[zaloguj się]
[pdf]

1. ODPUSZCZENIE (834) sb n

-enie (826), -ęnie (8).

o oraz pierwsze e jasne; -é (24), -e (3); -é : -e OpecŻyw (12:1), BiałKat (2:1), SarnStat (6:1).

Fleksja
sg pl
N odpuszczenié
G odpuszczeniå
D odpuszczeniu
A odpuszczenié odpuszczeniå
I odpuszczeniem, odpuszczenim
L odpuszczeniu
V odpuszczeni(e)

sg N odpuszczenié (94); -é (7), -(e) (87). ◊ G odpuszczeniå (239); -å (223), -a (2), -(a) (14); -å : -a OpecŻyw (5:1), KrowObr (57:1). ◊ D odpuszczeniu (23). ◊ A odpuszczenié (429); -é (17), -e (3), -(e) (409). ◊ I odpuszczeniem (10) ListRzeź, CzechEp, KochFr, LatHar (6), KlonWor, odpuszczenim (4) LubPs (2), Mącz, Phil; -em (1), -(e)m (9). ◊ L odpuszczeniu (32). ◊ V odpuszczeni(e) (2). ◊ pl A odpuszczeniå (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w. s.v. odpuścić.

1. Pozwolenie na coś, zgoda na wykonanie czegoś; venia Mącz, Calep; licentia Mącz, Cn (35): Licentia, Odpuſzczenie/ Wenia/ Też Pozwolenie Mącz 193a; Calep 1109a.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): mamy odpuſſcżenié od ſtaroſty/ abychmy go [Jezusa] ſięli ij pochowali. OpecŻyw [155].

Zwroty: »prosić za odpuszczenie [czego = na co]« (1): Ian z Brandeburgu [...] prośił Ceſárzá zá odpuſzcżenie wolnego mowienia BielKron 233.

»wziąć odpuszczenie« [szyk zmienny] (4): Ezop rzekł/ Krołu ſláchetny/ [...] chćiey mię pierwey wyſłucháć. [...] A kiedy odpuſzcżenie wźiął/ Záśię znowu mowić pocżął BierEz F2v; [biskupowie żydowscy pytają Jezusa:] Powiedz nám ktorą to motzą czyniſs/ ijże naucżáſs lub nie wziąwſſy od nás odpuſſcżeniá. OpecŻyw 74, 153v; PatKaz II 19v.

a. Pozwolenie odejścia, rozejścia się (27):
Zwroty: »da(wa)ć odpuszczenie« (2): Ceſarz [...] kazał ći [tj. Lutrowi] powiedzyeć/ áby ſtąd co rychley vieżdzał/ á nátoć dawa dni 21 od puſzcżenia BielKron 197; Dimittere coetum, Dáć odpuſzczenie zgromádzeniu ludźi. Mącz 59b.

»prosić odpuszczenia [czego = na co]« (1): to wſſytko rozpowiedziál matuchnie ſwé milé/ proſſątz odpuſſſſcżeniá [!] odeſciá ku pocieſſeniu téy niewiaſty [...]. Odpowiedziała matuchna [...]: racż ijdz ij vpokoijtz placż gorzki téy to niewiaſty OpecŻyw 165v.

α. Uwolnienie, pozwolenie na powrót do domu; liberatio, remissio Vulg (11): [mówi Pan Krystus:] Duch Boży nádemną/ dla tego/ iſz [...] poſlał mię vbogiem/ [...] ábym przepowiedał Ieńcom odpuſztzenie KrowObr 79.
Wyrażenie: »swobodne odpuszczenie« (1): A záś gody ſtroili/ [...] áż do cżtemaſtego dniá/ w ktory potym ſſli byli do Krolá proſząc o ſwobodne odpuſzcżenie [colloquium fecerunt de liberatione sua]. Leop 3.Mach 6/37.
Szereg: »odpuszczenie a wolność« (1): Obrał potym Simon męże/ kthore poſlał do Demetriuſá Krolá/ żądáiąc áby vcżynił odpuſſcżenie á wolność w źiemi [ut faceret remissionem regioni] Leop 1.Mach 13/34.
αα. W Zakonie Mojżeszowym: prawo powrotu do własnej ziemi i swego rodu obowiązujące w okresie Jubileuszu (8):

odpuszczenie komu (2): názowieſz gi [pięćdziesiąty rok]/ odpuſzcżenie wſſyſtkim mieſzcżánom źiemie twoiey/ ábo wiem ten rok ieſt Miłośćiwe Láto Leop Lev 25/10; BielKron 45v.

Zestawienie: »Rok, Lato Odpuszczenia« (4:3): w pięćdzyeſiąt lat áby mieli rok Propiciationis/ to ieſt/ miłośćiwe láto/ áby gi zwáli rok odpuſzcżenia/ á then dziś v nas zową Iubileus. Tego roku káżdy przywroćił ſie ná ſwoię dzyerżáwę/ ieſli kiedy przed tym przedał był komu imienie BielKron 36; ieſlić ſie przeda zá pieniądze twoy brát/ nie rob nim iáko niewolnikiem/ [...] może ſie wykupić/ á ieſli nie wykupi/ będzie wolen látá odpuſzcżenia. BielKron 36v, 36 [2 r.], 36v, 45v.
β. Zwolnienie ze służby; missio Mącz; licentia, venia JanStat (13): ListRzeź w. 31, 35; Missio, Posłánie też dozwolenie ciągnąć precz od prawá [lege: odprawá] odpuſzczenie. Mącz 225b, 225b.
Zwroty: »odpuszczenie brać« (2): Cżeliadz albo thowarziſſe bendącz w Słuſzbie nieſą poſłuſſni, [...] gdi ych naipilniei potrzeba thedi odpuſſcżenie od swich Miſtrzow biorą ListRzeź w. 9; SarnStat 943 marg.

»odpuszczenie dawać; odpuszczenie dane« (1;2): ieslibi ktori i Miſtrz w Cechu śie skarżił, na sługe [...] swego, o nieposluſſeinstwo [...], abo yſz dosłuſzicz niechcział [...], takowemu [...] od Starſſich ma bycz odpuſſcżenie dane. ListRzeź w. 35, w. 29; Exautoro – Zpriſziegi wipuſzcząm, odpuſzczenie daię. Calep 382a.

»odpuszczenia prosić« (4): Będąc thám [w służbie Labana] Iakob iuż dwádzyeſciá lat/ prośił odpuſzcżenia v Lábáná do ſwoiey oycżyzny BielKron 15; KTórykolwiek z ſłużących pod wypráwą Woienną [...] od páná ſwégo odpuſczenia będźie prośił [licentiam a servitio apud dominum suum petierit JanStat 581]/ y od niego odéydźie/ ná wieki niech będźie bezecny. SarnStat 648, 648 [2 r.].

Wyrażenie: »odpuszczenie od służby« (1): będźie káżdy przed wypráwą woienną y potrzebą v páná ſwégo miał czás ſześći niedźiél: w którym á nie rychleyſzym czáśie odpuſczenia od páná ſwégo od ſłużby będźie prośił y żądał [a domino suo licentiam a servitio petet JanStat 581]. SarnStat 648.
2. Odstąpienie od działania na czyjąś niekorzyść; darowanie kary; remissio, venia JanStat, Cn; indulgentia Cn (19):

odpuszczenie czego (6): [Maria] wzyąla przeſz tą ſzwyątoſcz odpuſzczenye boleſczy ktora przy ſzmyerczy byua PatKaz III 139; KromRozm I I3; Modlitwy tych ktorym iáłmużny dawamy/ [...] dáleko nam więcey mogą pomoc do otrzymánia Bozkiego miłośierdzia/ y odpuſzczenia mąk czyścowych. WujNT 435. Cf Wyrażenia.

Wyrażenia: »odpuszczenie karania, kaźni« = laxamentum poenarum Cn (1:1): w nowym [zakonie] ták łácnego odpuſſczenya winy y kaźni nyebyło KromRozm II m2v; S. Máryey Mágdálenie pierwey odpuſzcżono/ reatum cuipae, to ieſt wiecżną winę/ [...] iż vmiłowáłá wiele. Y ták w tey wielkiey miłośći záwiązáła ſię poenalis ſatisfactio karne doſyć vcżynienie/ przeto dano iey y drugie odpuſzcżenie/ quantum ad poenam, to ieſt karánia docżeśnego. WysKaz 29. [Cf też 3.a. »otrzymać odpuszczenie« WujJud 192.]

»odpuszczenie wiecznej winy, od winy« (1:1): gdzie iedno ſię zeżłoſci vznamy/ ſerdecżnie żałviemy/ [...] tedy wezmiemi doſtatecżne odpuſzcżenie grzechow naſzych a nierozdzielnie/ od meki y od winy/ dla Chriſtvſa SeklWyzn f4v; iż po odpuſzcżeniu wiecżney winy/ zoſtáie z tym obowiązkiem vſpráwiedliwiony/ áby iákokolwiek doſyć vcżynił zá przeſzłe y odpuſzcżone grzechy. WysKaz [23].

Wyrażenie przyimkowe: »przez, bez odpuszczenia« = irremissibiliter, absque remissione JanStat (5:1): [jeśli u szlachcica] ſól zákazána w domu álbo we dworze będźie ználeźioná: tákowy tylekroć przez odpuſczenia rzeczoną winą Królewſką cztérnaśćia grzywien niech będźie karan SarnStat 385, 388, 784, 925, 1237.
~ Szereg: »bez miłosierdzia i odpuszczenia« (1): á zá winę poſpolitą śiedźieć ma w wieży ná dnie rok y ſześć niedźiél/ bez wſzego miłośierdźia y odpuſczenia. SarnStat 1162. ~
a. Czasowe uchylenie, zawieszenie kary (1):
Szereg: »odpuszczenie i rozgrzeszenie« (1): A ieſli nie będźié mógł innych świádków miánowáć y mieć/ okróm tych którym zádano záklęćie: chcemy/ áby ten ná którego prośbę ſą záklęći [...] był ſzukan y proſzón/ áby tym świádkóm záklętym tylko ku vczyniéniu świádectwá/ [...] rozgrzéſzénié dał. A ieſliby ten/ który ie záklął [...] niechćiałby vżyczyć rozgrzéſzénia/ tákowi którzy proſzą odpuſczenia y rozgrzéſzénia [veniam et absolutionem JanStat 625]/ ile z ſtrony Bożéy/ niech rozumieią/ iż ie otrzymáli SarnStat 578.
b. Odstąpienie od egzekwowania należności, umorzenie [czego] (5):

odpuszczenie komu, czemu (4): Odpuſczenié Szoſu Kázimiérzánom. SarnStat 964, 405, 962, 963.

W przeciwstawieniu: »odpuszczenie ... podwyższenie« (1): ODPVSCZENIE CLA y Czopowego miáſtu Krákowu: á podwysſzenié moſtowégo. SarnStat 405.

Wyrażenie: »win odpuszczenie« (1): Potwiérdzenie praw Kiiowſkich, Wołynſkich, y Brácłáwſkich: [...] popráwá Zamków, káptur Wołynſki, win odpuſczenié, etc. SarnStat 1182.
3. Przebaczenie, darowanie przewinienia lub wyrządzonej krzywdy, niechowanie urazy; venia HistAl, PolAnt, Mącz, Modrz, JanStat, Cn; remissio Mymer1, PolAnt, Vulg, JanStat; ignoscentia Modrz, Cn; abolitio Mącz; impunitas, indulgentia, vacatio Cn (769): Mymer1 13; Ignoscens, Skłonny ku odpuſzczeniu/ Láskáwy/ Nieſurowy/ Latwie ſie da przepráwić. Mącz 251a, 251b; bo on godźien ieſt odpuſzcżenia/ komu nátychmiaſt vcżynku iego żal. ModrzBaz 98v, 98v; ActReg 141; Calep 1109a.

W połączeniach szeregowych (2): ModrzBaz 68; Nie mogą tám / ſpráwiedliwość/ miłośierdźie/ powśćiągliwość/ odpuſzczenie krzywdy/ czyſtość/ poſłuſzeńſtwo/ wzgárda widomych máiętnośći/ y inne [...] cnoty zákwitnąć: gdźie táka Ewángelia vſzy ludzkie nápełniła SkarKazSej 686a.

W przeciwstawièniach: »odpuszczenie ... gniew, pomsta, śmierć« (2): choćiaby ſię y omylił/ wſzákże ieſli z ſzcżerego ſercá mowi to co Rzecżypoſpolitey rozumie być pożytecżnego/ ono iego omylenie godnieyſze ieſt odpuſzcżenia/ niż gniewu. ModrzBaz 65; álbo twą ſmiercią máią być nápráwione edyktá Conſulow/ álbo theż odpuſzcżenim ná wieki zniſzcżone Phil E, R3.

W charakterystycznych połączeniach: godny (godzien) odpuszczenia (5); skłonny ku odpuszczeniu; pobudzać do odpuszczenia.

Zwroty: »dać odpuszczenie« (1): w rámię go [pchła człowieka] vkąśiłá: Vłápiwſzy ią chćiał zábić/ Oná śię mu ięłá modlić: Proſzę day mi odpuſzcżenie BierEz M.

»odpuszczenie mieć« (1): Niedźiw/ iż płeć náſzá mgła zá czáſem ſzwánkuie. [...] Iam mdłéy płći/ odpuſczenié ſłuſzniebym mieć miáłá. GosłCast 30.

»osięgnąć odpuszczenie« (1): Impetrare veniam, Oſięgnąć łáskę/ odpuſzczenie. Mącz 480a.

»odpuszczenia, o odpuszczenie prosić; żądać odpuszczenia; odpuszczenie uprosić; odpuszczenie było uproszone; o odpuszczenie prośba; nieuproszony ku odpuszczeniu« = petere veniam Mącz, Modrz, Cn; deprecari iniuriam Mącz; deprecatio Calep [szyk zmienny] (8:2;1;1;1;1;1): OpecŻyw 191v; ieſlim go [bliźnego] wcżym rozgniewał/ [...] mam to przed nim wyznawać/ proſić o odpvſzcżenie SeklWyzn c4; SeklKat S4v; HistAl G6v; BielKron 163, 372; Mącz 295b, 320b; Bo nie może mieć przyſtępu do Oycá niebieſkiego ten/ ktory ſię inſzym ſtáwi [...] trudnym y nieuproſzonym ku odpuſzcżeniu ich wyſtępku [se praebat ... inexorabilem culpa eis condonanda]. ModrzBaz 66, 66; SkarŻyw 293; Calep 309a; WujNT 430; Iego M. Król dowiedźiawſzy ſie/ gniewał ſie nań więcéy niż dwá Mieśiącá: y ledwie odpuſczenié przez Pány iemu było vproſzoné [venia ... fuit impetrata JanStat 36] SarnStat 372, 379.

»wziąć odpuszczenie« (1): nie mogłoby ſie złocżyńcom lepiey sſtháć/ wzyąwſzy komu máiętność iego/ [...] iść do drugiego dawſzy mu cżęść onego wydartku ſwego/ á wzyąć odpuſzcżenie onych wyſtępkow ſwoich od niego RejPos 235.

Wyrażenia: »odpuszczenie jeden drugiemu« (1): [Jezus] Záleca [...] odpuſzczenie ieden drugiemu. WujNT Mar 11 arg.

»odpuszczenie krzywdy« [szyk 2:1] (3): O nie żądániu pomſty: o odpuſſcżeniu krzywdy Leop Eccli 28 arg; WujNT Matth 6 arg; SkarKazSej 686a.

»odpuszczenie winy, za przewinienie« = abolitio a. remissio criminis, venia Mącz (2:1): do krolá przyſtąpił proſząc odpuſzcżenia zá przewinienie BielKron 372; Mącz 261d, 480a.

»odpuszczenie występku, za występki« [szyk 3:1] (3:1): RejPos 235; cżłowiek Chriſtiáńſki/ ma ſię o to pilnie ſtáráć/ áby [...] zá ſwe wyſtępki ſzcżerze á pokornie odpuſzcżenia prośił [suorum erratorum ... veniam petat]. ModrzBaz 66, 66; Phil R3.

Szereg: »odpuszczenie i przejrzenie« (1): Nie ma bowiem dla tego być odpuſzcżenie y przeyrzenie wyſtępkow/ żeby wſzytká R.P. nie vpádłá/ ále ma być pomſthá dla záchowánia iey Phil R3.
α. W jednostkach frazeologicznych stanowiących prośbę o wybaczenie tego, co się powie(działo) (8):
Fraza: »z odpuszczenim mowiąć« (1): Salva venia, Zá łáską mówiąć álbo s odpuſzczenim mówiąc. Mącz 366b.
Zwroty: »prosić za odpuszczenie« (2): ieſliby też co komu nie ku myśli było nápiſano ná ktorym mieyſcu/ proſzę zá odpuſzcżenie BielKron Mmmm2, 334v.

»wziąć odpuszczenie« = praefari honorem Mącz, Cn; praefari pacem Mącz [szyk zmienny] (3): Praefari pacem, Wźiąć odpuſzcenie. Mącz 285b, 86c, 157c.

Wyrażenie przyimkowe: »z odpuszczeni(e)m« (1): ták ia vpominam/ niemówćie plugawie/ [...] Ale mówćie przykłádem mego Mikołáycá: Co to nieśieſz? goſpodze/ z odpuſczeniem iáycá. KochFr 60; Bo tákie párálity: z odpuſzcżeniem łgarze [...] gárdłem karze KlonWor 44. Cf Fraza.
a. Wybaczenie grzechów przez Boga lub w Jego imieniu przez kapłanów, rozgrzeszenie (725): PAnye boze oycze wſſechmogᾳci ktoris ſprawyedlywim odpłatα a grzeſſnim odpuſczenye obyecal [...] cyebye pokornye proſſα abi [...] BierRaj 16; WróbŻołt 31/6; MurzHist R4; gdzie ieſt odpuſztzenie/ tám iuſz niemáſz więcey offiáry zá grzech KrowObr 190; BibRadz I 2d marg; RejPosWiecz3 98; KuczbKat 85; Nie grzech tedy zoſtawa po odpuſzcżeniu/ ále ſkłonność ku grzechowi WujJud 90, 64, 90, 108, Mm2; BudNT Hebr 9/20[22]; SkarŻyw 125, 168, 238; odpuść [Panie] grzechy przed tobą ie wyznawáiącym: ábyś nas miłośćiwie y odpuſzcżeniem obdárzył y pokoiem. LatHar 181, 76, 113, 169, 647; WujNT 537; SkarKaz 314b.

odpuszczenie czego (612): CzechRozm 218; iákiego ſię oni [chwalcy tych bożków] ſpodźiewáć niezbożnośći ſwey odpuſzcżenia mogą? CzechEp 86; NiemObr 70; day mi też [Jezu] przed śmierćią moią/ [...] wſzyſtkich niepráwości moich odpuſzcżenie. LatHar 290, 104, 183, 485; Si Sanctus eſt, quomodo orat pro iniquitate. [...] Ieſli Swięty ieſt cżemuż prośi odpuſzcżenia złośći. WysKaz 17. Cf Wyrażenia.

odpuszczenie czemu [= czego] (49): złośćiam odpuſzcżenia od Bogá żądaymy. ArtKanc K. Cf »odpuszczenie grzechom«.

odpuszczenie komu (2): ktora [krew Chrystusa] miáłá być wylaná/ nie zá docżeśną pomſtę/ [...] ále ná odpuſzcżenie grzechow wſzemu narodowi ludzkiemu RejPos 102v; WujNT 587.

odpuszczenie za co (2): Márya śioſtrá ich/ choćiayże wźięłá od Páná Bogá odpuſzcżenie/ zá ono przećiw brátu ſzemránie/ przedśię muśiáłá ponośić przez śiedḿ dni wielką pokutę zá to. WysKaz 29. Cf »odpuszczenie za grzech«.

W połączeniach szeregowych [w tym: grzechów a. grzechom (43); w wyznanu wiary (6)] (44): Proſſę [miłosierny Boże] laſki ſmilowaniá ij odpuſſcżeniá OpecŻyw 46, 176v, 189v; SeklKat B4v, N4v, S2v; KromRozm I K3v; Pan Bog ſpráwyedliwy dáruie nas wiecżnymi dáry/ to ieſt/ ſpráwiedliwością ſwą/ odpuſzcżenim grzechow/ y żywotem wiecżnym. LubPs V2v marg, X3; tylko przes ſámę krew kryſtuſowę mamy/ y odkupienie/ y odpuſztzenie/ y omyćie/ od wſzelkiego grzechu. KrowObr 178v, A4v, 47v, 55v [2 r.], 72v, 81 (11); GrzegRóżn F; RejAp 111v, 144v; RejPos 32, 55, 90; RejPosWiecz3 99; BiałKat 198v; WujJudConf 79v; RejPosWstaw [1102], [1103]v, [1433]v; ábyś mogł przez tę pokorną ſpowiedź y żałość/ łáſki y miłośierdzia Boſkiego doſtáć/ odpuſzcżenia grzechow twych/ y wiecżnego żywota. KarnNap C4v; WIerzę w ſwiętego Duchá. Swięty Kośćioł Krześćiáńſki. Swiętych ſpołecżność. Grzechom odpuſzcżenie. Ciáłá z martwychwſtánie. Y żywot wiecżny/ A men [!]. ArtKanc M10, G16v, N9v; LatHar 9, 10, 207; WujNT 13, 402,441, 515; SkarKaz 514a.

W przeciwstawieniach: »karanie (3), męki, pomsta, sąd ... odpuszczenie« (6): On wám byl gotow datz odpuſſcżenijé waſſych grzéchow/ iemuż wy zadáiecie męki trudnych bicżow. OpecŻyw 116; RejPos 102v; ktoby bluznił przećiw duchowi świętemu/ niemá odpuſzcżenia ná wieki/ lecż będzie winien wiecżnego ſądu. BudNT Mar 3/29; Proſzę ćię o to/ áby święte Ciáłá y Krwie Páńſkiey pożywánie/ niebyło mi obowiąſką ná karánie/ ále zbáwienną v ćiebie przycżyną ná odpuſzcżenie. LatHar 225, 104; WujNT 587.

W wyjaśnieniu przenośni (1): thám ieſt nákoniec sam Kryſtus/ ktory dáie Miłośćiwe láto/ to ieſt grzechom odpuſztzenie dáremne bes pieniędzy/ wſzelkiemu tzłowieku KrowObr 79.

W charakterystycznych połączeniach: daremne odpuszczenie (14), dobrowolne, dostateczne (2), miłosierne, nierozdzielne, pewne (4), pierwsze (2), prawdziwe (2), snadne, ucieszne, wiecznie trwające, bez zasług, zmyślone, zupełne (9); odpuszczenie nadętości, nieprawości (3), niezbożności, przestępstwa, za szemranie, upadkow, złości(am) (3); odpuszczenie jest (było itp.) opowiedano (przepowiedane) (2), przypis(ow)ane [czemu] (2), rozsławiono (2), zgotowane; czas odpuszczenia (2), ewanjelija, łaska, nadzieja (10), obietnica, pamiątka (2), pewność (upewnienie) (2), pieczęć (2), przepowiedanie (3), przyczyna, rozkażycielka, świadectwo, ucześnik, wiara (2), znamię (2), znak (4); dostateczny ku odpuszczeniu (2), okwity, pożyteczny; przyczyna zbawienna na odpuszczenie (2); modlitwa o odpuszczenie (4); cud o odpuszczeniu, nadzieja, nauka, pewien (pewność, upewnienie) (5); być pewien odpuszczenia (4), czekać, potrzebować (trzeba) (2), pragnący (2), spodziewać się (3), szukać (4), uczyć (28), ujmować, żebrać; dobrze czynić dla odpuszczenia (3), pościć; pomoc do odpuszczenia, przystęp, przyść (przychodzić) (2), przywieść; wierzyć odpuszczeniu; przyjść ku odpuszczeniu; czynić odpuszczenie (2), darować (2), kazać, naleźć (3), obiec(ow)ać (5), odkładać, ofiarować, oświadczać (świadczyć) (2), pokładać [w kim, w czym] (5), (o)powiedać (przepowiedać, przepowiedzieć) (15), przedawać (2), przyczytać [komu, czemu] (5), przynosić (2), przypisywać (przypisować) [czemu] (17), sprawić (3), wierzyć (16); ofiarowan(y) na odpuszczenie (2); przyczynić się o odpuszczenie, starać się, uciekać się; wierzyć w odpuszczenie (4); dać za odpuszczenie, modlić się; darować odpuszczeni(e)m, obdarzyć, uweselony; mowić o odpuszczeniu, myśleć, rozpaczać, upewniać (2).

Zwroty: »da(wa)ć, dawający odpuszczenie; dawca odpuszczenia; jest da(wa)ne odpuszczenie; przydać odpuszczenia« [w tym: grzechow a. grzechom (42)] = veniam dare peccatis Vulg [szyk zmienny] (42:1;6;5;1): Smyluy ſyα tez myli panye nad onimy. Ktorzi przeſmyα w grzech vpadly [...]. dayze gym tu [...] wſſitkych grechow odpuſczenye BierRaj 19v, 16; OpecŻyw 116, [162]; TarDuch B4v; SeklKat Y3; iż náuká Ewángeliey S: ieſt náuká [...] niepopłatna/ w ktorey Pan Bog dáremne odpuſztzenie grzechom obiecuie dáć/ bes pieniędzy KrowObr 78; w kthorycheśćie [w mszałach] ſobie nápiſáli y natzynili rozmáithych [...] Zbawićielow/ [...] grzechow wſzyſtkich głádzićielow/ [...] y dawców odpuſztzenia grzechow. KrowObr 167v, A4v [2 r.], 79, 162v, 172v, 174v (22); Leop Sap 12/11; miłoſierdźie v niego ieſt y gniew/ á mocen ieſt dáć odpuſzczenie prętkie [velociter potens placationum] BibRadz Eccli 16/12; GrzegRóżn I3v; WujJud 52v, 86v; WujJudConf 86v; CzechRozm 204; SkarJedn 22; rácż nam dáć odpuſzcżenie zgrzeſzenia náſzego Chryſte SkarŻyw 509; ReszList 151; ArtKanc M12v, N9v, T11v; nam niech dáne będźie grzechow odpuſzcżenie/ ná nieſkońcżone wieki wiekow. LatHar 106, 28, 31, 96, 182, 290 (11); WujNT Act 5/31, s. 414 marg; SiebRozmyśl [M2]v.

»jednać (a. zjednać, a. przejednać), otrzymać odpuszczenie« [w tym: grzechow a. grzechom (21)] [szyk zmienny] (23:2): Yż tho [człowiek] ziedna za pieniądze [...] Wſzyſtkich grzechow odpuſczenie By miał nagorſze ſumnienie RejKup o8; Iędrzeiu Swięty otrzymay náſzym grzechom odpuſztzenie KrowObr 162v, 162v; RejPos 90, 144v, [236]; oná [Bogarodzica] ſię modli zá nas/ temu ktorego porodziłá/ y odpuſzcżenie nam grzechow v niego iedna. SkarŻyw 173; Od ktorych [świętych] nie prośiem áby nam grzechy odpuśćili. (Bo to ieſt ſámego Chryſtuſa/ ácż nie bez kápłaná y sługi ſwego tu ná ziemi) ále żeby nam ich odpuſzcżenie iednáli. SkarŻyw 198, 198 [3 r.], 491; Moyzeſz/ ſześćiom ſet tyśięcy zbroynego ludu/ grzechu odpuſzcżenie v Bogá iedna LatHar 330, 39, 48, 72, 329, 389 (13).

»mie(wa)ć odpuszczenie« [w tym: grzechow a. grzechom (35)] = habere remissionem (peccatorum) PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (39): SeklWyzn c3v, D; Mamy [...] tęmu mocznie wierzyć/ ze tu pokiſmy żywy mamy odpuſczenie grzechow á nie poſmiercy SeklKat R, R, X4, Y4, Y4v; iż przes Páná Iezu Kryſtá y przes iego mękę/ śmierć y krew/ mamy dáremne odpuſztzenie grzechow. KrowObr 142, 53v, 55v [3 r.], 61, 178, 178v (11); RejPosWiecz3 99; przez godne przijęćie tego Sákrámentu grzechow zwłaſzcżá powſzednich odpuſzcżenie miewamy WujJud 223, 94, 223; WujJudConf 223, 251v; BudNT Mar 3/29; CzechRozm 214v; KarnNap D4v; SkarŻyw 81, 198, 337; CzechEp 315; WujNT Mar 3/29, s. 210 marg, 441, Eph 1/7, Col 1/14; Nie wźiąl iey [mocy odpuszczania grzechów] z ſobą do niebá/ ále ią tu ná źiemi zoſtáwił/ gdźie grzeſzym/ ábyſmy tu odpuſzczenie mieć mogli. SkarKaz 207b; SkarKazSej 672a [2 r.].

»otrzyma(wa)ć, odnosić, osiągnąć odpuszczenie; dosta(wa)ć, dostąpić (a. dostępować) odpuszczenie; otrzymanie odpuszczenia« [w tym: grzechow a. grzechom (40)] [szyk zmienny] (19:3:1;13:8; 2): ktora [modlitwę] gdi kto mowy mayαc ſkruchα za ſwe grzechi ſupelne odpuſſczenye otrzima. BierRaj 21v; OpecŻyw 154; TarDuch E4; SeklKat S4, V4v, Z; KromRozm I K3v; LubPs V5v; KrowObr 76v, 145, 171; muśimy vżywáć przycżyny y obrony męki Páná náſzego Ieſu Chriſtá/ bez ktorey nigdy żaden odpuſzcżenia grzechow niedoſtał KuczbKat 416, 200 [2 r.], 420; WujJud 83v, 109, 192, 203, 234 marg, Mm8; WujJudConf 81v, 166v; CzechRozm 116v; KarnNap C4, C4v; SkarJedn 16; prawdźiwie káiący ſię grzechow ſwoich/ onych odpuſzcżenia/ przez żywą wiárę doſtępuią. NiemObr 146; ReszList 147 [2 r.], 148; áby tego odpuſzcżenia/ zá nabożnemi modlitwámi doſtąpili LatHar 660, 88, 139, 183, 460, 470; Spowiedz potrzebna do otrzymánia grzechow odpuſzczenia. WujNT Cccccc, 120, 212, 518, 520, 762, 773, Aaaaaa; WysKaz 22.

»prosić, prośba, proszący o odpuszczenie; prosić, żądać odpuszczenia; uprosić (a. upraszać) odpuszczenie« [w tym: grzechu a. grzechow (36)] = pro peccatis deprecari, petere misericordiam PolAnt; petere remissionem peccatorum Modrz [szyk zmienny] (19:4:1; 15:3; 1; 6): Modlytwa na vpo[ro]ſſenye [!] odpuſſczenya grechow BierRaj 16; OpecŻyw 46; PatKaz II 18v; SeklKat S2v; Proźbá o odpuſzcżenie grzechow LubPs K4v marg, G marg, H3v marg, H4 marg, N3v, N4v marg, P2v [2 r.], Z3v; [w tym wiatyku tak mówicie:] Márya [...] vproś nam wſzyſtkim odpuſztzenie grzechow/ vſmierzywſzy twego Syná. KrowObr 164v, 72v, 155v, 158v, 161v, 162v [2 r.], 166v; wyznáwa Dawid [Bogu] grzech ſwoy y prośi o odpuſzcżenie. BibRadz Ps 50 arg, Eccli 39/7; gdy ſzłá ná śmierć/ [...] modlitwę ku Pánu Bogu ſámemu vcżyniłá/ proſząc miłoſierdzia á odpuſzcżenia grzechow/ dla męki Páná Kryſthá BielKron 238, 144v; BiałKat 171, 211 [2 r.]; wyznawáiąc ſwe grzechy/ [...] á zá nie pokutuiąc/ [...] grzechow ſwych odpuſzcżenia y pokoiu od Páná Bogá pokornie żądáią. KuczbKat 360, 200, 360, 415, 420 marg; BudBib 4.Esdr 2/4; CzechRozm 218; ModrzBaz 53; SkarŻyw 310; CzechEp 101; ArtKanc K, L8v; nałáſkáwſzy Iezu/ proſzę ćię [...]/ ábyś racżył [...] weyźrzeć ná mizernego y niegodnego ſługę twego/ ciebie pokornie o odpuſzcżenie proſzącego LatHar 24, 38, 137, 253, 330, 507, 649, 665; WysKaz 17.

»wziąć, brać odpuszczenie« [w tym: grzechow a. grzechu, a. grzechom, a. za grzech (33)] = accipere remissionem peccatorum PolAnt, Vulg [szyk zmienny] (20:14): OpecŻyw 156, 156v, 189v; SeklKat Q4, R, T4v, Y; RejKup k5; KrowObr 44v, 51, 60, 79, 81v [2 r.], 104, 177; Gdy pieniędzy do ſkrzynki pełno nákłádziecie/ Iuż grzechom odpuſzcżenie pewnie wnet weźmiecie. RejWiz 160v; Leop Lev 19/22; BielKron 253v; Przyimowániem Sákrámentu grzechow odpuſzcżenie bierzemy. WujJud 223 marg, 108, 108v, Nn2; WujJudConf 108v; RejPosWstaw [1433]v [2 r.]; BudNT Act 26/18; ArtKanc L20v, N15v; LatHar 199; iż káżdy weźmie grzechow odpuſzczenie przez imię iego/ ktożkolwiek weń wierzy. WujNT Act 10/43, Act 26/18; Moizeſz z Aaronem/ choćiay iuż byli wźięli odpuſzcżenie zá on grzech/ [...] iednák zá káránie docżeśne/ nie weſzli do źiemie obiecáney. WysKaz 29, 29.

»zasługować (a. zasłużyć) odpuszczenie [w tym: grzechow a. grzechom (15)]; zasłużenie odpuszczenia grzechow« [szyk zmienny] (17;1): KrowObr 166v, 187v [2 r.], 188v, 218v, 228v; BielKron 3; drudzy záś ták bárzo ſmętni ſą/ y żáłoſni/ że też roſpacżáią w ſwoim zbáwieniu: iáki ſnadź był Kaim/ ktory mowił: Więtſza ieſt złośc moiá/ niżbym odpuſzcżenie mogł záſłużyć KuczbKat 195; Dobremi vcżynkámi záſługuiemy ſobie grzechow odpuſzcżenie y żywot wiecżny. WujJud L18v, 107v, 228v; WujJudConf 107v, 221v, 228 [2 r.], 229v, 233; WujNT 222.

Wyrażenia: »odpuszczenie grzechow (grzechu (11 r.)), grzechom, od grzechu, za grzech, zgrzeszenia« = remissio peccatorum Vulg, PolAnt; remissio delictorum Vulg; venia peccatorum Modrz [szyk 431:217] (597:48:1:1:1): kielich z winem wziąwſſy/ [...] dál ijm rzekątz: Picie s tego wſſytcy/ botz to ieſt krew moia/ ktora za wás ij za mnogié będzie przelána/ na odpuſſcżenié grzéchow. OpecŻyw 93, 12v, 151, 154; WróbŻołt 64; RejPs 46v; SeklWyzn b2, d3v [2 r.], E, e2 [2 r.], e2v; Chriſtus mowy iedzcie piycie na odpuſczęnie grzechow waſzich/ á kxięza mowia day namſzą za duſzę/ za grzechy ecf. SeklKat Y3v; Ktoc zażiwota niewierzi odpuſczęnia grzechow/ ale ſię ſpuſcza poſmierci na yne/ że by go wikupily/ [...] taki vrąga ſprawiedliwoſcy bozey SeklKat Y4, C2v, G2, Q3v, Q4v, S4 (23); RejKup k8v, m7v; KromRozm I H, H2, I2 [3 r.]; KromRozm II v; Diar 70; LubPs A5v, G marg, Gv marg, L2v marg, N3v [2 r.] (10); Pan Kkyſtus [!] nie przedawał odpuſztzenia grzechow [...]/ á Wikárij iego przedawa zá pieniądze KrowObr 11; ták do drewná mowićie. O Krzyżu bądz pozdrowion/ [...] dáruy grzeſznym grzechom odpuſztzenie. KrowObr 166v, A4, A4v, B, 46, 47 (81); Był Ian ná puſzcży krcżąc/ y każąc krzeſt pokutj ku odpuſzcżeniu grzechow. Leop Mar 1/4, Matth 26/28, Act 2/38, Rom 3/25, Hebr 10/18; BibRadz Luc l/73[77]; LEo dzyeſiąty Papież Rzymſki [...] rozeſłał liſty po wſzytkich kroleſtwach Krześćiáńſkich ná odpuſzcżenie grzechow wſzytkich/ obiecuiąc káżdemu przez to wiecżne zbáwienie/ ktorzy ſie k nim vcieką z ofiárą pieniężną. BielKron 193, 137, 234; GrzegRóżn F4; Mącz 227a; RejAp 152, 166v; RejPos 87v, 88 [5 r.], 89, 90, 90v (21); RejPosWiecz3 96v, [97], 98, 99 [2 r.], 99v; przy oblicżnośći thego Sákrámentu/ nie dáremnie żebrzą źli grzéchóm odpuſzcżenia BiałKat 331, 166, 253v, 273v, 378v; KuczbKat 85 [2 r.], 155, 205, 415; RejZwierc 196v; Bez rozgrzeſzenia Kápłáńſkiego żaden o odpuſzcżeniu grzechow pewien być nie może WujJud 81v, 25v, 81v, 82v, 86v marg [2 r.], 87v (31); WujJudConf 82v, 88v, 91, 221v, 234, 243v; RejPosRozpr b4v; RejPosWstaw [1433]v; BiałKaz B2v; BudNT Mar 1/4; CzechRozm 85, 86v, 101, 108v, 257v [2 r.], 267; KarnNap E3v; ModrzBaz 67v; bez ktorey [spowiedzi] gdy być może/ żadne odpuſzcżenie grzechow nie ieſt SkarJedn 346, 27, 30; Niech oglądam twarz twoię/ miſtrzu moy/ y Boże moy/ á mam znák odpuſzcżenia grzechu mego SkarŻyw 599, 119, 227, 309, 356, 545 marg, 566; CzechEp 10, 167, 362; NiemObr 27, 38; ReszPrz 89 [2 r.]; ReszList 147; ReszHoz 122; ArtKanc A18, E6, H15v, K11v, N7v, N9; do Páná Bogá náſzego náwroćcie ſię: Abowiem okwity ieſt ku odpuſzcżeniu grzechow. KołakSzczęśl B4; LatHar 46, 55, 75, 91, 151 (15); WujNT 77 marg, Matth 26/28, Mar 1/4, s. 129, Luc 1/77 (28); WysKaz 19, 20, [24], 31; PowodPr 35 [2 r.]; SkarKaz 158a [3 r.], 514a; SkarKazSej 672a marg. [Cf też 2. »odpuszczenie od winy« SeklWyzn f4v.] Cf W połączeniach szeregowych, Zwroty, Wyrażenia, Szeregi.

»Matka Odpuszczenia« [o Matce Boskiej] (1): marya [...] matko myloſyerdzya ty nas [...] wgodzyną ſzmyerczy przyymy yako myla matka (odpuſzczenya) PatKaz II 91.

»moc odpuszczenia, na odpuszczenie, do odpuszczenia« [w tym: grzechow (17)] (10:6:2): RejAp 114; RejPos 212 marg; Nie onić [księża] ſobie tego [absolucyjej] przywłaſzcżáią/ ále im to Pan Bog porucżył/ gdy im moc odpuſzcżenia grzechow dał WujJud 88v; SkarJedn 30, 31, 49, 157; O mocy kápłáńſkiey ná odpuſzcżenie grzechow. SkarŻyw 91 marg; LatHar 380; WujNT 13, 38 [4 r.], 587, 869; Poſłáńcy BOży wielką moc máią do odpuſzczenia grzechow SkarKaz Oooo2b, 203b.

»odpuszczenie winy (a. winności)« (6): LubPs H4 marg; RejPos 247v; LatHar 253, 330; ieſliby w vſpráwiedliwieniu náſzym nie było więcey iedno remiſsio culpae, odpuſzcżenie winy/ bez wątpienia iużby to było ſzcżyre miłośierdźie WysKaz 22, 30. [Cf też 2. »odpuszczenie kaźni« KromRozm II m2v.]

»odpuszczenie występkow« (1): Ktorych [upominków] żadny Pan [...] dáć áni odkáżać nigdy nie może: á zwłaſzcżá tákich/ przez ktorebychmy mogli [...] oſięgnąć ſobie odpuſzcżenie złośćiwych wyſtępkow náſzych RejPos 89.

Szeregi: »łaska (boża) (a. otrzymanie, a. przyczynienie łaski), (i (też)) odpuszczenie« [w tym: grzechow a. grzechom (16)] [szyk 10:7] (17): daj mnie ſlndze twemu. N. tylki koniecz żywotá [...] iżebych mogł moie grzechy opłakać/ Laſkę y też odpuſzcżenie przez twe miłoſierdzie oſięgnąć. TarDuch E4; KrowObr 61, 63v, 86, 229; WujJud 223; tákowi wſzyſey pewne grzechow odpuſzcżenie y łáſkę Bożą odnoſzą. WujJudConf 81v; RejPosRozpr c; SkarŻyw 358; przez Ewánielią ćieſzyli wierzące/ o łáſce Bożey/ y o odpuſzcżeniu grzechow one vpewniáiąc NiemObr 38; ReszList 145; LatHar 28, 48, 416, 429; SkarKaz 206b; SkarKazSej 672a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 16 r.]

»miłosierdzie i (a) odpuszczenie« [w tym: grzechów (2)] (4): BielKron 238; RejPos [236]; CzechRozm 218; Z tych [...] grzechow [...] ſpowiádam ſię: proſząc PANA BOgá o miłośierdźie y odpuſzcżenie/ á ćiebie kápłanie o pokutę y rozgrzeſzenie. LatHar 137. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»odpuszczenie grzechow i oczyścienie« (2): ieſztze będzieſz mowił/ iż ludzi vtzyćie przes Kryſthuſá odpuſztzenia grzechow y otzyśćienia? KrowObr 92v, 178. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»odkupienie, (i) odpuszczenie« [w tym: grzechów (6)] = redemptio, remissio peccatorum Vulg (7): KrowObr 178; przenioſł do kroleſtwá Syná ſwego miłego/ przez ktorego mamy odkupienie j odpuſzcżenie grzechow. WujJud 94; CzechRozm 214v; CzechEp 315; NiemObr 70; WujNT Eph 1/7, Col 1/14. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»odpusty i grzechow odpuszczenie« (1): Modlytwa [...] od ktorey ſα wyelkye odpuſti ij grzechow odpuſczenye ktoya ſprawim nabożenſtwem bαdzye mowyl. BierRaj 17.

»pokajanie i odpuszczenie grzechow« = paenitentia et remissio peccatorum PolAnt (4): wſzyſtki piſmá ták Prorockie/ iáko y Apoftolſkie/ nic innego nie vtzą/ iedno pokáiánia y odpuſztzenia grzechow KrowObr 44, 44v [2 r.]; BudNT Luc 24/47.

»pokuta i (a) odpuszczenie grzechow (a. grzechom)« = paenitentia et remissio peccatorum Vulg [szyk 8:1] (9): OpecŻyw 169v; RejPos 114v, 234v; WujJudConf 246v; Ten Adámowi y Ewie rodzicom náſzym przepowiedział grzechom odpuſzcżenie y pokutę RejPosRozpr cv; RejPosWstaw [1433]v; Tego Kſiążęćiá y zbáwićielá wywyżſzył Bog práwicą ſwoią/ áby dał pokutę Izráelowi y odpuſzczenie grzechow WujNT Act 5/31, Luc 24 arg, 47.

»rozgrzeszenie i grzechow odpuszczenie« (1): vcżyniwſzy doſtátecżną ſpowiedź otrzyma od niego [grzeszny od kapłana] rozgrzeſzenie y grzechów ſwych odpuſzcżenie WysKaz 22.

»skrucha i grzechow odpuszczenie« (1): Rácż dáć [Panie Jezu] [...] śmierći bliſkim ſkruchę/ y grzechow odpuſzcżenie LatHar 31.

»usprawiedliwienie i (albo) grzechów (a. grzechom) odpuszczenie« [szyk 6:4) (10): LubPs V5; tym rzetzom ktore kupuią zá ſrebro y złoto/ przypiſuią y przytzytáią/ odpuſztzenie grzechow/ y vſpráwiedliwienie ſwoie. KrowObr A4v; KuczbKat 85; ácż pierwſze vſpráwiedliwienie y grzechom odpuſzcżenie bez żadnych zaſług náſzych bierzemy/ á wſzákże wtorego vſpráwiedliwienia y grzechom odpuſzcżenia/ przez dobre vcżynki doſtáć mamy WujJud 108v–109; WujJudConf 108v, 192; WujNT 222 [2 r.]; SkarKaz 348a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 8 r.]

»uznanie i odpuszczenie grzechow« = paenitentia et remissio peccatorum PolAnt (2): BibRadz Luc 24/47; potrzebá było Kriſtuſowi vćirpieć/ y trzeciego dnia z martwych wſtháć/ y áby było rozſławiono w imię iego vznánie y odpuſzcżenie grzechow miedzy wſzemi narody RejPos 134v.

»odpuszczenie i zatrzymanie grzechow« (1): iż we zborze ſwym pan Chriſtus moc duchowną poſtánowił/ ktorą w zwięzowániu y rozwięzowániu/ ábo w odpuſzcżeniu/ y zátrzymániu grzechow opiſał. NiemObr 27.

»(i) zbawienie, (i, a, ani) odpuszczenie« [w tym: grzechow a. grzechom (14)] [szyk 8:7] (15): Vżitek chrztu ieſt cy ten/ odpuſczęnie grzechow/ a potim zbawienie wieczne SeklKat V2v; Izali tho nie ſą náuki Dijabelſkie/ [...] áby ludzie ten oley ſmrodliwy/ miáſto Duchá ſwiętego chwalili/ y wnim zbáwienie y odpuſztzenie grzechow ſwoich pokłádáli. KrowObr 81v, A3, 60v, 79v, 187v [2 r.], 188v; RejPos Ooo4; WujJudConf 166v; CzechRozm 223; SkarJedn 16, 385; SkarŻyw 428; LatHar 423. [Ponadto w połączeniach szeregowych 6 r.]

»zgładzenie grzechów i odpuszczenie« (1): oznaymił Ian ś. o dwu náturách w Chryſtuśie: O ludzkiey/ gdy go báránkiem ku zábićiu: y o Bozkiey/ gdy mu zgłádzenie grzechow y odpuſzczenie przyczyta SkarKaz 515b.

»(ani) odpuszczenie grzechow (a. grzechom) i (ani, i też) żywot wieczny (a. wiekuisty, a. otrzymanie, a. pewność żywota wiecznego)« (21): KrowObr 60v, 61, 75v, 76v, 145; By był w Kośćiele Antykryſtowym prawdźiwy Bog Oćiec y prawdźiwy też Syn Boży ná ktorym ſtoi żywoth wiecżny byłoby też tám odpuſzcienie [!] grzechom y pewność żywotá wiecżnego. GrzegRóżn F3 marg, E marg, G4v, I3v; RejZwierc 143; ták nierozumiemy/ żeby wſzyſćy [!] choć niepokutuiący/ [...] grzechom odpuſzcżenie y żywot wiecżny otrzymáć mieli WujJud 203, 107v marg, 203, L18v; WujJudConf 107v, 203; RejPosWstaw [1433]v; ArtKanc N15; Day mi to/ [...] ábym ie [niepokalane tajemnice] przyiął na odpuſzczenie grzechow moich y żywotá wiecznego otrzymánie. LatHar 211, 210, 227. [Ponadto w połączeniach szeregowych 23 r.]

W przen (5): gdzie tę pánnę w wáſzych Mſzach Dijabelſkich zowiećie [...] zrzodłem odpuſztzenia grzechow KrowObr 192, 176; iż y Kápłani/ y świątości/ ſą iákoby nacżynia ku grzechom odpuſzcżeniu KuczbKat 85; [Kościół] lekárſtwo ná chorobę grzechow/ y ná odpuſzcżenie ich mieć muśi. SkarJedn 30; [do Panny Maryi:] ſtrumieniu żywotá y grzechow odpuſzcżenia. LatHar 487.
Przen (5):
a) Chrystus (4):

odpuszczenie czego (3): ten [Krystus] ieſt odpuſſczenie złoſći náſſych RejPs 178. Cf Wyrażenie.

odpuszczenie czyje [= komu] (1): o Iezu roſkoſzne odpuſzcżenie wſzyſtkich pod ćiężarem grzechow ſwych żáłoſnie wzdycháiących. LatHar 25.

Wyrażenie: »odpuszczenie grzechow« [szyk 1:1] (2): PRoſzę ćię nałáſkáwſzy BO że/ [...] przez tego ktory ſię sſtał odpuſzcżeniem grzechow náſzych/ rácż mi dáć ſkruchę ſerdecżną LatHar 141. Cf Szereg.
Szereg: »zbawienie i grzechow odpuszczenie« (1): Kryſte tyś ſam náſze zbáwienie/ y grzechów náſzych odpuſzcżenie. ArtKanc F11v.
b) Matka Boska (1):
Wyrażenie: »odpuszczenie grzesznych« (1): BAdź pozdrowioná Krolowa miłośierdźia/ [...] odpuſzcżenie grzeſznych LatHar 484.
4. Pożegnanie; dobre życzenia na drogę (7):
Zwroty: »mieć [czyje] odpuszczenie« (1): Rzecże Antyoch: słyſz mię Apollonie/ [...] ieſli thobie twa ſzyiá miła/ bierz ſie do Tyrá/ máiąc me odpuſzcżenie HistRzym 9v.

»wziąć odpuszczenie« (5): OpecŻyw 10v; Turcy [posłowie] ná Wielbłądy wkłádli ſwoie rzecży/ byli gothowi viecháć/ wzyąwſzy odpuſzcżenie v Krolá iecháli precż. BielKron 398; Potym Gwido wźiął odpuſzcżenie od krolá á krol mu dał wielkie dáry áby przebywał z nim/ ále on niechćiał przyzwolić. HistRzym 81v, 15v [2 r.].

Szereg: »odpuszczenie a (i) pożegnanie« (2): OpecŻyw 36; A ták Apollon/ y krolewná/ wźiąwſzy odpuſzcżenie á pożegnánie/ w ſiedli w okręt/ á puśćili ſie po morzu. HistRzym 15v.
5. Darowanie, odstąpienie komuś czegoś aktem darowizny; condonatio Mącz, Calep (2): Condonatio, Obdárzenie/ też Odpuſzczenie. Mącz 94d; Calep 236b.
6. Pozwolenie mówienia, dopuszczenie do głosu (1):
Zwrot: »brać odpuszczenie« (1): Czart ſprokuracią wyſtąpiwſſy bierze ſobie ot puſczenie. RejKup z3v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Pax per translationem pro venia, Miáſto odpuſzczenia. Mącz 285b.

Synonimy: 1. dozwolenie, licencyja, wenija, zgoda; a.α. wolność; 2. darowanie; 3. przebaczenie; a. absolucyja, oczyścienie, rozgrzeszenie, usprawiedliwienie, zgładzenie; 4. pożegnanie; 5. obdarzenie.

Cf ODPUŚCIĆ

ZCh