[zaloguj się]
[pdf]

NIEPOTRZEBNIE (56) av

W pisowni łącznej (47), w rozłącznej (9).

Wszystkie e oraz o jasne.

Sł stp notuje, Cn s.v. bawię się gdzie, Linde brak.

Bez istotnego powodu i (lub) bez pożądanego skutku; abs re Mącz; futile, supervacuo Calep; de levi causa JanStat (56): Bo wekrwi zależy wſzytek żywot cżłowiecży/ kto ią bezmiernie á nie potrzebnie puſzcża: ſam ſię żywota zbawia FalZioł V 61v; Strzesz szią theſz wnaſzich rzeczach nyepotrzebnye skyem mowicz. LibLeg 7/104v; ma być nágrodzoná ſzkodá y lekkoſć od onego/ przes kthorego był ná drodze niepotrzebnie gábány/ álbo Areſtowány. GroicPorz m3, vv, bb2v; RejWiz 55v; UstPraw Kv; OrzRozm V; iż máiąc żonę bárzo cudną y wzroſtu ſubtylnego/ powiedał káżdemu o iey ciáłu [...] y ine táiemnośći małżeńſkie/ chwaląc ſie s tym niepotrzebnie. BielKron 100v, 87v; Dicta dicere, Rzecz niepotrzebnie powtárzáć. Mącz 86b, 193c; SarnUzn C3; Ale ſie ia w tym podobno niepotrzebnie ſzerzę/ gdyż to każdy z w.m. zna GórnDworz G4; bo by tho byłá ſproſna rzecż/ niepotrzebnie/ gdy cie o to nikt nie pyta/ hydzić ſam ſiebie. GórnDworz N4; RejZwierc 77, 109; BudNT przedm c6; CzechRozm 253v; Bo iák on nigdy márnie nie dobył ſwey broni/ Ták też ten niepotrzebnie nikogo nie gromi. PaprPan Z2; ModrzBaz 28v [2 r.]; bo wnet nád morzem czerwonym/ Szemráli niepotrzebnie przećiw przełożonym. KochPs 160; CzechEp 83; nie potrzebnie męcżennicy gárdłá dawáli/ nie potrzebnie ták wielcy y zacni Biſkupi owiecżki ſwoie vcżyli. ReszPrz 98, 63, 98; GórnRozm I2; ActReg 165; Conturbare – [...] Niepotrzebnie vtracąm, trąwie wniwecz obracząm. Calep 255a, 324a, 444b, 1033b; GostGospSieb +2v; GrochKal 6; Poczynáiąc tedy od tego/ co niepotrzebnie w Graeckim ieſt przydano/ czego w Láćińſkim nie máſz. WujNT przedm 12, 13, 2. Thess 3/11, s. 719; SarnStat 140 [2 r.], 579, 614; Kiedy my kátholicy ná woynę o religią nietrąbiemy/ gdy nas iedno w pokoiu dawnym záchowáią: coż nam niepotrzebnie ręce wiązać? PowodPr 46; CiekPotr 27; GosłCast 28.

W połączeniach szeregowych (2): Mącz 1b; Co wſzyſtko nie tylko ieſt przećiw Bogu ſámemu y ſłowu iego świętemu/ ále też y przećiw rozumowi y rozſądkowi náſzemu: żeby to BOg cżynić niepotrzebnie/ głupie y nieopátrznie miał: co przez Chriſtuſá Iezuſá vcżynił. CzechRozm 218v.

W charakterystycznych połączeniach: niepotrzebnie bawić się (zabawiać) (4), chwalić się, (u)czynić (4), frasować, gromić, hydzić sam siebie, modlić się, mowić (3), odzywać się, opuszczać, pisać (być pisanym) (2), powtarzać, przydać (2), przysięgać, szemrać, targać, trapić, uczyć, upłynąć, utracać (stracić) (3), wałęsać się, wieść wojnę, wołać na kogo, wyciągać (być wyciąganym) (3), wyliczyć, wywabiać, wyzywać, żałować; niepotrzebnie gabany, ruszony.

Przysłowie: A X. K. co innego cżyni/ nápiſawſzy dwoie kazánie o tym rodzeniu/ iedno co oni ſtárzy (wedle dekretu X.A.) wodę prożno mierzyli/ á X.K. śiáno niepotrzebnie młoći. NiemObr 142.
Szeregi: »długo a niepotrzebnie« (1): Ku obvarovaniv trudnoſczi wpozviech i wzapiſiech ktore liudzie y procuratorovie dlugo a niepotrzebnie czynicz, a pravo i ſpraviedlivoſcz przegabacz zvykli poſtanovilysmy ComCrac 21v.

»dwornie a niepotrzebnie« (1): Wſzyſcy mowią/ iż Piotr S. był w Rzymie: ále kiedy y ktorego dnia y godziny/ á kto ták dwornie á niepotrzebnie wylicżyć może? SkarJedn 98.

»niepotrzebnie i nieopatrznie« (1): tedy to mym zdánim y niepotrzebnie y nie opátrznie cżyniſz. CzechRozm 253v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»nikczemnie a niepotrzebnie« (1): áby mu [człowiekowi] ten ſláchetny klenot cżás żywotá iego iáko po wodzie liſt nikcżemnie á niepotrzebnie dármo nie vpłynął. RejZwierc 62v.

»niepotrzebnie ani sprawiedliwie« (1): y mſci ſię [Bóg] ſrogo nad takowemi ludzmy y karze ie cięſko/ ktorzi niepotrzebnie áni ſpráwiedliwie prziſięgaią naimię iego SeklKat F3v.

»wiele a niepotrzebnie« (1): Funditare verba, Wiele mowić/ á niepotrzebnie. Mącz 139c.

»źle i niepotrzebnie« (1): ále to co poſtánawiał zle poſtánowił y niepotrzebnie CzechRozm 100v.

Synonimy: daremnie, daremno, darmo, marnie, nikczemnie, prożno, zbytnie.

Cf BEZPOTRZEBNIE, NIEPOTRZEBNO, POTRZEBNIE

JB