[zaloguj się]
[pdf]

NIEZLICZONY (259) part praet pass pf

niezliczony (245), nieźliczony (9), niezliczony a. niezliczony (5); nieźliczony ReszPrz, ReszList, KmitaSpit (2), SzarzRyt (2); niezliczony : nieźliczony BibRadz (1:10), KuczbKat (3:1), SkarKaz (2:1).

W pisowni łącznej (245), w rozłącznej (14).

e jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); -o- (24), -ó- OrzQuin (2).

Fleksja
sg
mNniezliczony fNniezliczonå, niezliczona, niezliczon(a) nNniezliczoné
Gniezliczon(e)go Gniezliczonéj Gniezliczon(e)go
D Dniezliczon(e)j, niezliczonyj D
Aniezliczony Aniezliczoną Aniezliczon(e)
I Iniezliczoną Iniezliczonym
Lniezliczonym Lniezliczon(e)j L
pl
N m pers niezlicz(e)ni
subst niezliczoné
G niezliczonych
D niezliczonym
A m pers niezliczoné
subst niezliczoné
I m niezliczon(e)mi, niezliczonymi
f niezliczonémi
n niezliczoném, niezliczonymi
L niezliczonych

sg m N niezliczony (10). ◊ G niezliczon(e)go (1). ◊ A niezliczony (11). ◊ L niezliczonym (1). ◊ f N (attrib) niezliczonå (26), niezliczona (2), niezliczon(a) (1); -a KromRozm III; -å : -a HistAl (2:1). ◊ G niezliczonéj (7); -éj (2), -(e)j (5). ◊ D niezliczon(e)j (2) GórnDworz, LatHar, niezliczonyj (1) MurzNT. ◊ A niezliczoną (23). ◊ I niezliczoną (4). ◊ L niezliczon(e)j (2). ◊ n N niezliczoné (8); -é (1), -(e) (7). ◊ G niezliczon(e)go (2). ◊ A niezliczon(e) (6). ◊ I niezliczonym (5). ◊ pl N m pers niezlicz(e)ni (1). subst niezliczoné (22); -é (2), -(e) (20). ◊ G niezliczonych (42). ◊ D niezliczonym (3). ◊ A m pers niezliczoné (5); -é (1), -(e) (4). subst niezliczoné (51); -é (4), -(e) (47). ◊ I m niezliczon(e)mi (3) RejPs, LubPs, HistRzym, niezliczonymi (1) PatKaz III. f niezliczonémi (5); -émi (1), -(e)mi (4). n niezliczoném (5) SarnUzn, BudNT, OrzJan, LatHar (2), niezliczonymi SkarŻyw (3); ~ -émi (1), -(e)mi (4). ◊ L niezliczonych (6).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w. s.v. zliczny.

W funkcji przymiotnika (259):
1. Składający się z wielkiej ilości jednostek, bardzo liczny; innumerabilis HistAl, Vulg, Calep, Cn; innumerus Vulg, PolAnt, Modrz, Cn; infinitus HistAl, Modrz; multus, absque numero, quorum non est numerus PolAnt; indimensus, inexputabilis Cn [w tym: w połączeniu z rzeczownikami w pl (147), z określeniem liczby (69), z rzeczownikami zbiorowymi (31)] (249): OpecŻyw [79]v; OpecŻywList C2v; PatKaz III 106v; Iezu ienżes niezlicżone ciał y duſz niemoczy łaſkawie vzdrawiał. TarDuch B3, C2; RejPs 48, 118; RejKup r5v; Nieſtetis tobie nędznemu/ ktory maſz po ſmierći twoiey niezlicżone męki ćirpieć. HistAl K2v, F7, I7, K7v; MurzNT 73; LubPs L2 marg, X6v marg, Y2v; GroicPorz kk3v; KrowObr B4v, 169v, 188; Leop Eccle 5/6; ALexándrowi dáry/ od Krolá Perſkiego. Niezlicżone przynieſli RejZwierz 20; Ałeśćie przyſzli do gory Syon/ y do miáſtá Bogá żywego [...] y do zgromádzenia niezliczonych Aniołow [myriadum angelorum frequentiam]. BibRadz Hebr 12/22, Ps 39/13, Ier 33 arg, Ez 38/15, 4.Esdr 3/7, 29 (7); BielKron 237; GrzegRóżn G4; KwiatKsiąż M3v; OrzQuin Rv; SarnUzn H6v; dla tychći y inſzych niezliczonych złośći/ Pan Bog was ćięſzko káráć będzie. LeovPrzep B4v, G2; RejAp 34v, 68, 77v, 189v; GórnDworz Ee5v; HistRzym 7v; RejPos 2v, 202v; KuczbKat 20, 160, 335; Xerxes on wielki krol/ gdy był niezlicżone woyſko ná Grecią wywiodł RejZwierc 50; WujJud 1v, 133, 144v; BudBib Ier 2/32, Iudith 5/10; Co bym tu na oko nie iednym mieyſcem áni dźieśiąćią/ ále iakmiarz niezlicżonemi/ pokazał/ gdybym ſię przedłużyć nie obawał BudNT przedm b2v; CzechRozm 17, 69v, 220, 223, 265 [2 r.]; PaprPan B4; Z ſtráchu rośćie/ gniew/ niezgody/ ſwary/ nieprzyiáźni/ ſromocenia/ rány/ ochromienia/ zabijánia/ á miedzy ludźmi możnemi/ woyny y niezlicżone nędze. ModrzBaz 7v, 7v, 24v, 63, 64, 82v (11); SkarJedn 5, 166, 389; KochPs 48, 145, 199; SkarŻyw 1, 92, 258, 357, 359 (11); StryjKron 145; iż Papieżá/ choćiażby był nagorſzy y nie zlicżone tłumy ludźi ná zátrácenie wiodł/ áni Koncylium/ áni żaden ſądźić nie ma. CzechEp 61, 183, 189, 230, 340, 358, 381; NiemObr 168; KochEpit A3v; KochPhaen 20; ReszPrz 112; ReszList 142; WerGośc 226, 237, 254; KochPieś 37; ArtKanc K4v; GórnRozm H2; KochProp 12; PaprUp A2; Innumerabilis. Quod numerari non potest innumerus. Nie źlicżoni. Calep 539a, 531a; GrabowSet Hv [2 r.], Rv; KochFrag 18; którzy ſie niezliczonémi woyſki tureckiémi nigdy odſtráſzyć nie dáli? OrzJan 41, 24, 120; LatHar [++]v, ++5v, 27, 56, 110 (18); WujNT 428, 866, 883; PowodPr 5, 18, 46, 55, 74; KmitaSpit B; SkarKaz 6a, 161b, 418b; VotSzl A4v [2 r.], Bv, C; CzahTr D4v; GosłCast 61, 66, 75; PaxLiz A2v, D; SkarKazSej 705b; Tu żytá rodźi niezlicżone łáſzty/ Brogi iák báſzty. KlonFlis Cv, B4v; SzarzRyt B3v, Cv.

W przeciwstawieniu: »jeden ... niezliczony« (2): To mi w.m. iedno iednę białągłowę złą wſpominaſz/ á ia niezlicżoną licżbę dobrych/ w.m. vkázuię GórnDworz Z3v; GórnRozm D3v.

W porównaniach (5): Abowiem tyś mie vcżynił Krolem nád ludem twoim mnogim/ kthory ták niezlicżony ieſt/ iáko proch ziemie. Leop 2.Par 1/9; BibRadz 2.Reg 17/11; BudBib 1.Mach 11/1; tyś obiecał [...] iſz plemię moie iáko piaſek morſki rozmnożone być miáło/ á prze wielkość niezlicżoną. SkarŻyw 347; národźiło ſię potomkow ták wiele iáko gwiazd ná niebie/ y iáko piaſku niezliczonego ktory ieſt ná brzegu morſkim. WujNT Hebr 11/12.

W charakterystycznych połączeniach: niezliczone(-y,-a, -i) bajki, bluźnierstwa, błędy (2), choroby, cnoty (2), cuda (6), dary (3), dobra (2), dobrodziejstwa (dobrodziejstwo) (6), dziwy (2), grzechy (7), hufce (hufy) (2), krzywdy (4), lud (4), ludzie (5), męczennicy (5), męki (2), nędze, niemocy, nieszczęścia, niezbożności, plagi, plotki (2), potomstwo, przykłady (3), rany (2), sektarze, sekty (2), sposoby (2), stada (2), stworzenie, szkody, świadectwa, tłumy (3), tłuszcza (3), dobre uczynki (2), wojsko (wojska) (22), wymysły, zastęp, złości (złość) (8).

Wyrażenia: »(i) inszy niezliczeni« (4):MurzNT 66; WujJud 61v, 149v; Tákże z Aryſtoteleſowey ſzkoły/ okrom inſzych niezlicżonych [praeter alios innumeros]/ wyſzedł Alexánder Krol Mácedońſki ModrzBaz 130v.

»niezliczona liczba« [szyk 12:6] (18): nyezlyczoną lyczbą anyelſką nyeuątpymy yz bog poſlal ku ſluzbye they panny PatKaz III 114v; BibRadz 2.Reg 17/11, I 336b marg, II 138b marg; RejAp 82v; GórnDworz D8, Y2v, Z3v, Z7, Iiv; mieli niezlicżoną licżbę vmárłych [mortuos habebant innumerabiles]/bo oni ktorzy zoſtawáli żywi/ nie mogli wyſtátcżać pogrzebáiąc ie BudBib Sap 18/12; GórnRozm D3v, G3, M3v; LatHar 473; á byłá liczbá ich tyśiące tyśiącow (marg) liczbá niezliczona. (‒) WujNT Ap 5/11; VotSzl Bv, C3.

»niezliczone mnostwo« = infinita multitudo Modrz (4): Temi niemocámi niezlicżone mnoſtwo ludźi choruie [infiniti aegrotant] ModrzBaz 67, 76, 90v; Duchá ſwego świętego/ nie tylko ná ſto y dwádzieśćiá perſon/ y oſob/ iáko ná pocżątku/ ále y ná niezlicżone mnoſtwo y wielkość ludzi/ inſzych cżáſow hoynie wylewáiąc. LatHar 680.

»niezliczona moc« [szyk 13:12] (25): SeklKat I3; Bo tám moc niezlicżona Anyołow rozlicżnych RejWiz 154v; RejPos 100v, 329v; WerKaz 294; moc niezlicżona ieſt przedźiwnych tytułow/ ktoremi ieſt tá święta Pánná godnie vracżoná. LatHar 478; Chwałá tobie Pánie IEzu Chryſte/ ktoryś [...] rozmáite choroby/ od mocy ludu niezlicżoney ná rozmáitych mieścách potężnieś oddalił. LatHar 537, 13, 45, 79, 129, 151 (19); CzahTr D3.

»niezliczony poczet« (7): BibRadz I 376a marg; BielKron 159, 385; BudBib l.Mach 5/30; Niezlicżony pocżet Chrześćian w Perſyey mordowani. SkarŻyw 305 marg, 30, 306.

»niezliczona suma« (1): á obacży iáko niezlicżona ſummá z ſámey źiemie Niemieckiey (nie wſpomináiąc inſzych pańſtw) do Rzymu wynoſzoná byłá. NiemObr 164.

»niezliczone tysiące« (1): w tym krotkiem cżáśie/ niezlicżone tyśiące [...] ludźi pomordowano NiemObr 20.

»niezliczona wielkość« = innumerabilis copia a. multitudo HistAl [szyk 15:6] (21): OpecŻyw 16v; tak ſlachthy iako y proſtych niezliczona wielkoſć pobita [fere infiniti occisi sunt]. MiechGlab 16; RejPs 155; pocżęło z láſow wychodzić niezlicżona wielkoſć ſloniow HistAl I2, C7v, H4v, L6; MurzNT 28v; KromRozm III N; LubPs X6; BielKron 382v; OrzQuin Ov; Słyſzyſz też o niezlicżoney wielkośći Anyołow ſwiętych wielkim głoſem wołáiących RejAp 55v, AA7v; SkarŻyw 347; StryjKron 146, 235, 335; CzechEpPOrz *4; GórnRozm M2; SarnStat 18.

Szereg: »wielki, (a, i) niezliczony« (4): LubPs A3; KuczbKat 301; Potym gdy ſię ráno rozedniáło/ podniosſzy ocży ſwe/ vyrzeli wielki y niezlicżony pocżet ludu [populus multus cuius non erat numerus] BudBib 1.Mach 5/30; CzahTr D3.
2. Wielki, ogromny, niezmierny (w połączeniu z rzeczownikiem w liczbie pojedynczej nadaje mu znaczenie liczby mnogiej); infinitus HistAl, Modrz (8): Bo vſtá moie nielza iedno muſſą wyſláwiáć ſtátecznoſc twoię/ z ktorey mi ſie ſnadz niezliczone dobrodzieyſtwo trefuie RejPos 103v; HistAl B8; przyiąć tę Regułę/ ieſt kroleſtwá niebieſkiego ſkarb niezlitzony náleść. KrowObr 145; wiele ſię oſtrożnośći práwnych y wykrętow národźiło/ ktore niezlicżonego práwowánia [lites infinitas] ná wiele lat trwáiącego národźiły. ModrzBaz 100v; KochPs 126; SkarŻyw 309; Vdźiel mi Izopu/ ſkruchy nieſkońcżoney Z gorzkośćią pokuty złośći niezlicżoney. GrabowSet N3v; KmitaSpit Cv.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Infinitus, Nie skonczony/ Niezliczony. Mącz 127d, 253b.

Synonimy: 1., 2. nieprzeliczony, nieskończony, niewyliczony, niezmierny, niezmierzony, ogromny, wielki; 1. niepoliczony, nieporachowany.

Cf NIEZLICZNY, ZLICZONY

AK