[zaloguj się]
[pdf]

OBŻYWIAĆ (30) vb impf

o prawdopodobnie jasne (tak w ob-); a jasne.

Fleksja
inf obżywiać
indicativus
praes
sg pl
2 obżywiåsz
3 obżywiå obżywiają
praet
sg
3 m obżywiåł

inf obżywiać (4). ◊ praes 2 sg obżywiåsz (1). ◊ 3 sg obżywiå (19). ◊ 3 pl obżywiają (2). ◊ praet 3 sg m obżywiåł (3). ◊ part praet act obżywiając (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. s.v. ożywić.

1. Obdarzać życiem (o Bogu Ojcu i Duchu Św); vivificare Vulg; nutrire PolAnt [w tym: kogo (4), co (4)] (9): GrzegRóżn C3v; vſzytko ſtworzenie ná ſwiecie/ iego tylko ſámego Boſką mocą żywie/ á on ie ſam iáko możny Bog/ obżywiáć racży RejPosWiecz2 91v; CzechEp 178; NiemObr 109; Kto nie ieſt w tym ćiele/ żadnego Duch S. nie obżywia WujNT 678.

W połączeniu szeregowym (1): Trzecia [część wiary] o duchu ſwiętym/ który nas poſwiącza/ obżywya/ y o ſwiecza pres ſlowo Boże. SeklKat P2.

Szeregi: »obżywiać a dawać posilenie« (1): Po nich [po Ojcu i Synu] ieſt poćieſzyćiel/ ten wſzytko ſtworzenie Obżywia/ á mocą ſwą dawa poſilenie GrzegRóżn N2.

»ogrzewać i obżywiać« (1): Bog oćiec/ to ieſt pierwſza oſobá w Boſtwie/ mowił y roſkázował: á ſyn záś/ to ieſt wtora oſobá/ roſkazánie cżynił: duch lepak/ to ieſt trzećia oſobá/ ogrzewał ono vcżynienie/ y obżywiał. CzechRozm 15.

Przen (1): Abowiem gdyby był dan zakon ktoryby mogł obżywiáć [lex quae posset vivificare]: prawdźiwieby z zakonu byłá ſpráwiedliwość WujNT Gal 3/21.
2. Przywracać do życia [kogo] (7):

W przeciwstawieniu: »pomrzeć ... obżywiać« (1): ten ktory vrodzony ieſt z dźiewice [...] ieſt więtſzy [...] nád wſzytkie Proroki/ przez nie prorokowány/ y nád wſzytki ktorzy byli pomárli/ iż ie obżywiał. CzechEp 243.

Zwrot: »obżywiać umarłe« (1): Roſkázuię thobie przed Bogiem ktory ożywia wſzythko [...] ktory dawa żywot wiecżny wſzytkim ſwoim/ ktory obżywia vmárłe GrzegRóżn D2v; [GilKat 64 (Linde)].
a. O ziemi i roślinach [co] (5): Przywroćże nas Pánie náſz z wyęzyenya náſzego/ Iák wody kthore płyną s wſchodu ſłonecżnego/ A obżywyáyą zyemyę cżáſu nyepłodnego. LubPs cc5v, dd2v; Z twey mocy nocna roſá na mdłe źiołá pádnie/ á zágorzáłe zboża deſzcż obżywia ſnádnie. ArtKanc P14.

obżywiać czym (1): Ty obżywyaſz z łaſki dzdzem zyemyę záboláłą LubPs P5.

W porównaniu (1): Iák kropye co nyepłodną zyemyę obżywyáyą/ Ták lud twoj zá twą ſpráwą pokoy otrzymáią. LubPs Q4.

3. Karmić, dawać pożywienie (14): Eliaſz vćieka przed Iezabelą. Prágnie áby vmárł. Anioł go obżywia. BibRadz 3.Reg 19 arg.

obżywiać co czym (1): otworzywſzy Apollon okręt kazał wſzemu miáſtu iść po pſzenicę/ á kazał korzec dáwáć po ośmi miedziánych pieniędzy/ á thym obżywiał ten kray. HistRzym 11.

W porównaniu (1): Bo iáko chleb obżywia ciáło to cżłowiecże/ á wino rozweſela ſerce iego/ ták też rownie ciáło Páná Kryſtuſowe/ obżywia duſzę RejPos 95v.

Przen [kogo, co] (11): Ktory [o Synu Bożym] nam obiáwił prawdę ſłowá ſwego/ kthorym nas obżywia/ y żywotem wiecżnym dáruie. LubPs Z2, Qv; A dla tegoż ſię też do wſzytkiego odmieniaiąc ſłuży twey hoynośći/ ktora wſzytko obżywia [omnia nutrienti] kwoli tym/ ktorzy tego potrzebuią. BibRadz Sap 16/25.

obżywiać kogo czym (3): LubPs F3, Z2; Wſztzepćieſz ſie rátzey w on ſſtzep/ w Kryſtá P. ſwego Ktory wietzną tzerſtwośćią obżywia káżdego. KrowObr Av.

Szereg: »karmić a obżywiać« (1): Pan Bog vſtáwicżnie Koſcioł wiernych ſwoich [...] ſłowem ſwoim ſwiętym záwżdy karmić á obżywiać racży. LubPs F3.
a) O Eucharystii [kogo, co] (6): Mowimy [...] o prawdźiwey y żywey wierze/ ktora iż Kryſtuſá obżywiáiącego prziymuie/ obżywia cżłowieká wiernego WujJudConf 103, 256v; my [żyjemy] przez Ciáło Chriſtuſowe/ ktorego w S. Sákrámenćie pożywamy. (marg) Ciáło Pánskie obżywia ćiáłá náſze. (–) WujNT 331 marg, Yyyyyv.

W porównaniu (1): Bo iáko chleb obżywia ciáło to cżłowiecże/ á wino rozweſela ſerce iego/ ták też równie ciáło Páná Kryſtuſowe/ obżywia duſzę RejPos 95v.

Szereg: »nasycać a obżywiać« (1): ciáło i kreẃ Páná Kryſtuſowá/ náſyca á obżywia duſze ludzi wiernych. RejPos 95v.

Synonimy: 2. wskrzeszać; 3. karmić, nasycać, paść, posilać.

Formacje współrdzenne cf ŻYĆ.

Cf OBŻYWIAJĄCY, OŻYWIAĆ

DDJ