[zaloguj się]
[pdf]

OBŁAPIĆ (83) vb pf

o oraz a jasne (w tym w a 3 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf obłapić
praet
sg pl
1 f -m obłapiła m an
2 m obłapiłeś m pers
3 m obłapił m pers
f obłapiła m an
n subst obłapiły
plusq
sg
3 m był obłapił
imperativus
sg pl
2 obłaṕ obłapcie
3 niechåj obłapi
conditionalis
pl
3 m pers by obłapili

inf obłapić (16). ◊ fut 1 sg obłapię (1). ◊ 3 sg obłapi (5). ◊ praet 1 sg f -m obłapiła (1). ◊ 2 sg m obłapiłeś (1). ◊ 3 sg m obłapił (24). f obłapiła (9). ◊ 3 pl subst obłapiły (3). ◊ plusq 3 sg m był obłapił (1). ◊ imp 2 sg obłaṕ (3); obłaṕ (2) SienLek, GórnTroas; obłap (1) RejJóz. ◊ 3 sg niechåj obłapi (1). ◊ 2 pl obłapcie (2); -ṕ- (1) KochPs, -p- (1) WujNT. ◊ con 3 pl m pers by obłapili (1). ◊ part praet act obłapiwszy (15).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Objąć, otoczyć ręką lub ramieniem kogoś lub coś; amplecti HistAl, Mącz, Calag, Cn; amplexari HistAl, Vulg, PolAnt, Cn; complecti Mącz, Modrz, Vulg, Cn; tenuere Vulg (83): Complexus, Ten, który obłápił. Mącz 304a; Calag 275a; GórnTroas 35.

obłapić co (2): Kdy iezus blogoſlawiony iuż ſtál tako nagi ſám wielmi pokornie przyſtąpiwſſy/ on ſlup dobrowolnie oblapil OpecŻyw 125v; GórnTroas 35.

Przen [kogo, co] (7): O Iezu námiloſciwſſy [...] Dáy mi krzyż wſtrzymaniá od wſſech zloſci oblapitz OpecŻyw 138v; ForCnRWiet Av; Przyimićie (marg) Obłápćie, ogárnićie (–) nas [capite nos]. WujNT 2. Cor 7/2.

obłapić czym (3): [człowiek ufa Panu Bogu swemu] Który piękné niebo ſpráwił/ Y źiemię z morzem poſtáwił: Y cokolwiek ogniſtemi Swiát obłápił mury ſwemi. KochPs 212; Ledwie mię ná godzinę przed świtánini [!] ſwymi Sen leniwy obłápił ſkrzydły czárnáwymi. KochTr 20; WitosłLut A2.

a) Ogarnąć, zawrzeć, pomieścić w sobie [co] (1): Więc iż práwo piſáne nie mogło wſzyſtkiego obłápić/ co ſie miedzy ludźmi tráfia ále tylko to co mogło zágárnac/ pod ſię zygarneło [!]/ y ogulnie opiſáło. GórnRozm Gv.
a. Objąć kogoś rękami w geście sympatii, miłości, czci, pokory, wzruszenia, żalu, wdzięczności (70): HistJóz D4v; Amplecti aliquem, Obłápić/ Vprzeymie miłowáć kogo. Mącz 303d.

obłapić kogo (54): BierEz F4; Matuchna téż pokornie poklęknęla/ a zaplakawſſy rzewno/ ſynácżka oblapila OpecŻyw 36, 11, 11v, 78, 88v, 106 [2 r.] (10); á vzrzawſzy Iakob Iozefa obłapiwſzy go płakał HistJóz E2, D4v; FalZioł IV 56a; [Augustynus pisze] że m[ąż] ſprawiedliwie może ſwą żonę y na rinku ob[ła]pić iawnie BielŻyw 69, 133; RejJóz F5; HistAl E3, F8v, G, Nv; Leop *B4v, Mar 9/35; BielKron 15, 18, 57, 59, 109v (7); Mediam mulierem complectitur, Obłápił yą w pás. Mącz 213b; GórnDworz Y7, Mm3; HistRzym 25v, 26, 82v, 83, 132; RejPos 108v, 308v; HistLan D2v; RejZwierc 25v; BudBib Gen 29/12, 48/10; PaprPan Gg2v, 3; ModrzBaz 10; KochPs 4; Y każe áby ſię ták temu tám/ iáko y temu náſzemu wſzyſcy kłániáli/ y z pocáłowániem onego obłápili CzechEp 288; KochJez A3; Dopuść mi ſye obłápić/ dopuść ręce moié/ Ná rámioná twé włożyć. ZawJeft 20; GrochKal 6; WujNT Act 20/10; CiekPotr B2v.

obłapić co (6): Matuchna rącżki wznoſila/ viątz go chciala/ ale Iozeff cialo podiąl w poly ij oblapil/ aż Nikodem z nog gwozdz wybil. OpecŻyw [155]; GórnTroas 52. Cf »obłapić nogi«.

W połączeniu szeregowym (1): Pocáłowałći go też był Judaſz w ogroycu/ obłápił/ przywitał/ y pozdrowił RejPos 308v.

W charakterystycznych połączeniach: obłapić (kogo) miłościwie, nabożnie, w pas, z płaczem, z wielką poczesnością, z wielkiej radości.

Zwroty: »obłapić nogi, za nogi« = tenere pedes Vulg [szyk zmienny] (4:2): Magdaléna nogi oblapila/ a iako zwykla z dáwna ſlzami ié vmywala/ v ktorych grzéchow ſwych odpuſſcżenijé wzilęa [!]. OpecŻyw 156; A ony przypadſzy obłápiły go zá nogi iego/ á dáły chwałę iemu. RejPos 108v; HistLan D2v; GórnTroas 49; WujNT Matth 28/9, s. 412.

»rękoma obłapić« (1): Wynidę przećiwko tobie/ rękomá ćie obłápię Leop *B4v.

Szeregi: »obłapić, (i) (po)całować« = amplexari et osculari HistAl, PolAnt [szyk 6:1] (7): A Darius podnioſzſzy ręce ſwoie obłápił go/ y cáłował/ pierſi ſzyię y ręce iego [Aleksandra] [amplexatus est Alexandrum ... et manum eius osculabatur] HistAl G; BielKron 18; HistRzym 83, 132; A ocży Izráelowe (były) ćięſzkie od ſtárośći/ że niemogł pátrzyć: tedy ie przywiodł kniemu/ y pocáłował ie/ y obłápił ie [osculatus est eos, et amplexatus est eos]. BudBib Gen 48/10, Gen 29/12; PaprPan Gg3.

»obłapić a ścisnąć ręce« (1): Ná przywitániu Deifebus obłápił go á śćiſnął ręce iego w obycżay przyiaźni BielKron 59.

»obłapić a wziąć na ręce« (1): Potym obłápiwſzy ie [Chrystus dziatki]/ á ná ręce wźiąwſzy [complexus ulnis et manibus eis impositis] winſzował im wſzego dobrá. ModrzBaz 10.

W przen [kogo] (3):

W połączeniu szeregowym (1): komu albo anyolouy abo czlouyekouy dopuſzczono yeſt tele krocz uyele bych chczyal oblapycz czalowacz na rąku noſycz boga PatKaz III 263.

W porównaniu (1): poydziem do oblubieńcá náſzego: niewętpićie nic: wynidzie przećiw wam y obłápi was iáko ſyná ſtráconego ociec SkarŻyw 125.

Szereg: »obłapić i pocałować« (1): Ilekroć iedno chćiałeś ſię do niego/ iáko ſyn márnotráwny/ náwrocić/ przyiął ćię w łáſkę ochotnie/ obłápił ćię y pocáłował łáſkáwie LatHar 675. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
α. O kontaktach erotycznych; amplexari Vulg, PolAnt [kogo] (5): RejWiz 41; Potym/ weźmi prochu s korzenia y z iáiec záięczych/ iáko łupinkę láſkowego orzechá/ á to z wieczorá z winem wypiy/ á ná świtániu mężá obłáṕ. SienLek 112v.
Przysłowie: Iako poſpolicie mowią, po gruſzcże ſie napić, á po iabłku miłą obłapić. GlabGad I5v.
Zwrot: »prawicą obłapić; prawica obłapi« (1;1): Ręká iego lewa pod głową moią/ á práwicá iego obłápi mię [dextera illius amplexabitur me]. Leop Cant 2/6; BibRadz Cant 2/6.
b. Opleść (o wijącej się roślinie) [co] (1): Nubere etiam dicuntur arbores, vitibus et vites arboribus, Przipiąć ſie/ Obłápić drzewo. Mącz 252b.

Synonimy: objąć; a. obwinąć, opleść.

Formacje współrdzenne cf ŁAPAĆ.

Cf OBŁAPIENIE, OBŁAPIONY

JB