[zaloguj się]
[pdf]

ODKUPIĆ (259) vb pſ

o jasne.

Fleksja
inf odkupić
praet
sg pl
1 m odkupiłem, -m odkupił m pers
2 m odkupiłeś, -ś odkupił m pers
3 m odkupił m pers odkupili, odkupi(e)li
f odkupiła m an
imperativus
sg
2 odkuṕ, odkupi
3 niech odkupi
conditionalis
sg pl
1 m bych odkupił, odkupiłbym m pers
f bych odkupiła m an
2 m by odkupił m pers byście odkupili
3 m by odkupił m pers by odkupili
f by odkupiła m an
con praet
sg pl
3 m by był odkupił m pers by byli odkupili
impersonalis
praet odkupi(o)no
con by odkupi(o)no
participia
part praet act odkupiwszy
inne formy
fut sg 1 - odkupię; fut sg 2 - odkupisz; fut sg 3 - odkupi

inf odkupić (65). ◊ fut 1 sg odkupię (3). ◊ 2 sg odkupisz (6). ◊ 3 sg odkupi (11). ◊ praet 1 sg m odkupiłem, -m odkupił (6). ◊ 2 sg m odkupiłeś, -ś odkupił (31). ◊ 3 sg m odkupił (75). f odkupiła (1). ◊ 3 pl m pers odkupili BielKron (3), odkupi(e)li (1) ComCrac. ◊ imp 2 sg odkuṕ (10), odkupi OpecŻyw (2); -ṕ (2), -(p) (8). ◊ 3 sg niech odkupi (2). ◊ con 1 sg m bych odkupił (3) OpecŻyw (2), RejZwierc, odkupiłbym (1) ZawJeft. f bych odkupiła (2). ◊ 2 sg m by odkupił (3). ◊ 3 sg m by odkupił (21). f by odkupiła (2). ◊ 2 pl m pers byście odkupili (1). ◊ 3 pl m pers by odkupili (1). ◊ con praet 3 sg m by był odkupił (1). ◊ 3 pl m pers by byli odkupili (1). ◊ impers praet odkupi(o)no (3). ◊ con by odkupi(o)no (1). ◊ part praet act odkupiwszy (4).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Zapłacić za otrzymanie czegoś lub za jakieś usługi; redimere Vulg, Mącz, PolAnt, Cn (37):
Zwrot: »pieniądzmi odkupić« (1): Publice redimere, Z poſpolitego skárbu álbo poſpolitemi pieniądzmi odkupić. Mącz 329b.
a. Nabyć (23):
α. Rzecz będącą aktualnie w czyimś (często chwilowym) posiadaniu (8):

odkupić co od kogo (4): iſch bil yachal do Cola aby Zydy był zwiodl, iſſ bi byly przyachaly i ſzukno oth nych othkupily. LibMal 1543/70; Goſpodarzs kazał yem kraſzcz y do ſzyebye noſſycz y odkupił od nych wyelye rzeczy kradzionych LibMal 1553/174v, 1543/68; BielKron 405v.

odkupić co u kogo (2): W Kollegium wielkim skarb nálezyono [...]. Był na tych złotych nálezyony napis Márya krolowa Węgierſka [...] Przeto Krol Olbracht odkupił ie v nich BielKron 399v, 405v.

odkupić co czym [= jaką sumą pieniędzy] (2): [Król] Proſzowice od Iurká Lángá dzyewiąćią tyſiąc złotych cżyrwonych odkupił. BielKron 405v, 405v.

Przen: Uzyskać coś przekupując kogoś [co u kogo] (1): Iż pięniędzy wydał [cesarz] tu niemáło/ chcąc kroleſtwo odkupić v Pánow. MycPrz II C.
αα. Wyzuć kogoś z jego własności poprzez nieuczciwe kupno [komu] (1):

W połączeniu szeregowym (1): ym uyączey czo myluyeſz tego pylnyey od kozdego ſtrzezeſz bycz abo nyeodkupyono nyeuproſſono nyeuydarto abo nyeukradzyono PatKaz III 134v.

β. Swoją dawną własność (15): Ktoby przedał dom w Mieſćie/ może go odkupić poki rok nie przeminie. A ieſli w rok nie odkupi/ tedy on kupiec będźie trzymał Imienie/ y Potomkowie iego wiecznie. GroicPorz 14v; ZapKościer 1581/17v.

odkupić co (9): LibLeg 11/46v; GroicPorz 14v; chcę to od ciebie ſłyſzeć [...]/ ieſli ie [imienie Noemi] odkupiſz álbo nic/ ábowiem nie máſz blizſzych do niego nád náiu. Ktory rzekł/ ia rolą odkupię. BielKron 53v. Cf odkupić co dla kogo; co czym; Zwroty.

odkupić co dla kogo (1): Albo ieſlim miał cierpieć w tym domu inego Páná, co go był kupił? temuli należeć Z domem pieniądze miáły? [...] Dla niegom go odkupił: ſwoiem dał pieniądze. CiekPotr 14.

odkupić co czym [= jaką sumą] (3): [Klodoweus] poſłał koniá ſwiętemu Marćinowi do Turoná ná ofiárę/ á gdy go záś chciał odkupić ſtem złotych/ nie możono go z mieyſcá ruſzyć BielKron 162. Cf »odkupić pieniądzmi«, »odkupić summą«.

Ze zdaniem dopełnieniowym (2): A ieſliby nie mogł mieć pieniędzy áby odkupił co záprzedał/ ten ktory kupił będzie trzymał aż do Miłośćiwego látá Leop Lev 25/28, Lev 25/25.

Zwroty: »odkupić [co] pieniądzmi« (1): wolałem właſnemi Odkupić go [sprzedany dom] pieniądzmi, żebym ſkarb zwierzony Oddał przyiaćielowi CiekPotr 14.

»odkupić przedanie« (1): Gdy zvbożeie brát twoy/ y przeda oſiádłość ſwoię/ á przyidzie okupićiel iey/ bliſki iego/ tedy niech odkupi przedánie [redimet venale] brátá ſwego. BudBib Lev 25/25.

»odkupić [co u kogo] summą [czego]« (1): Stoi theż w kronice Cżeſkiey/ iż po śmierći Lokietká Krolá Polacy odkupili Tytuł v Ianá Cżeſkiego krolá ná Polſkie kroleſtwo ſummą pięć ſet grzywien BielKron 326.

αα. Wykupić z zastawu (2):
Zwrot: »fant odkupić« (2): ktory fant wierzyćiel zá rękoiemſtwem ma [...] przes dwie Niedźieli ku przedániu okázowáć: opowiádáiąc ſtronie káżdym rázem [...]/ ieſliby fant ſwoy odkupić chćiáłá. GroicPorz dd2, r.
b. Wykupić z niewoli, więzienia lub zasądzonej kary; eximere Mącz; reluere, repignerare Cn [w tym: kogo (9), co (= o mieście) (3)] (12): Sumá daná ieſt ſześćią tyſiąc ſłużebnym z Málborku y zá więźnie/ cżterzy ſtá/ ſiedḿdzyeſiąt y ſzeſć tyſiąc złotych. (marg) Máryeburg odkupiono. (–) BielKron 391v, 475; Mącz 476c; KlonKr E4v; KmitaSpit A3.

odkupić od kogo (1): Item Malysch Mytkow sin na ten czas wzyeth [...] gdzie go mytko od Bygocze y od Taxarego odkvpyl y dal za nyego pyecz poſtawow lyvnſkych LibLeg 11/99.

odkupić czym [= jaką sumą] (3): Po porażce Thureckiey/ odkupiono Muſtáfę dwiemádzieſty tyſiąc cżerwonych złothych BielKron 246v, 352v. Cf »summą odkupić«.

odkupić skąd (1): Inde non eximam te. Nye odkupięcie ztamtąd. Mącz 102d.

Zwroty: »summą odkupić« (1): áż go [króla Bolesława] potym Polacy ſummą odkupili. BielKron 324.

»z więzienia, więźnie odkupić« = captos redimire Mącz (1:1): Gdyby w náſzych páńſtwách był kto poyman/ tedyſmy go winni z więzienia odkupić UstPraw D3; Mącz 103a.

c. Przekupić [kogo] (1):
Zwrot: »złotem odkupić« (1): kto o nim [Diogenesie] cżyta/ tám ſie náſłucha w iákiey wadze v niego złotá álbo bogáctwá były/ áby ſie był miał dáć vwieść od przyſtoynośći ſwoiey/ boby go był bárzo rad Alexánder wiele złothem odkupił/ áby był chciał być przy nim RejZwierc 38.
2. Zadośćuczynić, wynagrodzić materialnie lub moralnie w celu uniknięcia jakiegoś zła; redimere Mącz, PolAnt, Modrz, JanStat, Cn; deterrere Modrz (184):

odkupić kogo (5): Brát rodzonego nie odkupi brátá/ Kiedy iuż przyidą zámierzoné látá. Droga ná okup duſza ieſt człowiecza: Prózné ſtáránié [...]/ Aby kto śmierći mógł ſye vwárowáć KochPs 72. Cf odkupić kogo czym.

odkupić co (21): Pacem redimere, Pokóy odkupić. Mącz 103a. Cf odkupić co czym; co czym u kogo; Zwroty, W przen Zwroty.

odkupić kogo czym (4): KrowObr 76; SkarŻyw 357; Moyzeſz ácz częſto ná ſwoy on lud [...] nárzekał: iednák gdy ie P. Bog zgubić chćiał: nie tylo zdrowim ſwoim/ ále y zbáwienim ſwoim záſtąpić ie y odkupić chćiał SkarKazSej 667b. Cf W przen »gardłem odkupić«.

odkupić co czym (15): By tu ktorego z was grzechy ná kazániu powiedźiáne być miáły: czymbyśćie tę ſromotę odkupili? SkarKaz 3b. Cf odkupić co czym u kogo; Zwroty, W przen »odkupić gardło«, »krwią odkupić«.

odkupić co czym u kogo (1): niechćiał áni poyźrzéć ná oné známięnité dáry/ którym [!] v niego Sámnitowie pokóy odkupić chćieli. KochWr 29.

Zwroty: »[czym] duszę odkupić« (1): Abo co da cżłowiek cżymby odkupił duſzę ſwoię? GrzegŚm 26.

»grzechy odkupić [czym]« (1): Dániel Krolowy Nábuchodonozorowy mowył/ áby grzechy odkupył iáłmużną BiałKaz B3.

»[co] pieniądźmi, groszem, [jaką] summą odkupić« = nummis a. pecunia redimere Modrz (2:1:1): LibLeg 11/82v; Záprawdę pieniężny cżłowiek nieboi ſię żadney winy/ ktorą pieniądźmi odkupić może. ModrzBaz 79v, 79; OrzJan 54.

»odkupić śmierć« (4): Złotho nie odkupi śmierci. RejWiz 104v marg, Dd4v; ZowJeft 42; PudłDydo B2.

»odkupić [co] śmiercią« (3): Kiedybym mógł odkupić śmierćią zgubę twoię/ Położyłbym prawdźiwie zá ćię duſzę moię. ZawJeft 41, 42; PudłDydo B2.

»żywot odkupić« (1): Ná ktorego gdyby dowiedzyono/ tedy ácz czći iego ſzkodzić niemoże/ iednák káżdy wedle ſtanu ſwego ma żywot ſwoy odkupić. UstPraw E4v.

W przen (6):
Zwroty: »odkupić gardło [czym = jaką sumą pieniędzy]« = uniknąć kary śmierci (1): wſzákże przekonány będąc kmieć/ á nie máiąc zkąd onéy ſzkody zápłáćić/ niech wżdy odkupi gárdło dźieśiąćią grzywien [redimat saltem vitam decem marcis JanStat 1114]/ iáko zá głowę kmiecą zwykło bydź płácono. SarnStat 670.

»[co] krwią, [kogo] gardłem odkupić« = oddać życie za kogoś lub za coś [szyk zmienny] (2:1): y to viedzą, [...] ze iem kv vizwolieniv z czięſkoſczi y nievoliey zakonney moczą ſwą pomogli, a ſwobodę ich krwią ſwą Riczerſką obliali y odkvpieli ComCrac 11v; BielKron 399; Powiedział: [...] iż to nic ieden zá drugiego gárdło dáć/ á bárzo bych go ia rad gárdłem ſwym odkupił RejZwierc 93.

»palec odkupić« = aluzja do tzw. gwaru, tj. symbolicznego gestu podniesienia palca przez powoda dla zapewnienia, że nie zmieni treści skargi (2): Ieſli Gwaru nie vmieſz/ pálcem wydáć ſłuſznie/ Muśiſz/ páłec odkupić gdźie wźiąć tu wźiąć duſznie. BielSat Ev [idem] BielRozm 33.

a. O starotestamentowym nakazie składania ofiary Bogu za pierworodnego potomka płci męskiej u ludzi lub zwierząt [w tym: kogo, co (żywotne) (5)] (6): ktho chciał dzyeciątko ſwe odkupić á mieć ie przy ſobie/ tedy to był obycżay/ iż ći zacnieyſzy tedy dawáli wielkie ofiáry wedle ſthanow ſwoich RejPos 56; cżłowieká pierworodnego okupem okupiſz/ á tákże pierworodne bydlę niecżyſte odkupiſz. BudBib Num 18/15, Ex 34/20 [2 r.].

odkupić czym (2): A pierworodnego osłá/ odkupiſz – drobcem BudBib Ex 34/20, Num 18/16.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Co ma być odkupiono/ gdy mu będzie mieſiąc (ieden) odkupiſz ſzácunkiem śrebra BudBib Num 18/16.

b. Zbawić; o Chrystusie [w tym: kogo (115), co (16)] (153): Dziecię námileyſſé/ dzis cij dziękuiemy/ ijżes ſie iuż narodził/ aby nás odkupil OpecŻyw 20, 24; PatKaz II 33; TarDuch D5, E3v; WróbŻołt T8v, ee3, ee7; SeklKat N3v, P2; RejKup x2v; bo [Chrystus] tam iście nie aby ſądźił ale żeby odkupił ieſt posłán MurzNT 218v marg; KrowObr A4v, 88v, 106v, 137v, 193v, 210; GrzegRóżn C, Cv, H4v, I4, M4; RejAp 29v; Zaden páſterz iedno Kriſtus/ nie mogł odkupić owiecżek ſwoich. RejPos 122 marg, 103; RejZwierc 250; WujJud 57v; RejPosWstaw 21v, [213]v marg; BudBib Ps 135/24; SkarŻyw 2, 93, 112; MWilkHist I4; CzechEp 312; ArtKanc I7v, L12; CIebie miłośierny proſzę Zbáwićielu/ [...] Kiedyś mnie odkupił/ wſpomni co koſztuię. GrabowSet H; LatHar 310, 559, 561, 653; WujNT Luc 24/21, Tit 2 arg; JanNKarGórn G4v; SiebRozmyśl I, L; SkarKaz 4b, 486a, 550b; Pan ćiebie chce odkupić/ á ty go przedáieſz KlonWor 28.

odkupić od czego [= od kary za co] [w tym: od wszelkiej nieprawości (5)] (6): iż to iuż on ieſt ktory miał odkupić tego nędznego cżłowieká/ od wiecżnego gniewu onego á od vpadku iego. RejAp 1v; RejPosWiecz3 98v; Kryſtus dał ſie ſam zá nas/ áby nas odkupił od wſzelkieý niepráwośći. RejPosWstaw [213]v, [213]v, 22 [2 r.].

odkupić z czego [= od kary za co] (1): Bowiem v pana miłoſierdzie [...]. A on odkupi Izrael/ ze wſzitkich złoſci iego. TarDuch E.

odkupić komu [w tym: sobie (5), Bogu (3)] (8): Abowiem ktoz iny ieſt ktoby fie nami opiekac miał iedno ty iedyny pan naſz ktorys nas ſobie odkupic raczył. RejPs 33, 106, 146; RejKup n3, r5v; RejAp 53; CzechRozm 200; WujNT Apoc 5/9.

odkupić przez kogo (1): Kryſtuſá Syná ſwego zeſlał/ y nas przezeń odkupił KrowObr 119.

odkupić przez co (13): Iż Ierozolimſkie kroleſtwo [Chrystus] Miał odkupić przez ſwe męſtwo. MWilkHist K. Cf »przez krew swoję odkupić«, »przez krzyż odkupić«, »przez ofiarę odkupić«, »przez swą śmierć odkupić«, »przez umęczenie odkupić«.

odkupić czym (1): Prozno by było czyrpyało Ono ſwiety [!] boſkie czyało. Ktorem nas ſobie odkupył RejKup n3.

W połączeniu szeregowym (1): ziśći nám/ zpuśći nam/ ále kogoſz? twego ſyná ktory nas ſam odkupił/ nádáł/ j zbáwił SkarŻyw 358.

Zwroty: »odkupić człowieka, rodzaj ludzki (a. człowieczy), lud, plemię ludzkie« [szyk zmienny] (10:4:3:2): BierRaj 18v; a totz téż ieſt wolá mégo milégo oyttza/ ijżbych tak odkupił cżlowieká/ aby ſie napelnilo o mnie wſſytko prorotzkié piſmo OpecŻyw [80]v, [80], [80]v, 100, 101, 139v; PatKaz II 30, 34 [2 r.], 45v [2 r.]; kto tobie ieſt rowien [Ps 34/10]) (koment) gdis tak moczno y mądrze odkupił rodzay ludzki. WróbŻołt L6v, C4, ff8v; RejAp 1v; RejPos 329v; CzechEp 202; SkarKaz )(2.

»na drzewie [= na krzyżu] odkupić« (1): [Jakub] pokłonił ſię wierzchowi láſki Iozephowey. to ieſt/ temu ktory nas ná drzewie odkupić miał/ przyſzłemu Meſyaſzowi. SkarŻyw 349.

»odkupić duszę« [szyk zmienny] (3): WróbŻołt 70/23; GDyześ miły panie: raczył ku czczy ſwoiey ſobie przywłaſſczyc odkupiwſſy duſſe naſſe RejPs 74; SiebRozmyśl L4.

»krwią (sw(oj)ą itp.), przez krew swoję odkupić; krew odkupić miała« = redimere insanguine Vulg [szyk zmienny] (37:4:1): BierRaj 18v, 21; TarDuch C6v, Ev; boć nie odpędzi od ſiebie pan bog ludu ſwego. Ale gi odkupi krwią ſwoią. WróbŻołt ff8v, 70/23, kk5v; RejKup o6, S; KrowObr 141; BielKron 36; GrzegRóżn C2v; RejAp 53, 55; HistRzym [89]v; RejPos 7v, 129v, 163v, 187, 329v, 345v; RejPosWiecz3 98; CzechRozm 200; KarnNap A2, F3v; CzechEp 79, 245, 318; ArtKanc M5v, T17v; GrabowSet C; LatHar 99, 207, 282; Godźieneś ieſt Pánie wźiąć kśięgi/ y otworzyć pieczęći ich/ iżeś był zábit/ y odkupiłeś nas Bogu przez krew twoię WujNT Apoc 5/9, s. 390; SiebRozmyśl A2v, L4; SkarKaz )(2, 117b, 455a, 456b.

»przez krzyż odkupić« (2): A ktorés przez krzyż odkupił/ By zawſſe rządził ij zbawił. OpecŻyw [162]; LatHar 98.

»męką (sw(oj)ą itp.), przez umęczenie (a. mękę) odkupić« [szyk zmienny] (7:3): niedáy ſie [Jezu] na takową okrutną mękę krzyżową/ ale odkupi ijnſſym obycżaiem plemię ludſkié niżli przez twé okrutné vmęcżenié ij zabicié OpecŻyw [80], 100; RejPs 164v; SeklKat P4v; RejKup r2v, dd5; RejPos 235; WujJud 147v; GrabowSet L2v; LatHar 98.

»przez ofiarę Syna [Bożego] odkupić« (1): ábyś Panu Bogu [...] dziękował/ á zwłaſztzá iż nas przes iedyną offiárę ná krzyżu vtzynioną krwáwą Syná ſwego miłego odkupić ratzył. KrowObr 189v.

»odkupić od potępienia« (1): (Ktoryby odkupił [Ps 7/3]) (koment) rodzay ludzski od pothępienia, iedno ty ſam boze otcze, a to przez ſmiercz mego człowieczenſtwa, mowi pan Chriſtus. WróbŻołt C4.

»śmiercią sw(oj)ą (a: Pana Chrystusa), przez swą śmierć odkupić« [szyk zmienny] (8:3): botz on [Chrystus] wás przez ſwą gorzką ſmiertz miloſciwie odkupił/ ij od męki wiecżné wybawił OpecŻyw 151, 65, 101, 185v; WróbŻołt C4; RejPs 164v; SeklKat D3v, P4v; RejPos 235; WujNT 773; SkarKaz 520b.

»(wszytek) świat odkupić« (12): OpecŻyw 26, 185v; PatKaz II 39, 76v; PatKaz III 89v, 106v; KrowObr 153v; wierzćie w Iezuſa/ ktory świát odkupił/ á chrzćićie ſię ná grzechow wáſzych odpuſzcżenie. SkarŻyw 356, 284; LatHar 98; SkarKaz 117b, 520b.

»odkupić żywot [czyj]« (1): Czo nędzny ċłowiek winien był To on [Chrystus] wſſytko ſam wypelnił A vBoga oycza ſwego Krwią odkupił żiwot jego RejKup S.

Szeregi: »usprawiedliwić i odkupić« (1): Ty ſą naprzednieyſſze członki wiary krzeſcianſkiey wierzyć w boga oycia [!] [...] wierzyc w ſyna iego/ ktory nas ſwą męką y ſmierczyą vſprawiedliwił y odkupył SeklKat P4v.

»odkupić i wybawić (a. zbawić)« [szyk 1:1] (2): PatKaz II 22v; redime me et miſerere mei. [...] odkup (y wybaw) mię á ſmiłuy ſie nademną. WróbŻołt 25/11.

»odkupić i wyzwolić« (1): dał znáć/ iż to on báránek/ ktorego kreẃ świát wſzytek odkupić y wyzwolić z niewoli wieczney miáłá. SkarKaz 117b.

α. O Matce Boskiej (złośliwie ze stanowiska innowierców) (2):
Zwrot: »świat odkupić« (2): kiedibj oná omywáłá grzechy náſze/ y oná ſwiát odkupiłá: tedyćby tym obytzáiem P. B. muſiał kłąmcą zoſtać KrowObr 155, 153v.
3. Uratować, uchronić, wybawić kogoś od złego (o mocy Boga Ojca i Mesjasza w stosunku do Izraela); redimere Vulg, PolAnt [w tym: kogo (30)] (38): By kiedy nieuchwycił (moy przeſladowcża) iako lew duſze moiey/ Bo nie ieſt inſzy ktoryby odkupił ani ktoryby vzdrowił. WróbŻołt 7/3, 76/2, kk5, 118/154; LubPs H2, M2v; Odkupił Pan ſlugę ſwego Iakobá. Leop Is 48/20, Zach 10/8; Sćiągni rękę twą z wyſokośći [Jahwe]/ á odkup mię/ wyrwi mię z wod wielkich/ y z ręki ſynow obcych. BibRadz Ps 143/7, 2.Esdr 1/10; Y sſtał ſie im Pan zbáwicielem ich/ á w káżdym záſmuceniu nie opuśćił ich/ á Anioł od twarzy iego zbáwił ie w miłośći ſwoiey/ á w zmiłowániu ſwym odkupił ie. RejPos 150; GrzegŚm 22, 49; BudBib Ps 118/154, Zach 10/8; CzechRozm 53v.

odkupić co (4): WróbŻołt 73/2 [2 r.]; Odkupi Pan zdrowie ſług ſwoich/ á wſzyſcy kthorzy w nim vfáią/ nie będą poborzeni. BibRadz Ps 33/23. Cf »odkupić żywot«.

odkupić od czego (2): Onći [Bóg] dawa wybáwienie Krolom/ á on odkupił Dawidá ſłużebniká ſwego od ſrogiego mieczá. BibRadz Ps 143/10; BudBib 2.Reg 4/9.

odkupić od kogo (1): TarDuch A5 cf Wprzen »odkupić duszę«.

odkupić z czego (5): Bo v Páná miłoſierdzie y obffithe v niegoż odkupienie. A ſam odkupi Iſráel że wſſech złośći iego Leop Ps 129/8. Cf W przen Zwroty.

Zwroty: »odkupić lud« = redimere populum Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (6): WróbŻołt Z4, 76/16; LubPs gg3; odkupiłeś w rámieniu lud twoy/ ſyny Iakobowe y Iozephowe. Leop Ps 76/16; Błogoſtáwiony Pan Bog Izráelſki/ co náwiedźił y odkupił lud ſwoy [fecit redemptionem plebi suae] BibRadz Luc l/64[67]; BudBib Ex 15/13.

»mocą odkupić« [szyk zmienny] (2): WróbŻołt Z4; A oni ſą słudzy twoi y lud twoy/ ktoreś odkupił mocą twą wielką [redemisti in fortitudine tua magna]/ y ręką twą mocną. BudBib 2.Esdr 1/10.

»odkupić żywot« (1): Rozpráwiłeś Pánie prze duſze moiey/ odkupiłeś żywot moy [redemisti vitam meam]. BudBib Thren 3/58.

Szeregi: »wspomoc a odkupić« (1): Exurge domine adiuua nos: et redime nos propter nomen tuum. Powitań miły panie á wſpomoży nas á odkup nas dla imienia twego. WróbŻołt 43/26.

»odkupić a zmiłować się« (1): Aleć ia chodzę w doſkonáłoſći moiey/ á dla tegoż odkup mię/ á zmiłuy ſię nádemną [redime me et miserere mei]. BibRadz Ps 25/11.

W przen (8): Odkupiłes gorę Sion na ktoreyes zlubił ſobie mieſzkać. WróbŻołt 73/2; Izali ſkroċiłá ię ręká moiá/ żeby nie odkupiłá? BudBib Is 50/2.
Zwroty: »odkupić z domu niewolej« = redimere de domo servorum PolAnt (2): Abowiem wywiodłem ćię z źiemie Egipthſkiey/ á odkupiłem ćię z domu niewoley BibRadz Mich 6/4, Deut 13/5.

»odkupić duszę« (2): Odkupi w pokoiu duſzę moię od tych ktorzy ſie przybliżaią ku mnie TarDuch A5; żywie Iehowá/ ktory odkupił duſzę moię [qui redemit animam meam] od wſzelkiego fráſunku. BudBib 2.Reg 4/9.

»odkupić z ręku, z garści [czyjej]« = redimere de manu Vulg, PolAnt (1:1): Niechay to mowią ći ktorży ſą odkupieni od pana boga ktore odkupił z ręku nie przijaciela WróbŻołt 106/2; odkupię ćię też z garśći okrutnikow. BudBib Ier 15/21.

Synonimy: 1. nabyć; 2. »dosyć uczynić«, nagrodzić; b. wybawić, wyzwolić, zbawić; 3. uchronić, wybawić, wyzwolić.

Formacje współrdzenne cf KUPIĆ.

Cf ODKUPIENIE, ODKUPIONY

AL