeniem złotem. BibRadz Ex 39/13 (4); BudBib 1.Mach 5/26 (2); BudNT Kk3; CzechRozm 20 (2); ModrzBaz 107v (2); ActReg 134; WujNT 669; SarnStat 1253 (16).

Szereg: »ktory a nie inszy« (1): on ofiárował zá nas wdzięcżną ofiárę Pánu Bogu Oycu ſwoiemu ná ołtarzu krzyżá ſwiętego/ kthora ofiárá/ á nie inſza/ vcżyniłá nas wdzięcżnym ſtworzeniem iemu. RejPos 47.

1) Do rzeczownika łacińskiego (tylko w słowniku) (3): Insula in mari AEgeo, Teraz Nigropontem zową/ przi którey wyſpie máły ſtrumień morzá od Mácedoniey odtrącony leży. Mącz 109a (3).

2) Rzeczownik przy „który” synonimicznym lub hiperonimicznym odpowiednikiem przymiotnika (właściwego lub pochodnego), innego wyrazu zastępującego przymiotnik lub przysłówka wystąpującego jako jeden ze składników zdania poprzedzającego (41): przeto y czyalo panny bylo czudne ktora czudnoſzcz zalezy wuyſokoſzczy/ w farbye/ w yakoſzczy/ wczlonkow czudnym poſtauyenyu PatKaz III 118 (2); HistJóz B2v; bowiem ſamiecz ieſt był roſtącza doſyć miąſzſzo gałęziſto/ ſękowatho przy ktorych ſękoch gałąſki wyraſtaią FalZioł I 115b (3); GlabGad B2 (2); iżeby wſſyſtcy yedno/ to yeſt zgodni byli/ yáko on yeſt z oycem [...] Ktora zgodá y yednoſć od początku áż do tych myaſt náyduye ſye wkoſciele poſpolitym krzeſćiyáńſkim KromRozm I K2; OrzQuin V v; RejAp 60 (2); iuż tám cżłowiek ſtráćił wnet pirwſze piáwo ſwoie/ niewinność y nieſmiertelność/ á sſtał ſie wnet poddánym grzechowi y ſmierći/ w ktorey niewoli ták długo był zádzyerżan RejPos 14v; BiałKat 91 (2); á nád to ieſzcże [Bóg jest] namędrſzy. Ktorą madrośćią ſwą/ ſnádnie może miłoſierdźie z ſpráwiedliwośćią porownáć CzechRozm 219 (2); ModrzBaz 28 (3); SkarŻyw 293; StryjKron 155; CzechEp 303 (3); ReszList 147; WerKaz 288; Phil M2; WujNT 76; to podárze wdźięcznie odemnie [...] prziymą: z któréy wdźięcznośći W. M. Pánów moich ia záwżdy będę ſie muśiał kocháć. SarnStat 550 (10).

Połączenia: »ktory to« (3): KuczbKat 150; BiałKaz B; Przeto té [wody] któré ſą mierno ćiepłé/ zdrowiu náſzemu ſą nalepſzé: którégo to ćiepłá ieſli co w nich niedoſtawa/ łátwiéy dowcip w kotle przyczyni Oczko 10v.

b. W odniesieniu do rzeczownika wyrażonego pośrednio przez przymiotnik dzierżawczy (16): PatKaz I 10; HistAl D2v (2); To ieſt gdym vtracił przyczyné Chriſtuſowę/ ktorego iuſz za śrzodek a przyſtępcę ku bogu vżywać niemogę MurzHist L2; dotknął ſie rogow ołtarzowych [cornua altaris] w koło: ktory ocżyśćiwſſy [quo expiato] y poświęćiwſſy/ wylał oſtáthek krwie ná fundáment iego. Leop Lev 8/15; CZynili záś ſynowie Iſráelſcy złe rzeczy przed oblicnośćią Páńſką: kthory wneth dał ie w ręce Mádyáńſkie przez ſiedḿ lath Leop Iudic 6/1; BibRadz 2.Par 19/6; BielKron 230v (3); RejAp 1v (2); ModrzBaz 113 (2); KochPs 168; SkarŻyw 470.

c. W odniesieniu do czynności lub sytuacji przedstawionej w tekście poprzedzającym zdania rozwijające. Zawsze z odpowiednim rzeczownikiem odsłownym (jego synonimem lub hiperonimem) [w tym: z rzeczownikiem domyślnym z kontekstu (2)] (532): ZapWar 1508 nr 2043 (8); ListRzeź w. 45 (3); PowUrb +2v (4); aby wſzyſzczy porucznyczy yeznych [...] przyſzyągaly przed panem hethmanem, kthora przyfzyąga ma bycz wedlug they rothy, nyzey napyſzaney MetrKor 38/286 (4); March¹ Wiet Av; BierEz Q3v (3); OpecŻyw 112 (3); ForCnR Ev (2); PatKaz I 5v (3); PatKaz II 43; PatKaz III 88; FalZioł I 111d (7); Ale Cletus [...] Philipa krola dzieie wychwalał/ Dla kthorey rzecży krol ſie rozgniewał j oſzcżepem go przi bieſiedzie zabił BielŻyw 104 (8); GlabGad E8 (5); MiechGlab 8; LibLeg 11/159v (10); RejPs 123 (5); ComCrac 12; SeklKat A5 (3); HistAl Ev; MurzHist B3v; KromRozm II g3; LibMal 1554/193 (2); Diar 20 (3); GliczKsiąż E2v (8); LubPs Z4 (5); obwiniony ná żáłobę nic nie odpowiáda/ zá ktorym milczenim zda ſye iż ná obżáłowánie przyzwala. GroicPorz aa3 (5); KrowObr 51v (13); Leop Ioann 9 arg; OrzList d3; Kondrat v Dominiká dom kupił/ ktorego targu chćiał dowieſć ſzoſćią świádkow UstPraw C4v (12); BibRadz 2.Mach 12/5 (8); OrzRozm Q3v; Tego też Ceſárzá Grzegorz Papież záklął o wyrzucánie obrázow/ w ktorey [domyślne: klątwie] áż do śmierći trwał. BielKron 167v (31); GrzegRóżn D2v (2); KwiatKsiąż L (13); OrzQuin Q3v; SarnUzn B2 (3); SienLek 136 (7); LeovPrzep b (4); Miłował thę białągłowę/ [...] młodzieniec ieden cżás niemáły/ zá ktorą miłoſcią/ y oná nákoniecz ſercze ſwe/ y myſl wſzytkę kniemu obroćiłá GórnDworz Aa4v (9); HistRzym [89] (3); RejPos 168v; RejPosWiecz² 90v (2); BiałKat a4 (3); KwiatOpis D; GrzegŚm A3v (4); KuczbKat 315 (4); RejZwierc I; WujJud 155v (7); WujJudConf 188 (2); RejPosRozpr b4v (2); RejPosWstaw [41⁴]v (5); BudBib 3.Esdr 1/31 (3); BiałKaz F4 (3); BudNT przedm b5; CzechRozm 75v (28); PaprPan V4v; oni wſzytcy proznuią: ktore proznowánie dawa im przycżynę ábo drogę do ſproſnych gier ModrzBaz 37v (18); SkarJedn 78; Oczko 11 (2); SkarŻyw 384 (5); to przed prawem naſzim vczynili, iak się przedtim w Decrećie Ie^go Msci warowalo przy cżym albo ktorym Akćie wprawie naſzym iednanie ſię ſtalo także i przeproſzenie s ſtron obu ZapKościer 1580/8 (10); StryjKron 305 (13); CzechEp 205 (21); NiemObr 93 (10); KochWz 135; ReszPrz 109; ReszList 151 (3); WerGośc 229 (3); ArtKanc N3; GórnRozm E2 (7); KochWr 21 (3); ActReg 22 (7); GostGospSieb + 3; Phil I (11); OrzJan 61; KochFrag 44; LatHar 201 (12); WujNT przedm 7 (22); WysKaz 20; iż iemu niechceſz vczynić ſpráwiedliwośći [...] Któré nieuczynienié ſpráwiedliwośći ſzácuie ſobie ná dzieśięć grzywien pieniędzy SarnStat 1246 (45); SiebRozmyśl E4v; PowodPr 50 (3); SkarKaz 383a; VotSzl C3v (4); PaxLiz B4v; SkarKazSej 707a; SapEpit Bv.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym (1): wſzyſtkié práwá y przywileie [...] vmocniamy/ pochwalamy/ odnawiamy/ potwierdzamy z vmiárkowániém niżéy nápiſánych ártykułów: zá którą tą ich popráwą [quorum regulatione JanPrzyw 13] ieſli któré rzeczy w przerzeczonych przywileiách były trudné/ tedy będą obiáſnioné SarnStat 890.

Połączenia: »ktory oto« (1): Y by nie Antychriſt [...] nowych ſobie Bogow y báłwánow nie był wymyſlił/ nád one ſtáre Báále y Aſtároty etc. pogáńſkie iuż by ludzie ná iednym Bogu przeſtáli byli/ ktorego Chriſtus zálecał/ y w duchu á prawdzie chwalić roſkázał. Z ktorych oto rzecży/ widziſz nie máłą być rozność miedzy zakonem ſtárym/ á nowym przymierzem. CzechRozm 95.

»ktory sam« (2): kiedy ták bywa kuſzona cżyiá cnotá/ áby ią poznawſzy y doświadcżywſzy/ on cżłowiek pożytkow y cżći doſtał/ [...] Ktory ſani tylko kuſzenia obycżay Pánu Bogu przyſtoi. KuczbKat 425; ReszList 180.

»ktory takowy« (3): NiemObr 74; będąc my [...] częſtą pilnośćią żądáni y nápomináni/ ábyſmy Séym wálny tákowy złożyli [...] ku którym tákowym wſzech ſtanów prośbam Séym niniéyſzy wálny [...] złożyliſmy SarnStat 1037 [idem] 1186.

»ktory też« (13): MiechGlab 19; MurzHist Ev; GliczKsiąż F8; CzechRozm 27v (2); StryjKron 762 (2); A vcżynił to/ iż nas pirwey vmiłował [...] Dla ktorey też miłośći temuż to ſynowi ſwemu nie z folgował CzechEp 189 (2); NiemObr 13; SarnStat 369 (3).

»ktory to« (23): MurzHist E; MurzNT Luc 2/2; LubPs cc4 (2); KwiatKsiąż D3v (2); kłádźie Arcybiſkup [...] Ewányelią [...] któré to włożenié tych Kśiąg/ wielka á ſkryta świątość ieſt OrzQuin T4; BiałKaz G4v; CzechRozm 139v; KarnNap B4v; ModrzBaz 46v (2); ſtárzy ná choróby wnętrzné/ wód tych cieplicznych bárzo nie máło wypijáć dawáli [...] w którym to pićiu/ kiedy ſye żyły otwórzyły/ náturá zwyćiężyłá Oczko 19 (4); ReszPrz 52; WerKaz 297; Phil H; SarnStat 261 (4).

»ktory wszytek« (2): Są niektorzi/ co nie nieumieią iedno dobrey sławy á dobrego mnimánia ludźiam vwłácżáć/ á zlorzecżeniem y łáiániem ábo ſzyderſtwem drugie trapić/ ktore wſzytkie rzecży naywięcey ſię z proznowánia dźieią. ModrzBaz 13; ActReg 64.

D. Wprowadza zdanie rozwijające pozornie przydawkowe z odcieniem zdań przeważnie okolicznikowych (1787):

a. Okolicznikowego przyczyny: bo, bowiem on, ten, ty (1068): ZapWar 1508 nr 1991 (8); PAnye boze oycze wſſechmogαci ktoris ſprawyedlywim odplatα a grzeſſnim odpuſczenye obyecal [...] cyebye pokomye proſſα abi mnye ſludze ſwemu N. raczil dac [...] odpuſczenye wſſitkych grzechow mogych BierRaj 16 (4); PowUrb +2 (3); MetrKor 31/620v (2); BierEz P4 (2); OpecŻyw 91 (24); OpecŻywSandP ktv; ForCnR A4; PatKaz II 20 (7); Sluſſalo aby marya byla pelna laſky ktora nyebu dala chwalą zyemy boga y pokoy roſzlala prawdzyuye laſzky pelna przeſz ktorą obfytem ducha ſzwyątego dzdzem a roſą polano yeſt kozde ſthworzenye PatKaz III 96v (23); HistJóz Cv (2); Wſzakże nie dziw że tznotliwi byli/ Bo ſie z dobré matky narodzili: Która była roſzcżka rodu Ceſarſkégo: Przetoż narodziła owotzu dobrégo. KlerPow 3 (2); ieſth barzo dobra Przęſłka ludziem ſthłucżonym albo vtrząſnionym [...] I na dychawiczę też ieſt dobra ktora cżyni vlżenie wpierſiach y oddech wolny cżini/ y kaſzel odeimuie. FalZioł I 36a (8); BielŻyw nlb 4 (2); BielŻywGlab nlb 8 (2); Bowiem ſtopy ſą fundamentem wſzitkiego ciała na kthorich ono ſtoi GlabGad F3v (9); MiechGlab 20 (2); WróbŻołt X2 (5); LibLeg 10/71 (6); RejPs 24 (6); ZapMaz V S 2/332; RejRozpr C3 (2); A Piotr ſwięty ieſt zbawion/ ktory przekładał/ być więtſze miłoſierdzie boże/ niżli grzechy iego SeklWyzn d2 (2); RejJóz B7 (4); SeklKat H3v (5); RejKupSekl a3v; HistAl D5 (13); KromRozm I C (3); LibMal 1551/163 (2); MurzHist O4v (3); MurzNT 96 (2); KromRozm II bv (3); KromRozm III P4v (3); Diar 25 (4); DiarDop 117 (2); BielKom G6v (2); cżłowyek proſty á nyeuk/ yákoby nye był cżłowyekyem/ áni żył ná ſwyecye/ kthorego ſpráwy weſpołek ſnim ſámym ſmyerć y grob końcżą. GliczKsiąż H3v (11); LubPs Q4 marg (5); KrowObr 192 (19); RejWiz 123 (5); Offiáry bezbożnych/ brzydliwe ſą/ ktore ſie offiáruią z grzechu [quia offeruntur ex scelere: iż WujBib ] LeopProv 21/27 (14); OrzList b2 (2); BibRadz I 2d marg (27); OrzRozm G2 (5); vmieycie ſie vbogim záchowáć/ bez ktorych żadny pánem nie może być. BielKron 108 (205); GrzegRóżn Bv (2); KochSat B (2); KwiatKsiąż D2 (13); Mącz 314a; Iuż Báłwochwálców przećiwnych ſobie żadnych nie mamy/ któré wykorzenił z tego świátá Pan Kryſtus przyśćim ſwym OrzQuin M3v (11); SienLek 3 (5); LeovPrzep H3 (3); RejAp 48 (4); GórnDworz Bbv (13); GrzepGeom B2; HistRzym 100v (6); A ták nigdyé ſie Koſcioł ſwięty nie vnośił/ nigdyć ſie nie obłądził/ ktory mocno ſtał [...] przy thym Pánu ſwoim. RejPos A6 (14); RejPosWiecz² 90v; RejPosWiecz³ 97 (2); BiałKat 266 (6); GrzegŚm 3; HistLan A3; KuczbKat 285 (6); RejZwierc 92; BielSpr 45 (8); KochMon 25; WujJud 38v (23); gánimy też Rzymſką náukę o Pokućie/ ktora więcey pożytkom Kśiężym/ á niżli duſzam ludzkiem ſłużyłá. WujJudConf 91v (10); RejPosWstaw [41²]v (6); BudBib Deut 4/19 (5); Strum M4; WierKróc A4; BiałKaz C3v; BudNT Hebr 5/14 (4); StryjWjaz C4v (2); CzechRozm 161v (21); KarnNap B3v; Szcżebietliwość wnich [w dzieciach] niechay hámuią/ z ktorey [ex qua] rośćie wielomowność zbytnia/ y płochość ięzyká/ w káżdem wieku nienawiſna y przemierzła ModrzBaz 10v (55); SkarJedn 364 (20); KochDryas A2v; Oczko 33 (3); Zniwá ſwégo piérwſzy ſnop tobie ofiáruię/ Cny Myſzkowſki/ którégo dobrodźieyſtwém czuię Vwiązáné ſwé ſerce KochPs 2 (12); ſą święći Boży/ powinni náſzy y krwią ſpoieni známi. ktore iedná mátká kośćioł święty Katolicki w Chryſtuſie porodziłá/ ktorzy w tymże domu y ná tychże potráwách co y my wychowáni ſą SkarŻyw A3v (38); KochTr 23 (2); StryjKron 627 (5); CzechEp 263 (15); KochJez A4v; NiemObr 88 (16); KochEpit A3; ZapKościer 1584/49; ReszPrz 84 (5); ReszList 163 (7); WerGośc 203 (3); KochPam 82; PudłFr 55; ArtKanc N6v; iáko my bydłá náſzego nie poruczamy w opiek temu ábo owemu wołowi [...] Ale człowieká czyniemy nád tym páſterżem/ ktor [! przy końcu wiersza] ieſt dáleko wyzſzey doſtoynośći/ niż twarż niemá GórnRozm M4v (4); KochProp 15; ZawJeft 22; ActReg 95 (6); GostGosp 110 (2); GostGospSieb +4; GrochKal 10; Miłość tedy ludzka napożytecżnieyſza ieſt/ y ku beſpiecżnośći zdrowia/ y ku możnośći. Lecż boiaźń ieſt zły ſtroż długo wiecżnośći/ ktora ie przywodzi do życia trwożliwego z nieſławą wielką. Phil P3 (10); KochFrag 21; OrzJan 7 (3); LatHar 511 (10); KołakCathOkuń A2v (2); KołakSzczęśl C4; Wziął ią do śiebie. [Ioann 19/29].) Abo ná ſwoie; nie máiętnośći/ ktorych żadnych nie miał/ wſzytko opuśćiwſzy: ále ná poſługi/ y na ſwą opiekę. WujNT 383 (62); JanNKar Ev; Stároſtowie [...] na roboty do źiemie Wołoſkiéy puſzczáć nie máią ludźi/ któré tám Wołochowie póymowáią/ y potym do Turek przedawáią SarnStat 523 (22); iáko człowiek śmierći/ wielce ſię ſmęćił/ którą widźiał boſkim okiém ſwoim. SiebRozmyśl 12; GrabPospR L (2); KlonKr D2v; PowodPr 62 (8); Iáko świátłość ſłoneczna/ gdy ſłońce wſchodźi/ pomáłu rośćie. nie iżby iey ſłońce nábywáło iáko nowey świátłośći/ ktorą záwżdy w ſobie ma/ ále iż ſię pomáłu ziáwia y nieiáko z ſtrony nas rośćie. SkarKaz 45b (27); CiekPotr 7; CzahTr G2v (6); GosłCast 74; SkarKazSej 683 (15); KlonWor 52 (4).

W połączeniu z zaimkiem wskazującym lub osobowym (4): Nie lękaycie ſie nic ſynacżkowie moi mili/ ktore Ia was ſobie iáko znowu rodzę/ gdyżem ia ieſth opiekálnikiem wáſzym. RejPos Ooo2; ſzedłem [...] wyſławiáiąc bárzo Nawysſze^go dla onych rzecży dziwnych/ ktore miał cżáſu ſwego ſprawić. Ktory on ſam wſzytko rozrządza [et quoniam gubernat ipsum] y ty rzecży ktore z cżáſem ſwym przychodzą BudBib 4.Esdr 13/57; StryjKron 667; ZawJeft 40.

Połączenia: »ktory ono« (1): Potym Iágeło mſcząc ſię ſmierći Woydiłá Zięćiá ſwoiego/ ktorego ono był Kieyſtut dał obieſić/ kazał też wpleść wkoło Wuiá Mátki Witołtowey StryjKron 467.

»ktory sam« (2): Odpiſáli záſię kápłanom Ierozolimſkim fáłſzywi prorocy z Bábilonu/ rádząc áby był wſádzon Ieremiaſz/ ktory ſám rádził ludu poſpolitemu áby oráli/ ſiali/ żony poymowáli/ budowáli/ y wſzelkie goſpodárſtwá cżynili BielKron 95; OrzQuin S3v; SkarKaz 606b.

»ktory też« (1): A tu vwiązł Luter ná náuce o Sákrámenćiech/ áni mogł Antykryſtá z gruntu obálić/ ktorego też Cerymoniy Zydowskich y pogáńſkich vżywal. GrzegRóżn F4v.

»ktory wszytek« (1): Acz rozmáite wodne możnoſći podnioſly ſumne burzliwoſći ſwoie/ ále on ſnádnie to vſkromić może wielmożnoſćią ſwoią kthore on wſſytki głębokoſći morſkie opánowáł. RejPs 138v.

α. Rzeczownik odnośny (jego synonim lub hiperonim) ze zdania nadrzędnego powtórzony przy „który” w zdania rozwijającym (15): ale day zakwitnąc nam wcnotach wſprawiedliwoſci a wdobrych vczynkoch: z ktorych kwiatkow pochodzi zawzdy owoc przyiemny tobie naſz miły panie. RejPs 127; MurzHist P3v; KrowObr 194 (2); OrzQuin F3v; ábyſmy go być prawdźiwym Cżłowiekiem y prawdźiwie vmárłym wierzyli/ nie wnet po śmierći ále trzećiego dniá ożył: ktory cżás ku doświadcżeniu prawdźiwey śmierći doſtátecżny był. KuczbKat 50; Abowiem iedni o ſłowie [...] wątpić pocżynáią/ ieſliże ieſt ſłowo Boże/ ktorego ſłowá ſkutku bárzo rzadko/álbo nigdy práwie obacżyć nie mogą. RejPosRozpr b3; ModrzBaz 33v; Nie iżby ſię Litwá od tego czáſu niedawnego [r. 1205] począć miáłá/ ktory narod ſtárodawnych lat w tych mieyſcách gdzie y dźiś mieſzkał StryjKron 244; NiemObr 11; GórnRozm A2; Phil M.

Połączenia: »ktory sam« (1): ieſli ią [Kartaginę] zágubimy ogniem/ vpádną Rzymiánie przes pokoy á prożnowánie [...] gdy ich zá dlugi cżás nikt ná to mocny pobudzáć nie będzie/ ktora ie ſamá tylko Cártago pobudzáłá. BielSpr 39.

»ktory taki« (1): v práwá Duchownégo tych kauzy máią bydź odpráwowáné/ ktorzy ſię dobrowolnie wdáią y zápiſnią w práwie Duchownym. Wyiąwſzy te zapiſy/ któréby kmiećie [...] czynili między ſobą v ſądu duchownego. Któré tákié zapiſy [Nam tales inscriptiones JanStat 236] [...] nie máią Dnchowni dopuſzczáć v śiebie SarnStat 214.

»ktory to« (1): Ná oſtátek iákie obycżáie ábo żywot Kśiężey y Mnichow we wſzyſtkiey tey cżęśći świátá Krześćiáńſkiego/ ktorzy to Kśięża nie myślą o ty^m co mowi Apoſtoł WujJudConf 242.

β. Rzeczownik odnośny w zdaniu nadrzędnym wyrażony pośrednio przez przymiotnik dzierżawczy (20): gdi cicek prawy twardſzi niż lewy znamię ieſt pocęcia płodn otroce^go ktori zawſze przy prawey ſtronie bokn ſie pocżyna, przeto też ku oney ſtronie więcey ſie mleka zchadza ku pożywieniu. GlabGad D7; aby nie wątpili w miloſierdziv bozym/ ktory ná ten ſwiat/ nie dla ſprawiedliwych/ ale dla grzeſznych lvdzi/ zeſłał Syna ſwego/ aby przes mękę iego byli zbawieni SeklWyzn g3v; KromRozm I M4v; MurzHist I2v; OrzRozm O; BielKron 398 (5); OrzQuin C3; SienLek 139; HistRzym 75; A w tym niezmierna dobroc y łáſká Boża wielkiey chwały y dźiękowánia bárzo ieſt godna/ ktory tego krewkośći ludzkiey dopuśćił/ áby ieden zá drugiego mogł doſyć vcżynić. KuczbKat 225 (2); WujJudConf 204; CzechRozm 174v (3); A ták Zydzi/ iż nie z wiáry P. Chriſtnſowey (ktore^go wzgárdzili) ále z vczynkow zakonnych ſzukáli ſpráwiedliwośći/ ſą w niepráwośći ſwey zoſtáwieni WujNT 553.

b. Podającego uzasadnienie, rację lub przesłankę dla twierdzenia albo pytania wyrażoncgo w zdaniu nadrzędnym: skoro, jako że on, ten, ty (64): Co mu ważne wielkie zboże, Ktorego pożyć nie może? BierRozm 14; SeklKat L4; KromRozm I L2v; KrowObr 221 (20); A przetoż/ izaźmi teraz nie wierzyćie? Iżali krol nie ieſt wielki w mocy ſwey/ ktorego wſzytki źiemie obawiáią ſię dotknąć [quoniam omnes regiones verentur tangere eum Vulg]? BibRadz 3.Esdr 4/28; A zaż nieſpráwiedliwy Bog ktory karánie przepuſzcża [qui infert iram]? BibRadz Rom 3/6 (6); OrzRozm Kv (2); BielKron 83 (3); Cżegoſz ſię tedy o przyſzłym ſtáreu ſpodziewáć mamy/ ktory iuſz yeſt wſzwey młodośći ſkąpy y łakomy? KwiatKsiąż Cv (4); Mącz 270c; RejAp 133v; BiałKat 141; WujJud 107v (6); ModrzBaz 80; SkarJedn 46 (2); SkarŻyw 242 (3); nie w wielkiey wadze byli biſkupowie Rzymſcy/ ktorzy ná ieden mándat Ceſárſki mnśieli z Rzymu vſtępowáć. NiemObr 60; WujNT 2.Petr 2/15; WysKaz X2 (3); SkarKazSej 664a (3).

Połączenia: »ktory sam« (1): nie baczyli jenak przyczyny, przeczby się egzekucyji na teraźniejszem sejmie dosyć stać nie miało, dla ktorej samej byli od rycerstwa koronnego na ten sejm wyprawieni. Diar 25.

»ktory to« (1): zayſte mnſyalczy bycz y był ſzwyąty zyuoth ſzwyątey anny wktorym to noſzyla począwſzy matką bozą PatKaz II 71.

α. Rzeczownik odnośny ze zdania nadrzędnego powtórzony przy „który” w zdaniu rozwijającym (1): Gdy tedy Kśięża ná Sądźiech ſwych/ niernſzáią ſtanu/ áni oſoby/ áni máiętnośći náſzey/ vrzędnie nam opinie kácerſkie gánić będą/ niewiem czemuby Sądem ſwym/ nam nieznośne być miáły/ ktory Sąd oni máią od ſámego Bogá dány/ y od Krolow Vprywileiowány. OrzRozm I.

c. Okolicznikowego celu: aby on, ten [zawsze z trybem warunkowym] (111): OpecŻyw 2 (4); BielŻyw 90; LibLeg 11/185v (3); RejPs 98; RejJóz Q4; HistAl D3 (2); KromRozm I B3 (2); zeſlał Bog oćyec ſyná ſwego yedynego ná ſwyát/ ktoryby ludźye ták záſzłe y záginęłe [...] ku vznányu bogá práwego [...] przywyodł KromRozm III Bv (4); GliczKsiąż L4 (2); A dla tego Prorok ſwięty prośi ná końcu/ áby Kriſtus był poſłan/ ktoryby tę złość ich/ przez opowiádánie Ewányeliey/ w nich pokarał. LubPs Dv; GroicPorz mm3v; KrowObr 92 (2); Leop 1 Par 25/1 (3); OrzList g4 (4); zebráłem z Izráelá przednieyſze kthorzyby ſzli zemną [congregavi Je Israel principes ut ascenderent mecum]. BibRadz 1.Esdr 7/28 (4); wybrawſzy męże godne z Izraelſkich ludzi/ przełożył ie nád ludem poſpolitym/ ktorzyby ſądzili lud Boży káżdego cżáſu BielKron 32; wybráli Walteruſá Krombergá/ ktory by ſtáre mieyſce Pruſkich Miſtrzow ſpráwował BielKron 203v (44); GrzegRóżn Fv (3); Mącz 314b; WujJudConf 211v; Trzećiego roku potym/ wypráwił Iázon Menelauſa Symonowego [...] brátá ktoryby odniosł pieniądze [portantem pecunias PolAnt, Vulg: áby odnióſł pieniądze WujBib] BudBib 2.Mach 4/23; CzechRozm 213 (3); ModrzBaz 117v (5); SkarJedn 81; Oczko 30; SkarŻyw 373 (7); Wypráwili tedy záraz Pánowie Koronni do Litwy Poſły/ ktorzyby Sigmuntá ná Kroleſtwo Polſkie Oyczyſte y Dziádowſkie przyprowádzili StryjKron 707 (4); NiemObr 134; ArtKanc I16v (2); GórnRozm L; ActReg 25 (2); OrzJan 136 (3); LatHar 678 (2); WujNT 579 (2); SarnStat 1222 (8); SiebRozmyśl L3v (2); Pánie/ ſłábiſmy ná táką drogę/ wielkiey nam pomocy potrzebá/ [...] Pośli Ducha ś. ktoryby nas ſtáre iuż y w złośćiách zgrzybiáłe ná tę drogę pośilił [...] pośli ſkruchę zá grzechy/ ábyſmy z nich iáko z ćięſzkiego błotá wychodźili. pośli Anyoły/ ktorzyby nas od rozboynikow y pokus bronili. pośli ſzáty łáſki y niewinnośći y ſpráwiedliwośći twoiey/ ktoreby nas zágrzaly y tobie wdźięcznemi vczyniły. A my ochotnie ſię do ćiebie pokwápim. SkarKaz 245b (6); VotSzl B4v (2); CzahTr Cv; SkarKazSej 697b.

α. Rzeczownik odnośny ze zdania nadrzędnego powtórzony przy „który” w zdania rozwijającym (1):

Połączenie: »ktory to« (1): miéyże vrzędnégo Kápłaná/ od Piotrá Rzymſkiégo do Polſki poſłánégo/ ktoryby to Kápłan vrzędny/ dał w ręce Królowi twemu Miecz/ ku obrónie wolnośći twéy. OrzQuin X2v.

β. Rzeczownik odnośny w zdaniu nadrzędnym wyrażony pośrednio przez przymiotnik dzierżawczy (1): áby ludźie [...] tym chćiwiey prágnęli przyśćiá Kryſtuſowego/ ktoryby ie od grzechow wykupił y wybáwił BibRadz *6v.

d. Okolicznikowego stopnia i miary. W odniesieniu do przymiotnika lub zaimka, zarówno jako przydawki, jak i w orzeczniku [w tym: to połączeniu z zaimkiem przysłówkowym: „tak(o)” (151), „jako” (5)]: tak, że on, ten (176): Nieſłuiznać Filozofowi/ O ták lekkich rzecżach wiedzieć/ Ktore może vcżeń powiedzieć. BierEz Cv; OpecŻyw 102v (4); HistJóz B2v; KlerWes Av; RejPs 218v; SeklKat F2; A ktoż by tak ſſalony był Ktory by temu niewierzjł RejKup ſ5v (2); KromRozm I N2 (2); MurzNT 116; KromRozm II v; KromRozm III Pv; Diar 82; LubPs P6; GroicPorz q3v (2); A Pan B. towárzyſzá niechce mieć y tákowy ieſth Pan zawiſny/ ktory ćći ſwoiey niechce dáć żadnemu ſtworzeniu. KrowObr 220 (3); RejWiz 112v (4); BibRadz *4v; OrzRozm N3 (2); BielKron 178 (2); Tot res repente circumvallant, ut emergi non potest, Ták wiele rzeczi z nienacká przipádáyą z których ſie yeden trudno wyplieść może Mącz 218c (3); OrzQuin Dv; SienLek 152 (2); LeovPrzep F2; RejAp 80 (2); GórnDworz II (9); HistRzym 98v; RejPos 63v (10); RejPos Wiecz³ 98v; to imię ieſt chwálebné y ſtráſzliwé: którégo ſye wſzyſcy boią y przed nim drżą. BiałKat 206 (2); KuczbKat 235 (2); RejZwierc 70 (8); gdjż ták żadney rzecży trudney niemáſz ktoreyby nie mogł vmieć/ kto ma chuć dote^go/ áni też tej nędze niemáſz ktorejby nie wyćierpiáł cżáſu potrzeby BielSpr 28v (3); WujJud 202v (2); RejPosWstaw [143²] (2); BudBib b2v (2); BiałKaz D; niemáſz tak podłych kśiąg z ktorychby ſię pilny Cżytácż nie mogł cżego naucżyć. BudNT przedm dv (2); CzechRozm 103 (2); PaprPan Dv (6); żadne przyrodzenie nie może być ták dobre [tam bona]/ ktoreby śię niemiáło zepſowáć [quin ... fiat vitiosa] [...] żadne przyrodzenie nioieſt ták złe [tam mala]/ ktoreby śię niemiáło zgodźić do ſpráwowánia rzecży dobrych y powinnych [quin ad frugem ... bonam perveniat] ModrzBaz 8v; żadne pożytki z woyny nie mogą być ták wielkie/ ktoreby z ſzkodámi zrownáć mogły [tanti sunt, ut ... compensari queant] ModrzBaz 108 (12); Oczko 38; SkarŻyw 143 (5); KochTr 6; StryjKron 26 (2); CzechEp 88 (5); NiemObr 110 (4); KlonŻal B2v; ReszHoz 122; KochPieś 52; ArtKanc K19v (2); GórnRozm G2v (2); KochWr 20 (2); PaprUp H2; zadnego Dziedzictwa niemamy. ani my ani nikt miec nie może, nad tak wolnym narodem, ktory sobie wolnie Pany zawsze obierał ActReg 43 (2); Calep [693]b; Phil S; GórnTroas 19 (2); KochPij C2 (2); KochFrag 52; GrabowSet X2; OrzJan 11 (7); LatHar 231; KołakSzczęśl B2v; Rybęśli D; iáko to wielki/ ktoremu też dźieśięćinę z korzyśći dał [quantus sit hic cui et decimas dedit] Abráhám Pátryárchá. WujNT Hebr 7/4 (6); KmitaSpit B2; PowodPr 16; SkarKaz 381b (7); CzahTr E4v (2); SkarKazSej 705a (2); KlonWor 22 (2).

Połączenie: »ktory oto« (1): bacż iako wielkié mocy ieſt wiara/ ktorá oto nie telko ſobie/ ale ij drugiemu pożytecżná ieſt. OpecŻyw 43v.

e. Okolicznikowego przyzwolenia: choć on, ten (140): OpecŻyw 62 (3); Iako niemocny poki żyw ieſth zawżdy lekarſtwa patrzy iżby ku zdrowiu przyſzedł, ktoremu doſkonałe przydz nie może. BielŻyw 139 (2); GlabGad 17; RejPs 115; LibLeg 11/27 (2); SeklKat F3 (2); KromRozm I O; Diar 41 (2); ſadzą ſie ná wyelkye rzecży/ będąc proſtemi żakámi kokoſſą ſie by kokoſz ſámá nád ſwemi yáycy/ s kthorych ſie tylko kurcżętá á nye orłowye wylągáyą. GliczKsiąż L6; LubPs R6; Z kąd przychodźi iże Cyrograffy máłey wagi bywaią/ nád kthore ku dowodowi niewiem możeli być co ważnieyſzego, GroicPorz y (2); KrowObr 111 (7); RejWiz 86v; Leop Gal 1 arg; BibRadz I 196a (5); OrzRozm Hv; Zumiał ſie Filozoph/ áni żadnego ſłowá ná to nie mogł odpowiedzyeć/ który przed tym wiele mowił przećiw krześćiánom BielKron 155v (29); KwiatKsiąż II3; W Ewángeliey słowo boże bywa przirownano niewodowi w morze puſzczonemu/ które rzeczy niewód á słowo ſą od ſiebie dáleko rózne Mącz 276d; OrzQuin V2v; SienLek 197; RejAp 135v (3); GórnDworz V5v; RejPos 67v (4); RejPosWiecz³ 96; HistLan F5v; RejZwierc 153v (2); Confeſsioniſte przeyrzenie ſwe iáſnie widzą/ ktorego żaden żywy cżłowiek wiedzieć niemoże. WujJud L14v (5); RejPosWstaw [41⁴]; Dawno ſie też prżypytawa do Sżpitalá/ to ieſt Pruſkiey źiemie rzeſza Miemiecka/ kthorzy do niego nigdy nic nie mieli MycPrz II C (2); CzechRozm 208; PaprPan I2v (3); ModrzBaz 32 (4); SkarJedn 34 (6); SkarŻyw 599 (2); StryjKron 782; tedy to wſzytko ná dawno pomárłe wkłádáią/ y od nich tego w cżym ſámi ſobie nie pomogli proſzą/ o ktorych twierdzą iż ſpią y odpocżywáią CzechEp 84; NiemObr 9; GórnRozm C3v; PaprUp Fv; GostGospSieb +4; Phil K4; OrzJan 47 (2); LatHar 648; KołakSzczęśl C3; WujNT 71 (3); SarnStat 611; Elżbietę poćieſzył/ że ſynem záſtąpiłá Choć ſtára: y która dotąd niepłodną byłá. SiebRozmyśl F3; ZapMaz II G 97/89v; GrabPospR L3 (2); PowodPr 21; SkarKaz 485b (8); SkarKazSej 659b (7).

W połączeniu z zaimkiem wskazującym (1): A choć by też ſnadz żaden inſzy z ćwicżenia w piśmie pożytek nie był/ ktorych zaiſte wiele ich ieſt/ y wielkich/ á wſzakoſz wielkiey by to poważnośći á zacznośći rzecż byla KwiatKsiąż G3v.

Połączenia: »ktory ono« (1): A tymi porażkámi ſrogimi/ y ſpuſtoſzenim zieḿ ſwoich/ Waſił Kniáź Moſkiewſki pychę hárdą złożył/ ktory ono przedtym iuſz był do Ceſárzá y do inſzych Pánow roſpiſał/ coby mu rádzili z Krolem Polſkim Sigmuntem poimánym czynić. StryjKron 747.

»ktory to« (1): Abowiem rodzicy gdy wielom dobrze cżynią/ nie Bogu/ ále owſzem ſwiátu tym ſie záſłużyć á podobáć chcą/ przetoż też onych dobrodzieſtw oddánia nie ſkąd inąd iedno od ſwiátá ſpodzyewáć ſie mogą/ ktorego tho właſność ieſt/ dobrodzyeiom ſwoim zle to oddawáć. RejPosWstaw [41⁴]v.

f. Okolicznikowego warunku [w tym: z trybem warunkowym w zdaniu podrzędnym z „który” (9)] (36): Nie pomogąć miáſtá grody/ W ktorych niemáſz wnętrzney zgody BierEz 14; PIſarz kthoryby nápiſał nieſłuſzny Zapis álbo Liſt/ rękę tráći [...] A gdźieby sfáłſzował Kſyęgi Mieyſkie/ sſtawa ſye bezecnym GroicPorz d4v; KrowObr 25v; UstPraw H3v; Bo pewnie nazacnieyſzy muśi ſie obłądzić/ Ktory ſie da áfektum/ bez rozumu rządźić. RejZwierz 50v; OrzRozm T4; A od tego cżáſu vchwalono ieſt ten Státut/ áby vrząd mieyſki nie tráćił żadnego ſláchćicá gorącym práwem/ przy ktorymby nie było vrzędu Grockiego BielKron 418v; RejPos 198; ModrzBaz 66 (2); SkarJedn 230 (2); Wſzákże vcżnie ſwoie vpominał: áby ſobie wtey mierze zá iego przykłádem nie vfáli: á bez dáru Bożego/ ktoregoby nie wzięli,/ w tákie ſię poſługi dla vpadku nie wdawáli. SkarŻyw 211; GórnRozm 13 marg; GostGosp 42 (4); NAdáremné ſą práwá któré od wſzytkich nie bywáią chowáné [cum vana sit lex nisi observetur JanStat 156] SarnStat 49 (6); Iednák to ſię nie dla tego mowi/ áby ſyn ktorego Pan Bog do zakonu/ ábo iákiey ſłużby ſwey powołał/ rodźicom ſię opowiádáć nie miał/ o ktorych wie iż mu przeſzkody nie vczynią. (marg) Może y pytáć ieſli wie że mu nie przeſzkodzą. (‒) SkarKaz 44a (7); CzahTr L4; KlonWor 69 (3).

Połączenie: »ktory ... tedy« (1): Kmieć ktory vgoru przede żniwy nie poorze y ſpráwowáć nie pocżnie/ tedy mu Vrzędnik/ Włodarz/ vrobek ma hámowáć. GostGosp 44.

g. Okolicznikowego czasu: gdy on, ten (41): March¹ A4; ZapWar 1528 nr 2417 (2); FalZioł I 106c; SeklKat Z3; KrowObr 122 (2); Drugi [grzech Dawida] o tego Misboſetá/ iż pochlebcy Sybie dał mioyſce powieśći fáłſzywey/ ktory oſkárżył niewinnie Misboſetá ſyná cnotliwego Ionáty BielKron 73 (3); OrzQuin Y2; GórnDworz L18v; iákoż vcżynił Iezus dwiemá pątnikom idącym do Emaus/ kthory ſnimi w dom ná goſpodę wſzedł. HistRzym 53v; RejPos 185 (2); BiałKat 198v; GrzegŚm 34; iż ſie on [...] gniewa ná ludźi/ gdy oni názywáią zle dobrym/ á dobre złym : ktorzy kłádą ćiemność zá świátłość/ á świátłość zá ćiemność: ktorzy kładą gorzkie miáſto ſłodkiego/ á ſłodkie miáſto gorzkiego CzechRozm 218 (3); ModrzBaz 30 (6); SkarJedn 44 (2); SkarŻyw 328 (3); ArtKanc F15v; Phil F4 (5); WujNT 93; Nie zgánił P. IEZVS Mágdáleny/ ktora drogą máść ná ćiáło iego/ iákoby iuż ná ćiáło vmárłe wylałá SkarKaz 386a; SkarKazSej 659b; STEPHAN/ ktory obacżył dźielność Páńſką w tobie/ Iż mądry był/ mądrego poſádźił przy ſobie. SapEpit [B2].

h. Okolicznikowego skutku: wskutek czego, że on, ten, i stąd on, ten (13): WróbŻołt 82/10; Tę to [kabalę Berezyt] vmiał Adam pirwſzy/ ktory káżdey rzecży imię nalazł/ biegom niebieſkim rozumiał/ [...] Tę tho [Tromancyją] mienią vmiał Moiżeſz/ ktory thą náuką rozmaite cudá cżynił/ z rozgi wężá przemienił/ wodę w kreẃ obroćił [...] Tey też náuki náucżył ſwego wiernego kápłaná Aaroná/ ktoremu rozgá zákwitłá w ręku. Też Iozue/ ktory nád przyrodzenie ſłońcu ſtánąć roſkazał. BielKron 46 (8); OrzQuin Kv; KuczbKat 5; Iáko záſię temuż Abráámowi błogoſłáwić racżył y z żoną iego Sarą/ kthora wdziewięćdzieſiąt lat vrodziłá mu onego ſyná á zacznego á ſwięthego Pátriárchę Izááká RejZwierc 124; CzahTr G2.

i. Zastępującego podrzędne zdanie spójnikowe dopełnieniowe, podmiotowe lub orzecznikowe: że on, ten, żeby on, ten [w tym: z zapowiednikiem (18)] (32): March¹ A4v; FalZioł V 36; Pocżym poznać mądrego (‒) ktory nieſzkodzi acżby też mogł, a ſzalonego potim, kthory chciałby zaſkodzić á niemoże temu nie vcżynić. BielŻyw 37 (2); GlabGad L6 (3); RejRozpr Av; O ſpowiedzi też trzymam/ ktorąm naprzod powinien cżynić panv bogv SeklWyzn c4; ZapWar 1547 nr 2641; poſlał naprzod do koſcyołá Hámonowego áby námawyano kápłany/ ktorzyby Alexándrá przywitáli ſynem Iowiſſowem GliczKsiąż B6; RejZwierz 138v; Iuż obaczyſz iáko ſie ia obchodźić będę z Fáráonem/ ktory gwałtem przymuſzony/ nietylko ie wypuśćić/ ále ie mocną ręką wypędzić muśi z źiemie ſwey [videbis quae faciam Parhoh, quia in manu forli dimittet eos] BibRadz Ex 6/1; BielKron 80v (2); GórnDworz Ddv; Gdyż wieſz co ſie sſtáło onym fałeſznym prorokom Achábowym/ ktore Heliaſz pomordował. Gdyż wieſz co ſie sſtháło Dátánowi y Abironowi [...] iż ie zyemiá pożarłá [...] Gdyż wieſz co ſie onemu Prorokowi sſtáło/ kthorego był Lew rozdrapał. RejPos 188v (4); HistLan B2; RejZwierc 250v; Toć ſą dobrodźieyſtwá od nieboſzcżyká Krolá [...] Coronie tey/ y wſzyſtkim obywátelom iey vcżynione/ ktoſz táki zwas będźie/ ktorych zá wdźięcżne nieprzymie? BiałKaz Lv; SkarJedn 35 (2); A iż Papież nie po te^mu z ktorymbyſmy ſię my rozpieráli: bo [...] trudny nam nędznikom do rozmow z nim przyſtęp CzechEp 90 (2); y groźi ſtolicy Papieſkiey/ ktora áż do przepáśći zepchnioná być ma NiemObr 155 (3); ArtKanc I18v; GostGosp 116.

j. Zastępującego współrzędne zdanie przeciwstawne: ale on, ten (94): wyedno ſzwyąto ſwymy ſzwyątymy touarzyſzmy przyſzedl [Joachim] ku oltarzouy ofyarouacz panu bogu kthorego kaplan od ofyarouanya ſkrzytanym odepchnąl PatKaz III 104v; FalZioł V 75v; BielŻyw 58 (5); MiechGlab 76; povynny szą, stharadawna dawacz plath pyenyązny kſzyandzv poſnanſkie^mu Biſkupowy, kthorego od vyelya lath nyedavayą LibLeg 7/69v (4); Item zeznal yſz thowarziſchowy ſwemu Ianowy wozniczcze vkradl thalyer skalyethy weſzpyaczky, kthori rnv zaſzyą wrocziel LibMal 1553/174 (15); SeklWyzn a4v; MurzHist Q4v; KromRozm II d2 (2); GliczKsiąż B3; Leop 1.Par 11/18 (4); Abowiem Acház pobrał niemáło z domu Páńſkiego y z domu Krolewſkiego y od Kſiążąt/ á dał Krolowi Aſſyriyſkiemu/ ktory go przedſię nie rátował. BibRadz 2.Par 28/21; Chćiał Papież/ áby thá oprawá kośćielna byłá táiemna/ ktorą wſzytcy obacżyli BielKron 216v (8); KwiatKsiąż C4; Prot B3v; SarnUzn C3; KuczbKat 50; WujJudConf 233v; MycPrz II C2; ModrzBaz 135v; SkarJedn 265; Oczko 28 (2); vſtá ſobie y wárgi chcąc oberznąć/ gdy by zniewoloną od poháńcow cżyſtość tráćić miáłá/ y pewnie by byłá vcżyniłá w tákiey niewołi/ ktorey iey Pan Bog vchował. SkarŻyw 162 (3); StryjKron 135 (5); CzechEp 198; KochFr 94; ZapKościer 1584/49 (2); WisznTr 4; GórnRozm Cv; Wiem ze inatzei wiſlawia [!] go ci ktorem/ bel tilko ſamem pozitetznim ktorich yeſt niewiele. Inatzeici ktorem bel nie Panem ani Krolem ale Tiranem/ tich yeſt niemalo PaprUp E3 (2); ActReg 107; GostGosp 8; KochCn B3v; WujNT 429 (7); SarnStat 369 (3); CzahTr H (2); OD Bogá wſzytko/ Pan to dobrotliwy/ Ktoremu śpiewáć/ iáko on ſzczęśliwy Aniołow zaſtęp/ niemogę/ choć żądam SzarzRyt B4.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym (2): BielKron 253; Zbudował potym Sálomon dom dziwnym koſztem ſpráwiony/ ktory y ten záginie. RejPos 24.

α. Rzeczownik odnośny (lub jego synonim) ze zdania poprzedzającego powtorzony przy „ktory” w zdaniu rozwijającym (5): potym mowią/ Ieden ieſt Bog Troiáki/ ktoremu Bogowi piſmo ſię przećiwi rzekąc/ Trzey ſą iedno GrzegRóżn H4; SkarJedn 263; CzechEp 415; WerKaz 291 (2).

k. Zastępującego współrzędne zdanie wynikowe: więc, on ten (12): PatKaz III 144; Abowiem dźień ten Páná Boga záſtępow/ dźień ieſt pomſty/ áby ſię pomśćił nád nieprzyiaćioły ſwemi/ ktore miecż poźrze y náſycon á nápoion będźie krwią ich BibRadz Ier 46/10; tám Petruſá náleźli winnego/ ktorego z Rzymá wypędzili precż. BielKron 180v; Rozwodził mu Krol [Zbigniewowi Bolesław] ſzeroką rzecżą iego niecnotliwe vcżynki przećiw dobredzieyſtwu brackiemu/ á potym z źiemie wywołan/ á iuż to trzeći raz/ ktory vćiekł do Cżech. BielKron 351v (7); BudBib Iob 37/23; KochMRot A2.

Połączenie: »ktory też« (1): źiemiá miáłá być opuſzcżona od onych dwu Krolow/ Syryiſkiego y Izráelſkiego/ ktorzy ſie ſpiknęli byli przećiw Acháſowi/ ktorych ſie też on bárzo bał CzechRozm 135v.

E. W funkcji zaimka wskazującego albo osobowego zastępuje podmiotu dopełnienie lub okolicznik w zdaniu podędnym. Zawsze wysunięty na pozycję przed wskaźnik zespalenia spójnikowy lub zaimkowy (1508):

a. W odniesieniu do rzeczownika wyrażonego bezpośrednio ze zdania nadrzędnego (1469): PowUrb +v; BierRaj 21v; March¹ A2; BierEz F2v (10); OpecŻyw 178v (6); PatKaz I 11v (2); PatKaz II 58; PatKaz III 97 (2); HistJóz Bv (3); LibMal 1533/177v (5); aby zeſlać racżił anioła two^go znieba/ ktori żeby nas ſługi twoie w vciſkoch y wpotrzebach robiącze twoim pocieſzeniem podnioſl TarDuch Dv (2); FalZioł I 150a (14); iedney rzecży ſpatrzę, ktorey ieſtli doydę, vcżynię czo żądaſz. BielŻyw 165 (8); BielŻywGlab nlb 15; GlabGad F5 (11); MiechGlab 12 (6); BierRozm 16; Od poſlow Wangierſkich bandzieſſ sią dowyadowal [...] Kthorzi kyedy banda czyą proſzily aby ym pomagal tbedy ym tho obyeczvy LibLeg 7/104v (20); RejPs 53v (3); ConPiotr 34v (2); SeklWyzn c4 (3); RejJóz D6 (3); SeklKat A5; Vſlyſzawſzy Pauzania o przyſćiu Alexandrowym/ nathychmiaſt wyiechał przećiw iemu/ ktorego gdy vyrzał [Quem ut vidit] Alexander wyiął miecż ſwoy y zabił go. HistAl B4v (18); KromRozm I C4v (6); MurzHist E2v (2); MurzNT 28v (2); Toć yeſt práwy á pewny grunt wyáry náſſey/ á koſcyołá krzeſciyáńſkyego: ktorego byſmy ſye dźyerżeli/ wniczym byſmy ſye nye obłądźili KromRozm II a4 (5); KromRozm III L2 (8); Diar 23 (20); GliczKsiąż I3v (18); LubPs B4v (10); GroicPorz z2v (5); KrowObr 37 (10); RejWiz 32 (8); Zoſthał tedy Izáák w Gerarách. ktorego gdy Mieſſcżánie tego miáſtá pytáli o żonę iego/ odpowiedział [Qui cum inlerrogareiur ... respondit] Leop Gen 26/7 (29); OrzList h2; UstPraw E2v (12); LeszczRzecz A4v (2); RejZwierz 101v; Leniwy może być prżyrownan gnoiowi plugáwemu/ ktorego kto ſię kolwiek dothknie otrząſa rękę ſwoię [et omnis qui tetigerit eum excutiet manus Vulg]. BibRadz Eccli 22/2 (28); OrzRozm H2 (10); Y názbieráłá do wiecżorá kłoſia y ſnopow/ ktore gdy wymłoćiłá było ięcżmieniá iáko trzy miáry BielKron 53 (127); GrzegRóżn A2 (2); KwiatKsiąż A2 (3); Mącz 189b (7); OrzQuin P2v (8); Prot E (2); SarnUzn G3v (2); Vkázácz porządny podług obiecádłá/ ktorégo iáko vżywáć maſz/ ták wyrozumiey SienLek S (13); LeovPrzep G3; RejAp 38v (10); GórnDworz Ee (17); GrzepGeom B3v (2); Ten rycerz pánnę miał bárzo piękną ktorą gdy vyźrzał rycerz z Báldáchu/ rozmiłował ſie iey bárzo: [...] Potym vkazał mu onę pánnę/ ktorą gdyż vyźrzał/ rzekł iemu HistRzym 84v (9); RejPos 149 (36); RejPosWiecz³ 96v; BielSat N2v; A przeto dźiękuymy pánu Bogu náſzému/ iż ón ieſt wielką świątośćią w ofierze Nowego Teſtámentu: który/ iáko/ kiedy/ y którym obyczáiem ieſt w Kośćiele ofiárowány: ochrzći ſye/ tedy to vyrzyſz. BiałKat 353v (2); GrzegŚm 52 (3); HistLan F2 (6); [każdy wiedzieć to może] gdyż śie mowiło o náturze ludzkiey/ ktorą że prawdźiwie miał Pan Chriſtus/ żadnemu Wiárá Powſzechna o tym wątpić nie da KuczbKat 170 (12); RejZwierc 143v (16); BielSpr 57 (4); WujJud 12 (10); WujJudConf 121 (4); RejPosRozpr c4 (2); RejPosWstaw [21³] (3); BudBib 1.Mach 12/36 (7); HistHel C2; MycPrz I B4 (4); BiałKaz G3 (5); BudNT Matth 21/24 (6); národźił ſie Iezus Chriſtus. O ktorym/ iákie też zoſtáwił świádectwo tenże Iozeff żydowſki piſarz/ naydźieſz Iuda: Antiq: lih: 18. cap: 4. CzechRozm 167v (61); Chćieli áby ſię słowá zgadzáły z rzecżámi/ z ktoremi ieſli ſię słowá zgadzáły [cum quibus si illa convenirent]/ powiedáli ie być prawdźiwemi ModrzBaz 60v (73); ModrzBazBud ¶ 6; SkarJedn 307 (22); Táki dźwięk tám ná ten cżás wſtał był miedzy ludźmi/ Ktory ſkoro vćichnął/ Antenor iął mowić. KochOdpr B4v; wyliczáią wód dźiwnych bárzo wiele: v Tárácyny ſtudnią/ z któréy kto ſye nápił/ oſzálawſzy vmrzeć muśiał: w Trácijéy ieźioro/ którégo ktho ſkoſztował/ nieodwłócznié vmárł. Oczko 4 (18); KochPs 156 (5); niektorzy ważyli gárdłá ſwoie/ áby ćiáłá ich [św. męczenników] porwáli y pogrzebli. Ná ktore ći co pátrzyli/ táką iáſność y wdzięcżność widzieli/ iáką niegdy żydowie ná twarzy Szcżepanowej SkarŻyw 131; Siodmy dźień v nich bárzo święty ieſt: do ktorego y do inych świąt gdy ſię przypráwuią/ ná ziemi legáią. SkarŻyw 363 (111); ZapKościer 1579/2 (2); StryjKron A (16); ręká moiá vgruntowáłá źiemię: á práwicá moiá dłonią pomierzyłá niebioſá. Ná ktore ſkorom iá záwołał/ áżći záras ſtánęły. CzechEp 272 (62); NiemObr 97 (22); KochFr 82 (5); KochWz 139; ReszPrz 44 (7); ReszHoz 123 (2); ReszList 182 (5); WerGośc 217 (4); 292; BielSjem 38; Włożę ná niebo znákomitą pręgę/ Którą gdy vyźrzę/ wſpómnię ná przyśięgę/ Ze mam hámowáć niezwyczáyną wodę KochPieś 33; PudłFr 75 (4); ArtKanc C17 (7); BielRozm 30; GórnRozm H2v (5); KochPropKKoch 4; KochWr 34 (5); PaprUp K (2); ZawJeft 7 (2); bychmy wtym vprzedzic mieli zdanie Senatorow naszych, ktorych gdzie wietsza czesc inclinabit, tamechmy tez vmyslili we wszytkich sprawach głos nas przyłozyc ActReg 126 (21); GostGosp 166; GrochKal 9; Phil P3 (12); GórnTroas 6; KochCzJan A2v; GrabowSet B3v (2); KochAp 11; KochFrag 24; Bo cóż [...] wſzyſtkiému króleſtwu temu/ bez ćiebie cáłégo bydź może? któré ponieważ żeś wáſzá K: M. z wielkim twym niebeſpieczeńſtwem áż dotąd wcále záchował: prośimy/ nie ráczże nas wáſzá K: M. [... ] opuſczáć. OrzJan 96 (18); OstrEpit A v; O naświętſza duſzo/ ktorey áczkolwiek ręká okrntna z ćiáłá nie wygnáłá/ wſzákożeś pálmy [...] nie vtráciłá. LatHar 452 (12); KołakCath A4v (2); RybGęśli A4; zezwał Páweł przednieyſzych z Zydow. Ktorzy gdy ſię zeſzli [Cumque convenissent]/ mowił do nich WujNT Act 28/17 (36); WysKaz )?(3 (5); JanNKarKoch G2; ná ſwe áppellácię otrzymáią pewné Komiſsarze: którzy chcemy y ſkázuiemy áby byli Ráyce z Miaſt z tych SarnStat 956 (65); SiebRozmyśl [A2]v; KmitaSpit A3; Bo ich Meſyaſz ma bydź Anthykryſtem náſzym: ktory iż z mocy Máhumetanow wynidźie/ ſą do tego z piſmá S. wielkie podobieńſtwá PowodPr 83 (14); [Chrystus] dał nawyżſzego wſzytkiemu kośćiołowi [... ] páſterzá y kápłaná. Do ktorego poki ſię wſzytkiego świátá Biſkupi [...] ziezdżáli [...] odſzczepieńſtwá nie było SkarKaz 40a (8); VotSzl A3 (8); CzahTr H4v (13); CiekPotr 3; GosłCast 66 (2); SkarKazSej 659a (11); KlonFlis G2v; SapEpit ktv; KlonWor 5 (3); PudłDydo B4v (4); ZbylPrzyg A4.

Połączenia: »ktory ono« (1): gońcowie Antychristowi, zakon z Ewánielią [...] mieſzáć pocżęli. [...] Z ktorymi ono, iáką burdę wiodł oto Páweł, bacżyć káżdy może z listow iego CzechEp 410.

»ktory sam« (1): Poddánym záśię zálecam iednęż cnotę/ [...] to ieſt poſłuſzeńſtwo zupełne. Ktorego ſámego iż Saul/ choćia był Krolem/ niemiał: [...] tedy Bog ofiárámi/ záſługámi/ y wſzyſtkimi iego pracámi dobremi wzgárdził PowodPr 60.

»ktory też« (1): przyiął bych [...] za [...] zápłátę by nawiętſzyi prácyi [...] Ktorá téſz ieſli komu iaki pożytek przynieśié/ niedbám za to/ choc mi nigd dźiękować niebędźie MurzHist A4.

»ktory to« (4) : RejAp 51v; Iż ón [Bóg] obráca kámięnié w káłuże wodne/ a ſkáły we źrzódłá ćiekąće. któré to ieſli z ſkáły/ álbo z kámięniá/ wypływáć więc mogą/ co zá dźiw/ że rzeczy w nie włożóné kámięnieią? Oczko 9 (3).

»ktory żaden« (1): Abowiem co ieſt ten marny pożytek náſz/ ktory ácż [acz: tu partykuła uwydatniająca] pewnie wiemy iż ſie żaden sſtáć nie może bez opátrznośći Páńſkiey RejPos 260v.

α. Odnośny rzeczownik (jego synonim lub hiperonim) ze zdania nadrzędnego powtorzony przy „który” w zdania podrzędnym (129): jachanie na woynę, ma bydź ſtarym obyczayem [iuxta veterem ordinem] w Statuczie opyſanym, beſ Zkod ludzy [...] ktory rząd aby bel wcziągnyeniu trzymąn [Qui ordo ut ... servetur JanStat 704]. Caſtelląn onego powiatu [...] ma pilnie opatrzać ConPiotr 32; Diar 35; KrowObr 78v (2); OrzRozm Q3 (2); KwiatKsiąż Ev» (3); Mącz 57b (2); OrzQuin X3v (2); iáko cźynili ſtárzy Rzymianie [budowali pałace i zamki] cżego y teraz oſtátki znácżno ſą [...] ná ktore oſtátki/ kto iedno poźrzy/ muśi to rzec/ iż ono byli ludźie s plemieniá nieſmiertelnego. GórnDworz Ii3 (6); GrzegŚm 6; KuczbKat 375 (4); RejPosWstaw [143²]v; CzechRozm 260v (19); ModrzBaz 101v (5); SkarJedn 292 (4); SkarŻyw 252 (2); StryjKron 737; Przez ktory woz y źwierzętá wſzytko Papieſtwo cżterzech Ewánieliſtow z ſobą zgodnych [...] wykłáda. W ktorym woźie gdyby rowno y zgodnie wſzytkie kołá nie biegáły/ nie byłby woz dobry. CzechEp 306 (20); CzechEpPOrz *3v; NiemObr 11 (2); ReszPrz 55; WerKaz 281 (2); ActReg 9 (3); Phil Q; OrzJan 83 (3); LatHar 577 (2); ábyście ſię wſtrzymawáli od rzeczy báłwanom ofiárowánych/ y od krwie/ y od rzeczy dawionych/ y od porubſtwá: od ktorych rzeczy ieſli ſię záchowywáć hędźiećie [a quibus custodientes vos]/ dobrze vczynićie. WujNT Act 15/29 (5); SarnStat 641 (19); PowodPr 73; SkarKaz 118a (2); VotSzl D3 (3); CzahTr E4.

Połączenia: »ktory to« (7): OrzQuin L2; LatHar 132 (4); poświęcenie [...] rąk wkłádániem ieſt názwáne. W ktorym to rąk wkłádániu ácz było wiele ſłow/ ceremoniy y ſpraw świętych; wſzákże wſzytko co ſię działo w tym Sákrámenćie/ zową iednym ſłowem Rąk wkłádánie. WujNT 453; PowodPr 6.

β. Z odciemem podrzędnego zdania okolicznikowego przyczyny: bo, bowiem + spójnik + on, ten (2): PatKaz III 92v; Abowiem by było nie to/ bylibychmy byli rowni żydom ábo pogánom. Ktorzy ácż też niewiedzą co ieſt Bog/ bo temu nigdy żaden rozum od pocżątku ſwiátá ſproſtáć nie mogł/ ále wżdy wiedzą iż ieſt Bog/ wiedzą iż ſtworzył niebo y zięmię RejPos 148v.

b. W odniesieniu do rzeczownika wyrażonego pośrednio przez przymiotnik dzierżawczy (3): Wiele by potrzeb ſtudentow opátrzyć możono z dochodow klaſztornych [monasteriorum] w ktorych [in quibus] gdyż częſtokroć niewiele mnichow mieſzka/ á dochody ſą bárzo wielkie ModrzBaz 131 (2).

α. Odnośny rzeczownik ze zdania nadrzędnego powtórzony przy „który” w zdaniu podrzędnym (1):

Połączenie: »ktory też« (1): przez Swiątość Krzyzmową dużnieyſzymi śie sſtawáią [...] z ktorego theż Krzyzmá/ iż wźięte ieſt Imię Chriſtuſowe/ w tym wątpić żaden niemoże KuczbKat 155.

c. W odniesieniu do przymiotnej przydawki lub przymiotnego orzecznika ze zdania nadrzędnego z odpowiednikiem rzeczownikowym przy „który” w zdaniu podrzędnym (4): thy żyły niemáią krwie żadnéy w ſobie/ tylko lipką wilkość klijowátą/ kthora lipkość gdy zwodnieie/ przychodźi onému członkowi trzęśienié SienLek 142v; gwałtownik poſpolitégo pokoiu na gárdle niech będźie karan: którégo karánia ieſliby vćieczeniem vſzedł: tedy dobrá iego niech będą do ſkárbu náſzé^go obróconé SarnStat 946.

α. Z odciemem podrzędnego zdania okolicznikowego stopnia i miary: że + spójnik + on, ten (2): RejPos 270v; thákowa ſtałość y mężność w rzecży ſproſney pokazáłá ſie/ ktorą gdyby był do rzecży pocżćiwych obroćił/ mogłby był być z wielkim pożytkiem Rzecżypoſpolitey. Phil K3.

d. W odniesieniu do czynności lub sytuacji przedstawionej jednym lub wieloma czasownikami w tekście poprzedzającym, zawsze z odpowiednim rzeczownikiem odsłownym (jego synonimem lub hiperonimem) przy „który” w zdaniu podrzędnym (32): BielKron 220v; CzechRozm 179 (5); Bo cżęſto śię to trafiá/ iż co kto raz nierozmyślnie wyrzecże/ tego nápotem vpornie broni. Ktora rzecż ácż [quod cum] w káżdey oſobio ieſt przygány godna/ ále naywięcey w oſobách cżelnieyſzych ModrzBaz 26v (4); SkarŻyw 208; StryjKron 547; CzechEp 296 (12); Piotr [...] powiedział: Tyś ieſt Chriſtus ſyn Bogá żywego. Ktore wyznánie/ iż támźe ſam pan Chriſtus pochwalił [...] przetoż ſię ią tego trzymam. CzechEpPOrz **3v; NiemObr 46; nie máiąc intraty żadney ſámi z Compánijey ſkłádáć ſię muſieli/ iedni pieniędzmi/ drudzy ſtráwą zákłádáli/ drudzy do ſwych domow ná pośćiél bráli/ vcżćili/ vracżyli/ vſzánowáli/ vdárowáli/ ktorą ludzkość y miłość/ gdy w tych to Sláchćicách inni ludźie obacżyli/ pocżęli ſię do tego iáłmużnámi ſwymi przykłádáć ReszList 167; ArtKanc K15v; ZawJeft 14; WujNT 520; PowodPr 8; PudłDydo A2.

F. W funkcji zaimka wskazującego: „ten”, „taki”, „on” lub osobowego: „on” jako wskaźnik nawiązania [w tym: który ” na dalszej pozycji w zdaniu (2)] (2617):

a. W nawiązamu do rzeczownika wyrażonego bezpośrednio (2598): PowUrb +; March¹ A2; a wſſedſſy do grobu vzrzaly mlodzeńtza ſiedzącé^go na prawicy przyodziáneégo biálym odzienijm/ ij zlękly ſie. Ktory im rzékl: Nieboycie ſie OpecŻyw 165 (9); PatKaz I I; PatKaz III 87v (4); HistJóz C3v (3); KlerPow 4; KlerWes Av; Też then lektwarz ieſt barzo dobri, Kthorego biorącz na noż: kładz pod ięzyk á trzymay aż ſie rozpłynie/ ktori tak vcżyń FalZioł V 95 (58); BielŻyw 107 (10); Aby tak iako T. M. inſze panie dobrze zacne znamienitoſcią rodu, doſtatkiem, y vrodą przechodzi, takież y w rozumie nad ine podleyſza nie była. Kterey [!] ſie ia łaſzcze poruczain, napotim więtſze rzeci przyrzekaiąc GlabGad A4 (4); March² D2v (7); MiechGlab 27 (30); KłosAlg E2v (3); LibLeg 7/33v (15); March³ T7; WróbŻołt 25/10 (10); RejPs 123v (16); LibMal 1546/111v (15); RejRozpr A; LudWieś B3v; SeklWyzn Gv (11); RejJóz Gv (4); Modlitwa nic ynego nie ieſt iedno proſba do pana Boga o niektore rzeczy z żądzą y zwiarą złączone. Ktora dwie rzeczy wſobie zamyka SeklKat S (9); RejKup b3 (6); HistAl Cv (54); KromRozm I O (3); MurzHist S (7); MurzNT 173v (2); MurzOrt Bv; KromRozm II X4 (3); KromRozm III G7v (14); Diar 60 (3); BielKom D3; GliczKsiąż G8v (2); LubPs Y5v (21); GroicPorz Bv (8); O Pátronie/ y oytze nád oycámi/ ktorego prośimy tzyſtym ſercem/ dokąd ieſteſmy na thym ſwiećie/ ábyſmy nie byli pogrążeni zá grzechy náſze wgłębokośći. KrowObr 69v (22); RejWiz 102 (20); SYmon Oniáſſow ſyn kápłan wielki [...] Zá dni iego wypływáły ſtudniće[!] wod: á iáko morze nápełnione ſą zbytnie. Ktori vlecżył lud ſwoy [Qui curavit gentem suam]/ á wybáwił ij od zátrácenia. Kthory przemogł rozprzeſtrzenić miáſto [qui praevaludt amplificare civitatem]/ ktory doſtąpił chwały [qui adeptus est gloriam] w opcowániu z narody Leop Eccli 50/4‒5 (75); RejZwierz 47 (3); Y záwołał Pan Bog ná Adámá/ á rzekł k niemu/ Y gdźieżeż? Kthory odpowiedział [Et ait]/ Słyſzałem głos twoy w ſádzie/ y zlękłem ſię/ ábowiemem ieſt nágim/ á tákżem ſię ſkrył. Ktoremu powtore rzekł [Et dixt]/ Y ktoż ći tho pokazał iżes ieſt nágim? BibRadz Gen 3/9‒11 (104); OrzRozm P3v; gdźie ſie nam dźiwowáli [kanibale] iżeſmy ſnimi nie chćieli ludzkich ćiał ieść/ mowiąc: że tho nalepſza potráwá na ſwiećie. Ktoreſmy pothym vpomináli áby tákiego okrućieńſtwá przeſtháli [...] á Bogu ſámemu ſłużyli. Ktorzy na to przyſtawáli BielKron 445 (246); GrzegRóżn N2 (2); Mącz 176d (9); OrzQuin H (6); Prot B3; SienLek 1 (4); LeovPrzep F3; RejAp 29 (4); GórnDworz P (4); GrzepGeom D2 (8); HistRzym 2v (6); gdy iuż vyrzeli onę gwiazdę/ ſzli zá nią áż do ſámego Bethleem: ktora ieſzcże nie doſzedſzy miáſtá/ ſtánęłá nád onym nędznym domkiem/ gdzie było ono ſwięte dzyecię y s pánną mátką ſwoią. RejPos 36v (130); RejPosWiecz² 96; RejPosWiecz³ 99 (2); BiałKat 203v (3); BielSat Hv (5); KwiatOpis [C2]v (2); GrzegŚm 53 (4); HistLan A3; KuczbKat 375 (3); RejZwierc 42 (4); KochMon 21; WujJud 92v (5); WujJudConf 206 (4); RejPosWstaw 22 (8); Ná iego ſłowo vtwierdzone ſą gwiazdy/ á on ſam zna lidżbę ich. Ktory [qui] wie przepáśći y vchody ich/ ktory [qui] rozmierzył morze yplác iego. Ktory [qui] zárnknął morze w pośrodku wod á słowem ſwym záwieſił ziemię nád wodámi. Ktory [qui] roſpoſtárł niebo iáko ſklep/ á nád wodámi ie vgruntował. Ktory [qui] poſtáwił ná puſzcży zrodłá wody BudBib 4.Esdr 16/57 (37); HistHel C3 (6); MycPrz I B3; Strum E2v; WierKróc A4; BiałKaz B2v (10); A vyrzawſzy że wdzięcżno ieſt Iudom/ dał poimać y Piotrá. A były dni przaſnikow. Ktorego [Quern] poimawſzy poſadził do ćiemnice BudNT Act 12/4 (27); StryjWjaz A3v (4); Iákoby miał być na świećie ktory tákowy [urząd] przez ktorybyś ſie przedſię krzywd ſwych pomśćić mógł. O ktorym nic Chriſtus y Apoſtołowie nie piſáli. CzechRozm 248 (98); PaprPan A2v (4); ModrzBaz 66 (56); ModrzBazStryj ¶2v; SkarJedn [A*2]v (35); KochDryas A3; Oczko 2v (7); KochPs 199 (20); Przyzwány od Arcyhiſkupá/ ná poświęcenie iácháć niechćiał/ áſz práwie mocą przymuſzony iáchał. Przed ktorym vpadł/ y prośił/ áby go ná ten vrząd nie ſtáwił SkarŻyw 171 (115); MWilkHist 14 (4); ZapKościer 1580/10v (3); StryjKron 512 (43); CzechEp 74 (176); CzechEpPOrz **2 (5); KochJez B2; NiemObr 128 (25); KochFr 110 (5); KlonŻal E3 (2); KochMuza 27; KochPhaen 9 (3); KochWz 141; KochMRot C2 (5); ReszPrz 46 (8); ReszHoz 117 (3); ReszList 192 (6); mąż przyiachał/ dom zgorzáły widząc/ przycżyny ſię dowiáduie: ktoremu żoná powiedźiáłá przycżynę WerGośc 219 (7); WisznTr 11; BielSjem 26 (3); KochPam 80 (3); KochPieś 50 (3); PudłFr 77; ArtKanc O16 (29); GórnRozm 12v (3); KmitaPsal A2; KochProp 7; KochWr 33 (2); PaprUp B4v (11); ZawJeft 35; ActReg 22 (12); Calep 1131b (2); GostGosp 102; [Dyjogenes] będąc od żołnierzow Krolewſkich záłápiony/ był przedeń [przed króla Filipa] przywiedzion. Ktory vyrzawſzy Dyogeneſá ſobie nieznáiomego/ rzekł do niego: Tyś ieſt koniecżnie ſzpiegiem. Ktoremu Diogenes odpowiedział: Zápewnem ieſt ſzpieg Phil K (4); GórnTroas 6; GrabowSet E2v (2); KochFrag 42 (6); OrzJan 89 (10); LatHar +7 (52); KołakCath A3 (9); KołakSzczęśl C4v (4); RybGęśli A2v; WujNT Matth 13/46 (326); WysKaz 19; JanNKar D3v (3); JanNKarKoch G2; áby [...]/ namniéy Piſarz Ziemſki [...]/ weſpółek y z Komorniki [...] z kśięgámi ſądownémi ſtáwił ſie v ſądu: przed którémi/ to ieſt/ przed Piſárzem y Komorniki [Coram quibus, notario et camerariis JanStat 454] ludźie/ do kśiąg przychodzący/ zapiſy będą czynić w kśięgách SarnStat 745 (126); SiebRozmyśl E4v (4); KlonKr D3 (3); KmitaSpit Av (9); PowodPr 4 (10); poſłał [Pan Bóg] Sámuelá Proroká w dom Ieſſe do Bethleem. ktory vyrzawſzy Heliábá Syná ſtárſzego z wielką vrodą/ á práwie krolewſką páńſką twarzą mężá: rozumiał/ iż tego P. Bog wybrał nád inne. SkarKaz 346b (30); VotSzl B2 (6); CiekPotr 12 (5); CiekPotrŚredz )?(4; CzahTr C2 (15); GosłCast 10 (2); PaxLiz D2v (10); SkarKazSej 666a (22); KlonFlis A3 (4); SapEpit A2v (2); KlonWor 46 (9); PudłDydo A4v (4); ZbylPrzyg Bv; SzarzRyt A3v; SzarzRytJSzarz nlb 2v.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym (1): zoſtháwił przedſię ośmioro cżłowieká z onego narodu/ áby był doſyć vcżynił oney obietnicy ſwoiey. Ktorzy ći potym obroćili ſie w zły/ w ſwowolny á niepoſłuſzny narod iemu. RejPos 102.

Połączenia: »ktory jeden« = jeden z tych, z nich (3): Diar 74; á będzye mu ofiárował ony dwá wrobliki/ to ieſt/ dwá zakony ſtáry y nowy/ [...] w ktorim iednym tento ſwięty kápłan/ kreẃ zmieſzawſzy z wodą/ wypuśćił z boku ſwego ná nacżynie gliniáne/ to ieſt/ ná nędzną zyemię RejPos 103v (2).

»ktory ono« (4): StryjKron 385; Bog Izráelſki ſam iedyny wſzech rzecży ſtworzyćiel/ ktory znáiomy był w Izráelu [...] O ktorym ono y ſam Chriſtus Pan dáie świádectwo CzechEp 283 (2); PaprUp K2.

»ktory oto« (2): A ták tá ich dnmá obrzydła mieyſcá żadnego nalesć v wiernych nie może. Przy ktorey oto ſie w tym mylą/ gdy ták przećiw właſnośći ſłow ięzyká Greckiego przekłádáią CzechRozm 157; CzechEp *2v.

»ktory sam« (7): LubPs ff2v (2); Znam to że dar málucżki ále chęć prawdziwa/ Wſzák też dymem s kádzidłá Bog vbłagan bywa. Ktory ſam ſerce ſzcżyre nád wſzytki ofiáry/ Przekłáda StryjWjaz A2; CzechRozm 65; KochPs 199; CzechEp 270; LatHar 564.

»ktory też« (20): LubPs C3v; CzechRozm 8; ná tego mężá/ ktoremu drogę gotował/ [...] widźiał ducha ś. zſtępującego iáko gołębicę. Ktory też ná nim zoſtał. CzechEp 304 (10); ArtKanc L; dwá mężowie ſtánęli przy nich w białym odźieniu: ktorzy też rzekli [qui et dixerunt]: Mężowie Gálileyſcy/ przecz ſtoićie pátrząc w niebo? WujNT Act 1/11 (6); SkarKaz 6a.

»ktory to« (10): LibLeg 11/157; CzechRozm 233; CzechEp 287; WerGośc 216; Chwalćie prawdźiwi chwalcy Páná ſwego [...] Od wſchodu Słońcá áż do zaśćia iego; Ma być chwálebne imię święte iego. Ktory tho ná wyſokośći mięſzka; Nád wſzyſtkie możny ArtKanc T19; Kołak B; SarnStat 197 (4).

»ktory wszy(s)tek« (15): ForCnR Cv; RejPos 104; BudBib 2.Mach 7/2; o ludziách [rozumie] rozmáitych/ y ſrogich y ćichych/ y okrutnych y podłych: iákowych doſyć ieſt ná świećie/ miedzy wſzemi ſtany y narody: dziwnych y nie okroconych. Ktorzy wſzyſcy od Bogá/ przez duchá iego okroceni mieli być/ y ſpołu złącżeni CzechRozm 114 (2); CzechEp 351 (2); LatHar +6v; WujNT 885 (2); wyiąwſzy wielkié konie/ y wſzyſtkié zbroie y ſtádá/ któré/ wſzyſtki [quae omnia JanStat 576] niech ná potomſtwo przypádną. SarnStat 640 (4); VotSzl D4v.

α. Odnośny rzeczownik (jego synonim lub hiperonim) z kontekstu poprzedzającego powtórzony przy „ktory” (25): FalZioł V 16; WróbŻołt 43/17; RejPs 191; KrowObr 191v; Leop HHh4; Sálomon kościoł Boży pocżął budowáć z mármoru iáſnego białego/ á z drzewá pięknego/ ná gorze Moria/ gdzye Abráám chciał ſyná ſwoiego Izááká ofiárowáć/ á Iakob drábinę przez ſen widzyał do niebá od zyemie/ [...]. Ktory kościoł był ná dłuż záłożon ná ſześćdzyeſiąt łokći BielKron 77 (8); SarnUzn D4; RejPos 15v (3); Rozdźiał Hiſtoryey. Ktorą świętą Historią Odpráwim cżęśćiámi ſześćią. MWilkHist A4; CzechEp 119; OrzJan 62; SarnStat 172.

Połączenia: »ktory sam« (1): [fundamentem jest] iedno on ſam/ iedyny/ żywy/ prawdźiwy nieśmiertelny Bog oćiec [...] W ktorym ſámym Bogu przez ſię będącym y żywot w ſobie máiącym [...] iż żywot wiecżny záwiſł CzechEp 269.

»ktory też« (1): czáſu Holgá/ Igorá/ Ruriká Xiążąt/ także zá Swentosłáwá/ Włodimirzá y Iarosławá. O czym ſię iuſz wyzſzey z dowodu pewnych Hiſtorikow powiedziáło/ Zá ktorych też Monarchow Ruſkich iuſz Litwá byłá znáczna StryjKron 245.

»ktory to« (2): UstPraw K3; Abyſmy mogli poznáć ſzyrokość y długość/ wyſokość y głębokość Krzyżá S, Z których to ſłów [...] naydźiemy tho iáwnie/ że w Krzyżu świętymi ieſt prawdźiwy QVINCUNX. OrzQuin M4.

b. W nawiązaniu do rzeczownika wyrażonego pośrednio przez przymiotnik dzierżawczy (3): ModrzBaz 128v; krył ſię [Anastazyjusz] áſz do śmierći Iuliánowey. Po ktorym náſtał ná páńſtwo Iowinianus SkarŻyw 392; Tá [lutnia] potym dla pámiątki ná niebo wnieśioná y przy lewym kolenie Klęczniá záwieſzoná. Máiąc łeb z drugiéy ſtrony ptáſzy podle śiebie. Między którym/ á klęczniem/ tkwi w okrągłym niebie. KochPhaen 11.

c. W nawiązaniu do rzeczownika łac. (tylko w słowniku) jako ciąg dalszy lub częściowe tłumaczenie łacińskiego objaśnienia wyrazu hasłowego (16): Dardanus, Filius Electrae et Iovis, Od którego Dárdánia á potym Troya wezwána. Mącz 78a; Alii [Gotthi] etiam vocabantur Oſtrogoti. Od których niemcy ydąc wſziſtko páńſtwo Rzimskie ſpuſtoſzili. Mącz 147c; Pilumnus Iovis filius et Dauni pater, qui stercorandorum agrorum et pinsendi panis usum invenit, Który zágnayánie ról roſcziniánie y pieczenie chlebá wynálazł. Mącz 299d (16).

2. Pytajny: jaki; który z rządu, z kolei, w kolejności; qualis, qui; quotus Mącz (1521):

A. Wprowadza zdanie pytajne niezależne (546):

a. Zwykłe (437):

α. W tekście ciągłym [w tym: zaimek „który” jako przydawka w pozycji po rzeczowniku określanym (1); na dalszej pozycji w zdaniu (6)] (152): March¹ A2v; A tyś ſynu z źiemie ktorey/ On mu rzekł/ ieſtem z Libiey. BierEz B2 (4); Gdzie ten [Jezus] chce ijdz/ ijżbyſmy go nie nalezli [...] ktoré ieſt to ſlowo ijże rzékl: Sſukácie mie a nie náydziecie OpecŻyw 75v (3); FalZioł II 14b (6); BielŻyw 83; GlabGad I6v (4); SeklKat V2v (26); RejJóz M3; RejKup d4v (2); HistAl L2v; KromRozm I P3; MurzNT Matth 22/36 (4); KromRozm II iv (2); Y rzekł: Ktorą drogą [Per quam viam] poćiągniemy? On mu odpowiedział: Puſſcżą Idumeyſką. Leop 4.Reg 3/8 (11); BibRadz Luc 13/18; OrzRozm 12; BielKron 122v (2); Quotus es, Którim yeſteś w lidzbie. Mącz 344c; Quota est hora, Która yeſt godźiná/ álbo o którey godźinie może być. Mącz 344c (6); GórnDworz Ff6 (2); HistRzym 25; RejPos 229v; RejPosRozpr c2v; BudBib Iob 6/11; BudNT Matth 21/23 (5); CzechRozm 234v (6); KochPs (2); SkarŻyw 442 (2); ORſzulo moiá wdźięczna/ gdźieś mi ſye podźiáłá? W którą ſtronę/ w którąś ſye kráinę vdáłá? KochTr 10 (3); KochFr 67; ZawJeft 33 (2); GórnTroas 75; KochFrag 41; A ieſli chceſz wnidź do żywotá/ chowayże przykazánia. Rzekł mu: Ktore [Quae]? WujNT Matth 19/18 (10); SkarKaz 315b (2); Któryby ná páſtérzá/ źwiérz ſie/ ſwégo ſádźił/ A ná złą śmierć/ lub w zły raz radby go w prowádźił? GosłCast 66.

W połączeniu z przymiotnikiem „z” + G pl (2): Aliśćiby miáſto iednego Bogá dwá byli. A Iezus do ktoregoby wżdy z nich pośrzednikiem był? CzechRozm 199; WyprPl B.

Połączenia: »ktory inszy« (2): A ktorą inſzą rozumieſz być przycżynę [Et quam putas causam] tego/ źe [!] Concilium ábo zgromádzenie wiela poſtronnych narodow dla vgody wiáry vcżynione/ do żadnego ſkutku [...] nieprzyſzły ModrzBaz 17; CzechEp 312.

»ktory to« (11): Ktoreé to ſą rzecży [Qui sunt hi sermones Vulg Luc 24/17]/ ktoré rozmáwiácie ſpolu idątz/ a ieſteſcie ſmutni. OpecŻyw 167v; KromRozm I K3; (‒) Dwa znáki vkázuyą/ po ktorychbyſmy myeli práwy koſćyoł boży poznáć [...]. (–) Ktore to ſą? KromRozm III B7v (2); KwiatKsiąż E2; CzechRozm 177v; KochPs 34 (2); MWilkHist I3v; ReszPrz 5; GórnTroas 16.

Wyrażenia [zastępują zaimek przysłówkowy lub przysłówek]: »ktorego czasu« (1): Ktorego czaſu narichłey morowe powietrze powſtawa. GDy ſie iuż lato dokońcżawa á cżas ſie iuż ieſienny przybliża FalZioł V 72.

»ktorym obyczajem« = quomodo Mącz (5): GlabGad L3v; Alexander odpowiedział/ á ktorym obycżáiem [quo modo: yakosz HistAl 4540/208] bogoſláwiony mnięs poznał? HistAl L2; BielKron 69; Qua ratione amisisti, Iákoś zgubił/ álbo ktorymeś obyczáyem zgubił. Mącz 334c (2).

»z (a. dla) ktorej przyczyny; prze ktorą przyczynę« = quapropter Mącz (4 : 2): Mącz 338c; ktoż mie to/ y prze ktorą przycżynę w to żelázá wſádził. GórnDworz S6v [idem WerGośc 248]; WujJudConf 138v; A dla ktorey przycżyny rzecż tę rozumieſz być potrzebną? CzechRozm 205v; SkarŻyw 93; WerGośc 248.

»ktorym sposobem« = quomodo Mącz (5): KromRozm II i3v; GroicPorz ee4; Mącz 340b; A coż to ieſt záprzeć ſie ſámego: w cżym to należy/ y ktorym ſpoſobem być ma? CzechRozm 226v; nie mówi: Izali to będzie? ále/ iáko y ktorym ſpoſobem to będzie? WujNT 194.

Szereg: »jakiż i ktory« (1): Iákież y ktore ſą poſługi ſąśiedzkie y bráterſkie/ ktore ſobie ty ſtany ſpolnie czynią? SkarKaz 635a.

β. W rejestrach alfabetycznych, w tytulikach i argumentach rozdziałów, w dyspozycjach marginesowych [ w tym: „który” w pozycji po rzeczowniku (34), na dalszej pozycji w zdania (78)] (285): KromRozm I P marg (2); MurzNT 78v marg; W Liniey proſtey/ ná doł y wzgorę idącey/ y w Liniey poboczniey/ ktore ſye perſony zámykáią. GroicPorz oo3v (22); KrowObr Ss (37); Leop Eccli 49 arg (2); UstPraw A2v (3); RejFig Bb8; BibRadz Ps 51 arg (2); Ktore ſą w Kroleſthwie Krześćiiáńſkim głowne rzeczy. OrzRozm D4v marg (3); BielKron 240v; GrzegRóżn F; Ofiárá ieſt vſtáwiozna w Kośćiele która? OrzQuin N2v marg (3); Potráwy dobrą álbo złą wilgość ktoré czynią SienLek S3 (4); RejAp Ee (6); RejPos 77v marg (2); BiałKat a4 marg (4); GrzegŚm 44 marg; KuczbKat 125 marg (7); BielSpr 1; Wiárę ktorą wſzyſcy trzymáć maią. WujJud Nn5v (21); RejPosRozpr e2 marg; BudNT d2v marg; CzechRozm **6 (21); O przycżynách ſeymow/ ktore ſą dwie: 1. Cżynienie ſpráwiedliwośći miedzy obywátelmi/ á obroná od nieprzyiaćielá. 2. Ktora nád ktorą ma być przekłádána [Ultra alteri praeferenda] ModrzBaz 137v (8); SkarJedn 230; Cieplice/ którym chorobam ſłużą. L. 13. w. 16. Oczko [41] (5); CzechEp 105 marg (2); ReszPrz 39 marg; WerKaz 285 marg; GórnRozm H3 marg; LatHar 246 marg; Iáłmużny ktore wdzięcznieyſze Bogu. WujNT 281 marg (50); SarnStat 18 (22); PowodPr 58 marg; Páſterze y robotnicy kośćiołá Bożego ktorzy ſą prawdźiwi 87.b. SkarKaz Oooo2a (7).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G du (2): Ktora z tych dwu ſpráwiedliwosć lepſza. CzechRozm 207v marg (2).

Wyrażenia [zastępują zaimek przysłówkowy lub przysłówek]: »ktorego czasu, ktorych czasow, o ktorym czasie, do (a. od) ktorego czasu, w ktory czas« (3 : 2 : 3 : 2 : 1): O ktorym cżáſye rodzicy ſyná do ſzkoły ná náuki máyą dáwáć. GliczKsiąż I4v; LubPs O3v marg; GroicPorz nn2v; Mniſzy ſkąd ſie wſztzęli/ y ktorego tzáſu. liſt 133. KrowObr Ss3v (2); BielKron 288v; SarnStat 674 (5).

»ktorym kstałtem« (1): Ktorym kſtałtem opowiedáć mamy Pánu niewinnośći náſze. LubPs O4 marg.

»na ktorym miejscu« (2): Na ktorem mieyſcu ſtároſtá ma ſądzić. Cazimirus ſolio. XCV. UstPraw A2v (2).

»ktorym obyczajem, ktoremi obyczajmi, w ktory obyczaj« (3 : 1 : 1): Wyznánie dobrodzyeyſtw Páńſkich/ w ktory ſobye obycżay przypomináć mamy LubPs T2 marg; GroicPorz nn4v; GrzegRóżn D3v; Ktorym ſpoſobem wdziećiách dowćip bywa poznan/ y ktorym obyczáyem ma być ſprawowan. KwiatKsiąż Bv; SarnStat 656.

»ktorym postępkiem« (1): Ktorym poſtępkiem ten Nowy Teſtáment przełożon. BudNT dv marg.

»dla (a. z) ktorych przyczyn, z ktorej przyczyny« (6 : 1): RejPos 100 marg (2); RejZwierc 57 (2); WujJud 178v marg; SkarJedn D5v; Dyálogi z ktorey przycżyny nápiſáne y co ſię w nich zámyka. CzechEp 5 marg.

»ktorym sposobem, ktorymi sposoby« (4 : 1): Leop 1.Mach 3 arg; Ktorym ſpoſobem zakon bywa wypełnion. BibRadz Rom 3 arg; KwiatKsiąż Bv; BiałKat 161 marg; SarnStat 784.

Szereg: »ktory i jaki« (4): Anyelſki vrząd ktory y iáki 55. RejAp 201; CzechRozm 74 marg (2); SarnStat 42.

b. Retoryczne (109):

α. W założeniu odpowiedź negatywna: „żaden ” lub (przy orzeczeniu zaprzeczonym) pozytywna: „każdy” [w tym: zaimek „który” w pozycji po rzeczowniku (1); na dalszej pozycji w zdaniu (5)] (93): BierRozm 21; OpecŻyw 48 (2); LibLeg 6/191v; MurzHist Nv; KromRozm II d4v; RejWiz 175; wyſćie ſie záwżdy Duchowi S: ſprzećiwili/ iáko oycowie wáſſy/ thák y wy. A ktorego Proroká nie przeſládowáli [Quem prophetarum non sunt persecuti] oycowie wáſſy? Leop Act 7/52 (8); RejZwierz 33v; OrzRozm R4v (3); BielKron 254v (4); Mącz 341a; OrzQuin D2; A ktora zapłátá ábo ktore dobredzieyſtwo/ s táką zapłáthą/ iuż ſie kiedy zárownáć może. RejPos 61 :(7); KuczbKat 375 (2); RejZwierc 88v (4); BudBib Mich 7/18 (2); MycPrz II Dv (2); BudNT Hebr 12/7; towárzyſtwá z ludźmi wſzetecżnemi/ żárty trefne powieśći/ łágodne namowy/ á ktorego wieku/ ktorego pogłowia [quam aetatem, quem sexum] nieplugáwią? ModrzBaz 53v (9); Oczko 7 (4); A ktore vſtá/ ktore wárgi/ ktory ięzyk wysłowić może przyſtoynie chorągiew y herb wiecżnego Ceſarzá náſzego Chryſtuſa? SkarŻyw 399 (6); CzechEp 113; KochSob 69; Sławá záśię dźielnośći woiennych która bydź więtſza/ ábo co zá znák mieć zacnieyſzy mogłá OrzJan 64 (9); LatHar 595 (2); WujNT Luc 14/31 (4); PowodPr 33 (2); SkarKaz 385a; A ktora ieſt pierwſza y záſłużeńſza mátká/ iáko oyczyzná SkarKazSej 665b (4).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (2): gdźiéż ſie vćieczećie którégo potym z świętych Bożych/ álbo y z ludźi ná pomoc wzowiecie? OrzJan 14 (2).

Połączenie: »ktory iny« (2): Leop 1.Par 17/21; Coż ieſt ćiężſzego nád ołow? á ktorym inym imieniem ſzałony ma być názwan? BibRadz Eccli 22/17.

Wyrażenia [zastępują zaimek przysłówkowy lub przysłówek]: »ktorem kstałtem« (1): GDy ia w pánu ſwem położę nádzieię moię/ ktorem kſtałtem będzie żártował ſemnie nieprzyiaćiel moy RejPs 16.

»ktorym sposobem« (2): Ceſarz/ Krol/ Kſiąźę/ yákoby máyeſtat ſwoy okázáć y wyſtáwić mogł/ dwor ſwoy/ ktoremby ſpoſobem ozdobił á wywyſzſſył/ yeſliby nye myał w imyenyu rzemyęsnikow GliczKsiąż G5v (2).

β. W założeniu brak odpowiedzi. Znaczeniowo bliski partykule pytajnej wzmacniającej: co za, o jakiż (16): PatKaz I 8v (2); RejPs 75; MurzHist N (2); co to za (marg) ktorá (–) mądrośc ktorá mu ieſt dána? MurzNT Mar 6/2; HistRzym 42v (2); wkazdy powiat wkazde Woywodztwo zairzi wſzedi co zapowinowactwo á ſktoremi Domi maia [Zborowscy] PaprUp Gv (2); ieſli [o królu] mu [Turczynowi] co prędzéy w drógę nie zábieżyſz/ cóż zá nadźieię ſynowi ſwému/ nam/ y ſobie zoſtáwiſz? álbo o którym Bogu/ o którym człowiecze rozumiéſz/ ábyć ná pomoc przybydź miał? OrzJan 101 (3); O pánieńſtwo moie/ [...] iuż nie lubośći moiá/ ále roſpácży moiá/ ná ktoryś hak przyſzło? w iákimżeś mię błoćie podrożnym [...] porzućiło? LatHar 149.

Wyrażenia [zastępują zaimek przysłówkowy lub przysłówek]: »ktorym obyczajem« (1): Po wſzytkim ſwiecie zálecáno ieſt imię Dáriuſá y pochwalone/ [...] á thy ktorym obycżáiem ſmiałes [qualiter ausus es; thy yakosz szmyal HistAl 1510/47] przeſć rzeki/ gory/ y morzá/ á cżynić nawałnoſć przećiw máieſtatowi páńſtwá náſze^go HistAl C7.

»ktorym sposobem« = jakże (1): Qua fiducia tandem id audeam facere, Którym ſpoſobem bych ſie tego ſmiał ważyć. Mącz 126h.

B. Wprowadza wypowiedzenie pytajne zależne (975):

a. Dopełnieniowe lub podmiotowe [w tym: dopełnieniowych (861), podmitowych (31)] (892):

α. Zwykłe [w tym: dopełnieniowych (844), podmiotowych (31)] (875):

1) Bez zapowiednika [w tym: dopełnieniowych (753), podmiotowym (14); w antepozycji (74), w interpozycji (1), interponowane zdanie nadrzędne (1); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (7)] (767): Potym niekto kruká ſpytał/ Ktorymby śię ptakiem mniemiał BierEz H2v (3); Obezrzy moy mily oytcże/ wktoré nędzy ieſt duſſa moia dla mégo námileyſſégo ſyna OpecŻyw 147 (11); OpecŻyw C4v; ForCnR C2; PatKaz II 22 (2); ZapWar 1529 nr 2356; HistJóz D3; TarDuch D5v (2); FalZioł V 17a (13); BielŻyw 4 (4); Thuż Więc ktorzy potym krolowie Gotſci w Hiſpanijey albo w Galliey panowali, z inſzych Hiſtoriy możeſz przewiedzieć MiechGlab 39; BierRozm 16 (2); LibLeg 7/36 (11); WróbŻołt B7 (5); RejPs 58 (4); przodkiem aby znacz belo ktore rzeczy ſądovi duchownemv a ktore ſwietſkiemv przyſluſſayą ComCrac 19v (5); ConPiotr 31v; SeklWyzn 4; RejJóz C (4); LibMal 1546/109v (6); SeklKat E2v (4); RejKup Fv (4); HistAl A3v (2); KromRozm I B3v; MurzHist Q (5); MurzNT 28v marg (2); KromRozm II v4; KromRozm III H5v (5); Diar 28 (3); DiarDop 101 (3); S ktoregoś ieſt koru powiedz/ [...] A ktore ieſt imię twoie/ Ktore maſz godziny ſwoie/ Ktore káráktery kłádzyeſz/ Kiedy ſwego gdzye wynaydzyeſz. BielKom D2 (5); GliczKsiąż 15 (2); LubPs Gv; GroicPorz hh3v (11); KrowObr 54 (22); RejWiz 159v (3); Leop Deut 1/22 (11); OrzList g4 (2); UstPraw Iv; KochZuz A5; RejZwierz 45v (6); RejFig Bb8; Vkázuie Amos kthorego był ſtanu/ y zá ktorych Krolow ſpráwował vrząd proroctwá ſwego. BibRadz Amos 1 arg (16); Goski * (2); nie pytáią tám ktoregoś ty ieſt rodu albo Herbu/ ále ktoregoś ty, ieſt rozumu OrzRozm P3 (6); BielKron 348v (17); KochSat B3; KwiatKsiąż A4v (4); Mącz 413a (9); OrzQuin X2; SarnUzn F5v; SienLek 30v (12); LeovPrzep I3; RejAp 11; áby,vważył [dworzanin]/ ktore ſłowo bárziey ſłuży vſzom Polſkim/ ktore znácżnieyſze/ kthore źrzetelnieyſze/ kthore włoſniey rzecż opiſuie. GórnDworz F5v (17); HistRzym 34v (4); RejPos 39v (18); BiałKat 61; BielSat N3v; GrzegŚm 66 (2); KuczbKat a2 (6); RejZwierc 133v (10); BielSpr 4 (19); WujJud 74v (6); RejPosRozpr c; RejPosWstaw [21²]v (15); BudBib B4 (3); Nuż/ Aza Duch Boży niewiedział/ ktore kśięgi miáły zginąć/ á ktore zoſtáć? BudNT Hh4 (16); CzechRozm 6v (23); ále iż godnośći ábo cnoty ſą rozmáite/ przeto trzebá pátrzyć/ ktore cnoty ná ktory ſię vrząd zeydą [videndum rst, quae virtutes cui honori respondeant] ModrzBaz 45 (23); SkarJedn 124 (5); Oczko 25 (5); SkarŻyw 310 (7); StryjKron 572 (3); CzechEp 132 (10); KochJez B; NiemObr 76 (11); KochFr 71 (2); KochSz B4; ReszPrz 13 (9); WerGośc 220; WerKaz 280 (5); BielSjem 40; PudłFr 14; ArtKanc A10v; GórnRozm Dv; ActReg 79; GostGosp 144 (9); Phil D2 (2); OrzJan 90; LatHar 731; ábyśćie vználi ktorą miłość mam [ut sciatis quam caritatem habeam] obfićiey ku wam. WujNT 2.Cor 2/4 (44); WysKaz )(2v; SarnStat 148 (19); PowodPr 56 (3); SkarKaz 383b (3); CiekPotr 71; GosłCast 70; SkarKazSej 696a; KlonWor 38 (2).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (lub du) (12): Tu by pytał niekto ktora rzec z tich dwu ieſt potrzebniejſza, y zda ſie to rozumowi, iakoby pokarm był takowy GlabGad F4v; BielKron 451; SienLek 92; GórnDworz F6v; RejZwierc 122; BudNT przedm c3; CzechRozm 207; według zwyczáiu rádzili/ ktoregoby z trzech Brátow Dziedzicow Wielkiego Xięſtwá Litewſkiego ná Monarchią wybráć mieli. StryjKron 360; CzechEp 178; JanNKar D4 (3).

Połączenia: »ktory inny (a. inszy)« (2): to wſzytko ſobie przywłaſzczáią/ niewiem ktorym innym práwem iedno łupieżnym GroicPorz kk2v; KrowObr 131.

»ktory też (to)« (7): LibLeg 10/64; RejKup i4v; KrowObr 90; A potym ſie przy ſtole ſiedząc rozmowili: Ktoraby też muzyká nawdzięcżnieyſza byłá/ Coby wżdy ludzkie inyſli ſnádniey weſeliłá. RejFig Ccv; BibRadz 2.Mach 11/37; RejPosWstaw [110³];. CzechEp 143.

»ktory to« (23): WróbŻołt aa4v; KromRozm III Q; KrowObr 90 (4); GórnDworz Hh2v (3); BiałKat 363v; Ztąd [...] łatwie śie poznáć może/ ktore tho ſą rzecży ktorych śie przeciw temu Przykazániu dopuſzcżamy. KuczbKat 300; A ten [żywot nowy] należy w vmartwieniu cżłonkow zyemſkich/ y ktboreby to były cżłonki zyemſkye ciáłá náſzego zepſowánego porządkiem ſwym [apostoł Paweł] wylicża RejPosWstaw 111 (4); BiałKaz G4v (2); StryjKron 275; CzechEp 282 (4); WerGośc 255.

»ktory tu« (1): ſłycháłeś iáko Fortuná s Cnotą záwżdy ty dwie pánie ſobie ſprzećiwne ſą/ [...] á pewnie trzebá mądrze golić przy ktoreyby tu zoſtać. RejZwierc [121]v.

Wyrażenia [zastępują zaimek przysłówkowy lub przysłówek]: »(do) ktorego czasu, ktorych czasow, na (a. w) ktory czas, w ktorym czesie« = in quod tempus Vulg (17 : 2 : 7 :1): PatKaz I 17; LibLeg 10/64; GroicPorz C; A chceſzże thedy wicdzieć? ſkąd ſię Mniſzy wſztzęli/ y ktorego tzaſu? KrowObr 133v (2); BibRadz 1.Petr 1/11; BielKron 372 (6); RejAp 11; GórnDworz Hh4v (5); HistRzym 104; RejPos 35v; RejZwierc 170v; BielSpr 58; ModrzBaz 99v; CzechEp 119; ActReg 136; WujNT 1.Petr 1/11; CzahTr E2.

»ktorej godziny, w ktorą godzinę« = qua hora Vulg (16 : 1): RejAp 37v; HistRzym 93; nigdy nie wiemy kiedy á ktorey godziny ma przypáść ná nas to záwołánie náſze. RejPos 258v (7); bo co dáley to bliżey ku ſmierći idziemy/ á o niey áni wiemy áni myſlimy gdzie nas zdibáć á záſkocżyć ma/ y ná ktorym mieyſcu/ y w ktorą godzinę RejZwierc 170v (3); WujNT Matth 24/42 (5).

»ktorym kstałtem« (12): y wyſtępnę láſkáwie nauczaſz ktorem kſtałtem by ſie ſluſſnie mogli náſwiećie obchodzić. RejPs 36 (2); RejJóz N6; KochSat [C2]; RejAp BB7 (3); GórnDworz V6; To. iáko mieli ſpráwowáć/ á ktorym kſtałtem/ ſzyrzey im Pan Bog támże w tey hiſtoriey roſkazáć racżył. RejPos 141 (3); KochPs 43.

»na (a. w) ktorym miejscu, na ktorych miejscach, na ktore miejsce« (14 : 3 : 2): yzbi tesz viedziely na ktorich mieſczach znaſchim dopvſczenym ſtadabi swe paſſacz mogly a na ktorich z wolia vrzednykow Cz: ye^go m. LibLeg 11/23v (2); ábymći powiedział/ gdzie álbo ná ktorym mieyſcu [...] wypełnił vrząd kápłáńſki/ według vrzędu Melchiſedeká? KrowObr 180v; UstPraw A2v; BielKron 307 (2); Mącz 375a; GórnDworz 17 (4); GrzegŚm 14; RejZwierc 170v (2); BielSpr 9; SkarŻyw 130; ActReg 137; Powiedz [...] Syná ná któréś mieyſce przed námi ſchowáłá. GórnTroas 42; JanNKar D3.

»ktorym obyczajem, w ktory obyczaj« (26 : 1): ForCnR B2v; FalZioł V 33v (2); BielŻyw 5; LibLeg 6/115 (2); RejPs 36; powyadali iſch thowarziſtwo myeli ſzRynarzewſkim alye wktory obyczay nyewy LibMal 1543/69; ConPiotr 33; Alexander thedy myſlił ktorymby obycżáiem [quibus modis; yakohy HistAl 1510/33v] mogł miáſto zburzyć HistAl C; MurzHist L3v; KromRozm II 12v (2); KromRozm III H; GliczKsiąż N5v; KrowObr 184v; BielKron 116 (7); KwiatKsiąż D3v (2); GórnDworz H3v; RejPosWiecz² 92v.

»dla (a. z) ktorej przyczyny, dla (a. z) ktorych przyczyn, prze ktorą przyczynę, przez ktore przyczyny« = quam ob rem, quibus rationibus Modrz; ob quam causam Vulg (12 : 5 : 4 : 2): MetrKor 40/825 (2); FalZioł V 27 v; LibLeg 10/151; RejKup n4v; KrowObr 7v; Leop Sap 18/18 (2); BielKron 392 (2); SienLek 95; GórnDworz B6v; A iuż theż wieſz/ przecż á prze ktore przycżyny to ná nie Pan Bog dopuſzcżáć racży RejPos 51 (7); RejPosRozpr b3; ModrzBaz 46 (2); oznaymiłá przede wſzytkim ludem/ dla ktorey ſię go przyczyny dotknęłá [ob quam causam tetigerit eum] WujNT Luc 8/47.

»ktorym sposohem, na (a. w) ktory sposob« (24 : 4): MetrKor 37/1; LibLeg 6/115 (2); Ztąd ſye okázuye w ktory ſpoſob Bog ſtáry zakon dał KromRozm II n2; Pokázuye mu też co by myał ná ſwyecye cżynić/ yáko á ktorym ſpoſobem chlebá/ pożywyenya/ á wychowánya myałby ſſukáć á ſobye gotowáć. GliczKsiąż N5 (2); Leop 1.Cor 15/2; BibRadz Rom 8/22 (5); BielKron 307; Powiedz mi w ktori ſpoſob korda pomykali Starzi Polacy/ kiedy ſłow pańſkich ſłuchali? KochSat B; Mącz 216b (3); RejPos 326; BielSpr 60v; ModrzBaz 11 (2); StryjKron A3v (2); CzechEp 418; OrzJan 28; SarnStat 1128 (2); SkarKaz 243b.

Szereg: »ktory i (abo) jaki (a. jakowy)« [szyk 7 : 1] (8): BibRadz 1.Petr 1/11; Wy ſami wiećie ktore y iákowe rzecży [quanta] ia y bráćia moi/ [...] o rzecży świętechmy cżynili BudBib 1.Mach 13/3; Ten iesliby był prorok/ wiedziałby ktora y iaka [quae et qualis] ieſt niewiáſtá/ ktora ſię go dotyka/ iż grzeſzna ieſt. BudNT Luc 7/39; CzechEp 224 (2); WujNT 1.Par 1/11 (2); JanNKar D3.

2) Z zapowiednikiem [w tym: dopełnieniowych (91), podmiotowym (17); w antepozycji (33), w interpozycji (2); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (108): otym tu wſſytkim daley będę powiedál/ ktoré cięſſkoſcij naſs zbawiciél/ pocżawſſy od trzydzieſci lát cirpiál OpecŻyw 35v (2); PatKaz III 137; FalZioł V 12v; LibLeg 10/93 (9); LibMal 1546/111v; HistAl B6v; Ná ktory ſtan wezwaneś miey to ná bácżnośći BielKom C5v; GliczKsiąż N5v; WAndálitowie ktorego narodu/ thakież ięzyká byli: niemogą ſie náto wſzytcy [starzy] Hiſtorykowie zgodzić BielKron 336v (4); OrzQuin I4v; RejPos 190 (7); RejZwierc 8v (3); BielSpr 64v (2); RejPosRozpr e2 (2); MycPrz I Cv; CzechRozm 165 (10); ModrzBaz I4v; Oczko 13 (2); ále ktore ieſt słowo Boże á ktore nie ieſt: ktore z ludzi piſmo ieſt/ á ktore z Bogá: ktore iego rozumienie dobre/ á ktore fałſzywe: to podległo rozſądkowi kościelnemu y żywey Ewánieliey [...] iſz iáko wtym ktore ieſt S. piſmo á ktore nie ieſt/ [Kościół] niebłądzi: ták y w iney náuce wiernym ieſt SkarŻyw 364 (9); CzechEp 283; KochWr 33; GostGosp 166; GórnTroas 41 (2); SarnStat 98 (7); SkarKazSej 671a.

Połączenia: »ktory też« (3): gdy tákowé dobrá wykupić zechcemy/ máią bydź oglądáné liſty zapiſów: á któré ſłuſznie/ ſpráwiedliwie/ y wedle Práwá ſą zápiſáné: któré téż ináczéy/ to ma bydź vznano y ſkazano przez nas y Rády náſzé. SarnStat 98 (3).

»ktory to« (2): tego też niewiem/ ktore to ſłowo Boże/ ták was mowić y wierzyć náucżyło? CzechRozm 55v; NiemObr 33.

Wyrażenia [zastępują zaimek przysłówkowy lub przysłówek]: »ktorego czasu, o ktorym czasie« (4 : 1): GliczKsiąż P2v (2): Ktorego cżáſu Lech w ty kráiny nád Wiſłę z hordámi ſwymi przyćiągnął z Roxolániey/ takież Cżech do Cżech/ w thym ſie niemogą zgodzić Kronikarze náſzy z Cżeſkimi BielKron 336 (2); CzechRozm 70.

»jako a ktorym kstałtem« (1): iż thego rozumieć nie będzyemy/ cochmy zá to powinni [...] y yáko á ktorym kſtałtem to pánu ſwemu záſługowáć mamy RejPos 141v.

»na ktorym miejscu, na ktorych miescach« (3 : 1): chczącz otim sprawiedlywie sye dowiedziecz gdzie ſą y na ktorich mieſczach granycze zwiecziſte tego zamkv naschego oczakowſkie^go LibLeg 11/83v; BielSpr 31v (2); CzechRozm 70.

»ktorym obyczajem« (11): OpecŻyw 82v; GliczKsiąż N5; ſzli do Officiałá proſząc/ áby ſie tego dobrze wywiedzieli/ ktorym obycżáiem then duch przekaża w kośćiele BielKron 212 (3); máło nie wſzyſcy o tym wiemy/ iáko á ktorym obycżáiem narod żydowſki [...] záſzedł był do Egiptu. RejPos 56; BielSpr 57v (3); BiałKat 353v; RejPosRozpr c2.

»dla (a. z) ktorej przyczyny« (2): KochSat B3; Satis mihi multa verba fecisse videor quare hoc bellum genere ipso esset necessarium, Mam za to żem doſić słów vczinił/ okázuyąc to dla czego álbo z którey przicziny tá wypráwá woyenna ná ten czás yeſt wielmi potrzebna. Mącz 338c.

»ktorym sposobem, ktoremi sposoby« (3 : 2): Kthorym ſpoſobem á iakhim ſlożeniem ſwem ty rzecży z ziemie vroſle niemocam j poruſzeniu zdrowia cżłowiecżego pomagaią tho maſz pilnie obacżyć FalZioł II 3a; CzechRozm A3v (2); ModrzBaz 15; CzechEp 77; PaprUp A4v; Spráwę mi dáłá o tym/ którémi ſpoſoby/ Niepewny żywot ludzki zchodźi z ktorey doby. GosłCast 31.

Szereg: »ktory i jaki« (1): tego ieſzcże pewnio nie wiemy ktora y iákaby byłá náuká Piotrá ſ. RejPosWstaw [143³].

β. Retoryczne. W założeniu odpowiedź negatywna: „żaden”. [Wyłącznie zdania dopełniemowe zawsze w postpozycji bez zapowiednika] (17): Powiedz mi? s ktorego piſmá ſwiętego/ To ſlowo na przed wyſſlo Cżyśćiec? Prozno mi maſz vkázáć Proroki bo onim nigdy nie prorokowáli? Prozno Pána [!] Kryſtuſá/ bo onim nigdy nieutzył? Prozno Apoſtoły/ bo onim nigdy nieſłycháli KrowObr 75 (9); Leop 2.Par 32/14; Obácżże z tąd [...] ktore może być iuż więcżſze pomieſzánie/ gdźie przą tego co mowili/ á cżego przeli záſię twierdzą GrzegRóżn H2v; RejPos 319; RejZwierc 185; ModrzBaz 37v; NiemObr 93; ActReg 22.

Wyrażenie [zastępuje zaimek przysłowkowy]. »na ktorym miejscu« (1): powiedz mi? gdzieś o tey náuce/Kryſtuſowey tzytał/ powiedz? ná ktorym mieyſcu Kryſtus Syn Boży roſkazał/ áby kośćioł krześćijańſki Bogu oycu vſtawitznie/ ćiáło y krew Syná Bożego offiárowáć miał? KrowObr 179.

b. Przydawkowe (83):

α. Bez zapowiednika [w tym: zdanie przydawkowe w antepozycji (4)] (79): Tu ſie poczyna Tractat/ To ieſt nauka puſzczania krwie. A zwłaſzcza ktora zyła naprzeciw ktorey niemoczy ieſt vzyteczna FalZioł V 57 (2); LibLeg 10/71v (2); SeklWyzn Fv; SeklKat F2; KromRozm III A2v; Diar 38; KrowObr 131; RejWiz 43v (2); Leop 1.Par 26 arg (4); Ale teraz przed wſzytkiemi day ſwiádectwo ſwoie/ Pod ktorimeś drzewem widział owo ludzi dwoie. Powiedzyał/ że pod iábłonią KochZuz A5; BibRadz *5v (3); BielKron 408 (2); KwiatKsiąż Mv (4); Mącz 10d; SienLek 24; GórnDworz B2; HistRzym 96; WujJud 196; RejPosWstaw 22; przynioſą nam ſpráwę/ ktorą bychmy ſię drogą puśćić mieli/ y do ktorychby miáſt iść. BudBib Deut 1/22 (2); ModrzBaz 83 (3); SkarJedn 99 (2); Oczko 34 (3); GórnRozm H4 (4); GostGosp 122 (2); WujNT przedm 33; SarnStat 417 (2); PowodPr 54.

W połączeniu z przyimkiem + G pl (lub du) (4): RejAp 76v; GórnDworz C6v; Tá ieſt rádá táiemna/ Ktoraby rzecż z tych dwu lepſza byłá/ ieſli ieden mąż ma poiąć więcey żon/ áho iedna żoná więcey mężow. HistRzym 72; PudłFr 5.

Połączenie: »ktory to« (1): Utora rada w boſthwye byla ktorą by to panna myala ſyna bozego porodzycz/ y ſzwolyla troycza ſzwyąta yſz ſyn boſky obral ſobye o yeſzcze z wyecznoſcy dzyeuyczą marya bycz matką czlouyeczenſtwa yogo PatKaz II 30v.

Wyrażenia [zastępują zaimek przysłówkowy lub przysłówek]: »ktorego czasu, w ktory czas« (1 : 1): pylne a swiebodne viwiedzcnie ktorzibi livdzie naschi a ktorego czassv czinyly yezdj do zyemie Czessarza Thur, LibLeg 11/80v; BibRadz Lev 14/57.

»ktorym kstałtem« (1): DOkonawſzy tych kſyążek poććiwych ſpraw cżłowieká cnotliwego [...] y iáko/ j ktorym kſtałthem iemu ſie w káżdym wieku iogo záchowáć przyſthoi/ zdáło mi ſie theż trochę wſpomnieć o náſzey [...] niedbáłośći Polſkiey. RejZwierc 182.

»na ktorym miestcu, na ktorych mie(j)scach« (1 : 2): FalZioł V 60; znaky ti y teras są na ktorich mieſczach kliaſtori zakonv naschego biwali LibLeg 11/86; KwiatKsiąż O3v.

»ktorym obyczajom, ktoromi obyczajmi« (5 : 2): PatKaz I 5v; Poczyna ſie tractat o rodzeniu człowieczym/ iako a kthoremi obyczaymi płod z zywota matek ſwogich wychodzi na ſwiat FalZioł V 15 (2); KwiatKsiąż O3v; Koło/ iż nie ieſt z proſtych Liniy/ przetóż ſtárodawnym y mądrym Geometrom trudność zádawáło/ iáko y którym obyczáiem by ié mieli pomiérzáć. GrzepGeom H3v; RejPosWiecz² 93; RejPosRozpr c4.

»dla (a. z) ktorej przyczyny, dla ktorych przyczyn« (2 : 2): Radbych tu káżde^go z W. M. ſłyſzał zdánie/ [...] dla ktorych przycżyn z iednemi ludźmi rádniey/ niż z drugimi przeſtáćby wolał. GórnDworz C6v; ModrzBaz 14; StryjKron 110; piękny przykład ex Ariſtotele ex Ethicis może ſie tu przytoczyć: Dla czego, dla któréy przyczyny maior poena irrogabatur iis, qui in praelio clypeum amitterent SarnStat 1263.

»ktorym sposobem« (6): BibRadz *4; Mącz 413a; StryjKron 131; ieśli to dobrże/ tákiego nie imáć: ábo owego/ ktory z nieprżyiáćielem Koronnem ma porozumienie/ y poſtánowinie [!]/ iáko y ktorem ſpoſobem ma on nieprżyiáćiel Koronę opánowáć? GórnRozm C4v (2); Phil R4.

β. Z zapowiednikiem [w tym: zdanie przydawkowe w antepozycji (1)] (4): YAko rychło y w kthorych lećiech ſyná ſwego rodzicy myeliby náucżycyelowi yákyemu ná vcżenye á ćwicżenye w náukách dobrych przykázáć y polećić/ myędzy vcżonemi ludźmi/ nye dopiro ále dawno ſporká o tym nyemáła byłá. GliczKsiąż I4v; Mącz 385b; Miedzy innemi rzecżámi y o tem byłá z Ormiány gadká/ ktorychby dni święćić mieli ty świętá SkarJedn 318; Oczko 29.

3. Nieokreślony, jako przydawka w zdaniu [w tym: w pozycji po rzeczowniku określanym (302); z rzeczownikiem domyślnym z najbliższego kontekstu (357)] (1953):

A. Jakiś, któryś; jakikolwiek, którykolwiek; któryś z dwu; żaden (przy zaprzeczonym orzeczeniu lub przyimku oznaczającym brak); aliquis, qui, quidam, quispiam Mącz; quis Vulg; alter Vulg; alteruter Modrz; nullus, ullus Mącz (1759): ListRzeź w. 39 (3); BierRaj 20v; MetrKor 34/134v (21); Liſzká niegdy łácżną będąc/ Chodziłá ná śliwy pátrząc: Mowiąc/ by ktora vpádłá/ Iákobych ią ſmácżno śniádłá. BierEz L3 (5); Tamo nie placżu anij w zdychanija/ krzyku anij ktorégo ſtrachu. Tamo nie glodu/ wrzodu/ anij ktoreégo boiu/ Tamo nie żádneey niemocy anij. ktore teſkliwoſcij OpecŻyw 3 (30); OpecŻywPrzedm C3; PatKaz I 2 (2); PatKaz II 73v (4); PatKaz III 141v (6); FalZioł V 40v (49); BielŻyw 7 (13); GlabGad H3v (7); BierRozm 16; KłosAlg D3v (2); Krol ye^go M. nyerad wydzial abi ſye ktoremv poſlowy yaka krziwda abo ſzkoda ſtala gdj bi przinym wydz ktori staroſczyn nyebel LibLeg 10/122v (49); WróbŻołt 7/4 (2); ZapWar 1548 nr 2668 (7); RejPs 168 (2); ComCrac 13 (5); do poznanya dlya thego bill prziſchethl abi konya kthorego mogl vwyeſcz LibMal 1543/73v (3); RejRozpr I; SeklWyzn f2; RejJóz B7 (4); SeklKat D4 (2); RejKup g5 (8); KromRozm I O4v; MurzHist S2v (4); MurzNT 10v (6); MurzOrt B2; KromRozm II k4 (2); Pod Hyerozolimſkim pátryárchą nyewyem yáko wyele krzeſciyánow/ álbo yeſtli tám ktory pátryárchą teraz. KromRozm III L6 (6); Diar 93 (12); BielKom B3v (5); GliczKsiąż P6 (6); GroicPorz ggv (21); Powiedz kiedy Papież ktory/ roſkázował kośćiołom Greckim? KrowObr 19 (38); RejWiz 157 (16); Leop Deut 18/6 (10); UstPraw G4 (17); ieſliż to kroniki ſwiádſzą/ żeby kiedy ktory krol Polſki był w bitwie poiman/ álbo ieſliż kthory był ránion. LeszczRzecz A6 (5); RejFig Ddv (3); RejZwierz 55v (3); BibRadz Lev 4/2 (12); OrzRozm M4 (13); BielKron 376v (41); GrzegRóżn Nv; Adire aliquem de re quapiam, Yśc do kogo dla którey rzeczy. Mącz 104c; Ne qua depereat, Aby która kartká nie zginęłá. Mącz 105c; Passim nullo ordine, Wſzędzie króm którego rządu Mącz 253a (195); OrzQuin P4v (6); Prot B3; SienLek 155v (9); RejAp 18 (14); GórnDworz Dd5v (21); GrzepGeom D4 (3); HistRzym 14v (5); Bo y thám ná then cżás nie ſłyſzyſz áby ktory Biſkup/ ábo kthory w zakonie náucżony/ ábo kthory przełożony vciekł ſie do niego RejPos 10v (39); RejPosWiecz² 94; BiałKat 71; BielSat D3 (3); GrzegŚm 64; HistLan Bv (2); KuczbKat 190 (5); naydzieſzli kiedy ktory ſąd/ ktory vrząd ktorą roſpráwę/ ktorekolwiek ſthánowienie/ iżby ſie nie vnioſło. RejZwierc 191v (30); BietSpr 62v (3); WujJud 37v (7); RejPosWstaw [143²] (3); Oto ia Iehowá Bog wſzelákiego ćiáłá/ áza przedemną vtái ſię ktora rzecż [quicquam]? BudBib Ier 32/27 (11); HistHel Dv; Strum C3v (4); BudNT IHor 14/36[35] (8); StryjWjaz D4v; CzechRozm 155 (47); PaprPan R; KarnNap E4v; á wſzákże ſędzia zá pewne wie/ że tá rzecż inácżey ſię w ſobie ma/ niżli ktora ſtroná [ab alterutra partium] dowodźi ModrzBaz 90 (38); SkarJedn 162 (15); KochDryas A3v; Oczko [41] (11); SkarŻyw 87 (33); ZapKościer 1579/1v (8); MWilkHist G4 (3); StryjKron 170; Y vcżyniłem ia był rzecż tę/ ták w obec [...] nikogo nie miánuiąc áni iáſnie y otworzyśćie przećiw ktorey zoſobná oſobie piſząc/ bo nie iedney oſoby były błędy (marg) Diálogi nie ſą ſpiſáne przećiw żadney zoſobná oſobie. (‒) CzechEp 6 (34); NiemObr 64 (3); ReszPrz 34 (9); ReszHoz 129; WerGośc 249 (4); WerKaz 291; WisznTr 13; KochTarn 77; PudłFr 58; BielRozm 27 (2); GórnRozm F4 (6); PaprUp G2v (5); ActReg 139 (3); GostGosp 148 (7); GostGospSieb +4v; Phil P4 (2); GrabowSet Tv (4); OrzJan 19 (8); WyprPl A2v; LatHar 665 (7); ábyś tego ſtrzegł oprocz vbliżenia/ nic nie czyniąc z przychylnośći ku ktorey ſtronie [in alteram partem] WujNT 1.Tim 5/21 (45); WysKaz 10; JanNKar C3v (3); JanNKar G2; SarnStat 257 (226); GrabPospR M3 (2); PowodPr 7 (3); tákiego práwá o mężoboyſtwie niewiem ieſli ktora ná świećie nácya ma. SkarKaz 315b (8); KlonKr A; VotSzl C2 (4); CiekPotrSzym )?(3v; CzahTr II2v (3); GosłCast 26 (2); PaxLiz D2; SkarKazSej 681a (3); KlonWor 36 (2).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl [w tym: z rzeczownikiem przy zaimku „który” (13)] [szyk 60 : 5] (65): A nie radzę gich [ryb] ieſć: ażby były kthorem korzeniem z tych zaprawiony. FalZioł IV 42a (2); LibLeg 11/55; MurzNT 108v; GroicPorz q3v (2); Leop Lev 1/2 (2); UstPraw E3v; Záli z was ktory oćiec gdy go prośi ſyn iego o chleb/ poda mu kámień? BibRadz Luc 11/11 (4); thylkom przyrzekł krolowi ich/ ieſli potomká mieć nie będę/ ſyná iego á ſwego ſieſtrzeńcá ktorego ſnich zá ſyná wźiąć BielKron 374 (5); SienLek 41v (2); GórnDworz Ii5v (2); GrzepGeom H2v (3); RejPos 165v (2); BielSpr 39; WujJud 135v; śpiewayćie nam (ktorą pieśń) zpieśni Cyiońſkich. BudBib Ps 136/3 (2); BudNT przedm a2v; CzechRozm 96v (4); ModrzBaz 4v (5); SkarJedn 164; A ieſli którégo z tych źiół/ co ie wyliczamy nie doſtánie/ máło ſye o to fráſowáć Oczko 33 (3); SkarŻyw 358; CzechEp 301 (4); KochSz B; WisznTr 19; Iż mię záwżdy powolnym miła będźie znáłá/ By mię ſnać y nákoniec z Bogiń która chćiáłá. PudłFr 51 (2); PaprUp F2v; GórnTroas 47; LatHar 158; WujNT 1.Cor 15/37 (3); JanNKar E2; SarnStat 1285 (3); SkarKaz 635b.

Połączenia: »ktory inny (a. inszy)« [szyk 157 : 13] (170): pán Iezus przylącżyl ſie k nijm/ iakoby ktory ijnſſy pielgrzym/ ij ſſedl s nijmi OpecŻyw 167v; MetrKor 40/817; FalZioł V 32 (7); MiechGlab 75; WróbŻołt N8; ComCrac 17v; Nieczitami w ſtarim zakonie áby oktorą yną rzeć [!] tak ſrogo karał pan Bog lud zydowſki iako o Bałwophalſtwo SeklKat Ev (3); MurzNT 58v (3); KromRozm III A6 (3); GroicPorz i2 (5); Izali Piotr ſwięty/ álbo ktory Apoſtoł inſzy/ ná ſwoiey głowie trzy Korony kiedy noſił? KrowObr 25v (7); Leop VVv; pokaż nam Eccleſiam magnam, to ieſt/ inne ktore zebránie krzeſćiáńſtwá wielkiego OrzList a4v; BibRadz Lev 13/2 (3); BielKron 439 (2); GrzegRóżn G4; Mącz 13a (2); OrzQuin Aa2v; SienLek 21v (2); GórnDworz N7v (6); GrzepGeom K4; RejPos 226v (5); RejZwierc 53v (2); WujJud 136; BudBib B4; BudNT przedm c4; CzechRozm 177 (39); ModrzBaz 2v (15); Oczko 28v (2); SkarŻyw 180 (2); CzechEp 276 (20); ReszHoz 115; WerKaz 296; GórnRozm M4v; GostGosp 12; KochCz B2v; LatHar 581 (2); WujNT 333 (8); Ale ieſli rycérzki człowiek/ álbo który inny [quivis alius JanStat 1093] którymkolwiek długiem álbo rękoiemſtwem będźie obowiązan/ będźie powinien [...] doſyć zá to vczynić. SarnStat 656 (13); PowodPr 9.

»lada (a. leda) ktory« (6): Ktory wyrok ták wielce waży ten cżłowiek/ iż iy nieledá ktoremu Grekowi [non alicui Graecorum] przywłaſzcża/ ále piſze/ iákoby te słowá ſam Bog mowił, ModrzBaz 26v; Oczko 21v (2); ReszList 141; WerGośc 227; SkarKazSej 660a.

»ktory takowy, taki« [szyk 2 : 1] (2 : 1): Takié piſzęmy gdy niemá być poſpołu z literą z abo ktorą taką wymáwiáno MurzOrt B2v; BibRadz *2v; iż [...] tákowa która krzywdá [aliqua huiusmodi iniuria JanStat 590] przez iednégo álbo więcéy z ſług nieośiádłych kogo potkáłá SarnStat 649.

»ktory ten [= taki]« (1): aby siedzieli (i) sądzili osobno [...] a to tym obyczajem, iż jeśliżeby od ktorego tego wysadzenia rozumiał się być gravatum, aby apelował do wszyćkich trzydzieści i trzech Diar 95.

W charakterystycznej strukturze składniowej: »jeśli ktory« = jak żaden (4): MurzHist R2; Albo y on wykład piſmá S. (rzecz potrzebna yeſli która) o ktorym ſpomina tenże Lukaſz KromRozm II d4; GórnDworz Kk8; Maćie wy wſzyſtkiego doſyć Polacy/ ieſli ktory ná świećie národ GórnRozm M4v.

Frazy: »ktory chce itp.« = ktorykolwiek, obojętne jaki (16): Też ſok ćwiklany z roſchodnikiem broni ciała od cżinienia wrzedzienicz gdy nim namażeſz ktory cżłonek chczeſz. FalZioł I 20a; MurzNT 46; LubPs A5v; GrzegRóżn Bv; przyłóż ná kthorą rękę chceſz/ pod koſtkę/ gdźie ſye dłoń kończy SienLek 140v (2); GrzepGeom I2v; Poźrzy ná ktore miáſto chceſz/ poźrzy ná kthore oſiádłośći chceſz/ ná ktory dom áho ſtan chceſz/ vźrzyſz to iáwnie RejPos 239v (3); SkarŻyw 457 (3); CzechEp 161; LatHar 200 (2).

»ktory się podoba« (1): Qnoviscunque loco potes hunc finire libellum, Możeſz ti xiąſzki skończić ná którim ći ſie yedno mieyſcu podoba. Mącz 344d.

Wyrażenia: »ledwie (a. zaledwie) ktory« (2): MurzNT 78v; tedyby ſie zá ledwie który Státut zoſtał, któré dotychmiast wydawano. SarnStat 314.

»rzadki ktory« [zawsze z rzeczownikiem domyślnym z najbliższego kontekstu] (7): BielKron 261 v (2); Tho pſuie wielkie pány/ iż rzadki ktory przydzie do tey doſkonáłośći GórnDworz G6v (2); był záwżdy zábáwion towárzyſtwem á muzyką ták z nátury/ że rzadkiey ktorey nie vmiał RejZwierc 274v (2); KochWr 39.

»rzadko ktory« [w tym: z domyślnym rzeczownikiem (5)] (7): MurzHist A2; z náſzych zábit/ Dunin ſpráwkowic ránion/ rzadko kthoryby ſnich niebył ránion BielKron 392v (2); HistLan B2v; BielRozm 17; Lecz gdyby ták siedźiał mężoboycá iáko ma śiedźieć/ rżadkoby ktory żyw wyſzedł z wieże [...] ále przećię rżadko ktory bánnit ſwą śmierćią zginie GórnRozm E3.

Wyrażenia [zastępują zaimki przysłówkowe]: »ktorego czasu« (4): PatKaz III 95v; Nequando adverbium, Aby niekiedy/ álbo áby którego czáſu. Mącz 245d (2); GostGosp 74.

»ktorej godziny« (4): bos obieczał, iż ktorey godziny weſtchnie cżłowiek za grzechy, odpuſciſz iemu WróbŻołt nn7v; RejKup k7; LubPs D4; RejPos 7v.

»na ktorym (inszym) miejscu« = aliquo loco Mącz (7): BielKron Mmmm2; Mącz 379b (2); RejZwierc 155; CzechRozm 55v; Oczko 7; ieſli przerzeczeni kupcy [...] zechcą ie przedáwáć álbo ná którym mieyſcu [in aliquo locerum JanStat 905] z nimi ſtać v Miaſt SarnStat 1121.

»ktorym (innym a. inszym) obyczajem« = quo pacto Mącz (6): Pyąty doctor Rychardus mouy nyeſluſzalo aby czyalo maryey ktorym obyczayem bylo vynne grzechu PatKaz I II; GroicPorz sv; BibRadz I 133c marg; BielKron 107v (2); Si quo pacto potes, Iesli którym obyczáyem możeſz. Mącz [390]d.

»dla (a. z) ktorey in(sz)ej przyczyny; prze ktorą inszą przyczynę« (6; 4): Mącz 269a; A cżyni to nie prze ktorą inſzą przycżynę/ iedno iż od Bogá Iehowy poſelſtwo ſpráwował CzechRozm 8 (6); Gdy mieyſce ktoregokolwiek z tych Sekretarzow wákuie/ dla śmierći/ ábo dla ktorey inſzey przycżyny [alia causa] ModrzBaz 26; WerKaz 296; SarnStat 721.

»ktorym (innym a. inszym) sposobem« = quo modo Vulg; quovis modo JanPrzyw (7): Mącz 492h; CzechRozm 199v; WujNT Philipp 3/11; iż Koroná Kroleſtwá przerzeczonego przez té ſucceſsię ná Kroleſtwo mogłáby niekiedy bydź rozdźielona/ rozerwána/ álbo którym ſpoſobem zgwałcona SarnStat 882 (4).

Przeciwstawienie: »nie in(sz)y ktory [szyk zmienny] jedno (a. ale) ten(że) (a. on); (abo) ten(że) (abo) a nie ktory inszy« (8; 5): Ale tego trzebá pilnie pátrzyć/ áby kto kupiwſzy zá pieniądze tytuły/ á náuki żadney w ſobie niemáiąc/ nie łápał/ ábo tego/ ábo ktorego inſze^go [vel hoc vel aliud] doſtoieńſtwa. ModrzBaz 132; oni to fałſzerze nie winem ktorem ięzyku/ ále wtem ktorego vżywali/ piſmo ś. fałſzowáli. BudNT przedm c4; o vſpráwiedliwieniu [!] tym/ ktorym cżłowiek grzeſzy [...] przed Bogiem vſpráwiedliwion bywa/ á nie o ktorym inſzym nád to CzechRozm 206v (10); CzechEp 274.

Szereg: »ktory i jaki« (1): IEſliby ſie miedzy wámi nálaſł iáki prorok [...] á ktore by wam y iákie znáki ábo cudá okázował [...] Nie bądźćieſz poſłuſzni ſłowom proroká tákiego BibRadz Deut 13/1.

a. Jakiś tam, byle jaki, jaki bądź (z wyraźnym odcieniem lekceważenia) (1): káżdey náuki iego [ = Kościoła]/ nie ieſt inſzy fundáment/ iedno piſmo święte/ nie wedla głowy ktorego Hánuſá/ álbo Albrychtá wykłádáne/ ále wedla trádiciy álbo podánia ſtárſzych/ wedla zdánia Oycow świętych/ wedla piſmá Doktorow ś. wedla Dekretow S. Conciliorum rozumiáne ReszPrz 53.

b. Z odcieniem czasowo-warunkowym: jeśli, gdy jakie, ktorykolwiek; qui Mącz, PolAnt, JanStat [w tym: z trybem warunkowym (33); z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: tedy (25), to (4), tam (1); zdanie podrzędne w antepozycji (62), w postpozycji (6); rzeczownik domyślny z najbliższego konteksiu (22)] (68): A która [ryba] w ſobie nie ma takowych przypraw/ thedy iey pożywanie nie ieſt dobre. FalZioł IV 44a; Zaſię znamiona łacznego rodzenia, ſą przeciwne przerzecżonym znamionam/ á nawięczey kthora matka pierwſze dzieci łaczno rodziła krom boleſci FalZioł V 18c; á ktoraby rana nie chciała roſć/ tedy thego oleyku na fleytuch pomazać/ á wranę cżyſcie włożyć. FalZioł V 99v (19); lekarze czo chczą odwildzic tedy winem rozwodniaią, á ktorą rzecż chczą zaſuſzić albo poſtanowić aby ſie ſpołem trzymała tedy miodem tworzą. GlabGad I8v; KłosAlg A4v; LibLeg 6/115 (5); MetrKor 61/224; MurzNT Matth 10/11; LubPs E4; Ktoryby vrząd przyiął zapis/ coby należał mieſżczáninowi ná imienie zyemſkie: táki zapis ieſt niczemny/ á Sędzya przes náſz vrząd ma być karan UstPraw F4 (7); RejZwierz 88v; BibRadz 2.Reg 4/4; BielKron 261 v (4); Mącz 335c (2); Ktorzy tedy ludźie/ máią wielki á cięſzki Skok żyły ſerdeczney/ to ieſt s pánowánia Iáſney żołći/ á krwie. SienLek 23v (2); RejAp 196v; BudBib Ier 6/16; A to ieſt náwiętſza/ który Pan álbo Ziemiánin nie ma po temu czáſu doźrzéć Strum Q4 (4); ale to tylko mowię/ że Laćinſkie kśięgi mniey fałſzu máią. A. ktore máią/ tedy nie ták ſzkodliwe. BudNT przedm c6v; A ktorego z was oycá prośiłby ſyn (o) chleb [Quem autem vestrum patrem petet filius panem]/ áza kámień poda mu? A iesli (o) rybę: áza miáſto ryby wężá poda iemu? BudNT Luc 11/11 [10] (3); ModrzBaz 33; Bo ktory ſługá Pánu ieſt pomocą do cżći/ do ſławy/ do záchowánia [...] tám ma Pan o nim wiedźieć/ y myślić/ y płaćić GostGosp 155 (4); SarnStat 608 (8).

B. Poszczególny, każdy z osobna, każdy z wyżej wymienionych; aliquis JanStat, Modrz; is, qulibet JanStat; quisque Modrz [w tym: „który” w pozycji po rzeczowniku (3); z domyślnym rzeczownikiem (41)] (166): OpecŻyw 176; PatKaz III 137v; FalZioł * 7 (4); MetrKor 57/119v; BielŻyw 30; GDyż w Herbarzu wyſſzey namienionym o każdym zielu z osobna ſziroko ieſt wypiſano, iaką, ktore ma naturę, ieſtli zdrową cżłowieku albo ſzkodliwą. GlabGad K2 (3); KłosAlg A4v (2); RejJóz B 8v; KromRozm I A2v; KromRozm II e2 (2); Bo y to rządnye á ſtátecznye przez ápoſtoły poſtánowyono/ co ktory vrząd ná ſobye nyeſye. KromRozm III K2v (2); BielKom nlb 7; GliczKsiąż A4; LubPs kt; złodźieie wieſzſzą/ á niewiáſty topią albo mną śmierćią wedle zwyczáiu ktorey kráiny trácą GroicPorz kkv (8); KrowObr 114v (2); RejWiz 178 (2); Leop Esth 1 /21 (2); BibRadz Ex 39/14; OrzRozm V2v (2); BielKron 4 (2); Mącz 413a (4); OrzQuin E3; SienLek 42v (6); owa ile ktory obiad/ ábo wiecżerzą koſztowáłá/ tyle zráchowánego ſummą przy káżdym dniu ſtało GórnDworz O6 (10); Miernicy w Mázowſzu vżywáią łokćiá Kupieckiego/ iáki ſye záchowa w którym powiećie GrzepGeom 13 (4); y iáko czo kthoremu ſtworzeniu przywłaſzcżyć racżył/ tákże ſie iuż to koło wiecżnie á nieodmiennie thocżyć muśi RejZwierc 2v (5); BielSpr 35 (4); WujJudConf 207v; RejPosRozpr e2v; BudBib Esdr 3/4; CzechRozm 21 (2); KarnNap A3; ModrzBaz 60 (3); SkarJedn 58 (2); KochPs 203; SkarŻyw 292; StryjKron A3v (2); CzechEp 226 (4); KochJez Bv; KochSz A4v; ReszPrz 11; y ſámi ſię potykali/ iáko ktorey chorągwi kazáno/ y iáko ſię ktora chorągiew w woney [!] potrzebie popiſáłá/ ták ſławę/ álbo nie ſławę odnośiłá GórnRozm B2 (4); KochWr 38; PaprUp A2; Gdy ſie ná kilku mieyſcách łádowáć ma/ iáko ieſt wiele w ktorym Szpichlerzu żytá: á wiele też ktora ſzkutá nośi/ wiedźieć. GostGosp 92 (15); GrabowSet H4; OrzJan 8; WujNT przedm 29 (5); WysKaz 42; JanNKar II 3v; iáko dawność ná którą oſobę [ad quamlibet personam JanStat 444] z práwá przynależy SarnStat 1250 (33); CiekPotr 42; GosłCast 31; KlonFlis F3v (2).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (2): Oczko 5; Druga/ co zá przycżyny przednieyſze ſą tego niebeſpiecżeńſtwá. Trzecia iáko ſię ktoremu z nich pożytecżnie zábiegáć ma. PowodPr 6.

C. Pewien, niektóry [w tym: z rzeczownikiem domyślnym z najbliższego kontekstu (3)] (12): A na poliv ktorzi budi rniely ſobye dla pasyenia bidl swoych poddany naschi tam wzyetho ſtho y pyecz czyeſſyath poglowya bidla. LibLeg 11/89 (4); BielKron 444v (2); kupiectwo vſtáwicżne w budach ſwych prowádzą tymi to duſzámi. Kthore roſſyłáią do Cżyſcá/ do Niebá/ do Piekłá/ á nie ktore [...] tułáiącymiśię zową GrzegŚm A2v; Retundere quorundam linguam et sermones, Zátkáć którym ludzióm gęby. Mącz 469a; GórnDworz S4; RejPos 64v; Bo prozna ieſt około złych praca/ gdzie z ktorych dobrych pożytku niemáſz SkarŻyw 250; ReszHoz 136.

D. Jaki taki; niejeden [w tym: „który” po rzeczowniku (1) ] (7) : niewiaſtham cżarownym j babam z dijabły ſie obieraiączym/ nie cięſzko dać za ieden [korzeń kosaćcowy] ktory złothy by go iedno mogła doſtać FalZioł I 86d (2); RejWiz 94; GórnDworz X3; Bo ćie wnet zdádzą w zyſku/ Sądowni panowie/ Zádrápieſz ſie nieboże/ ktory raz po głowie. BielSat E [idem] BielRozm 33; ia abym iedno siostrę ztey melancoliey wybawił iescze muszę ktory tysiąc pozwolic. ActReg 85.

E. Jeden; unus Pol Ani, JanStat (9): A niechay Mifiboſeth iada v ſtołu mego iáko ktory ſyn krolewſki [veluti unus de filiis regis]. BibRadz 2.Reg 9/11; BielKron 70v; Ieſli ktorego wodzá zábiją wnet prziydzie inſzy ná iego mieyſce przed tym naznácżony. BielSpr 8v; przymi mię proſzę (ćię) do ktorego ofiárownictwá [ad unum sacerdotiorum; do iednéy części kápłańſkiéy WujBib] ábych iadł (tę) ſztukę chlebá. BudBib 1.Reg 2/36.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym (1): y więcey niſzli ktory pogáńſki on Dyoklecyan krwie Chrześćiáńſkiey rozlał [Konstantyn V Kopronim] SkarJedn 200.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (1): dwie ſieſtrze miał [Baldwin]/ ktorą z nich Sybillę dał Gwilelmowi Márſzałkowi Montyferaty BielKron 179v.

Połączenie: »ktory ... drugi« (4): wźięli y opráwili dwa zamki gránicżne pod Litwą/ Wielunia ktoremu imię dáli/ to ieſt Fridburg/ drugiemu Beger/ to ieſt Báworſki. BielKron 369 (3); áni która ſtroná [una partium] ku oſławieniu drugiéy ſtrony [alterius pariis JanStat 844] nie będźie żadnégo poduſczáć SarnStat 1068.

4. Względno-nieokreślony uogólniający jako przydawka przy rzeczowniku. Najczęściej w przepisach, zaleceniach i umowach prawnych. Zawsze z trybem warunkowym w anteponowanym zdania podrzędnym i z odpowiedmkiem zaimkowym w zdaniu nadrzędnymt ktorykolwiek; qui ... –, qui ... is Modrz [w tym: rzeczownik domyślny z najbliższego kontekstu (7)] (45): anakthorim by mya myeſczu [podstarości] poſthawyl stego nyeamam[!] sthąpacz any nygdzyey odchodzycz MetrKor 37/4; FalZioł I 46c; BielŻyw 7; LibLeg 10/91 (2); ktoryby złoczyńcá był pokonány iáſnymi dowody/ álbo by ná świeżym złoczyńſtwie był poimány/ [...] tákowy áppellowáć niemoże GroicPorz cc2v (3); A ktoryby Woiewodá thego niedoyźrzał/ táki ma być karan winą náſzą Krolewſką. UstPraw Av (20); BielKron 201; RejPos 154; BielSat H2v; Strum K2v; Poſpolićie się to zachowuie/ iż ktoryby rzemieśnik [qui opifex] zábił pſa/ ten [is] rzemiosłá muśi przeſtáć robić ModrzBaz 6v (4); a ktora by strona: ten kup snowyęla: albo nyetrzimala, ta przepada [...] 20 slotych czyerwonych ZapKościer 1587/71v (7); Zaden koni v ludźi podróżnych bráć nie ma. Alioqui, któryby Komornik był w tym náleźion/ ten ſzkodę naprzód dwoiáką nágrodźić/ á ktemu dwie Niedźieli w więźieniu śiedźieć ma. SarnStat 974 (2).

5. W funkcji zaimka wskazującego: ten, ten sam, ten właśnie; ipse Pol Ant [zapowiednik w zdaniu nadrzędnym anteponowanym (1), w postpozycji (1) dla zaimka względnego – „który” (1), „co” (1)] (2): Bog ktory rzekł [qui dixit] áby zćiemnosći świátło zaáwiećiło/ ktory zaświećił [ipse illuxit; który rzákł ... ten záświéćił WujBib] w ſercach náſzych ku świátłośći znáiomośći ſławy Bozey w obliczu Ieſuſa Chriſta. BudNT 2.Cor 4/6.

Polączenie: »ktory to« (1): Ale kiedy vczyniſz Figurę z proſtymi kąty/ między tymiż Liniámi iednáko od śiebie idącymi/ między którymi ieſt która z tych to Figur [tzn. romb albo romboid nie mający kątów prostych]/ ieſli mówię vczyniſz ią ták żeby byłá o iednym dnie z którą tho co nieproſté kąty máią/ tedy thá Figurá z proſtymi kąty/ będźie tylkaż iáko ieſt y owá z nieproſtymi kąty. GrzepGeom F4.

** Bez wystarczająceo kontekstu (24): Quod cuius adiectivum, ut quod pomum Które yábłko. Mącz 343d (21); Quando ‒ Kiedy, Ktorego czaſu Calep 885b (3).

II. Zaimek rzeczowny (16698):

1. Wymienny z zaimkiem „kto” (16640):

A. Względny; qui, quis Mącz, Calep, Cn (15533):

a. Wprowadza zdanie bez zapowiednika (2943):

α. Podmiotowe [w tym: w postpozycji (1078), w antepozycji (936), w interpozycji (22), bez zdania nadrzędnego jako bezpośrednia odpowiedź na pytanie (511); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (5); w przypadku zależnym z domyślnym w zdaniu nadrzędnym zaimkiem wskazującym w N (136)] (2547): BierRaj 23; March¹ A4 (2); Rychłoćiem ten żywot ſtráći/ Kto śię cudzym vbogáći: A ktory zdradza bliźniego/ Będzie zdrádzon od drugiego. BierEz Q4v (21); pozdrowił go/ potzalowál/ ktorégo on wydatz ij zabitz ſſukál. OpecŻyw 106 (55); OpecŻywList C; PatKaz I 14 (4); PatKaz II 74v (2); PatKaz III 134 (6); TarDuch A6 (13); FalZioł V 57 (2); BielŻyw 16 (5); GlabGad P5v (2); BierRozm 6; LibLeg 6/156 (4); WróbŻołt 31/1 (34); WróbŻołtGlab A4v (2); ſnádnie będą od niego wzgádzeni ktorem by ſie niepodobáły ſpráwy iego. RejPs 167 (17); ComCrac 21; RejRozpr K2v; SeklWyzn c3v (2); RejJóz Lv (3); LibMal 1546/110v; SeklKat P (31); RejKup o5 (2); á w ktorym dufaſz tobie ſmiertelny trunek poda [De quo confidis tibi mortis pocula dabit]. HistAl L3 (7); KromRozm I C3 (16); MurzHist G2v (5); MurzNT Ioann 1/26 (24); MurzOrt Bv; KromRozm II n3 (4); KromRozm III K4v (10); Diar 82; WM to dobrze wiecie, a ktory by nie wiedział, ma wiedzieć DiarDop 112; Ktory piſmo waży lekce/ Cżytáiących ſłucháć nie chce/ Ieſt podobien ku głuchowi/ Y niememu dobytkowi BielKom A (6); GliczKsiąż K6 (2); LubPs S6v (17); GroicPorz b2v (17); KrowObr 152 (54); RejWiz Cc6 (7); Kthory chodzi proſto/ zbáwion będzie: ktory przewrotnemi idzie drogámi/ zá raz vpádnie. Ktory ſpráwuię [!] źiemię ſwoię/ ná gie [!] ſie chlebá/ ále ktory [Qui ... qui ... Qui ... qui; Kto ... kto... Kto ... kto WujBib] náſláduie proznowánia/ będzie pełen niedoſtátku. Leop Prov 28/18 (128); OrzList f3 (2); UstPraw Ev; KochZuz A2v; RejFig Ee4; RejZwierz 40v (2); A ták kupcy y ktorzy wſzytko wykłádáli ku przedawániu/ ſtali przed miáſthem Ierozolimſkim [Et remanserunt negotiatores et venditores omnis venalis extra Ierusalaim] BibRadz 2.Esdr 13/20 (115); Goski A7v; OrzRozm L3v; Rzekł k nim Moiżeſz/ ktory ieſt Boży bądź zemną BielKron 34v (67); GrzegRóżn F2v (3); KochZg A4v; KwiatKsiąż E3 (3); Mącz 67d (27); OrzQuin C3 (2); Prot D4 (5); SarnUzn A4v (8); SienLek 113v (7); LeovPrzep b2v; Wodę łyſzką mierzą ktorzy wſzechmocność Boſką rozumem ogárnąć chcą RejAp Ff3 (21); GórnDworz Ee5v (3); HistRzym 43v (4); RejPos 152 (42); RejPosWiecz² 91 (12); BiałKat 136 (21); BielSat D (4); GrzegŚm 7 (13); KuczbKat 330 (9); RejZwierc 49v; BielSpr 6 (18); KochMon 22; WujJud 45 (21); WujJudConf 229v (8);. RejPosRozpr b4v (15); RejPos [21³]v (12); BudBib Eccli 24/25 (44); MycPrz I Cv; Pánie oto ktorego ty miłuieſz niemoże. BiałKaz C2v (5); BudNT Matth 2/20 (29); CzechRozm 250v (20); KarnNap Bv; Záprawdę nie ieſt godźien w przygodźie ſwey miłośierdźia drugich/ ktory [qui] nád nędznemi niema zmiłowánia. niegodźien ieſt pomocy ludzkiey/ kto [qui] w niebezpiecżeńſtwie będącym rátunku niedawa ModrzBaz 68v (51); SkarJedn 265 marg (12); KochOdpr C3v (2); Oczko 21v; KochPs 50 (44); SkarŻyw 57 (20); ZapKościer 1580/10v (2); MWilkHist 13 (2); ktorzy kolwiek kiedy wiáry drugim nie chowáli/ ktorzy przyśięgę ſwą y nieprzyiaćiołom łamáli/ záwſze potym rychło ná ſobie znácżną kaśń Bożą odnośili. CzechEp 13 (49); KochJez B4; NiemObr 116 (13); KochFr 34 (3); KochMRot B3v; ReszPrz 24 (5); WerGośc 204; WerKaz 293 (2); WisznTr 23; BielSjem 33 (2); KochPieś 43 (2); PudłFr 42 (2); We zgodźie z ſobą mięſzkáiąc [małżeństwo]/. Prace rąk ſwych vżywáiąc; Iedno drugiemu vgadza/, Ktore ná ten ſtan pámięta. ArtKanc V3 (28); Ktorzy idą do Rzymá/ powiedzćie te cudá/ Iż iuż kámienie woła do wſzyſtkiego ludá. BielRozm 2 (2); GórnRozm A; KochProp 13; KochWr 22; PaprUp Fv; ZawJeft 48 (9); ActReg 86; GostGosp 150 (4); GrochKal 11 (2); Phil E3 (6); GrabowSet K (9); KochFrag 42 (5); OrzJan 19 (3); LatHar 410 (72); KołakCath A3; KołakSzczęśl C (7); Ocuć ſię ktory [qui] ſpiſz/ y powſtań z martwych WujNT Eph 5/14 (212); WysKaz II (7); JanNKarGórn G4v; A wſzákóż y ten leuitá/ to ieſt/ który ſie lewą ręką náuczył robić/ nie ma zayźrzeć innym co práwą ręką rabiáią SarnStat 1306 (82); SiebRozmyśl E2v; WitosłLut A6; GrabPospR K4; KmitaSpit B3v; PowodPr 62 (11); SkarKaz 209b (25); CiekPotr 87(2); CiekPotrŚredz )?(4; CzahTr D (6); Kto táki? á ták śmiáły? powiédz iáſnie o tym. (‒) Którégo twoiá łáſká/ wiárá moiá po tym/ Nieruſzyły nic GosłCast 64 (4); PaxLiz B4; SkarKazSej 693a (4); KlonFlis B2 (2); SkorWinsz A3; KlonWor 52 (6); ZbylPrzyg B4; SzarzRyt B2 (4).

W formule kończącej modlitwę kościelną zawsze w postpozycji (42): z vpadkow mogich racży mie wybawić/ Ktory z Bogiem oyczem y z duchem ſwietym żywieſz y kroluieſz na wieki wiekom. TarDuch E2; RejPos 339v; SkarJedn 330; á cokolwiekeſmy niedbále odpráwili/ rácż miłośćiwie odpuśćić: ktory w Troycy doſkonáłey żywieſz y kroluieſz Bog ná wieki wiekow. Amen. LatHar 50 (26); WysKaz 48; SiebRozmyśl E4 (3); SkarKaz 423b (7); SkarKazSej 67 7b (2).

W połączeniu z zaimkiem osobowym (1): Stárſzych [...] dla Páná Bogá proſzę/ ktorym ieſt y ią też ſtárſzy/ páśćie trzodę KrowObr 22.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl [zdanie podmiotowe zawsze w antepozycji] (7): WróbŻołt S7v; RejPs 73; Ale ktory z nich zwycięży/ będzie zemną chodził w białym odzieniu RejAp 36v; RejPos 314v; Ktorego z was ośieł álbo woł do ſtudnie wpádnie/ á nie wnet go wyćiągnie w dźień ſobotny? BudNT Luc 14/5; KochMRot A4v; SarnStat 236.

Połączenie: »ktory też« (1): ktory będźie ná dáchu niech nie ſchodźi do domu [...] ktory też będźie ná polu/ niech ſię nie wraca ná zad/ bráć płaſzczá ſwego. WujNT Mar 13/16.

1) Zdanie podmiotowe tłumaczeniem rzeczownika lub przymiotnika łacińskiego [w tym: uzupełnione odpowiednim wyrazem polskim stojącym po nim (37), uzupełniające odpowiednik polski stojący przed nim (93), interponowane między odpowiedniki polskie (4), bez dodatkowego odpowiednika polskiego (374)] (508): Hamiota. eyner der mit dem angel fiſchet. Ktory wędam łowy. Murm 94 (37); Caeso, Wyprotek/ którego z żywota matczinego wyproto. Mącz 30b; Hemicranici, Których puł głowy boli. Mącz 154c; Mater matrima, Która yuż mátką yeſt á yey mátká yeſzcze żywá. Mącz 211a; Popa, Który bydlętá y ine zwierzętá ku ofiárowániu przedáwał/ ofiárowny rzeźnik. Mącz 312b (451); Koheleth tłumácży ſię zgromádzáiący/ zgromádzićiel/ albo ktory zgromadza. BudBib I 339a marg; Importunus ‒ Nie wcżas, ktori ſwego czaſsu rzeczi nieodprawuie, vprzikrzaiąci ſie. Calep 513a (18); GLADIFER. Miecznik, który miecz nośi, gdy ſie pompá álbo fest iáki tráfi. SarnStat 233.

β. Dopełnieniowe [w tym: w postpozycji (142), w antepozycji (31), w interpozycji (23), bez zdania nadrzędnego jako bezpośrednia odpowiedź na pytanie (2); „który” w N z domyślnym w zdaniu nadrzędnym zaimkiem w przypadku odpowiednim dla orzeczenia (107)] (198): Idźćie też á oglądajćie/ O ktorym ták pilnie gadaćie. BierEz B4 (2); OpecŻyw 188v (2); PatKaz I 16; PatKaz II 73; TarDuch A7; FalZioł IV 37d (3); GlabGad P5; WróbŻołt V8v; Ale wżdy ktorzy ſą przeſládowce ſpráwiedliwoſći ná więtſſey pieczy ma. RejPs 16v (4); ComCrac 20; SeklKat G4; MurzHist F2v; KromRozm III K5v (2); Diar 62; BielKom B4 (2); KrowObr 181v (3); RejWiz 179; Leop Lev 24/22; KochZuz A5; BibRadz 2.Mach 1/27 (2); BielKron 259 (12); Quid moraris abeuntem, Co zádzierżawaſz który zoſtáć nie chce Mącz 232d (2); SienLek 109; Bo ia ktore miłuię vpominam y karzę. RejAp 44 (6); RejPos 301 (5); BiałKat 336; KuczbKat 85 (3); RejZwierc 130v (2); BielSpr 29 (2); WujJud 88; RejPosWstaw [21²]; wydawáli [srebro] ćieślom [...] Też mularzom/ ktorzy kámienie rzezáli/ y ktorzy drzewo y kámienie gotowáli dla zápráwionia roſpádlin domu Iehowine^go/ y káżdemu kto wychodził (onego) domu nápráwiáć. BudBib 4.Reg 12/12 (14); HistHel B; MycPrz I B2v; BiałKaz Ev; Bo wierzyć muśi kto przyſtępuie ku Bogu/ że ieſt Bog/ y ktorzi go ſzukáią/ odpłaycą będzie [et inquirentibus se remunerator sit] BudNT Hebr 11/11 [6] (8); StryjWjaz C2v; CzechRozm 198 (6); PaprPan Ffv; A záiſte wielmożna rzecż ieſt/ á wſzem wobec/ y prywatom y ktorzi ná vrzędźiech ſą [tum privatis, tum qui in magistratibus sunt] pocżćiwa ModrzBaz 95 (2); SkarJedn 118; SkarŻyw 391 (5); KochTr 21; MWilkHist L (2); CzechEp 359; NiemObr 107 (5); WerGośc 203 (2); WisznTr 16; ArtKanc E7 (3); Okaż twą łáſkę którzy ćię ſzukamy ZawJeft 20 (5); GostGosp 30; GórnTroas 15; Nie naydźieſz/ ktoby z ſercá pożáłował/ Nie máſz/ ktoryby z chęći porátował GrabowSet 14 (2); OrzJan 9; LatHar 736 (3); WujNT 449 marg (9); KMieć nie będźie mógł Szláchćicá ktoregokolwiek/ álbo który ſie zá Szláchćicá ma [pro nobili se gerenti JanStat 556]/ względem Szláchectwa iego nágánić SarnStat 238 (44); KmitaSpit B4v; PowodPr 67(2); SkarKaz 348b (2); CiekPotr 84; Naprzod do Miłosćiwego y łáſkáwego Cżytelniká/ y ktorzy ſłucháią. CzahTr A4v; KlonFlis D2.

γ. Orzecznikowe [w tym: w postpozycji (177), w interpozycji (2); zaimek „który” w N (144), w przypadkach zależnych, z domyślnym w zdaniu nadrzędnym zaimkiem w I (35)] (179): OpecŻyw 105 (6); WróbŻołt 88/49; Chriſtus ieſt ktory ſiedzy vboga oycza/ ktory ſię prziczinia zanamy SeklKat O4v (5); KromRozm II h; KromRozm III N (4); Tenći ieſt tylko ſam/ ktory nas zbawia/ ten ieſth tylko ſam obroną náſzą KrowObr 161v (8); Leop Ioann 1/27 (17); BibRadz Deut 31/8 (7); BielKron 227 (3); Hic est ille tuus commendatitius. Ten yeſt któregoś mi záliećił. Mącz 206d (2); RejAp 117 (5); HistRzym 49v; RejPos 112v; GrzegŚm 30; KuczbKat 115 (2); RejZwierc 9v; WujJud 218 (3); RejPosRozpr e2 (4); RejPosWstaw [21²]v (2); BudBib 2Par 24/26; BudNT Philipp 2/13; CzechRozm 9v; SkarŻyw 566 (2); CzechEp 123 (3); NiemObr 82 (3); KochMRot C; KochEpit A2v; Ahowiem BOG ieſt/ ktory do iednośći zgromadza. A Szátan záś ieſt ktory miedzy bráćią iedność rozrywa. ReszPrz 94 (3); Iam ieſt [Kaliopea o sobie]/ ktorey dał ſyn piękney Látony/ Ná wiecżne cżáſy głośnobrzmiące ſtrony. GrochKal 4; LatHar 469; Nie mniemayćieſz ábych ia was oſkárżáć miał v Oycá: ieſtći ktory was oſkarża Moyzeſz WujNT Ioann 5/45 (23); Bog ieſt ktorego prośim: [...] á ludźie y święći ktorzy z námi proſzą. SkarKaz 636b (8).

1) Orzeczenie w zdaniu orzecznikowym pod względem formy osobowej dostosowane do podmiotu w zdaniu nadrzędnym wyrażonego zaimkiem osobowym (56): Ty ies ktory máſs przydz/ cżyli drugiégo ocżekáwámy. OpecŻyw 47 (2); TarDuch A3; WróbŻołt 64/8 (4); Wielki. Ceſarzu my ieſteſmy ktorzyſmy Dariuſa rękoma właſnemi zábili [nos Darium proprios manibus interficimus]. HistAl G4v; KrowObr B2 (2); Leop 2.Reg 24/17; BibRadz Is 48/15 (4); BielKron 73v; GrzegRóżn I2v; SarnUzn B5 (4); RejAp 63; Pánie wierzę żeś ty ieſt ktoryś wſzytko ſtworzył/ á ktory náwrácaſz błądzące. HistRzym 127v (10); RejPos 315v (2); RejPosWiecz³ 98; BiałKat 76; WujJudConf 30; BudNT Matth 11/3; Iam ieſt ktora wyſławiam Páná y śpiewam Bogu Izráelſkiemu. SkarŻyw 560 (2); CzechEp 238 (4); NiemObr 95; LatHar 717; KołakCath A3v; KołakSzczęśl B4; lecz wy ieſteśćie ktorzyśćie wytrwáli [vos autem estis, qui permansistis] przy mnie w polkuſách moich. WujNT Luc 22/28 (7); SkarKaz 347a.

δ. Przydawkowe [w tym: w postpozycji (16), w antepozycji (4); „który” w N (12), w przypadkach zależnych (8), z domyślnym w zdaniu nadrzędnym zaimkiem wskazującym w G (19), dzierżawczym (1)] (20): RejPs 17; A dam ćię w ręce tych ktorzy ſzukáią duſſe twoiey/ y w ręce ktorych ſie ty oblicża boiſz/ y w ręce Nábuchodonozorá Kolá [!] Bábilońſkiego/ y w ręce Cháldeyſkie. Leop Ier 22/25; BielKron 165v; RejAp 47v (2); RejZwierc 155 (2); WujJudConf 92; A ſámi wiećie iż potrzebam moiem y ktorzy zemną ſą/ ſłużyły te ręce BudNT Act 20/34; y nieprzyiaćielowi ztąd ſerce rośćie/ wiedząc że nieumieią ſpoſobu walcżenia/ z ktoremi [in iis, cum quibus] ſię potkáć máią. ModrzBaz 110v (3); SkarŻyw 179; GrabowSet Tv; LatHar 33; WujNT Apoc 20/4 (3); WysKaz 22; Prośbą tedy przerzeczonych Sędźi/ y którzy té práwá chówáli [et conservatorum pracfati iuris Theutonici JanStat 1023] łaſkáwie Ikłónieni SarnStat 957.

b. W odniesieniu do zaimka jako podmiotu lub dopełnienia zdania nadrzędnego wprowadza zdania podrzędne przydawkowe, określające bliżej osobę lub osoby przez ten zaimek wyrażone (12590):

α. Wskazującego lub uogolniającego [w tym: zdanie podrzędne w stosunku do zaimka w postpozycji (10 821), w antepozycji (489), interponowane między dwoma zaimkami (67); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (11377): ZapWar 1507 nr 1986 (7); Abowie^m ktorego Rzemioſło opuſſcza, themu żaden liſt niema bycz dan. ListRzeź w. 30 (3); BierRaj 17 (19); wſzyczczy kthorzy thego poządaczye rzeczczye naboſznye. Amen. PowUrb +4v (2); MetrKor 34/134v (12); March¹ A4v (12); BierEz R (55); Tys ieſt ona w ktoréiem iá odpocżywál ſiedmioraką laſką/ ij dary ſwymi ciebie napelniaiątz OpecŻyw 185v (90); OpecŻywList C2v; OpecŻywSandR nlb 3; ForCnR C4 (5); PatKaz I I7v (11); PatKaz II 26v (12); PatKaz III 151 (11); HistJóz D3 (5); KlerPow 10; TarDuch A5 (7); FalZioł I 5a (129); Czos to dziwnego ieſt, ieſtliże ten ktocie zna tobą gardzi, á ten cie miłuie, ktory cie nie zna. BielŻyw 121 (57); BielŻywGlab nlb 11 (6); GlabGad Mv (6); MiechGlab 50 (9); BierRozm 10 (9); KłosAlg Av (2); aby y thych chtorzy ſſu thego przyczynv [...] tv y na onym ſwyecye pan bog nye ſzkaral LibLeg 8/133 (82); March³ V6 (6); WróbŻołt qq4v (141); WróbŻołtGlab A2v (6); RejPs 147v (203); ComCrac 20 (10); LibMal 1548/138 (5); RejRozpr C3v (4); A ktory niema maiętnoſczy Albo kupiey nad piendz ſeth zlotych. Then pieſſego wezbrogiei przecziwko nawalny Tureczky moczy wyprawy. ConPiotr 30v (8); SeklWyzn Fv (26); RejJóz Q2 (5); SeklKat 13 (100); RejRozm 393; RejKup v4 (23); RejKupSekl a3v (2); Iako Filipowi obiawiono/ iże ten [ille] po ſmierći iego miał krolować/ ktoryby [qui] na przerzecżonym koniu iezdził/ [...] miał odpowiedź krol Filip [...] iżeby ten [ille] po ſmierći iego krolowáć miał/ kthoby [qui] ná tym okrutnym koniu iezdził. HistAl A8v (22); KromRozm I O4 (40); MurzHist 04 (59); MurzHistSekl ktv; MurzNT Matth 7/8 (115); MurzOrt B3; KromRozm II h2v (43); KromRozm III G2v (85); Diar 97 (29); DiarDop 100 (15); MrowPieś A3v; BielKom kt (6); GliczKsiąż Pv (99); LubPs X3 (158); GroicPorz A3v (69); GroicPorzRej C4; Náutz nas pánie/ ábyſmy iey ſluſzną poſlugę tzynić mogli/ iżeby oná byłá wodzem/ ktora ieſt gwiazdą morſką rzetzoná KrowObr 162 (186); RejWiz 116v (47); Wyſzedł ten ktory ſieie/ rozſiewáć náſienie ſwoie [Exiit qui seminat seminare semen suum] Leop Luc 8/5 (494); OrzList d2 (10); vſtáwiamy/ áby káżdy ktory iaz ná ſwym imieniu ma [statuimus ut singuli, quicunque habent obstacula in suis bonis JanStat 1103] zrzućił gi do Swiątek przyſzłych UstPraw K3 (19); KochZuz A3v; LeszczRzecz A2 (2); RejZwierz 123v (17); Kto nie wchodźi drzwiámi do obory owcżey/ ále wchodźi inędy/ ten ieſt złodźiey y zboyca. Ktoryć záſię wchodźi drzwiámi/ tenći ieſt páſtyrz owiec. BibRadz Ioann 7/2 (685); Goski A8v; OrzRozm G3 (21); BielKron 72v (355); GrzegRóżn Bv (24); KochSat B4 (2); KwiatKsiąż Cv (68); Nemo est quin intelligat populum Romanum, etc. Zaden nie yeſt któryby nie rozumiał k czemu ſie lud Rzimski ma. Mącz 245b; Nam reus est ille, Który bywa przed ſąd przes powodną ſtronę pociągnión. Mącz 354d (144); OrzQuin Cv (32); Ktory moiey vwierzył zmysloney pokorze/ Temu nie poffolgowáło to me zdrádne morze Prot A4 (25); SarnUzn C8v (17); SienLek 111v (46); LeovPrzep E (4); RejAp 71v (215); ia odpuſzcżam y temu ktory iuż wyſtąpił/ y temu kto ſie ieſzcże dopuśćić ma/ ták máłe^go grzechu GórnDworz E4v (204); GrzepGeom B3v (6); Mężu boży proſzę ćie prze miłoáć onego ktory wiśiał zá nas zá grzeſzne ná krzyżu HistRzym 45v (45); RejPos 122 (564); RejPosWiecz² 93v (38); RejPosWiecz³ 96v (12); BiałKat 251 (98); BielSat G2 (6); GrzegŚm 10 (38); HistLan C (12); KuczbKat 430 (132); RejZwierc 9v (85); BielSpr 9 (47); KochMon 27 (2); WujJud 118v (158); WujJudConf 97v (58); RejPosRozpr b4 (26); RejPosWstaw [41²]v (72); BudBib 4.Esdr 16/51 (166); BudBibKaw A2; HistHel ktv (2); MycPrz II A (13); Strum M; WierKróc B3 (3); BiałKaz F2 (38); BudNT przedm a 2v (37); StryjWjaz A3v; CzechRozm 135 (282); PaprPan Hhv (14); KarnNap F2 (4); Aza ten ktory zágábnął więtſzą sławę otrzyma/ niżli ten kogo zágábniono? áza ten ktorego pirwey ná złem vcżynku záſtano więcey będźie vśláchcon/ niż ten ktory pośledzey? ModrzBaz 61 (653); ModrzBazBud ¶5v (2); Miáſtá y zámku nikt ſpráwowáć nie może/ ktory mocy od Páná y krolá nie wezmie: á ſłowem Bożym y ſpráwowánim ſákrámentow [...] ſzáfowáć ma káżdy/ kto ſię nie leni? SkarJedn 49 (102); KochOdpr C3 (2); Oczko 11v (19); KochPs 165 (29); Ták ſię vniżáłá/ iſz kto iey nieznał [...]/ gdy ią vyrzał/ zá tę iey niemiał/ ktorą byłá. SkarŻyw 140 (359); MWilkHist A2v (4); StryjKron 59 (23); ZapKościer 1582/32v (5); CzechEp 200 (288); CzechEpPOrz *4 (4); NiemObr 133 (153); KochFr 86 (7); KochWz 137 (2); KochMRot A3v (3); ReszPrz 56 (21); ReszHoz 114 (19); ReszList 167 (13); WerGośc 223 (13); Przytym káżdy/ ktory álbo ktora wſtępuie w Małżeńſtwo/ ma v śiebie vwáżyć WerKaz 291 (9); WisznTr 32 (3); BielSjem 19 (6); KochPam 84; KochPieś 19 (3); KochSob 58; PudłFr 48 (11); ArtKanc L9v (40); BielRozm 33; Y ták pierwey był tęn ſkaran/ ktory odnioſł krżywdę/ niżli tęn kto ią vczynił. GórnRozm H4v (63); KochWr 35 (6); PaprUp E4v (30); ZawJeft 36 (11); ActReg 17 (47); Calep 985b (3); GostGosp 44 (2); GostGospPon 168 (3); GostGospSieb + 4v; Phil 12 (64); GórnTroas 37 (11); KochCn B4 (3); KochPij C3v; GrabowSet B2v (17); KochAp 10; KochFrag 24 (6); KochFragJan 3 (2); OrzJan 135 (53); WyprPl A3v (2); LatHar 450 (191); KołakCath C5v (4); KołakCathOkuń A2v; KołakSzczęśl C3v (11); RybGęśli D (3); Iákoż tedy wzywáć będą tego w ktorego nie vwierzyli? Albo iáko vwierzą temu o ktorym nie ſłyſzeli? WujNT Rom 10/14 (1042); WysKaz 3 (29); JanNKar Bv (3); JanNKarGórn G4v (2); Sędźia z Podſędkiem Roki y Sądy będą ſądźić: nic nie bacząc ná niebytność onégo álbo onych/ który álbo którzy [illius et illorum qui JanStat 453] mieli bydź przy nich SarnStat 916 (689); SiebRozmyśl F4 (7); GrabPospR K4v (8); KmitaSpit C6; PowodPr 9 (25); SkarKaz 607b (115); VotSzl B2v (6); CiekPotr 23 (26); CzahTr H2v (15); GosłCast 9 (10); PaxLiz C2v (2); SkarKazSej 660b (50); KlonFlis Fv; SapEpit Bv (2); KlonWor 54 (17); PudłDydo A3v (3); RybWit A2; Nie tegoć zacnym zową, co ſię zacnie rodźi, Ani tego ktory wymyślnoſtroynie chodźi: Ale tego, ktorego baczą tey ochoty, Iże gárdźi Stroiámi, á ma ſię do CNOTY. ZbylPrzyg kt (2); SzarzRyt C2 (2); SzarzRytJSzarz nlb 2.

W formule konczącej modlitwę kościelną (1): On to nam wſzytko z domu ſwego ták bogátego pośle. Ktory żyie y kroluie ná wieki wiekow. Amen. SkarKaz 246b.

W połączeniu z zaimkiem wskazującym lub osobowym (2): pragnącemu niemogę podatz napitz ſie mu wody/ ktorégom gdy ieſſcże był maly/ kármilam go ſwymi pierſiámi OpecŻyw 150; Sczęśliwy ieſteś káżdy/ którégo ćie/ Nie w wielkim gminie/ ni w gniaźdźie wyſokiem Bóg poſtánowił ZawJeft 24.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl [zdanie podrzędne w antepozycji (7), w postpozycji (1)] (8): ktory zwas ma kortzak ten będzie moim niewolnikiem HistJóz D3; LibLeg 10/91; ſérdecznie śię roślitowáł [Jezus] nad nięmi i vzdrowił ty którzy znich chorowali [et curavit aegrotos eorum] MurzNT Matth 14/14; UstPraw A3; BudBib Gen 44/9; HistHel C; SkarŻyw 436; a ona teſz yego zona zapiſzuyę yemu do yego smyerczi Ktore snych Pán bog pyerwy Raczy wſząncz ten ma: thego vſzywacz: do swy smyerczy ZapKościer 1586/65.

Połączenia: »ktory oto« (2): BibRadz *4v; ty y o tych ktorzy oto ſzáleią/ dźiś w rádźie wiernie rádźić/ y o nich wotowáć maſz OrzRozm A4.

»ktory sam« (2): KrowObr 193; zmyſláią ſye być Páſterzámi Bożymi owieczek Páńſkich/ mimo onego ktoremu ſámemn pan Kryſtus rzekł: Paſce agnos meos. OrzList g4v.

»ktory taki« (1): A kthore tákie [tj. uciekających niewolników] pogonią álbo ſtroże poimáią rozmáitemi mękámi ie trapią BielKron 261v.

»ktory to« (9): W ćiérniu zaśiany/ ieſtci tęn ktoryto słucha słowa bożégo MurzNT 66 (4);BielKron 348v; HistRzym 53; RejPos 300v marg; MycPrz II B2v; CzechRozm 109.

»ktory wszystek« (1): prziydę do tych [...] kthorzy wſzyſcy[omnes hi] nie w murzech mieſzkáią/ nie máiąc áni zawor ani bran. BibRadz Ez 38/11.

1) Zdanie przydawkowe tłumaczeniem rzeczownika lub przymiotnika łacinskiego [w tym: uzupełnione odpowiednim wyrazem polskim stojącym po nim (47), uzupełniające odpowiednik polski stojący przed nim (85), interponowane między odpowiedniki polskie (9), bez dodatkowego odpowiednika polskiego (341)] (482): Doctor, Doktor Ten który vczy/ Vczyciel. Mącz 93b; Snppositor et suppositrix, Ten który podrzućił odmienił/ podrzućiłá odmieniłá yedno dźiecię zá drugie. Mącz 312a; Reges aerarii, Szácownicy álbo poborce ćy którzy ſzácunki vſtáwiáyą y odbieráyą. Mącz 349c; Solicitator, Ten któri nálega komu ócz/ vpominácz. Mącz 399c (207); Insecabilis ‒ Ten ktori nie może bic na ſztnczki rozdzieloni, nierozdzielni. Calep 541b; Laudator ‒ Chwalcza, wisławiacz. Laudatrix ‒ Ta ktora chwali Calep 586a (275).

2) Z dodatkowym zaimkiem w zdaniu nadrzędnym [w tym: obydwa zaimki w tym samym przypadku (56), w różnych przypadkach (11)] (67): Temu ktory ma nágą rzyć/ nietzrebámu [!] ſie przed złodźieymi kryć. March¹ A4v [idem March³ V4v] (3); Sluſſno bylo aby on ie pirwej naucżyl ktoré naucżicielmi ij doktory ludſkiémi mietz ie vmyſlil. OpecŻyw 42; PatKaz I 11; FalZioł I 47c; BielŻyw 154 (2); March³ V4v (2); WróbŻołt 100/6; LibLeg 6/118; RejPs 47; RejKup b2; LubPs ff2 (5); KrowObr 66; á od tego ktory niema/ y to co ma odiętho będzie od niego [ab eo autem qui non habetf et quod habet auferetur ab eo]. Leop Luc 19/26 (3); RejZwierz 35v; BibRadz Bar 4/28 (9); BielKron 201; KwiatKsiąż Lv; SarnUzn D; SienLek 105; RejAp 31; HistRzym 124; RejPos 315v (3); BudNT Act 15/38; CzechRozm 257 (3); ći ktorzi bywáią zániedbáni/ tedy y oni álbo niedbáią zgołá o Rzecżpoſpolitą/ álbo ią w nienawiśći máią [ut qui negliguntur vel negligant etiam ipsam rempublicam vel odio habeant] ModrzBaz 19; ći ktorzi [qui] ná oſtátecżnem ſtopniu żywotá ſwego ſą/ ći chwały y sławy od Bogá cżekáć máią [iis laus ... expectanda esf]/ nie od ludźi. ModrzBaz [38]; KochPs 61 (3); SkarŻyw 91 (2); CzechEp 242; WujNT Matth 5/43 (11); tę łáſkę temu ktory go bez wſtydu y boiáźni obrażał/ dáć mi gotow? SkarKaz 348b (2).

β. W odniesieniu do „to” (a. „toć”) zastępująecgo zaimek wskazujący; zawsze w funkcji podmiotu w połączeniu orzecznikiem [w tym: zdanie podrzędne w antepozycji (6)] (127): BierEz Q; OpecŻyw 148; PatKaz II 76; to yeſt czlouyek nalepſzy ktory nyetelko ſam ſobye ſwą cznotą yeſt pozyteczen ale y ynſzym drogą knyey ukazuye a to yeſt nagorſchy kto nyetelko yſz ſarn zly ale y ynſche pogarſcha PatKaz III 149; BielŻyw 71; RejPs 36 (10); HistAl K3 (2); MurzNT 126; KrowObr 64 (29); Abowiem nie to ieſt Zyd / kthory ieſt iáwnie Zydem [nie ten ieſt Zydem/ ktory ieſt na iáwiu WujNT] [...] ále ten ieſt práwym Zydem/ ktory potáiemnie ieſt żydem Leop Rom 2/28 (3); RejZwierz 34v (2); BibRadz Prov 8/32 (2); BielKron 333 (4); Quis illic est quem procul video, Kto to yeſt którego z dáleká widzę Mącz 324c; RejAp 193v (7); GórnDworz Ii4; RejPos 346 (22); RejZwierc 13 (8); BielSpr 4; choćby to pewná iż ALMA znácży dziewicę/ wſzákże niedowiedziemy tych słow zeby to dziewicá byłá/ ktora pocżęłá. BudNT Gg3; ModrzBaz 64; SkarJedn 158 (3); KochOdpr A3v; SkarŻyw 103 (3); ktorego záś obacżyſz kocháiącego ſię we krwi prześládowánia/ wilk ći to ieſt CzechEp 38 (4); NiemObr 180; KochMuza 27; KochPieś 51; GórnRozm L2v (2); LatHar 444; KołakCath C3; RybGęśli Dv; SiebRozmyśl M2; SkarKaz 514b (3); GosłCast 24; SkarKazSej 659a; SzarzRyt B2v.

Połączenie: »ktory to« (1): przeſz anyola ſzwaſtouana yſz to ma bycz matka boza ktorą to pocznyeſz przetoſz ſylne neſele myala ſzwyąta anna PatKaz II 76.

γ. Do zaimka osobowego wyrażonego bezpośrednio (1023):

1) Samodzielnego [w tym: zdania podrzędne w stosunku do zaimka w postpozycji (767), w antepozycji (8), interponowane między zaimkiem a jego powtórzeniem (1); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (776): BierRaj 22v; ya kthorym był myal bicz ſzyn wyecznego pothąpyenya. ſtalem ſzye ſzynem wecznego [!] ſzbawyenya. PowUrb +3 (2); OpecŻyw 184v (19); PatKaz I 18; wſſytko co [pan mój] ma dał mi wmoc moię krom cyebye ktoraś żona iego HistJóz A3 (2); BielŻywGlab nlb 11; BierRozm 21; WróbŻołt Y2 (10); RejPs 30 (23); LibLeg 11/21v; RejJóz G6 (2); SeklKat N (2); A yeſczes by mnie niewierzył Ktoremu ſie Koſczoł ſwierzył. RejKup m8v (2); RejKupSekl a2v (2); HistAl C6 (8); KromRozm I A3v (4); MurzHist D4 (7); MurzNT Luc 6/25 (6); KromRozm II g (2); KromRozm III E5 (6); A zwłaſzcżá ty ktoryś ieſt ſtanu poważnego/ Nic ſie nie wſtyday chwalić Páná Bogá ſwego. LubPs A6v (20); KrowObr 154v (12); RejWiz 154v; Bo niemáſz ktemu żadnego bliſzſſego/ chybá ćiebie/ kthory ieſteś pierſſym: pothym mnie/ kthory ieſtem wtory po tobie. Leop Ruth 4/4 (29); OrzList d4v (4); KochZuz A3; RejZwierz 106; ktory przepowiedaſz iż nie máią kráść/ ty krádnieſz. BibRadz Rom 2/21 (50); OrzRozm B (3); BielKron 220 (10); GrzegRóżn K4v (5); KochZg A4; KwiatKsiąż H2v (2); Mącz 19b; OrzQuin Aav (4); Wy/ ktorych ſię náuce wſzytek Swiát dźiwnie/ Wy ktorym złoty wieniec Apollo gotuie/ Wy ktore ſłodkim pićiem ná vczonym łonie/ Karmiły wſzytki Muzy w ſwoim Heliconie. [...] Ráczćieſz vczniowi ſwemu nſ ten czas folgowáć Prot D4v (3); RejAp 38v (8); GórnDworz C (7); HistRzym 16 (7); RejPos 141v (52); RejPosWiecz² 93 (2); BiałKat 223v (5); HistLan Dv; KuczbKat 140; RejZwierc 56 (6); WujJud 55 (11); WujJudConf 10v (7); RejPosRozpr b3v; RejPosWstaw [21²] (5); BudBib Is 63/1 (5); BudNT 1.Tim 1/13 (5); CzechRozm 175 (11); PaprPan B3v (2); ModrzBaz 85 (20); SkarJedn 246 (3); KochOdpr B2v (3); Oczko B (2); Który śiedźiſz ná wyſokim niebie/ Ia nie mam inſzéy nadźieie króm ćiebie KochPs 20 (17); SkarŻyw 487 (22); CzechEp 244 (18); NiemObr 115 (14); KochEpit A2 (3); KochFr 115 (3); KochDz 108; KochMarsz 154; ReszPrz 100; WerGośc 241 (2); WisznTr 19; KochPam 79; KochPieś 46 (2); KochSob 60; PudłFr 45; ArtKanc L3v (8); GórnRozm H2v (2); PaprUp D2v (4); ZawJeft 28 (4); ActReg 141; GrochKal 11; Phil F2; GórnTroas 28 (5); GrabowSet O3v (7); KochFrag 50; OrzJan 15 (6); LatHar 486 (48); Niech was Bog błogoſłáwi ktorzy tu żywiećie KołakCath C5 (2); KołakSzczęśl B2v; RybGęśli D2v (2); ktoż was omamił/ ábyśćie prawdźie nie byli poſłuſzni/ ktorych przed oczymá [ante quorum oculos] Ieſus Chriſtus przed tym ták był wymálowan/ iákoby miedzy wámi był vkrzyżowan? WujNT Gal 3/1 (64); WysKaz 48 (3); SarnStat 155 (2); SiebRozmyśl K3; KlonKr E2; PowodPr 82 (3); SkarKaz 7a (10); CiekPotr 54 (2); CzahTr E3 (5); GosłCast 50 (3); PaxLiz E2; Táką miłośćią ku ludźiom ábo Rzeczypoſpo: zápaláć ſię maćie/ wy ktorzy o dobrym poſpolitym rádźićie. Wy ktore piſmo bogámi zowie. SkarKazSej 665a (6); RybWit A3; ZbylPrzyg Bv (4); SzarzRyt D3 (3).

W formule konczącej modlitwę kościelną [zawsze po zaimku osobowym] (6): RejPs 54; A tobie niech będzie wiecżna cżeść á chwałá od wiernych twoich/ ktory kroluieſz z Bogiem Oycem ſwoim y z Duchem ſwiętym [...] ná wieki wiecżne/ Amen. RejAp 198; SkarŻyw 436 (2); LatHar 59 (2).

W połączeniu z zaimkiem osobowym (3): Potym przyiechali poſłowie Mendygierá Carzá Przekopſkiego/ rádząc áby go [uwięzionego Schachmata] nie puſzcżáli á mnie ſie w tym záchowáli ktory ia bliſko was w ſamſiectwie będąc/ rychley ſie wam mogę záchowáć niżli on/ będąc dáleko zá Wolhą. BielKron 402v; Przy tym śię záś ćieſzę tobą/ Ktorą ćię mam záwſze z ſobą. Ciebie ma nadrożſza cnoto/ Nád wſzyſtkie ſkárby y złoto. CzahTr D2 (2).

Zaimek osobowy w zdaniu nadrzędnym powtórzony po interponowanym zdaniu podrzędnym z zaimkiem „który” (1): Ale ty/ który władaſz zaſtępy zbroynémi/ Ty mię rátuy KochPs 85.

α) Zaimek osobowy oddzielony od „który” orzecznikiem przeważnie w N. [Orzeczenie przy „który” pod względem osoby i rodzaju w składni zgody z zaimkiem osobowym] (127): Wierzę mily panie ijżes ty Kriſtus ſyn boży ktorys przyſſedl na ten ſwiat. OpecŻyw 67v; LibLeg 7/40v; WróbŻołt 76/15 (5); RejPs 52v (4); RejJóz F3; ia ieſtem wſzytkich bogow pocżątkiem ktorym cie widzial do Libiey wchodzącego [Ego sum omnium deorum origo qui vidi te intrare Libiam] HistAl M2 (3); KromRozm I Bv; MurzHist P4v (2); MurzNT Luc 1/19; KromRozm II 12v; Diar 88; iednom iá ſam ieſt Pan Bog ktory żywę wiecznie. LubPs gg5v (6); KrowObr 68v (5); RejWiz 85; Ia Pan ktorym ćie wywiodł [Ego Dominus, qui eduxi te] z Vr Cháldeyſkiego Leop Gen 15/7 (16); BibRadz Ex 6/3 (12); BielKron 356 (2); KwiatKsiąż Q3; SarnUzn C4 (3); będą wiedzieć wſzyſcy koſciołowie żem ia ieſt on ktory vmiem wybádáć wnętrznośći wſzytki y ſercá RejAp 31 (4); HistRzym 79 (12); RejPos 205 (4); BiałKat 43v (2); KuczbKat 270; RejZwierc 204v; WujJud 105 (3); WujJudConf 64v; BudBib Ex 20/2 (3); BiałKaz G3 (2); BudNT Act 22/4; Iam Bog ktorym ſie vkazał Abráhámowi/ Izáákowi/ Iákobowi/ zá Bogá Wſzemocnego CzechRozm 75 (4); ModrzBaz 79; SkarŻyw 593; KochTr 10; MWilkHist F4v; CzechEp 243 (4); Ty ktoś ieſt/ ktory cudzego ſługę ſądźiſz? NiemObr 99; Iam ieſt drogá, prawdá, żywot, świátło/ ktorem z niebá od Oycá wynikło/ á kto zá mną chodźi/ ten w ćiemnośćiách wiecżnie nie zábłądźi. ArtKanc P7 (3); LatHar 145 (3); KołakSzczęśl B; WujNT Ioann 6/51 (7); Iam ten Skárbek ktorymći oddał té pieniądze. CiekPotr 73; CzahTr C2v.

2) W połączeniu z rzeczowmkiem lub zaimkiem wskazującym (247) :

α) Z rzeczownikiem (z przydawką lub bez) albo z innym wyrażem w funkcji rzeczownika [w tym: zdanie podrzędne w stosunku do połączenia zaimka osobowego z rzeczownikiem w postpozycji (229), interponowane między zaimek a rzeczownik (2), między rzeczownik a zaimek (1); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (232): BierRaj 17v (4); Vcżyń tę laſkę mnie ſmętné matce/ ktorám cie bez oyttza porodzila OpecŻyw 81 (5); ForCnR D3v; PatKaz I 3v; PatKaz II 19v; Panie panie ktorys ieſt mocz zbawienia me^go tys zaſzczyćił głowę moię czaſu walki. WróbŻołt 139/8 (3); RejPs 153v (11); HistAl K2v (3); I ty Kapernaum ktoreś aſz do nieba powyſzſzone/ aſz do piekła ſtargnioné będźieſz MurzNT Luc 10/15 (2); KromRozm II ov; LubPs hh5v (11); GroicPorzRej C4; KrowObr 41 v (7); Leop Ps 107/12 (4); RejZwierz 43v; Oto Izráelczycy nieſłucháią mię/ A ieſzczeżby mie Fárao miał ſłucháć/ á zwłaſzczá człowieká ktory wolney wymowy niemam? BibRadz Ex 6/12 (6); OrzRozm R2v; GrzegRożn N4v; KochZg A2; OrzQuin Y2 (2); SarnUzn F6v; RejAp 10 (9); HistRzym 45 (2); rácż być miłośćiwym Bogiem y Oycem mnie nędznemu á wyſtępnemu ſynacżkowi ſwoiemu. Ktory ſtoiąc przed oblicżnoſcią twoią/ nie śmiem podnieść ocżu ſwoich w niebo RejPos 202v (54); GrzegŚm 10; KuczbKat 340; RejZwierc 93v (7); KochMon 29; WujJud 173v; BudBib Iudith 9/9 (4); MycPrz II B4v; BiałKat D3v (4); CzechRozm 177v (3); SkarJedn 340 (4); Ty ktoraś nam porodziłá Bogá y cżłowieká/ Páná/ náſzego mátko zwoley Bożey obráná: ziśći nam w przycżynie twey obietnice Boże SkarŻyw 357 (7); CzechEp 236; CzechEpPOrz **1; WerKaz 301; KochPieś 12; PudłFr 60; ArtKanc M14v (4); GórnRozm F2v; PaprUp I2v; ZawJeft 31 (2); GrabowSet Cv (3); KochFrag 41; LatHar 155 (11); A ty záś zacny Pánie należy ktoremu/ Dáć podporę dźiedźictwu temu to Słuckiemu. [...] pracey y tu nie żáłuy KołakCath C4; WujNT Luc 10/15 (9); SarnStat 495 (5); PowodPr 72 (3); SkarKaz )(2 (4); VotSzl A2v (3); Iednák ná mię łáſkáwi ſługę ſwego bądźćie. Y brátá ktorim tegoſz rzemięſłá zacnego/ Iáko y wy z młodośći moiey Rycerſkiego. CzahTr F4 (5); ZbylPrzyg B2; SzarzRyt B2v.

W formule kończącej modlitwę kościelną [w postpozycji] (2): przez cię ſamego Iezuſa kryſtuſa pana naſzego ktory żywies y panuieſz z Bogiem oyczem w iednoſci ducha ſwiętego Bog/ przez wſzytki wieki wiekow. Amen. TarDuch Dv; SkarKaz 123b.

β) Z zaimkiem wskazującym: „ten”, „taki” [w tym: zaimek osobowy + jako + zaimek wskazujący (7); orzeczenie przy „który” pod względem osoby i rodzaju zawsze w składni zgody z anteponowanym zaimkiem osobowym] (15): MrowPieś A4v; DiarDop 104; OrzList a4v; RejPos 10 (4); CzechRozm 229v; ModrzBaz 1v; My do ćiebie iáko do tego/ ktory trzymaſz przodkowánie ſtolice W kośćiele po wſzjtkim świećie rozſzerzonym/ ktory ſtoiż ná mocney ſkále wiáry/ to co ſię dziać ma odnośim SkarJedn 119 (2); On ták wielki Prorok nierzekł: ty mnie tákiego ktory z Bogiem gadam vcżyć y rádzić mi chceſz? SkarŻyw 484; ArtKanc N12; LatHar 227 (2).

δ. Do zaimka osobowego wyrażonego pośrednio przez zaimek dzierżawczy [w tym: zdanie podrzędne w postpozycji (60), w antepozycji (3)] (63): wiecznie ymię twoie będę wyſláwiał. Ktory mnożyſz rozmáite dáry RejPs 26v (6); MurzNT 126; Diar 58 (3); DiarDop 101; LubPs P5v (3); KrowObr 220v (3); bo widzę vpadki náſſe ktorzy mieſſkamy ná źiemi. Leop 4.Esdr 8/17 (2); OrzList e2; BibRadz *2v; OrzRozm D; BielKron 60 (2); GórnDworz B8v (2); RejPos 33v (4); Wpuſtyni tey polęgą trupy wáſze/ y wſzytki pocżty wáſze/ y wſzytki lidżby wáſze[...] ktorzyśćie ſzemráli ná mię BudBib Num 14/29 (3); CzechRozm 260; ModrzBazBud ¶5v; SkarŻyw 374 (2); KochFr 65; WerGośc 204; PaprUp K2; Który nawáłność morzá czérwonégo Skládaſz [...] Nie przepominay przymierza twoiégo ZawJeft 19 (2); ActReg 102; Phil K; OrzJan 125 (2); LatHar 210 (5); KołakCath A2v; WujNT 1.Petr 3/3 (3); PowodPr 2; CzahTr G2v; GosłCast 7 (2).

W formule kończącej modlitwę kościelną (1): przez drogą krew y onę śmierć twoię/ ktory z Oycem w iednośći duchá S. kroluieſz Bog práwy ná wieki Amen. SkarŻyw 115.

W połączeniu z zaimkiem osobowym (2): ſpráwiedliwi zrozumieią ſnádnie iż ſie iem tá przigodá ſtáłá zniełaſki twoiey/ ktoryś ty krol ieſt dziwną iákąś ſwiętobliwoſćią okraſzony. RejPs 98v (2).

Połączenie: »ktory też« (1): będziemy chwalic a wyſlawiac ſwięte ymię twoie ktoremu teſz iedno ſamemu wiekuyſta czeſc a chwała nalezi. RejPs 81.

B. Pytajny: kto; quis, qui Mącz, Cn (406):

a. Wprowadza zdanie pytajne niezależne (221):

α. Zwykłe (192):

1) W tekście ciągłym [w tym: zaimek „który” na dalszej pozycji w zdania (6)] (33): March¹ A2v; Spytali iego żydowie: Ktory ieſt ien tobie rzekl/ wezmi loże twé? A on niewiedziál kto był OpecŻyw 58v (3); SeklKat T2v (4); HistAl M2 (4); KromRozm III C2; Leop Ruth 3/9 (3); Mącz 247b (2); RejAp 69; Przyiaćiołko miłá ktora ieſteś HistRzym 105 (2); RejPos 308; ModrzBaz 30v; SkarŻyw 93; Zgromádźiwſzy ie tedy/ rzekł do nich Piłat: Ktorego chcećie iż wam wypuſzczę; Bárábbaſzáli/ czyli IEzuſá LatHar 698; WujNT Matth 12/48.

W połączeniu z przyimkiem + G pl (5): MurzNT Mar 12/23; BibRadz Matth 21/31; BudNT Luc 20/33; LatHar 698; Po wſzytkich też [mężach] vmárłá y niewiáſtá. W zmártwychwſtánie tedy/ ktorego z nioh oná będźie żoną? ábowiem śiedm mieli ią zá żonę? WujNT Luc 20/33.

Połączenie: »ktory to« (2): Przyſzedł thedy k niemu Iozeph ze dwiemá ſynomá/ á gdy ie vyrzał Iakob rzekł: Ktorzy to ſą? Rzekł Iozeph/ ſynowie moi. BielKron 18; WysKaz 35.

2) W rejestrach alfabetycznych, w tytulikach i argumentach rozdziałów, w dyspozycjach marginesowych [w tym: zaimek „który” na dalszej pozycji w zdaniu (44)] (159): BierEz II4v (2); MiechGlab **4 (3); MurzNT 38v marg; Ktorzy máią być w Rádę obieráni. támże. GroicPorz nn (I); KrowObr Vu (47); Leop 1.Par 26 arg (4); BibRadz Iud 7 arg (2); OrzRozm Q2v marg; BielKron 175v; SienLek T2v; Słudzy Páńſcy ktorzy ſą 191. RejAp Ff2 (13); RejPos 14v marg (5); RejPosWiecz² 95 marg; BiałKat 211 marg (2); KuczbKat 290 marg (5); Rozdźielenie II. Ktorzy ſą godnieyſzy ku rzecżom Rycerſkim. BielSpr 1v; WujJud 214v (4); ModrzBaz 131; Bogiem nawyzſzym ktory ieſt. WujNT Xxxxx4; Czárći w ktorych rádzi przebywáią. Már: 5.12. WujNT Yyyyy2v (47); Od podymnégo ktorzy wolni. SarnStat 947 marg (9).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (2): Ná ktorego s ſwiętych Bog ieſt nałáſkáwſzy. Liſt. 212. KrowObr Ss4v [idem] 212 marg.

Połączenie: »ktory to« (3): Iáko to mamy rozumieć/ iż pan náſz przyſzedł iednym ná vpadek á drugim ná powſtánie á ktorzy to ſą. RejPos 28 marg (2); KuczbKat 330.

β. Retoryczne (29):

1) W założeniu odpowiedź negatywna: nikt (24): O ktorymes ſlyſſál albo cżytál/ by ſie w żywocie weſelil? kto pokutę ij krolewſtwo niebieſkié pirwey przepowiedziál? OpecŻyw 48 (3); quis deus magn^us ſicut deus noſter [...] ktori ieſt bog wielki iako ieſth pan Bog naſz WróbŻołt 76/14 (4); RejPs 25v; Leop Dan 3/15; BudBib Is 50/1; BudNT Matth 7/9; Bo/ á która tám będźie/ coby ſię ztámtąd [z uczty] lepſzą do domu wroćiłá? Pſuią [...] dobre obycżáie złe rozmowy. ModrzBaz 54v; CzechEp 18 (2); CzahTr C.

W połączeniu z przyimkiem „z” G pl (8): kthory z nich [quis de eis; kto z nich WujBib] the rzecży zwiáſtował? [...] Ia/ iam mowił/ y wezwałem go Leop Is 48/14; BibRadz Hebr 1/5; Prot C4; RejPos 217; Oczko 9v; WujNT Luc 15/4 (3).

Połączenie: »ktory inszy« (1): Oto błogoſłáwieni w Niebie cżcą imię Páná Iezuſowe. Oto też lud wierny ná źiemi. Pod ziemią ktorzy tám będą inſzy/ iedno ći co ſą w Cżyścu? WysKaz 35.

2) W założeniu brak odpowiedzi [w tym: zaimek „który” na dalszej pozycji w zdaniu (1)] (5): Ktorá ieſt ta/ tzo tak ijdzie iako zarza/ ſparwſſy ſie ſwé^go oblubieńtza/ ſwietleyſſá niżli mieſiątz OpecŻyw 182v (3); Ty ktoryś ieſt [Tu quis es] co oſądzaſz cudzego ſługę? BibRadz Rom 14/4.

Szereg: »ktory a co zacz« (1): iáko Brutus, Craſſus, LuculluS, y Cicero. Ale ktorzi/ á co zacż [qui et quanti] byli? w iákiey Rzecżypoſpolitey mieſzkáli? á iáko zacnemi ſpráwámi sławni. ModrzBaz [16]v.

b. Wprowadza zdanie pytajne zależne (185):

α. Dopełnieniowe (167):

1) Bez zapowiednika [w tym: zdanie podrzędne w stosunku do orzeczenia zdania nadrzędnego w antepozycji (7)] (157): BierEz Pv (3); OpecŻyw 154v (2); PatKaz I 17v; BielŻyw 131; LibLeg 11/138v (2); Gdyż tak czeſto á gęſto ciniż wzmiankę bliznego/ pytąmcie ktory ieſt moy blizny? SeklKat M4v; RejKup d3v; HistAl 14 (3); MurzNT Luc 10/22 (7); KromRozm III N6 (2); Abowiem ſam Syn Boży vkázuiąc/ ktorzy ſą przyiaćiele/ á ktorzy nieprzyiaćiele iego/ ták mowi. KrowObr 42v (3); Leop Ioann 13/18 (5); BibRadz Matth 10/11 (4); BielKron 97v (6); Uter alteri dixerit nescio, Nie wiem który któremu powiedział yeśli ten yemu álbo ow temu. Mącz 509d (3); RejAp 69 (2); GórnDworz R8; HistRzym 78 (3); RejPos 84 (7); BiałKat 16 (3); KuczbKat 5 (2); RejZwierc 188; BielSpr 58; Licżćié ſobie Biſkupy od ſámego Piotrá/ á w onym rzędźię [!] Oycow/ ktory zá ktorym náſtał obácżćie. WujJud 136 (5); BudNT 2.Tim 2/19; CzechRozm 203; Wſzák cżytaſz hiſtorią/ ábo o nich kſięgi [o mężach greckich]/ Cżytaſz kto tám był ſłáby/ ábo ktory tęgi. PaprPan Gg (2); CzechEp 259 (2); NiemObr 130 (2); BielSjem 24; ArtKanc S17; ReszHoz 122; ActReg 75; káżdy ná ſwą gromádę ma ſłomę kłáść: áby poznáć ktory źle wymłaca. GostGosp 70 (2); Phil K2 (2); GórnTroas 56; WujNT Ioann 13/11 (5); SarnStat 179 (6); GosłCast 72.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl [szyk 37 : 1] (38): OpecŻyw 74v; BielŻyw 116; MurzNT 66; Tuś iuż dobrze obacżył która z nas godnieyſza BielKom E2v; KrowObr 212 (2); Leop Luc 10/36; RejZwierz 49; BielKron 141 (7); powiedzćie ktory znas dwu ieſt Ceſárzem? Odpowiedźiáłá napirwey Ceſárzowa rzeknąc: [...] owſzeki niewiem ktory z was ieſth pan moy. HistRzym 46v (7); CzechRozm 44 (3); PaprPan Hhv; ModrzBaz 70v (4); SkarŻyw 600 (2); CzechEp 259 (2); KochWz 137; WerGośc 261; KołakCath C2v; WujNT Luc 22/23.

Połączenie: »ktory to« (19): Otworz oczy a oglądáy ktorytz to ieſt/ tzo tak okrutnie za cię cirpi/ nie ieſtc cżlowiek proſty/ ale bog wierny. OpecŻyw 131v (3) RejPos 35; Leop Ioann 13/11; BibRadz Ioann 13/24 RejAp CCv (6); RejPos 16; BiałKat 363v; KuczbKat 305 (2); A przypátrzyć ſię możemy/ ktorych to Páweł nápominał/ y przeſtrzegał NiemObr 12; ArtKanc K7; WujNT 32.

Szereg: »ktory (a) co zacz« [szyk 1 : 1] (2): podobno muſyáło być Ecclypſis álbo záćmyenye/ gdy cyę ocyec ná ſwyát wyſádził/ iż nye mogłes widzyeć/ co zac á kthoryby był. GliczKsiąż B2v; CzechEp 369.

2) Z zapowiednikiem [w tym: zdanie podrzędne w stosunku do orzeczenia zdania nadrzędnego w antepozycji (6)] (10): Ktora [gruszka czy jabłoń] lepſzy owoc dawa/ Ogrodnik to rozeznawa BierEz L4v; LibLeg 10/93v (3); RejKup m6v; BibRadz 3.Esdr 6/12; RejPos 336; RejPosRozpr c2; BudBib 3.Esdr 6/12; on rániony odpowiedźiał/ że [...] niemoże tego v śiebie pewnie poitánowić/ ná ktoregoby winá o morderſtwo kłádźioná być miáłá ModrzBaz 70v.

β. Przydawkowe (12):

1) Bez zapowiednika (11): ACżkoli wątpienijé ieſt ktory byl oblubienietz na ſwadzbie/ [...] Ale ty tu rozmyſláy/ ijż był ſwięty Ián Ewanieliſta OpecŻyw 40; BielŻywGlab nlb 15; BielKron 203v (2); BudNT Rom 8/1 (2); gdy Krol grał Wárcaby/ niktory [...] imioná przyſądzpnych ludzi opowiedał mu piſmem [...] áby on zátym dekret vcżynił/ ktorzyby ſmierć záſłużyli. Phil L3; WujNT 319 marg; SarnStat 212.

W połączeniu z przyimkiem „z ” + G pl (2): weſzli w rádę ktoregoby s tych dwu imieniem miáſto przezwáć BielKron 27; WujNT Luc 22/24.

2) Z zapowiednikiem (1): Ale ktorzy ſą przodkowie naſzy około te^go gadka ieſt. BielŻywGlab nlb 8.

γ. Podmiotowe bez zapowiednika [w tym zdanie podędne w stosunku do orzeczenia zdania nadrzędnego w ante (4)] (6): Ktorzy kośćioł Sálámonow odzieráli/ káźili/ á ktorzy záſię nápráwiáli/ tu będzie wypiſano. BielKron 265v (2); BielSpr 17v (2).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (2): we wſzein ieſt podobien twey miłośći/ ták że owſzeyki nie znáć ktoryby z was był Ceſárzem HistRzym 46; WujNT 398.

C. Nieokreślony jako podmiot lub dopełnienie w zdaniu; aliquis, qui, quis, quicunque Mącz, Cn (672):

a. Ktoś, ktokolwick; obojętne kto; ktoś, ktokolwiek z wyżej wymienionych [w tym „który” z przydawką lub ze zdaniem przydawkowym spójnikowym albo względnym (23)] (615): ListRzeź w. 29; A pothey przyſzyądze yeſly by nakthorim vſnąno bylo, thak na Rothmyſtrzoch yako na thowarzyſzoch yzeby ſſyą kthori ynaczey zachowal thedy thaky kaſzdy ma bycz [... ] karan MetrKor 38/287 (3); OpecŻyw 1 (3); PatKaz II 60v; FalZioł I 16c; WróbŻołt 13/2 (2); LibLeg 11/136 (6); RejPs 85 (4); ConPiotr 33v; RejJóz F (3); RejKup x3 (8); Diar 27; DiarDop 117; Słycháłám od ſwey mácierze/ Gdy ktora mowi pacierze/ W wigilią Andrzeiá ſwiętego/ Vyrzy oblubieńcá ſwego BielKom G4v; LubPs R5 (2); KrowObr 210 (4); RejWiz 137 (5); Przetoż ieſli ieſt kthory [si quis est; Ieſli kto ieſt WujBib] z rodu wáſſego/ Pan iego niechay z nim wſtąpi/ do Ieruzálem. Leop 3.Esdr 2/5 (2); UstPraw B2; Rzecż Piotrowá ku obrániu kthorego ná mieyſce Iudaſzá Iſkáryotá. BibRadz Act 1 arg (8); Rzekł Dawid: Rozeznay Boże miedzy namá [nim a Saulem]/ owo krolewſki oſzcżep/ chodź ktory poń BielKron 67v (28); Mącz 151b (5); SienLek 108v; RejAp 101 v (7); GórnDworz 03 (4); HistRzym 61 v; RejPos 248v (14); HistLan B2v; KuczbKat 185; RejZwierc 125v (6); BielSpr 25v (5); KochMon 22; WujJudConf 157; BudBib 1.Mach 1/52; HistHel C3v (3); MycPrz I B2; Strum B2v; CzechRozm 131 (5); Niewiem áby tám w Rzymie był ktory potężny/ Coby go miał pochodzić PaprPan Xv (7); ModrzBaz 53v (8); KochOdpr C3; Oczko 25v; KochPs 61; Tám iáko ktory grzeſzył/ ták karan będzie SkarŻyw 121 (7); ZapKościer 1580/11; CzechEp 12 (5); NiemObr 38 (2); WerKaz 299 (2); BielSjem 25; KochSob 57 (2); PudłFr 19; ArtKanc V3; BielRozm 8,* GórnRozm K2v; PaprUp F3; ActReg 44; GórnTroas 13; KochFrag 16; OrzJan 68 (2); WyprPl B3; więc ſzukáią miedzy ſzáfárzmi/ áby ktory náleźion był wiernym [ut fidelis quis inveniatur]. WujNT 1.Cor 4/2 (14); IEſli który álbo która [si aliquis vel aliqua JanStat 1121] dźiéćię Zydóm odwiedźie: chcemy/ áby tákowi byli ſkazáni iáko złodźieie. SarnStat 256 (30); KmitaSpit B2; PowodPr 73; CiekPotr 58; CzahTr E2 (2); ZbylPrzyg A3 (5); SzarzRyt A3v (2).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl lub sg rzeczownika zbiorowego [szyk 182 :16] (198): MetrKor 26/62v (3); OpecŻyw 76 (2); ForCnR C3; PatKaz III 103v (3); LibLeg 7/41v (4); FalZioł IV 33d; WróbŻołt Ov; RejPs 62; RejJóz B2v (3); RejKup b7v; HistAl E5; ZapWar 1550 w 2666; KromRozm I K4v (2); MurzHist E3 (2); MurzNT Luc 16/31 (5); KromRozm II d2v; Diar 52; LubPs K2; KrowObr 12; mowćie o mnie przed Pánem y przed pomázáńcem iego/ ieſlim kiedy kthoremu z was wziął wołu [utrum bovem cuiusquam tulerim] Leop 1.Reg 12/3 (3); UstPraw I3v (6); RejFig Dd4; BibRadz Ps 41/7 (6); BielKron 452v (10); OrzQuin Z4; á kto ſie też vda do niecnoty/ będzie w niey nierowno znácżnieyſzy/ niż kthory z dawnych łotrow. GórnDworz Iv (12); HistRzym 107; RejPos 12v (13); BielSpr 31; RejPosWstaw 42; BudBib B4 (2); CzechRozm 100v (10); PaprPan A3v (7); ModrzBaz 94 (4); SkarJedn 91; owo Iádam/iáko ktory znas ſtał ſię wiedząc y złe y dobre. SkarŻyw 262 (2); A gdzieby się zlie na przeciw iey zachowało ktore ſnich przepada na miaſto wſzitek grunth i zbudowaniem. ZapKościer 1579/1v; CzechEp 163 (5); CzechEpPOrz **2v; NiemObr 32; KochFr 21; PudłFr 19; ArtKanc V3; BielRozm 9; GórnRozm B2v (2); PaprUp F2v (3); OrzJan 68; A ieſli ktory z was [Si quis autem vestrum] potrzebuie mądrośći/ niechże prośi v Bogá WujNT Iac 1/5 (14); ſkoro na nie [na mniszki] ábo z nich ná którą [ad eas aut earum aliquam JanStat 213] tákowe dobrá przypádną práwem ſłuſznégo ſpadku/ tedy bliſcy krewni [...] w oné wwiązáć ſie mogą SarnStat 208 (15); SiebRozmyśl K2; PowodPr 78; SkarKaz 3b; CiekPotr 58.

Połączenia: »jeden ktory« (5): RejKup b7v; KromRozm I B3; KromRozm II d2v; co Chriſtus z woley Oycá ſwego ná iednego ktorego^go wyleie/ tedy też to záś przez onego y ná inſze opływa. CzechRozm 190v; CzechEp 331.

»ktory drugi« (1): Prodistator, Naypirwſzą zwierzchność ináyący przi którym drugim teyże doſtoynośći Mącz 324c.

»ktory in(n)y (a. inszy)« [szyk 29 : 8] (37): BierEz D2 (3); wyętſſa tzęſć przychodzyła na Beniamina/ tak iż pyęc kroć wyęcey przedeń noſzono niż przed ktorego inego HistJóz D2; GlabGad D3v; RejKup b2v; BibRadz 4.Esdr 12/15; OrzQuin R4v; GórnDworz Q6v; CzechRozm 10 (10); SkarŻyw 538; CzechEp 187 (13); WujNT 546; IEſliby czyy ſługá [...] ſąśiádowi páná ſwégo/ álbo innému którému [alieni alii; komu inému JanStat 582] ſzkodę vczynił SarnStat 666; PaxLiz E2v (2).

»ktory taki, takowy« (3 : 1): yeſthliby kto ony abo ktorego thakowego zbyl MetrKor 40/812; gdzieby pozwał biskup ktorego takiego, quod attinet religionem, aby się Pismem bronił Diar 54; SarnStat 852 (2).

Wyrażenie: »rzadko który« (2): Wierz mi iż rzadko który co minie ná ſkrzydło. RejWiz 70.

α. Z odcieniem czasowo-warunkowym z dodatkową funkcją wskaźnika nawiązania podrzędnym zdań podmiotowych lub dopełnieniowych: jeśli, (w wypadku) gdy ktoś, ktokolwiek; że ktoś, ktokolwiek [w tym: z trybem warunkowym w zdaniu podrzędnym (38); z odpowiednikiem w zdaniu nadrzędnym: tedy (23), to (9), tam (1); zdanie podrzędne w postpozycji (4); „który” na dalszej pozycji w zdaniu (2)] (122): BielŻyw 30; Ktory ma wzroſt wyſoki á ſłuſznie tłuſthy znamionuie cżłowieka tępego rozumu [...] V kogo wzrost będzie wyſoki chudy y ſmagły znamionuie głipiego GlabGad M3 (2); LibLeg 6/115v (7); GliczKsiąż P5 (3); A kthorzy by vpornie mowili/ náprzećiwko temu poſtánowieniu tedy iáko Herethykowie/ máią być wyrzuceni KrowObr 204 (3); Leop Lev 24/19 (3); á ktoryby [Si vero aliquis JanSta 1053] śmiał konie przepuśćić wiádomie/ ieſli Stároſtá álbo Celnik/ ma przepáść dwieśćie grzywien UstPraw K2v (5); BibRadz Matth 25/29 (5); Y rzekł Pan Bog do Sámuelá: Oto ia cżynię ſłowo w Izráelu/ iż ktory będzye ſłuchał/ będą brzmieć vſzy iego [...] Rzekł Sámuel: [...] Ták Pan powiedzyał: Oto ia vcżynię ſłowo w Izráelu/ ktorego gdy kto ſłuchać będzye/ będą brzmieć obie vſzy iego BielKron 62v (31); Mącz 24b (2); KwiatKsiąż N4 (4); SienLek 13; HistRzym 7v; RejPos 63v (6); BiałKat 13v (3); A włáſnie to práwie dyabelſki grzech ieſt/ ktory bezpotrzebnie zaźrzy nędznemu cżłowiekowi tego cżym ieſt RejZwierc 57; BielSpr 67v (3); PaprPan Hh4v; ModrzBaz 37v; SkarŻyw 142; StryjKron 140; Ale záś ktorzy potáiemnie ſię złącżáią/ nieporządne bywa złącżenie/ y práwie dyabelſkie WerKaz 281; PudłFr 76 (2); ArtKanc C18v; ZawJeft 21; ActReg 47; GostGosp 44 (9); Phil S4; Y ktory [Et qui] (marg) A ieſli ktory (–) ſię nienálazł nápiſány w kśięgách żywotá/ wrzucon ieſt w ieźioro ogniſte. WujNT Apoc 20/14 (3); Czego któryby nie vczynił/ Inſtigator náſz ma o to pozwáć SarnStat 437 (11); PowodPr 29.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (6): ZapWar 1550 nr 2666 (2); Diar 50; UstPraw G3; SarnStat 302; Ktoryby z nich ináczey vczynił [...] áby poena eapitis [...] był záraz karan. VotSzl E.

b. Każdy, poszczególny, wszyscy (w pl); każdy, poszczegolny z wyżej wymienionych; nikt, żaden (przy zaprzeczonym orzeczeniu); quisque Vulg, JanStat; quilibet JanStat (56): Otoć ja [kret o sobie] też ocżu niemam/ Ale tey rzecży máło dbam: Gdyżem nie ſam iedno táki/ Ktorzy máią niedoſtátki [...] kożdy kto śie vrodzi Wżdy ma nieco co mu ſzkodzi BierEz O3 (2); miedzy ijnymi rzecżami mowił [Chrystus o Janie Chrzcicielu]/ więtſſy niż prorok/ ktory téż miedzy ſyny niewieſciémi/ nie powſtál więtſſy nad Iána krzciciela [Maior inter natos mulierum propheta Ioanne Baptista nemo est Vulg Luc 7/28] OpecŻyw 47; PatKaz II 75v; MetrKor 59/281; ComCrac 21; RejJóz I7v; mayą Losz pusczicz a czo ssie kthoremv dosthanye S Lossu tho mayą dzierzecz viecznye ZapWar 1550 nr 2655; KromRozm II d; BielKom D; KrowObr 45 (2); BibRadz Act 11/29; Miał dwu ſynu z żony Eudoxy/ Arkádyuſá y Honoryufá/ poſtánowiwſzy ná cżym ktory miał być/ vmárł w Medyolanie BielKron 157v (11); HistRzym 106; HistLan D3 v (2); BielSpr 70 (13); HistHel B3v; ModrzBaz 54v; SkarŻyw 206; StryjKron 115; KochSz B2v; Ośiádłośći y máiętnośći przedawáli/ y vdźieláli ich wſzytkim/ iáko ktoremu [cuique] było potrzebá. WujNT Act 2/45 (2); ludźie do Kśiąg przychodzący/ zapiſy będą czynić w Kśięgách: iáko którému [cuilibet JanStat 454] będźie potrzebá SarnStat 916 (4); SkarKazSej 684a.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (4): Tęnto Pitagoras tak wielki w ſwey mądroſci był, że z trudnoſcią mu ktory z mędrczow odeprzeć mogł BielŻyw 29; KwiatKsiąż Nv; GórnDworz O3; WerGośc 220.

c. Ten drugi z dwu wymienionych (1): cżyń zemną ſam á ſam o to/ álbo wyſadz kogo rozumieſz być tákiego nagodnieyſzego/ á ia takież drugiego przećiw tobie/ á ktory nád ktorym otrzyma zwycięſtwo/ ten lud temu będzye poddan. BielKron 101v.

D. Względno-niekreślony uogolniający, zawsze z odpowiednikiem zaimkowym w postponowanym zdaniu nadrzędnym [w tym: jako podmiot lub dopełnienie w zdaniu podrzędnym spójnikowym (15), jako zaimek z końcówką trybu warunkowego -by wprowadzający zdanie podrzędne (4)] (19): BielŻywGlab nlb 10; Yeſlizbi ktori chczial [...] owcze tam myecz [...] takowi plath mayą dawacz krolowy LibLeg 11/22v (2); A ktorziby temv przecziwni beli takove Voievodovie mayą przedſię pozvacz ComCrac 12 (2); GroicPorz f4v; KrowObr 15v (2); UstPraw E4; BielKron 63; KwiatKsiąż E; A gdźieby więc ktory był vporny/ á niepoſłuſzny nápominániu poſpolitemu/ takie^go z vrzędu zrzucamy WujJudConf 157; ieſli v któch [st apud aliquem] tákowi ſłudzy vćiékſzy kryć ſie będą/ [...] ćiż máią [idem debet JanStat 580] oné zátrzymáć SarnStat 647 (3).

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl [szyk 3 : 1](4) : UstPraw B4v; HistRzym 95; A ieſliby który z Stároſtów dopuśćił którému nád zákazánié náſzé do Sląſká przeiéżdżáć: temu y Stároſtwo ma bydź wźięte SarnStat 1237 (2).

E. W funkcji zaimka osobowego jako dopełnienie w zdaniu: mnie, ciebie (3): LibLeg 7/40v; Ale nie pochlebuiąc/ byłeś godźien dobrze/ Któregoby fortuná nádáłá ták ſzczodrze. KochJez A4v; Niewiem ſnać o złośniku nędzny/ Co wżdy ná ćię mam wywrzéć: iáki ſwóy gniéw mężny Wylać ná głowę twoię? Bo wiárá/ którégo Namniéy nie nieruſzyłá/ z dobrodźieyſtwá mégo/ Coś znał GosłCast 67.

F. W funkcji zaimka wskazującego: ten, on (3):

a. Wprowadza zdanie rozwijające (2):

Połączenie: »ktory jeden« (2): CzechRozm 211v; chce iakoby Vniadem albo Pogielbrackiem. ktory ieden wWęgrzech, drugi wlechach mocny był superaret ActReg 101.

b. Jako zapowiednik w anteponowanym zdaniu nadędnym dla zaimka względnego ze zdania podrzędnego (1): Hydrophobia, Niemoc gdy ſie któ wody boyi/ którym ſie to przigadza którzy bywáyą od wſciekłego pſá vkąſzeni. Mącz 160b.

** Bez wystarczającego kontekstu (3): In quibus regnas, w których ty kroluyeſz. To yeſt nád kim maſz zwierſchność/ które rządźiſz y ſpráwuyeſz. Mącz 350a (3).

2. Wymienny z zaimkiem „co” lub „to”; quod Calep (58):

A. Względny (48):

a. Wprowadza zdanie bez odpowiednika (15):

α. Dopełnieniowe (5): paſtyrze przyſſlij [...] widzenié ſweé ziawilij/ ij powiedalij/ ktoré od aniolow ſlyſſeli OpecŻyw 16v; LibMal 1547/125v; Diar 55; Leop Ier 50/21; rycerz wyſtępuie przećiw krolowi Bogu wſzechmogącemu [!]/ ilekroć iedno bywa złupion/ ktore [= z tego, co] ná krzćie przyiął. HistRzym [118]v.

β. Podmiotowe (3): Pothym wezmi oliwy funt á ſmaż w niey toż piretrum aż ſie z niego wyſmaży ktorego ſie napiło FalZioł V 109v; WróbŻołt vv4v; Mącz 155c.

γ. Przydawkowe (6): KrowObr 110v (4); BibRadz Am 1/1; Nie będzyeſz cżynił obrázow rytych/ áni wſzelkiego podobieńſtwá ktore ieſt ná niebie álbo ná zyemi/ áni tych ktore ſą w wodzye BielKron 32.

δ. Orzecznikowe (1): wiedząc/ że pokarm ieſt/ którym człowiek mozg odwilża/ á ſpániu piérwſzą przyczynę dawa Oczko 18v.

b. Wprowadza zdanie z odpowiednikiem (12):

α. Podmiotowe [zawsze w postpozycji] (7): Nie ieſt to ſzczęſcie ktore zſobą nędzę przynaſza. BielŻyw 128; to złe być nie może w ktorym pięknoſcz znaią RejJóz E5; RejKup y2v; KromRozm I Cv; Leop Rom 2/29 (2); RejPos 132v.

β. Dopełnieniowe [w tym: w postpozycji (3), w antepozycji (1), w interpozycji (1)] (5): LibLeg 11/138; to piſmo Swięte [papież] przywodzi do tego/ ktore oná Páni Swięta Anná/ [...] mowiłá KrowObr 35v (2); A tego téż/ ná któré záſzły Arendy dożywotné/ y gołé dożywoćia/ áby iuż nigdźie indźie nikt nie pátrzył SarnStat 103.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (1): ktore nam s nich chcećie zoſtháwić/ to zá wdzięcżne przyymiemy BielSpr 48v.

c. W odniesieniu do zaimka z rzeczownikiem wprowadza zdanie podrzędne przydawkowe (1): Iáko wiele dziatkom ſzkodzi/ kto im máiętność tę/ ktorem ſieroſtwo ich opátrzone być ma/ zbytkiem y niedbálſtwem vtraca SkarŻyw 143.

d. Wprowadza zdanie rozwijające lub wtrąconą uwagę zawsze w odniesieniu do sytuacji przedstawionej szerzej w tekście poprzedzającym zdanie rozwijające: co, a (i) to [w tym: jako zapowiednik spójnik a zdania podrzędnego (1)] (17): OpecŻyw 193; PatKaz III 120; FalZioł I 99c (2); ComCrac 19; GliczKsiąż F3v; BibRadz Rom 2/29; Po śmierći Ludowiká krolá/ Iánuſz Woiewodá Siedmigrockiey źiemie/ wybran krolem Węgierſkim/ wybran też był y Ferdynánd Krol Czeſki/ o ktore cżynili zſobą/ á vtráćili wiele ludzi z obu ſtron. BielKron 259 (2); Dziewká piękna ieſt ći duſza ſtworzoná ná podobieńſtwo Boże/ ktore Bogu ſlubiłá ná krzćie/ że niemiáłá poiąć żadnego mężá HistRzym 111v; ktożby kolwiek był ſlepy/ z niemocy ábo z przygody/ w ktorym by ſie niemogł pożywić/ tákowy dobrodzieyſtwo vſtáwy krolewſkiey odzierży. HistRzym 114v; CzechRozm 140; ZapKościer 1580/4v; CzechEp 285; ActReg 49; SarnStat 389; VotSzl F.

e. W funkcji zaimka „to” zastępuje dopełnienie w zdaniu podrzędnym [w tym: wysunięty na pozycję przed spójnikowy wskaźnik zespolenia (1)] (2): Też woda w korey [!] wrzała bylicza, y zliſciem bobkowem j zwrotycżem/ wktorym gdy będzie niewiaſta ſiedzieć albo onym będzie ſobie maciczę naparzała [...] thedy rzecż przyrodzoną mocznie pobudza FalZioł I 9a; RejWiz 80v.

f. Wprowadza zdanie nawiązujące: to, co (1): chybá iżby Bog był coby ſie w złoſciach kochał/ tożby mogł być Bogiem náſzym/ á wyſłuchawáć tego omylnego wołánia náſzego. O ktorym też ieſzcże z łáſki Bożey nic nie ſłycháć RejZwierc 261.

B. Pytajny wprowadza zdanie pytajne (1):

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (1): poſłał [...] znáki/ tho ieſt rohatjnę y rozgę/ ktore snich chcą ſobie wybráć/ ieſli rozgę ná pokoy/ cżyli Robatynę ná walkę BielSpr 48v.

C. Nieokreślony (7):

a. Coś, cokolwiek; cokolwiek z wyżej wymienionego (5): FalZioł IV 43a; Iáko raz rzekł nyech zyemiá da zyołá kwitnące/ Tákież rozlicżne drzewá nadobnye roſtące. A ktoremu z oſobná cożkolwyek mocy dał/ Iuż thego wiecżnye nigdy nie będzye odmieniał. RejWiz 128v; HistRzym 122.

W połączeniu z przyimkiem „z”+ G pl (2): Táki záſzyty w ſkorę álbo w wor/ ze pſem/ s kurem/ z iáſzczurką/ z małpą/ ktore s tych ná ten czás może mieć/ w rzekę ma być wrzucon GroicPorz 112v; Oczko 31v.

b. Każde z wyżej wymienionych; poszczególne (2): ty wodki wſzytki poſpołu niemogą być palone, abowiem Fijołki bywaią ondzie marcza/ á kwiat Grzybieniowy aż mieſiąca ſirpnia [...] Ale pal każde oſobno gdy ktore nastanie FalZioł II 16c.

W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl (1): śiedź a śiądź czem ſą rozné łattwie [?] obáczyć/ ale gdy znich ktoré połaćinie Przyidźié mówić/ iednem to słowem odprawuią MurzNT 101 marg.

D. Względno-nieokreślony wprowadza zdanie dopełnieniowe (1): żoná pocżnie a nie porodźi/ á ktore porodzi pod miecż ie podam [apprehendei et non producet et quem produxerit gladio dabo] BibRadz Mich 6/14.

** Bez wystarczającego kontekstu (1): Quod – Czo, ktorę. Calep [891]a.

*** Bez wystarczającego kontekstu (108): ZapWar 1548 nr 2669; A quis cuius pro quibus. Którym Mącz 340a (102); Qui ‒ Ktori Calep 887b (5).

*** Dubium (1): Odpadnieċ wnet czart odniego Gdy bedzie ſercza prawego Bo ktory czaż ku vznaniu Krotki ku memu zmiłowaniu. RejKup o4v.

Cf KTORY BĄDŹ, KTORYKOLE, KTORYKOLEJ, KTORYKOLI, KTORYKOLIK, KTORYKOLWIE, KTORYKOLWIEK, KTORYLE, KTORYŚ, KTORYŻ, NIEKTORY