« Poprzednie hasło: NIEWDZIĘCZNIK | Następne hasło: NIEWDZIĘCZNY » |
NIEWDZIĘCZNOŚĆ (206) sb f
niewdzięczność (201), niewdzieczność (3), niewdzięczność a. niewdzieczność (2); niewdzieczność MurzNT, Mącz, PowodPr.
W pisowni łącznej (205), w rozłącznej (1).
Oba e oraz o jasne.
sg | pl | |
---|---|---|
N | niewdzięczność | |
G | niewdzięczności | |
D | niewdzięczności | niewdzięcznościåm |
A | niewdzięczność | niewdzięczności |
I | niewdzięcznością | niewdzięcznościami |
L | niewdzięczności |
sg N niewdzięczność (40). ◊ G niewdzięczności (45). ◊ D niewdzięczności (8). ◊ A niewdzięczność (71). ◊ I niewdzięcznością (15). ◊ L niewdzięczności (10). ◊ pl D niewdzięcznościåm (1). ◊ A niewdzięczności (15). ◊ I niewdzięcznościami (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.
niewdzięczność czego (20): yeſt ſpouyedz, yedna oſkarzycz ſwe grzechy, wtora uyznacz nyegodnoſzcz a nyewdzyącznoſzcz dobrodzyeyſtwa bozego PatKaz III 138; MurzHist Bv; SarnUzn F5 marg; gdy prze niewdzięcżność vpominánia Páńſkiego muśi vpáść na ſwiáth s ſpráwiedliwégo dekrethu Páńſkiego tá gorącość á thá ſuchość. RejAp 134v; RejPos 157, 215, 215v, 237v, [249], 300v, 321; BiałKat 113v; iáko Pan obiecowáć racżył onym złym Ierozolimcżykom ſwoim prze niewdźięcżność náwiedzenia ſwego iż ie mieli otocżyć nieprzyiaciele RejZwierc 255v, Bv, 99; A ták Herennius widząc ich niewdzięcżność iego rády pirwſzey/ podał tę drugą BielSpr 45v; StryjKron A5; Aby zá niewdźięcżnośćią/ Ták hoynych dárow twoich/ Przyrodzenie z krewkośćią/ Nie bráło kaźni ſwoich GrabowSet Fv; PowodPr 17, 18.
niewdzięczność z czego (1): Przykład o niewdzięcżnośći cżłowiecżey z dobrodzieyſtw przyięthych. HistRzym 66.
niewdzięczność ku komu (3): Niewdźięcżność ku Bogu iáko grzechem wielkim. PowodPr 17 marg, 17, 18 marg.
niewdzięczność przeciw(ko) komu, przeciw czemu (8): Niewdzyęcżnoſc mocarzow ſwieckich przećiw ſłowu Bożemu. LubPs F4 marg; Ale oni gdy ſą ſtworzeni/ ſplugáwili imię ſtworzyćielá ſwego okázniąc niewdźięcżność przećiw temu ktory im żywot ſpráwił. BibRadz 4.Esdr 8/59[60]; SarnUzn F4v; BudBib 4.Esdr 8/59[60]; SkarJedn 255; WujNT 136; PowodPr 18, 19 marg.
niewdzięczność za co (3): A to czo chczeſs na Wage włoż A nádrugą moye dobroć Ktoraż ty poznał wiele kroć A ktemu twe niewdzecznoſczy Za me wſſytke vczinnoſczy RejKup bb8; LubPs B3v marg; BibRadz I 3a marg.
niewdzięczność między kim (1): gdy tego Pan nigdy przepuśćić nie racżył y miedzy ludem ſwoim/ gdy poznawał iáką niewdzyęcżność miedzy nimi RejPos 215v.
niewdzięczność w kim (3): BibRadz Is 1 arg; Niewdzięcżność dobroći bożey w obłądzonych. SarnUzn F5 marg; LatHar 262.
niewdzięczność czyja [= wobec kogo] [w tym: ai poss (3), pron poss (1), G sb (1)] (5): BielKron 171v; A nie tylko o niewdzyęcżność ſwoię/ ále y o niewdzyęcżność ludzką záwżdy ſie gniewáć á zá to káráć racżył. RejPos 215v, 194v, 215v [2 r.].
W połączeniach szeregowych (7): A ták dla Páná Bogá nie chcieymy w ſobie okázowáć tego nie cżłowiecżeńſkiego okrucieńſtwá/ á nie krześćiáńſkiey niewdzyęcżnośći á nielitośći przećiw kościołowi Bożemu. LubPs A5; BielKron 201; RejPos 106; RejZwierc 110; A to ſie wſzyſtko działo dla przeſládowánia zazdrośćiwego y niewdzięcznośći/ á dla złego wyrozumienia/ y płochego rozſądku o vmyſle onych ktorzy co piſmem ſwoim ná ſwiátło wydawáią. StryjKron A6; SarnStat 999; SkarKaz 6a.
W przeciwstawieniach: »miłość (2), dobroć, dzięka, nagroda, wdzięczność... niewdzięczność« (6): S tego wiédz ijż wdzięcżnoſtz dobrodzieyſtwa/ ieſt milému bogu wielmi przyiemná/ a zaſie niewdzięcżnoſtz przykrá. OpecŻyw 64; GórnDworz Aa4; Ktory ſie w tey niecnocie gdy iuż raz záplecie/ Iż ſie imie dobroći niewdzięcżnoſcią płáćić HistLan F3v, D4v; WujNT przedm 27; CzahTr B4.
W charakterystycznych połączeniach: niewdzięczność człowiecza, ludu (5), ludzka (9), mocarzow, narodu, niekrześcijańska, pańska, patronow, polska (2), sprosna, synowska (2), szkodliwa, wielka (5), zła, żydowska (4); niewdzięczność darow (4), dobroci, (z, za) dobrodziejstiwa (13), łask, pracy, rady, za uczynności, upominania; niewdzięczność (ku) przećiw(ko) Bogu (5), rodzicom, Zbawicielowi; niewdzięczność od złych; niewdzięczność w Żydziech (2); dozna(wa)ć niewdzięczności (2), nie lubić, mścić się okazanie, skaranie, sromać się, wiarowαć się; dla niewdzięczności cierpieć (2), karać, odrzucić, potępiony, (wy)tracić (2); cierpieć z niewdzięczności, karać; cierpieć niewdzięczność, hańbić, (po)karać (4), obaczyć (2), odnosić, (p)okaz(ow)ać (11), pomnieć (2), powiedzieć, przekładać, przepuścić, przypominać, ujźrzeć, uważać, widzieć, zabaczyć, (po)zn(aw)ać (2), zwyciężyć; na niewdzięczność patrzyć, piecza, skarżyć (uskarżać) (2); o niewdzięczność gniewać się, sądzony; prze niewdzięczność ganić, karać, odrzucony, odstępować, wyzwany; dekret za niewdzięczność (2), karać, karanie (2), odstąpić, plaga (2), pomsta (2), popchnąć, strącić (2), strofować; niewdzięcznością oddawać, utracić; okazować się z niewdzięcznością; za niewdzięcznością odstąpić; w niewdzięczności karać (2), obwinowany, stać.
W charakterystycznych połączeniach przyimkowych: dla niewdzięczności (19), na niewdzięczność (12), o niewdzięczność (3), prze niewdzięczność (8), w niewdzięczności (4), z niewdzięczności (4), za niewdzięczność (20).
»niewdzięcznością płacić« (3): GórnDworz Aa4; A przedſię im to oni niewdzięcżnoſcią płácą HistLan F3v, F3v.
»niedbałość a (i) niewdzięczność« [szyk 3:2] (5): RejPos 67, 262v, 345; Ale potym poznaſz co to ieſt wzgárdzić thákiego Páná ſwego [...] bo to káżdemu tákiemu Pan obiecáć racżył/ zá thy ſproſne niewdzięcżnośći á niedbáłośći iego. RejZwierc 259v; BiałKaz M3v.
»nienawiść i niewdzięczność« (1): Táka byłá y nienawiść y niewdzięcżność Grekow przećiw Rzymſkiego kośćiołá ludziom SkarJedn 255.
»niepilność i niewdzięczność« (1): A kto ma/ będźie mu przycżyniono: kto záſię nie ma (przez niepilność y nie wdźięcżność ſwoiey [!]) y to co ma/ będźie od niego oddalono LatHar 559.
»niewdzięczność i nieposłuszeństwo« (2): y owſzemby nam niewdźięcżność y niepoſłuſzeńſtwo łácno przycżytać możono BibRadz *4v; WujJud 2v.
»nieprawość i niewdzięczność« (1): Bog mocni ieſt mśćićiel ná Niebie ktory śię mśćić będzie niepráwośći/ y niewdźięcżnośći/ wáſzey BiałKaz M3v.
»niewdzięczność a (i) niesprawiedliwość« (2): iż ią dla tey niewdzięcżnośći á dla nieſpráwiedliwośći wáſzey dam was poſieść obcym narodom RejZwierc 236v, 97v.
»niewdzięczność i nieżyczliwość« (1): Niedárzył Bog tych pomocy[...] dla niewdźięcżnośći y nieżycżliwośći ich. PowodPr 57.
»niewdzięczność a obraza« (1): przećiw tákiey niewdźięcżnośći á obráźie Páná Bogá/ wzywa na świádectwo niebá y źiemie PowodPr 18.
»niewdzięczność i upor« (1): Ezáiaſz háńbi niewdzięcżność y vpor w Zydźiech. BibRadz Is 1 arg.
»niewdzięczność a wzgardzenie (a. wzgarda)« (2): iż thá plagá nacżęſciey ná ſwiáth przypádáłá zá niewdzięcżność á zá wzgárdzenie ſłowá Páńſkiego RejAp 134v; CzahTr A3.
»niewdzięczność a zdrada« (1): Sromáimyśię takowyi niewdzięczności a zdrady naſzyi/ którzy śię prawdy nám wiadomyi wſtydzięmy MurzNT 61.
»niewdzięczność i złość« [szyk 1:1] (2): BibRadz *2v; ktore to Zydy dla tey niewdźięcżnośći y złośći odrzućił P. Bog/ y pokarał ie w gniewie ſwoim SkarKaz 275b. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
Synonimy: 1. niebaczność, wzgarda, wzgardzenie; 2. niełaska, niemiłość, nieprzyjaźń, odwrocenie; 3. nieludzkość, niesmaczność, srogość, surowość, twardość.
Cf BEZWDZIĘCZNOŚĆ, [NIEWDZIĘCZEŃSTWO], WDZIĘCZNOŚĆ
AK