[zaloguj się]
[pdf]

ODŁĄCZYĆ SIĘ (67) vb pf

W inf -łącz- (4), -łęcz- (4); -łącz- KromRozm III, WujJud, ActReg; -łęcz- OpecŻyw, CzechEp, NiemObr, -łącz- : -łęcz- CzechRozm (1:1). ◊ W pozostałych formach -łącz-.

sie (39), się (28).

o jasne.

Fleksja
inf odłączyć się
praet
sg pl
1 m m pers odłączylismy się
2 m odłączyłeś się m pers -ście się odłączyli
3 m odłączył się m pers odłączyli się, są się odłączyli
n odłączyło się subst
plusq
sg
3 m był się odłączył
imperativus
sg pl
2 odłącz się odłączcie się
3 niechåj się odłączą
conditionalis
sg pl
2 m m pers byście się odłączyli
3 m by się odłączył m pers by się odłączyli
f by się odłączyła m an
con praet
sg
1 m bych się był odłączył
impersonalis
praet odłącz(o)no się
participia
part praet act odłączywszy się

inf odłączyć się (8). ◊ fut 3 sg odłączy się (8). ◊ 3 pl odłączą się (1). ◊ praet 2 sg m odłączyłeś się (1). ◊ 3 sg m odłączył się (8). n odłączyło się (1). ◊ 1 pl m pers odłączylismy się (1). ◊ 2 pl m pers -ście się odłączyli (2). ◊ 3 pl m pers odłączyli się (15), są się odłączyli (1) LibMal. ◊ plusq 3 sg m był się odłączył (2). ◊ imp 2 sg odłącz się (1). ◊ 2 pl odłączcie się (4). ◊ 3 pl niechåj się odłączą (1). ◊ con 3 sg m by się odłączył (2). f by się odłączyła (1). ◊ 2 pl m pers byście się odłączyli (1). ◊ 3 pl m pers by się odłączyli (2). ◊ con praet 1 sg m bych się był odłączył (1). ◊ impers praet odłącz(o)no się (1). ◊ part praet act odłączywszy się (5).

Sł stp s.v. odłączyć, Cn, Linde hrak.

1. Przestać być razem; separari HistAl, Vulg, PolAnt; segregare se, segregari Miech; abalienari, disparari, separare se PolAnt; discedere, subtrahere se Vulg (36):
Przen [od kogo, od czego] (2):
a) Sprzeniewierzyć się Bogu (1):
Zwrot: »odłączyć się od Pana« (1): gdyż iuż wieſz iáko ieſt ſrogie dokońcżenie káżdego tákiego/ ktory ſie odłącżywſzy od Páná ſwego/ ſzuka ſobie Páná inego. RejPos 220.
b) Przestać postępować jak ktoś (1):
Zwrot: »co nadalej się odłączyć« (1): A záwżdy bych ſie był rad od obyczáiow złoſćiwych ludzi co nádáley odłączył. RejPs 22.
a. Pójść inną drogą, oddalić się od towarzyszy; zabłądzić [od kogo] (5): MiechGlab 12; trzi mylye od poznanya zaſchedſchi wkoſtrzinye od nych ſſa ſzyą odlaczili. LibMal 1548/146; Olbracht w oney ćiemney nocy odłącżył ſie od ſwoich/ miedzy vſarze thráfił BielKron 397; HistRzym 29.

W porównaniu (1): Potym w inne błędy iáko to bywa gdy owcá od páſterzá ſię odłącży záſzli SkarJedn 305.

b. Stanąć osobno, w pewnym oddaleniu (2):

odłączyć się od czego (1): Leop Num 16/24 cf Szereg.

Zwrot: »odłączyć się na [którą] stronę« (1): Niechay ſie Perſowie odłącżą na iednę ſtronę/ á Macedonowie y Grekowie ná drugą [Persae per unam partem et Macedones et Greci in aliam separentur] HistAl G6v.
Szereg: »odłączyć się a odstąpić« (1): I rzekł Pan do Moizeſſá: Przykaż wſſyſtkiemu ludu/ że ſie odłącży / á odſtąpi od namiotow [ut separetur a tabernaculis] Chore/ Datáná/ y Abironá. Leop Num 16/24.
c. Zacząć żyć osobno; opuścić kogoś [w tym: od kogo, od czego (5)] (6): OpecŻyw 47v; Rzekł tedy Pan do Abrámá (gdy ſię był Lot iuż odłącził od niego) Podnieś oczy ſwe BibRadz Gen 13/14; A ieſliby ſię odłączyłá [żona od męża]/ niechayże trwa bez małżeńſtwá WujNT 1.Cor 7/11.
Zwroty: »co dalej się odłęczyć« (1): ijż kto chce wiernie ſlużytz milemu bogu/ [...] niemá przemieſſkatz miedzy przyrodzonyni ani prziiacielmi/ ale tzo daley ma ſie odlęcżytz od nich. OpecŻyw [34].

»od towarzystwa [czyjego] się odłączyć« (1): GliczKsiąż L3 cf Szereg.

Szereg: »oddalić się i odłączyć« (1): kędy ſie ten może náucżyć/ ktory ſie od towárzyſtwá ludzi [...] oddali y odłącży.GliczKsiąż L3.
Przen (1): O ſynu moy mily/ odlącżyles ſie od matki twé przez ſmiertz krzyżową OpecŻyw 156v.
d. Wyodrębnić się jako samodzielna grupa (3):

odłączyć się od czego (1): Tedy oni bracia odłącżyli ſie od głowney hordy Zawolſkiey y pocżęli mieſzkać przi zamku Saray MiechGlab 75.

odłączyć się z kogo (2): Z ktorich Iuhrow trzy tyſiące odłąciwſzy ſie zoſtali w Zaleſiu MiechGlab 58; Z tychże Wolgarow [...] drugi ſie narod Ruſki odłączył/ ktorzy w tych kráinach/ ktore dziś Wołhyniem zowiemy oſiedli StryjKron 105.

e. Zerwać stosunki (14):

odłączyć się od kogo, od czego (11): RejPs 184; Leop 2.Cor 6/17; BibRadz 1.Mach 11/53; Odłącży ſię oćiec od ſyná/ á ſyn od oycá/ mátká od corki/ á corka od mátki/ świekrá od niewiaſtki ſwey/ á niewiaſtká od świekry ſwey. BudNT Luc 12/53, Gal 2/12; To wiem iż trzebá [...] od świátá/ ábo od narodu złoſliwego odłęcżyć ſie CzechRozm 259, 230v; CzechEp 336; ActReg 79; A opowiedamy wam bráćia w imię Páná náſzego Ieſu Chriſtá/ iżbyśćie ſię odłączyli od káżdego brátá nieporządnie chodzącego WujNT 2.Thess 3/6, s. 402 marg.

Szeregi: »odstąpić i odłączyć się« (1): Bo przedzey niż przyſzli niektorzy od Iakobá/ zpogány ſpołem iadał/ á gdy przyſzli/ odſtąpił y odłącżył ſię (od) nich [subduxit et separavit se ipsum] BudNT Gal 2/12.

»wyniść i odłączyć się« = exire et separari Vulg, PolAnt (3): Leop 2.Cor 6/17; Dlatego wynidzćie z pośrzodku ich [Babilonu]/ y odłącżćie ſię/ mowi pan/ á nieczyſtego nie dotykayćie ſie BudNT 2.Cor 6/17; NiemObr 12. [Zawsze przekład tego samego tekstu]

Przen (2):
Zwrot: »daleko, co nadalej się odłączyć« (1:1): iſćiem záwżdy miał wwielkiey nienawiſći ludzi złoſćiwe/ á bárzo bych rad áby ſie odemnie co nadáley odłączyli RejPs 184; A ktorzy [przyjaciele i bliźni] podle mnie byli/ dáleko ſię odłącżyli LatHar 163.
f. Przestać stanowić jedność [od kogo, od czego] (4): Abowim nyemoże ſye żaden czlowyek od ćyáłá odłączyć/ iżeby ſie zárázem y od głowy nye odłączył. KromRozm III F5v; Myć wierzymy/ że Pan Chriſtus po Zmartwych wſtániu iuż więcey nie vmiera/ áni Ciáło iego ſie od niego ſámego odłącżyć nie może: iákoż ſie nigdy nieodłącżyło WujJud 172.
2. Odstąpić od jedności; abalienari Vulg; dividi, separare se PolAnt (29):

odłączyć się od czego (2): W ten cżás dwa młodzyeńcy vrodziwi Struſowicowie Szcżęſny á Iurek/ odłącżywſzy ſie od woyſká/ ſzli w kozáctwo BielKron 402v; odłącż ſie od márney tłuſzcżey ſwiátá tego RejPos 206v.

odłączyć się do kogo (1): Też (niektorzy) z Gadytow odłącżyli ſię do Dawidá BudBib 1.Par 12/8.

a. O jedności religijnej (25): Odſzczepieńcy lepák/ iż wyſzli z kośćiołá/ y dobrowolnie ſię ſámi odłączyłi/ przetoż ich tám [na sądzie ostatecznym] odłączáć nie będzie potrzebá. WujNT 108.

odłączyć się od kogo, od czego (20): KromRozm I O2v; KromRozm III O4v; KrowObr 186; RejPos 124v; WujJud 5v; WujJudConf 15; Drudzy záſię áby nie rzecżono że ſie odłącżyli od prawdziwego nabożeńſtwá/ według obycżáyu w dni Páńſkye ſchodzą ſie ku ſpráwam ſwiętym RejPosRozpr c4; RejPosWstaw 143v; SkarJedn 335; Ktokolwiek ſię odłącżył od prawdy y náuki Chriſtuſowey y Apoſtolſkiey [...] ten ieſt heretykiem y Antychriſtem: I.M.X.K. z Kátholiką ſwą od niey ſię odłącżył CzechEp 359; NiemObr 58; WujNT 375. Cf Zwroty.

odłączyć się do czego (1): vyzrałem oyce wáſze/ á oni przyſzli do Bahál-pehorá/ y odłącżyli ſię do záwſtydzenia [= do kultu bóstw pogańskich] BudBib Os 9/10.

odłączyć się ku czemu (1): wſzyſcy ktorzy ſię odłączyli z poſtronnych narodow ku Zakonowi Bożemu BibRadz 2.Esdr 10/28.

odłączyć się na co (1): widziałem oyce ich: á oni weſſli do Beelſegorá/ y odłącżyli ſie ná poháńbienie [= do kultu bóstw pogańskich] Leop Os 9/10.

W przeciwstawieniu: »przystać ... odłączyć się« (1): [Modlił się nie] zá te ktorzy do nich/ ábo do zborow ich náuk przyſtáli: á od Apoſtolſkich kośćiołow ſię odłączyli. WujNT 375.

Zwroty: »od, z jedności się odłączyć« [szyk zmienny] (5:1): KromRozm I O3; ábowiem odſztzepieńcem być nic inſzego nieieſt/ iedno kiedy ſie kto odłątzy/ od iednośći kośćiołá Swiętego krześćijáńſkiego/ y nową ſektę iáką poſtánowi. KrowObr A4v; że nikt przed Bogiem żyw być niemoże/ áni zbáwienia doſtąpić/ kto ſie od iednośći y od prawdy kośćioła Bożego odłącży. WujJudConf 137v; SkarJedn A8v, 212; Z ktorego [kościoła] iednośći ktorzyby ſie odłącżyli zowie ich indźiey [...] ſynámi oderwánia ku zátráceniu PowodPr 29.

»od społeczności się odłączyć« (2): WujJud 137v; iż nigdźie dobrze nie wierzono/ gdźie ſię od powſzechney ſpołecżnośći odłącżono. ReszPrz 27.

Szeregi: »odłączyć się a oddzielić« (1): cżemuśćie ſię od nas odłącżyli/ á od iedney głowy ſwoiey od nawyżſzego Kápłaná oddzielili? SkarJedn 335.

»oderwać się i odłączyć« (1): Wiedzćieſz o tym żeśćie ſie ſámi od tey ſpołecżnośći świętych oderwáli/ y odłącżyli WujJud 137v.

»odłęczyć się i odjąć« (1): zádawáiąc im tho/ iákoby ſię oni od poſłuſzeńſtwá Rzymſkiego Biſkupá odłęcżyć/ y gwałtem odiąć mieli NiemObr 58.

W przen (3): ktorzy [mniszy] ſie od owiec Páná Kryſtuſowych odłątzyli/ ktore ſlucháią głoſu Kryſthuſá páſterzá nawyſſſzego/ á nátzynili ſobie inſzych páſterzow/ Dominikow/ Fránćiſſkow/ Bárnádynow KrowObr 186; RejPos 124v; Bo oni [Luter i Kalwin] ludźmi bywſzy/ á od trzody powſzechnych Doktorow ſie odłącżywſzy/ pokątną á iádowitą náuką ludźie pozárażáli. WujJud 5v.
b. O jedności politycznej [od czego] (1):

W przeciwstawieniu: »odłączyć się ... przystać« (1): [...] powiádáiąc iż Xiążę Opolſkie y inſze Xiążętá Sląſkie/ ponieważ ſię od Korony Polſkiey odłączyli/ á do Czechow [...] przyſtáli/ nie byli godni tey vczćiwośći StryjKron 427.

3. Powstrzymać się od czegoś (2): Quod se ab hoc refractoriolo iudiciali dicendi genere abiunxerint, Iż ſie odłączili/ etć. Mącz 177d.

odłączyć się od czego (1): Mow do Aharona y do ſynow iego/ że ſię odłącżą od świętych (podarkow) ſynow Izráelowych [separentur a sanctitatibus flliorum Israel] áby nie ſplugáwili imienia świętego moiego BudBib Lev 22/2.

Synonimy: 1. oddalić się, oddzielić się, odejć, odnieść się, odstąpić; 2.a. odstąpić, odszczepić się.

Formacje współrdzenne cf ŁĄCZYĆ.

Cf ODŁĄCZENIE, ODŁĄCZENIE SIĘ

ZZa