Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NASTROJON

Następne hasło: NASTROSZYĆ »

NASTROJONY (15) part praet pass pf

a oraz pierwsze o jasne; drugie o w formach zlożonych jasne, w formach niezłożonych z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja

sg
m	N	nastrojony	f	N		n	N	nastroj(o)no
	D			D	nastrojon(e)j		D
	A	nastrojony		A			A
	I	nastrojonym		I			I

pl
D		nastrojonym
I	f	nastrojon(e)mi
inne formy
pl N subst m i f - nastrojon(e); pl N subst n - nastrojon(e), nastrojony; pl A - nastrojon(e)

sg m N nastrojony (3). ◊ A nastrojony (1). ◊ I nastrojonym (1). ◊ f D nastrojon(e)j (1). ◊ n N (praed) nastroj(o)no (2). ◊ pl N subst m i f nastrojon(e) (2). n (praed) nastrojon(e) (1), nastrojony (1) RejPs (1:1). ◊ D nastrojonym (1). ◊ A nastrojon(e) (1). ◊ I f nastrojon(e)mi (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: nastrojony od kogo (1), przez kogo (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI i XVIII w. s.v. nastroić.

Znaczenia

1. Przygotowany, sporządzony w określonym celu (11)
- Przen (7)
2. Doprowadzony do właściwego tonu, brzmienia (3)
- a. O strojeniu instrumentów muzycznych (2)
3. Wystawnie ubrany, wystrojony (1)

1. Przygotowany, sporządzony w określonym celu (11):

nastrojony z czego (1): Czym inym zbroynégo Goliatá Dawid nági poráził/ iedno nie tym Cynkiem/ z pięćiorgá kámieni náſtroionym? OrzQuin N2.

nastrojony ku czemu (2): Koń ku bitwie náſtroiony muśi być tłuſty/ pyſznie ſtąpáiący/ á vbrány. RejAp 79v, 79v.

Wyrażenie: »nastrojone szyki« (1): Zmylćie nieprzyiaćielom náſtroione ſzyki. BielRozm 9.

Przen (7): wſzytki dziwy/ ktorekolwiek cżyniło ſwięte Boſtwo iego/ wſzytko to było z dawná náſtroiono z woley ſwiętey á s przeźrzenia iego. RejPos 234.

nastrojony do czego (1): RejAp 4v cf »sprawiony a nastrojony«.

nastrojony komu (1): Y ziákiem podziwowániem káżdego pokolenia náſwiećie/ ſą náſtroione rozmáyte dobrodzieyſtwá á dziwne bogáctwá od ćiebie tem ktorzy vpełną nádzieię ſwą położyli wtobie. RejPs 45.

nastrojony ku czemu (2): dni iego wſſytki ſą iemu/ iako ten ieden który wczorá przeminął/ [...] Bo zwielką prętkoſćią náſtroyone ſą/ ku zginieniu czáſy iego RejPs 134v, 161v.

nastrojony na kogo (2): A wſſák ty wieſz moy pánie/ [...] iáko wiele bez mey iſćie przyczyny ná mię przekázek bywa náſtroiono. RejPs 210, 183v.

Wyrażenie: »nastrojony sidła« (1): żywot moy ieſt zewſſąd w wielkyem niebeſpieczeńſtwie położon á ná wſſe ſtrony ſą ná mię náſtroiony ſidłá rozliczne RejPs 183v.

Szereg: »sprawiony a nastrojony« (1): wiekuiſte Boſtwo nigdy ſámo przez ſię z żadnym ſtworzeniem nie mowiło/ iedno záwżdy przez iáki inſtrument/ [...] álbo wżdy przez iáki poſrzodek do tego godny á przez Duchá s. do tego ſpráwiony á náſtroiony. RejAp 4v.

2. Doprowadzony do właściwego tonu, brzmienia (3):

Wyrażenie: »nastrojony głos« (1): Modulatus sonus, Vmiárkowány, náſtroyony głos. Mącz 227d.

a. O strojeniu instrumentów muzycznych (2):

W porównaniu (1): Nalepſza ſpráwá kto ią głupie rządzi/ Muśi znikcżemnieć y ſzpetnie zábłądzi. Iáko inſtrument głupye náſtroiony/ Muśi ſzpetnie brzmieć/ tákże łeb ſzalonv. RejZwierc 214v.

Wyrażenie: »zgodnie nastrojony« (1): [ty arfy] nie mogą mieć cudnych głoſow/ ieſli nie będą zgodnie náſtroione. RejAp 54v.

3. Wystawnie ubrany, wystrojony [do czego] (1): dáleko káżdy podobnieyſzy będzie ku niewieſcie do tańcá náſtroioney/ niżli ku cżemu dobremu. RejAp 80.

Synonimy: 1. nagotowany, narządzony, przyprawiony, sprawiony; 2. umiarkowany; 3. przybrany.

Cf NASTROIĆ, NIENASTROJONY

JR, TK