[zaloguj się]
[pdf]

OCUCIĆ (31) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf ocucić
praet
sg pl
1 m ocuciłem, -em ocucił m pers
2 f -ś ocuciła m an
3 m ocucił m pers ocucili
n ocuciło subst
imperativus
sg
2 ocuć

inf ocucić (2). ◊ fut 3 sg ocuci (1). ◊ praet 1 sg m ocuciłem, -em ocucił (3). ◊ 2 sg f -ś ocuciła (1). ◊ 3 sg m ocucił (11). n ocuciło (1). ◊ 3 pl m pers ocucili (1). ◊ imp 2 sg ocuć (1). ◊ part praet act ocuciwszy (10).

Sł stp notuje, Cn s.v. ocucam się, Linde XVII – XVIII w.

1. Obudzić się ze snu; expergisci Calag, Cn; evigilare, vigilare Vulg; excire Cn (30): [Paw] W noczy gdy oczuci á czudnoſci ſwey dla ciemnoſci oglądać nie może/ tedy ſzpetnie krzyczy przelęknąwſzy ſie á mniemaiącz żeby czudnoſć ſwą ſtracił. FalZioł IV 21d; BielŻyw 155; Leop Ruth 3/8; vdał ſie na trzy dni ſpokoiem być/ áby mu Bog obiáwił przez ſen/ iáko ſie ma ſpráwowáć/ gdy ocućił niemowił nic BielKron 214v, 14v, 53, 76v; A thedy Ceſarz vſlyſzał głos we ſnie rzekący: Weźmi/ weźmi/ weźmi. Thedy Ceſarz ocućiwſzy zlękł ſie bárzo HistRzym 133, 63, 78v, 81, 100, 133; BielSpr 42v; Erwachen. Ocućić/ et ocknąć śię. Expergisci. Calag 177a; PudłFr 73.

ocucić od czego [= z powodu czego] (1): y ia od oney trwogi/ y od záchwycenia myſli/ y od boiáźni wielkiey ocućiłem Leop 4.Esdr 12/3.

W przeciwstawieniu: »oćucić ... zasnąć (a. usnąć)« (5): ocutziwſzy gdym záſię vſnął widzýałem drugi ſen. HistJóz Bv, B; Záſnąłem ya w łáſce twey á zaſięm ocucił/ Bom ſie w opyekę twoyę moy Pánye porucżył LubPs B2v [idem ArtKanc]; Leop Gen 41/21; ArtKanc Q.

Zwrot: »(jakoby) z(e) snu, po spaniu ocucić« [szyk zmienny] (3:1): Tymże téż gloſem matka iego blogoſlawioná [stojąca pod krzyżem]/ iakoby z wielkiégo ſnu otzuciwſſy/ głowę ſwą podniozwſſy/ rzekła ku ſynowi OpecŻyw 144; ocutziwſſy Farao po ſpányu dlá boiazny/ ráno poſlał do wſſytkych mędrcow y wyeſſtzkow Eipſkych HistJóz B; BielKron 17v; Pandiculor, Ciągnę ſie/ poziewam yáko ćy czinią którzi ze ſnu dopiero ocucili. Mącz 275a.
Przen (4):
a) O Bogu: zacząć ingerować w ludzkie sprawy (2): [mamy] bogá [...] pilnye prośić/ áby on raczył [...] ocućiwſſy/ ſąm wedle ſwey S. woley nas y łodkę koſcyołá ſwego záchowáć KromRozm III L3; Ocuć náwyedz pogány LubPs O4v.
b) Powrócić do życia, ożyć (2):
Zwrot: »z śmierci ocucić« (1): [Chrystus] Nocną ćiemność oświećił świátłem vćieſzonym/ gdy z śmierći ocućił będąc iuż wſkrzeſzonym ArtKanc F4.
Szereg: »ocucić albo ożyć« (1): Pod tym też Theodozyuſem ſiedḿ brátow ſpiących ocućiło álbo ożyło/ ktorzy byli zá Decyuſá Ceſárzá w iáſkini zámknieni BielKron 160.
2. Prawdopodobnie: Obudzić ze snu [kogo] (1):
Szereg:»nie budzić ani ocucić« (1): Poprzyſięgam was [...]/ ábyśćie nie budzili/ áni ocućić kazáli namilſſey moiey [ne suscitetis neque evigilare faciatis dilectam]/ dokądby ſámá niezáchćiáłá. Leop Cant 2/7.

Synonimy: 1. obudzić się, ocknąć, ocknąć się; 2. obudzić, przebudzić, zbudzić.

Formaje współrdzenne: ocucić się, przecucić, przecucić się, zacucić; ocucać, ocucać się, przecucać.

Cf OCUCENIE, OCUCIĆ SIĘ, OCUCONY

DD