« Poprzednie hasło: MYTNY | Następne hasło: MYTOWY » |
MYTO (307) sb n
-y- (293), -i- (14).
sg | pl | |
---|---|---|
N | myto | myta |
G | myta | myt |
D | mytu | |
A | myto | myta |
I | mytem | myty, mytami |
L | mycie | mytach, myciéch |
V | myto | |
inne | sg N a. A - myto |
sg N myto (50). ◊ G myta (54). ◊ D mytu (1). ◊ A myto (82). ◊ N a. A myto (2). ◊ I mytem (4); -em (3), -(e)m (1). ◊ L mycie (16). ◊ V myto (1). ◊ pl N myta (19). ◊ G myt (36). ◊ A myta (32). ◊ I myty (4), mytami (1) PowodPr. ◊ L mytach (4), myciéch (1); -ach : -éch SarnStat (3 : 1); ~ -ach (3) SarnStat, -åch (1) RejZwierz.
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
- 1. Wynagrodzenie za pracę, zapłata za towar lub usługę (w pieniądzach lub w naturze)
(116)
- Przen
(3)
- a) Chrystus Odkupiciel (2)
- b) Ofiara Chrystusa (1)
- a. Nagroda lub kara w znaczeniu moralnym (14)
- b. Prawdopodobnie łup (zagrabione pieniądze) (1)
- Przen
(3)
- 2. Opłata pobierana w naturze lub w monecie za przewóz towarów na drogach wodnych i lądowych, także opłata celna na granicach kraju (151)
- 3. Prawo pobierania opłat przewozowych i celnych (26)
- 4. Miejsce pobierania opłat przewoźnych (14)
myto czego [= za co] (4): Y kto cie to k temu przywiodl/ ijżes polożyl myto twéy kupié w woli kupuiących? OpecŻyw 83v; tego dlá wezwána ieſt ta ijſtá rolá ijch zydowſkim ięzykiem/ Acheldemach/ to ieſt rolá kupioná mytem krwie niewinné/ aż do tego dnia OpecŻyw 118v, 118v [2 r.].
myto od czego [= za co] (2): Locarium precium quod datur in stabula et tabernas, Myto od koni ſtáyenne/ Czynſz/ Náyem. Mącz 196d; Minerval, Myto od nauki. Vulgo, W ſzkołách precium álbo ſuche dni zową. Mącz 222b.
myto za co (2): Precium, Myto/ pięniądze zá nieyáką rzecz kupną. Mącz 320a, 255c.
W połączeniu szeregowym (1): Nutritia, Myto/ zapłátá/ á oddánie zá dobrodźieyſtwo wychowania. Mącz 255c.
W charakterystycznych połączeniach: myto kupiej, krwie (3); myto małe (5), najęte, nieznośne (2), słuszne, umowione (a. zmowione) (2), wielkie (a. więtsze) (6), zatrzymane; myta bronić, podnieść, podwyższenie, podwyższyć (2), powciągnąć, upominać się (2), zatrzymanie, zatrzymawać; myto brać (2), dać, mający, mieć (3), odjąć, otrzymać (2), (za)płacić (15), stanowić, ustawić, wziąć (2), zadzierżeć, zasłużyć, zawiesić, zmowić (2); za myto dać (2), nająć się, przedać (2), służyć, umowić, wziąć; mytem kupiony; na mycie służyć.
»dziennie myto« (1): Diuturnum, Obrok á dziennie myto. Mącz 88c.
»myto końskie« (1): Equimentum, Myto końskie/ gdy koń ku ſwierzóbce bywa przipuſzczon. Mącz 107b.
»zasłużone myto« (2): Emeritum, Zásłużone myto. Mącz 218b.
»myto żołnierskie« = aes militare, menstruum, stipendium Mącz (4): Menstruum, Zółd/ myto żołnierskie ná yeden mieſiąc. Mącz 216d; Stipendium, Myto żołnierzkie/ zółd. Mącz 416b, 5a, 394b.
»myto albo jurgielt« [szyk 1 : 1] (2): Pensionarius, Który ma nieyákie myto álbo yurgelt od kogo. Mącz 116c, 326c.
»myto abo najem« (1): więcey ſie iuż ſnadź gminu loźnego niż właſnych poddánych nácżyniło/ ktorzy nieznośnemi mytámi ábo naymámi ná roboty/ ſnádnie oſtátek goſpodárſtwá wyniſzcżą. PowodPr 71.
»myto, (vel) zapłata« [szyk 2 : 1] (3): Salarium, zapłata, myto, praemium pro mercede laboris BartBydg 135; Mącz 364c; Lohn heiſchen. Vpomináć śię mytá/ vel zápłáty. Petere mercedem. Calag 340a. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].
myto czego (1): Bos ty ſamo godné bylo/ niéſtz myto ſwiata wſſytkiégo OpecŻyw 161v.
myto czego [= za co] (1): Ledwo byś dźiś w tyśiącu nápadł ná iednego/ Co by Cnotę zá myto kładł vcżynku ſwego. RybGęśli C3v.
myto za co (1): iż zá grzech inſzego mytá nie máſz/ [...] iedno pomſtá RejZwierc 131.
»katowskie myto« (1): Inſzy zá złą ſpráwę wźiął kátowſkie myto. WisznTr 33.
myto od czego (5): MetrKor 57/120v, 59/283; Portitorium, Myto od przewiezienia/ cło ná brzegu/ furlon. Mącz 313c; Velatura, Furlón/ myto od woyźby. Mącz 479b, 242c; [Naulum, Schiflohn/ fracht. P. Myto od woźby/ przewoźne. Volck 400].
myto z czego (4): Mitho ſſoli wluczku MetrKor 57/120 [idem 59/281], 57/120v, 59/281, 282v.
W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej [myto + przymiotnik (7), przymiotnik + myto (1)] (8): Samo myt Podolskich a Podłaſkich [!] podniesienie ie [posłów] zabawia ActReg 26, 42; OKoło wybiéránia mytá Wołyńſkiégo y Podláſkiégo/ deputuiemy do Podſkárbiégo Koronnégo Komiſſarze pewné SarnStat 1196, 404, 1179, 1196 [2 r.], 1310.
W połączeniu z określeniem wskazującym, za co, gdzie lub przez kogo pobierano daną opłatę [myto + określenie (28), określenie + myto (5)] (33): Droga Zlvczka ku dolinye Sſolą thi ſſą mitha na drodze [...] Wdolinye od thaliegy pianthnaſzczie gr polſkich. MetrKor 46/114v [idem 59/271]; Stheyze Solnycze komyegy Mitha Solnyczego ieſli Ktho opczy wlvczkv kvpy tą thalęgą wynyen dadacz [!] dacz 30 gr a ieſli mieſzczanyn thedi dwadzieſzczia gr MetrKor 57/120v, 57/120v, 59/271, 282v, 283; Vectura, Furlon/ myto zwłaſzczá furmáńskie álbo przewóz. Mącz 477b; Day Woyſkie day Duchowne wymyſlone myta [!]/ Lepieyby śię tám odrzec woźić do Prus żytá. BielSat B3 [idem] BielRozm 11; ſtan Rycérſki y Duchowny [...] tę ſwobodę máią: iż Céł żadnych áni Myt wódnych/ tárgowych/ pomiernych/ ták téż y ludźie ich od tego co ſie im domá rodźi płáćić winni nie ſą. SarnStat 68; Myto w Zupách Ruſkich nowo vſtáwioné znaſzamy SarnStat 391; OKoło Céł/ moſtowych/ grobelnych/ y innych wſzelákich myt/ [...] iáko ſie to tu było wſzyſtko odłożyło z Séymu Wárſzáwſkiégo SarnStat 400; Cłá/ Mytá wſzyſtkié/ w Polſcze y w Litwie/ ziemſkié y wodné/ [...] Iego K.M. znośić raczy SarnStat 1022; Myto Fundczol ieſt ſkáżoné SarnStat 1118 marg, 338, 391, 401, 403 [2 r.], 516 (20). Cf myto z czego.
W połączeniach szeregowych (9): Y wſzyſtkié [...] kleryki/ żaki/ ſtudenty/ láiki do przerzeczonégo miaſtá Krákowſkiégo/ [...] iádącé [...] od wſzelákich płac/ podatków/ moſtowych/ woien/ ſtraży/ cłá/ mytá/ dźieśięćin/ ćiążenia wſzelkiégo/ [...] władzą Królewſką wolné czynimy SarnStat 202; iż żadnych myt/ ſkłádów/ céł/ targowych/ y żadnych czynſzów ná mieyſcách y oſobách w źiemiách Pruſkich [...] niebędźiemy nowo vkłádáć SarnStat 1098, 400 [2 r.], 404, 1039, 1059, 1189, 1196.
W charakterystycznych połączeniach: myto niezwyczajne (2), niezwykłe, nowe (4), powinne (3), prawe (2), stare (2), zwyczajne (3), zwykłe; myto na drodze (2), duchowne (2), fundczol (3), furmańskie, grobelne (2), kupieckie (2), w Litwie, mostowe (2), w Polszcze, pomierne, portowe, z ryb (2), rzeczne (2), na rzekach (2), skopne (2), z soli (2), solnicze (2), targowe (2), wodne (7), ziemne, ziemskie (3), w żupach (4); myta branie (2), płaca, płacenie (4), wybieranie (2), wzięcie; od myta wolność, wolny (4); myto brać (6), (od)dać (13), kasować, odmycić (2), odprawić, (za)płacić (14), skazić (2), układać, ustawiać, ustawione, wybierać (2), wyciągnąć (4), znosić (4); za myto brać.
»myto albo mostowe« (1): KTO moſt ma zły álbo przeiazd ná ſwym grunćie: A zwłaſczá gdy myto bierze álbo moſtowé. SarnStat 477.
W połączeniu z nazwą określającą, za co i gdzie wolno pobierać opłaty (4): MYtá/ Cłá ták wodné źiemné/ grobelné/ y inſzé wſzelákié/ któré ſą przećiwko práwu dáné/ [...] áby były ſkáżoné SarnStat 400; Tedy Myto y Cło źiemſkié/ któré im [Warszawie] ieſt od Królowéy Iéy M. Pániéy Ciotki náſzéy do czáſu ná porátowánié dáné/ ktemu y wodné Wárſzáwſkié/ [...] miáſtu temu Wárſzáwie/ ná onera té wſzyſtkié [...] dáiemy SarnStat 1179, 1073,1179.
W połączeniach szeregowych (11): ktorym Cżyścem/ izali Papieſz [...] niewymamił [...] ná Ceſárzach/ ná Krolech [...] Kxięſtwá/ Powiáty/ Miáſtá/ Porty/ Zamki/ Wśi/ Cżyńſze/ Mytá/ Folwárki/ y inſze rozmáite płáty. KrowObr 75; Dochody Koronne/ iáko ſą Mytá/ Zupy/ Stároſtwá y ine ku ſkárbu Krolewſkiemu należące rzeczy. OrzRozm S4v; O kupiectwie Zydowskim y o zábrónieniu Ceł, Myt, Zup, kárczem, naymów Zydóm. SarnStat 267; A my [...] ná odięćié Zup/ Céł/ Myt/ y innych wſzytkich in genere nullis exceptis dochodów/ z którychby czwartéy częśći nie oddano/ poſzlemy SarnStat 364, 246, 267 [2 r.], 400, 413; vrzędnicże też pożytki z máiętnośći pánow ich/ z Iurisdikciey/ tákże y Iurgelty ludźi ſłużebnych/ Suchedni/ mytá/ ktore ſámiż pánowie co ie komu dáią/ będą powinni ná z ieźdźie powiátowym opowiedźieć GrabPospR L4v, L3v.
W charakterystycznych połączeniach: myto grobelne, stare (3), wodne (2), ziemne, ziemskie; odjęcie myta (2), zabronienie (2); myto dać (3), dzierżeć, mieć, odjąć, sprawować, tracić, trzymać (2).
»myto ani targowe« (1): A wſzák ia żadnego mytá/ áni targowego nie dzyerżę? RejPos 325.
W połączeniu szeregowym (1): Pátrzayże co tu ſobye s tego zá pociechę vmnożyć maſz nędzny celniku á nędzny iáwnogrzeſzniku ſwiátá tego/ gdiż nie máſz żadnego mytá/ żadnego forlunu/ żadnego targowego/ ktoregobyś ty nie rad pokuśił RejPos 325.
W połączeniu z przymiotnikiem od nazwy miejscowej (1): [król] dał mu był iurgielt ná Chełmſkim mycie RejZwierc Aaa.
W porównaniu (1): [Lucyfer] Iáko celnik ná mycie/ ták s celbratem ſiedzi. RejWiz 167v.
W charakterystycznych połączeniach: myto przejechać (2), przeminąć (2); na mycie siedzący, siedzieć (3).
myto czego (1): A ták thu obácż moy miły Máttheuſzu á káżdy Krześćiáńſki cżłowiecże/ ieſli nie maſz [...] iść zá tym Pánem ſwoim/ opuśćiwſzy to máłe á nędzne myto ſwoie tego niepobożnego żywotá ſwego/ gdyż wieſz o nieprzebránych ſkárbiech tego ták możnego Krolá RejPos 326v.
Synonimy: 1. czynsz, gielt, jurgielt, najem, płaca, płat, wergielt, zapłata, żołd; 2., 3., 4. cło.
AK